Αθλητές ενωμένοι κατά του Τραμπ, ποτέ νικημένοι

Της Νίκης Μπάκουλη

Στα μέσα του Αυγούστου ενημερωθήκατε πως… υπάρχει ακόμα η Κου Κλουξ Κλαν, όταν ξέσπασαν βίαιες συμπλοκές στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια, σε πορεία διαμαρτυρίας ομάδων της συγκεκριμένης λογικής (;).

Η αφορμή ήταν σχέδιο της δημοτικής αρχής να “ξηλώσει” άγαλμα στρατηγού υπέρμαχου της δουλείας. Οι αιτίες ήταν πολύ βαθύτερες. Αυτές που προκάλεσαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα τη μεγαλύτερη αντίδραση που έχει σημειωθεί ποτέ από αθλητές, για πολιτικά θέματα. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος καθυστέρησε να καταδικάσει τα γεγονότα στο Σάρλοτσβιλ και σε συνδυασμό με τη γενικότερη πολιτική που ακολουθεί σε θέματα μειονοτήτων, έχει ξεσηκώσει κάποιους από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους των ΗΠΑ -αν όχι του κόσμου: τους αθλητές των πιο πλούσιων επαγγελματικών λιγκών της γης.

Έχουν οι αθλητές δικαίωμα στην άποψη επί πολιτικών θεμάτων;

Για να καταλάβουμε τι γίνεται αυτές τις ημέρες στις ΗΠΑ, είναι χρήσιμο να ρίξουμε μια σύντομη ματιά στην ιστορία, όπως προσπαθούμε να βρούμε απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα “η πολιτική παραμένει εκτός αθλητισμού ή όχι;”. Επιλέξαμε γεγονότα που αφορούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, διότι αυτή λογίζεται ως η κορυφαία αθλητική διοργάνωση. Θα αφήσουμε την Ολυμπιακή εκεχειρία στην άκρη και θα πάμε στο πιο συνηθισμένο ερώτημα που τίθεται στο όποιο σεμινάριο αφορά τους Αγώνες.

“Είχαν οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος”, οι αθλητές που είδατε στη φωτογραφία ” δικαίωμα να υψώσουν τις γροθιές τους στους Αγώνες του Μεξικού;”, το 1968. Ήταν η εποχή που το κίνημα υπέρ των δικαιωμάτων των μαύρων στις ΗΠΑ είχε απλωθεί σε όλες τις πολιτείες, μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και οι Ολυμπιονίκες, είχαν ανέβει στο βάθρο, για την απονομή των μεταλλίων στα 200μ., χωρίς παπούτσια, με μαύρες κάλτσες και μαύρα γάντια, σε συμβολισμό της φτώχειας των μαύρων. Ο, δεύτερος, Πίτερ Νόρμαν φορούσε κονκάρδα με το Ολυμπιακό Σχέδιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκφράζοντας τη δυσφορία του για την τότε πολιτική της χώρας του, για μια… λευκή Αυστραλία. Και για να επανέλθουμε στο ερώτημα: είχαν δικαίωμα να εκφράσουν πολιτική άποψη, ενώ ήταν μέσα στο γήπεδο;

Λυπάμαι, χάσατε

Η σωστή απάντηση ή για την ακρίβεια αυτή που είναι πολιτικώς ορθή είναι “όχι”, γιατί όπως θα διαβάσατε παραπάνω η πολιτική δεν χωρά στον αθλητισμό. Η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική.

*Το πρώτο μποϊκοτάζ σε Αγώνες έγινε το 1908, όταν οι Ιρλανδοί αθλητές απείχαν από τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, γιατί η Βρετανία δεν αναγνώριζε την ανεξαρτησία της χώρας τους.

*Το 1936 διχάστηκε το Ολυμπιακό κίνημα με την απονομή των Αγώνων στην “έδρα” του Γ’ Ράιχ, το Βερολίνο. Ο, μαύρος, Τζέσι Όουενς κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια.

*Οι Αγώνες του 1940 επρόκειτο να γίνουν στο Τόκιο, αλλά ματαιώθηκαν λόγω Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και αυτοί του 1944 που είχαν οριστεί για το Λονδίνο.

*Το 1964 αποβλήθηκε από τους Ολυμπιακούς του Τόκιο η Νότιος Αφρική, λόγω Απαρχάιντ.

*Το 1972, στο Μόναχο, 11 Ισραηλινοί αθλητές “πιάστηκαν” όμηροι από μέλη της παλαιστινιακής οργάνωσης “Μαύρος Σεπτέμβρης” και τελικά, δολοφονήθηκαν στο Ολυμπιακό χωριό. Στους ίδιους αγώνες, οι Αμερικανοί απείχαν από την απονομή μεταλλίων, στο τουρνουά μπάσκετ, διότι διαμαρτυρήθηκαν πως το αποτέλεσμα του ματς με την ΕΣΣΔ (51-50) κρίθηκε από λάθος απόφαση διαιτητή.

*Το 1976, στο Μόντρεαλ, απείχαν 29 χώρες, στην συντριπτική πλειοψηφία αφρικανικές, διαμαρτυρόμενες για την άρνηση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής να απαγορεύσει τη συμμετοχή της Νέας Ζηλανδίας -διατηρούσε σχέσεις με τη Νότιο Αφρική, που βρισκόταν υπό καθεστώς Απαρχάιντ.

*Το 1980, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ ηγήθηκαν του μποϊκοτάζ 60 και πλέον χωρών από τους Αγώνες της Μόσχας, λόγω της εισβολής της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν το 1979.

*Το 1984 η Σοβιετική Ένωση και άλλες 13 χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ, δεν πήγαν στους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες, υποστηρίζοντας ότι οι Αγώνες αυτοί παραβίαζαν το Ολυμπιακό ιδεώδες και είχαν ως μόνο στόχο το οικονομικό κέρδος.

*Το 2004 ο τζουντόκα Αράς Μιρεσμαϊλί, σημαιοφόρος του Ιράν, αρνήθηκε να διαγωνιστεί με τον Ισραηλινό Έχουντ Βακς (εμφανίστηκε στο ταπί, αλλά… παραπάτησε). Το τελευταίο συνέβη και το 2008, στην κολύμβηση, όπου Ιρανή αρνήθηκε να διαγωνιστεί μαζί με Ισραηλινή.

Από τον Τζόρνταν που αρνείτο να μιλήσει για ό,τι δεν αφορούσε το μπάσκετ στον ΛεΜπρον Τζέιμς που έχει άποψη και την εκφράζει

Η λίστα συνεχίζεται, εν τούτοις έγινε ξεκάθαρο το “παρασύνθημα”. Ανέκαθεν η πολιτική επηρέαζε τα αθλητικά δρώμενα, αλλά οι αντιδράσεις από πλευράς αθλητών ήταν κυρίως μεμονωμένες. Κάτι που ίσχυσε για τον επαγγελματικό αθλητισμό. Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε τα εξής φαινόμενα:

*Το 1960, αθλητής του μπέιζμπολ, ονόματι Τζέιμς Τίμοθι Γκραντ είχε αλλάξει τους στίχους του ύμνου και εξέλιξε το “O’er the land of the free and the home of the brave!” (η γη των ελεύθερων και το σπίτι των θαρραλέων) σε “this land ain’t so free i can’t even go to Mississippi” (αυτή η γη δεν είναι τόσο ελεύθερη, δεν μπορώ να πάω έστω στο Μισισίπι). H συνέπεια ήταν να τιμωρήσει η λίγκα τον pitcher των Cleveland Indians με κάποιους αγώνες.

AP Photo/John Gaps III

*Το 1991 καιγόταν το Λος Άντζελες για ημέρες, μετά τη χρήση εκτεταμένης βίας από αστυνομικό σε μαύρο παραβάτη ΚΟΚ. Περίοικος είχε καταγράψει, με κάμερα, το συμβάν και το έδωσε σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό. Ο Κρεγκ Χότζες, τότε παίκτης των Chicago Bulls αποπειράθηκε να πείσει τους Μάικλ Τζόρνταν και Μάτζικ Τζόνσον να μποϊκοτάρουν τον πρώτο τελικό του ΝΒΑ, μεταξύ των Bulls και των Lakers “ώστε να δείξουμε την αλληλεγγύη στη μαύρη κοινότητα και να επισημάνουμε το ρατσισμό και την οικονομική ανισότητα”. Ο Τζόρνταν του απάντησε “είσαι τρελός”, ο Τζόνσον “είναι ακραία αντίδραση”, εκείνος έκανε αυτό που ένιωθε και σύντομα βρέθηκε εκτός ΝΒΑ.

*Τον Μάρτιο του ’96,o NBAer Μαχμούντ Αμπντούλ Ραούφ, των Denver Nuggets αρνήθηκε να αναγνωρίσει (όρθιος, με το βλέμμα ψηλά) τη σημαία, διότι όπως εξήγησε ήταν σύμβολο καταπίεσης. Πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ είχαν μακρά ιστορία τυραννίας και ότι δεν μπορεί να είναι όρθιος στην ανάκρουση του ύμνου, γιατί είναι κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα “πιστεύω” του. Σύντομα τέθηκε εκτός.

*Το 2003, η Τόνι Σμιθ Τόμπσον, παίκτρια της ομάδας μπάσκετ του Manhattanville College, γύρισε την πλάτη της στον ύμνο, διαμαρτυρόμενη για την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Ιράκ. Δεκάδες κόσμου μαζεύτηκε έξω από το μικρό γήπεδο του σχολείου, με σημαίες και πλακάτ και χρειάστηκε η επέμβαση της αστυνομίας για να γλιτώσει η τελειόφοιτη, που εν ώρα αγώνα άκουγε για μήνες “είσαι ηλίθια”, “είσαι ντροπή” κλπ.