Η δύσκολη και κρίσιμη αποστολή της ΝΔ

Η δύσκολη και κρίσιμη αποστολή της ΝΔ

O ρόλος της Αντιπολίτευσης σε μια Δυτική Δημοκρατία έχει ζωτική σημασία.

Η τύχη τα φερε και η ΝΔ βρίσκεται να έχει στα χέρια της τη μοίρα της χώρας. Σε μια περίοδο που φαντάζει από τις κρισιμότερες της ελληνικής ιστορίας. Διότι ο ρόλος της Αντιπολίτευσης σε μια Δυτική Δημοκρατία έχει ζωτική σημασία. Αυτή επιβάλλει στην κυβέρνηση συμπεριφορές σύμφωνες με τους θεσμούς και τις διαδικασίες που σέβονται το κράτος δικαίου.

Αλλά κυρίως διότι στους ώμους της πέφτει η ευθύνη αναπτέρωσης του ηθικού της κοινωνίας, όταν τα πράγματα δείχνουν άσχημα κι εν πολλοίς αδιέξοδα.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση προχωρεί σε συμφωνίες αδιέξοδες που δεν προσφέρουν στον λαό καμία προοπτική. Το χρέος της χώρας σήμερα, μετά από χρόνια μνημονίων και εξουθενωτικής λιτότητας, εμφανίζεται λίγο μεγαλύτερο από την ημέρα που ξεκίνησε η κρίση! Προς τι λοιπόν τόσες θυσίες, προγράμματα και διαπραγματεύσεις; Ο λαός υποφέρει και υπομένει, δίχως από πουθενά να φαίνεται πως η χώρα θα ξεφύγει από τα αδιέξοδα.

Τα μνημόνια, τα μέτρα και οι πιέσεις των δανειστών δείχνουν να καταλήγουν σε ένα και μονό αποτέλεσμα. Την εξασφάλιση δανεικών – μέσω χρηματοδοτήσεων της τρόικας – ώστε να αποτραπεί η χρεωκοπία, να πληρώνονται οι δόσεις των χρεών και να διασωθεί ο δημόσιος τομέας! Στο ενδιάμεσο η αγορά διαλύεται, ο ιδιωτικός τομέας συρρικνώνεται, οι πολίτες οικονομικά εξαθλιώνονται.

Εδώ εμφανίζεται σπουδαίος ο ρόλος της αντιπολίτευσης. Οφείλει να χαράξει τον εναλλακτικό δρόμο που θα προσφέρει την αισιοδοξία προοπτικής για τους πολίτες. μέχρι τώρα η θέση της εξαντλείται σε κριτική για τις καθυστερήσεις της κυβέρνησης στην οριστικοποίηση της σχετικής συμφωνίας! Δίχως επιφύλαξη για την εφαρμογή της ούτε και συγκροτημένες και υλοποιήσιμες αντιπροτάσεις για μετατροπή του περιεχομένου της. Ο αντίλογος εδώ είναι πως το στελεχιακό δυναμικό της αντιπολίτευσης δύσκολα θα δεχόταν πολίτικες προτάσεις που θα απομακρύνονταν από την λογική του κρατισμού και της πάση θυσία διάσωσης του δημοσίου τομέα.

Ένα σκοτεινό αύριο

Χρειάζεται λοιπόν να ξεκαθαρισθούν κάποια πράγματα. με την μέχρι τώρα κυρίαρχη πολίτικη λογική, που δείχνουν να έχουν ενστερνισθεί και οι δανειστές, η χωρά δεν πρόκειται να βγει από την κρίση. Ακολουθώντας την ίδια τακτική στο μέλλον η ΝΔ, ακόμη κι αν κερδίσει τις επόμενες εκλογές, θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία ασυγκράτητη λαϊκή δυσαρέσκεια κι οργή. Ο πελατειακά δομημένος πολίτικος της κορμός θα αρχίσει σύντομα να κλονίζεται. Καραμανλικοί, μητσοτακικοί και λαϊκοδεξιοί θα ρίχνονται οι μεν στους δε, θέτοντας σε αμφιβολία την πλειοψηφική της συγκρότηση. Με την έλλειψή ενός στιβαρού πολίτικου αφηγήματος που να συντελεί στην αποτελεσματική συγκολλήσει των οποίων εσωκομματικών τάσεων, η αποσύνθεση θα είναι αναπόφευκτη.

Το αφήγημα όμως αυτό δεν θα μπορεί να εφευρεθεί μετεκλογικά. είναι απαραίτητο να υπάρχει από πριν. Ώστε να συμπλέξει στο οικοδόμημα που θα διαμορφωθεί τα ευρύτερα λαϊκά στρωματά που θα στηρίξουν την επερχόμενη λαϊκή πλειοψηφία. Περνάμε έτσι στο σημερινό δίλημμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γενική κριτική κατά της κυβέρνησης χαϊδεύοντας συνολικά τα λαϊκά αυτιά ή εξειδίκευση πολίτικων επιλογών σκιαγραφώντας μία μελλοντική πορεία μέσα από την κατεδάφιση του ασυνείδητου πελατειακού κράτους; Στην πρώτη περίπτωση η εκλογική επικράτηση θεωρείται περίπου εξασφαλισμένη άλλα με πολλά μελλοντικά προβλήματα χωμένα κάτω από το χάλι. Που όμως σχεδόν άμεσα θα ξεπροβάλλουν μόλις επιχειρηθεί η αντιμετώπιση μετεκλογικά των εθνικών κι οικονομικών αδιέξοδων. Η δεύτερη εγκυμονεί πιθανές συγκρούσεις με κομματικά παράκεντρα και με μία διάχυτη αριστερή νοοτροπία που, μέσω κινδυνευόντων πελατειακών κυκλωμάτων, θα ζωντανέψει κάποια αμυντικά αντανακλαστικά στην καταρρέουσα κυβερνητική πλειοψηφία. Μετά όμως μία εκλογική επιτυχία ο δρόμος θα είναι ανοιχτός ώστε η χωρά να ξεφύγει τελικά από τα δίχτυα παρακμιακών πισωγυρισμάτων.

Δεν μπορούν πλέον τα κυκλώματα

Οι δυνατότητες όμως πλέον των εσωκομματικών κυκλωμάτων να υπονομεύσουν τη θριαμβευτική εκλογική πορεία είναι πλέον ελάχιστα. Και οι πιθανότητες ουσιαστικής αντίδρασης της καταρρακωμένης κυβέρνησης είναι περίπου ανύπαρκτες. Η μετεκλογική άνετη προώθηση πολίτικων που για δεκαετίες είχε ανάγκη ο τόπος αποτελεί τέτοιο δέλεαρ που κάθε ενδιάμεση ριψοκίνδυνη πρωτοβουλία είναι απολυτά δικαιολογημένη. Πέρα απ αυτά, το ρίσκο της αδράνειας δεν είναι μονό η αποτυχία παλινόρθωσης μίας αναπτυξιακής πορείας για τη χωρά. Ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται στην αναπόφευκτη γέννηση και ταχύτατη άνδρωση ενός ακραίου, κι αναπόφευκτα απολυταρχικού, λαϊκίστικου κινήματος στη χώρα.

Με πολίτικο καύσιμο τις απογοητεύσεις και την οργή της μεσαίας τάξης και με πρόταγμα τα οικονομικά αδιέξοδα, την έλλειψη προοπτικής και τις πιέσεις από την μεταναστευτική ροή χιλιάδων μουσουλμάνων, ένα κύμα δεξιού λαϊκισμού δεν θα αργήσει να έρθει στην επιφάνεια με καταλυτικές συνέπειες για τις δημοκρατικές άξιες της χώρας άλλα και για τις ευρωπαϊκές της προοπτικές. Υπεύθυνοι γι’ αυτό τελικά δεν θα είναι οι αριστερές ιδεοληψίες και οι ερασιτεχνικοί χειρισμοί που κυριάρχησαν τα τελευταία, κι όχι μονό, χρόνια στη χώρα άλλα και η αδυναμία της αντιπολίτευσης γενικότερα να διασώσει τη συνέπεια και δημοκρατική λογική του τόπου με προτάσεις ανατρεπτικές που ενέχουν όμως στοιχεία ελπίδας και προοπτικής για τον κόσμο.

Μία σύγχρονη ηγεσία

Να σημειώσουμε βέβαια πως όλες οι σύγχρονες μελέτες περί ηγεσίας έχουν εγκαταλείψει τις αντιλήψεις περί γενναίων και ισχυρών ηγετών υπέρ των επίμονων μεταρρυθμιστών, που με τόλμη και υπομονή επικοινωνούν τις νεωτερικές τους αντίληψής στον κόσμο κάνοντάς τον συμμέτοχο στην προσπάθεια ανάκαμψης του τόπου. Στο τελευταίο του βιβλίο The Myth of the Strong Leader (Vintage, 2015), που επελέγη από τον Bill Gates σαν βιβλίο της χρονιάς στην Αμερική, ο συγγραφέας  Archie Brown επισημαίνει πως οι ‘ισχυροί’ ηγέτες δίχως ρεαλιστική και σε βάθος θεώρηση των πραγμάτων υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσουν σε επικίνδυνες ρήξεις που προκαλούν καταστροφές κι εξελίξεις δίχως επιστροφή.

Πολλές χώρες έχουν υποστεί τραγικά συνεπακόλουθα από πράξεις ηγεσιών που ήθελαν να δείξουν ισχύ κι αποφασιστικότητα. Πολλές φορές η εικόνα που επιθυμούν να καλλιεργήσουν δημιουργεί τα πλοκάμια που τις αιχμαλωτίζει σε επιλογές που αρχικά μπορεί και να μην επιθυμούσαν. Το μπλέξιμο των ρωσο-αμερικάνικων σχέσεων υπό την σημερινή ηγεσία Trump, μετά τον βομβαρδισμό της Συρίας, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ηγεσίες χαμηλών τόνων, με αποφασιστικά όμως μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, είναι παράδειγμα που δείχνει τον σωστό δρόμο προς τα εμπρός.

Το παλαιότερο (1994) άλλα εξαιρετικά πρωτοποριακό κι ακόμα απολυτά έγκυρο βιβλίο του καθηγητή του Χάρβαρντ Ronald Heifetz, Leadership Without Easy Answers (Harvard Univ Press) εισήγαγε το μοντέλο της “αναπροσαρμοζόμενης” ηγεσίας. Όπως δεν επιδέχονται όλες οι ασθένειες εύκολες κι ευκολο-εφαρμοζόμενες θεραπείες (λχ. ένα χάπι η μία ένεση) έτσι και πολλά πολίτικα προβλήματα είναι σύνθετα και πολυεπίπεδα. Κάποιες θεραπείες απαιτούν ενεργή συμμετοχή του ασθενούς κι αλλαγές στον τρόπο ζωής του. Να αλλάξει λχ. συνήθειες, τρόπους διατροφής, κίνηση και περπάτημα όπως και χάσιμο βάρους. Έτσι και σύνθετα οικονομικά και πολίτικα ζητήματα απαιτούν λύσεις που δεν εξαρτώνται από αποφάσεις άπλα ενός ηγέτη. Προϋποθέτουν αλλαγή συνηθειών του λαού κι επιλογές μεταβολής κοινωνικών πρακτικών κι αποδοχής επίπονων ίσως μεταρρυθμίσεων.

Διαρθρωτικές αλλαγές, αποδόμηση πελατειακών συνηθειών, κατάργηση του κράτους πατερούλη προϋποθέτει ακριβώς ηγεσίες έτοιμες να συγκρουσθούν με συμφέροντα, το κατεστημένο και το παλιό. Αυτό σημαίνει ηγέτες που δεν φοβούνται το κόστος κι έτοιμους να “δείξουν στον λαό τον δρόμο” εξηγώντας, αναλύοντας κι ακούραστα χτίζοντας κοινωνικές συμμαχίες κι αναδεικνύοντας εξελικτικά οράματα. Τέτοιες ηγεσίες οδηγούν σε βιώσιμες μεταβολές που δείχνουν σημαντική αντοχή στον χρόνο. Τέτοιες είναι οι προκλήσεις που σήμερα αντιμετωπίζει η ΝΔ έχοντας μπροστά της μία χώρα που παραπαίει σε κυκεώνες ανασφάλειας, λαϊκισμού κι εύκολης συνθηματολογίας. Το στοίχημα που καλείται να κερδίσει δεν είναι μονό για το δικό της μέλλον. άλλα κυρίως για την επιβίωση της Ελλάδας.

* Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος υπήρξε για πολλά χρόνια Βουλευτής, Υπουργός και Δήμαρχος Πειραιά. Από το 1994 έχει εγκαταλείψει την πολιτική κι απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, στην ενημέρωση και στον πανεπιστημιακό χώρο.

(Φωτογραφία: SOOC)

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα