ΕΥΑΘ: Όποια και αν είναι η ερώτηση, ιδιωτικοποίηση είναι η απάντηση

Τώρα που τελείωσαν όλα και η Θεσσαλονίκη δεν «διψάει», πάμε να δούμε τι ακριβώς έχει συμβεί, ποιοι άφησαν την πόλη χωρίς νερό και γιατί οι ίδιοι μας απειλούν πως θα πούμε το νερό νεράκι.

Η Θεσσαλονίκη έμεινε σχεδόν μια εβδομάδα χωρίς νερό, εξαιτίας της ολικής θραύσης ενός εκ των δύο κεντρικών αγωγών που τροφοδοτούν την πόλη. Κατασκευασμένος το 1976, είναι αδύνατο να συντηρηθεί, παρά μόνο να αντικατασταθεί και να μην αποτελεί την κύρια πηγή τροφοδοσίας. Παράλληλα το δίκτυο της πόλης είναι τόσο παλιό και πολύπλοκο που δεν δίνει τη δυνατότητα να κατευθυνθεί το νερό σε συγκεκριμένα σημεία, παρά μόνο σε ευρύτερες περιοχές. Άρα τα περιθώρια αντίδρασης όταν συμβαίνουν βλάβες, όπως αυτή της περασμένης Τρίτης είναι ελάχιστα και αποδεικνύουν ότι οι πόλεις μας στερούνται ανθεκτικότητας, ακόμη και όταν δεν πρόκειται για φυσικές καταστροφές.

Το πρόβλημα θα μπορούσε να μην έχει γίνει αντιληπτό στους Θεσσαλονικείς, αν είχε εκπονηθεί ένα έργο της τάξης των 25 έως 30 εκατομμυρίων ευρώ που αφορά την επέκταση της εγκατάστασης επεξεργασίας νερού από τον Αλιάκμονα. Μετά από μια ανάλογη βλάβη στο δίκτυο ύδρευσης το 2004, το έργο αυτό κρίθηκε αναγκαίο και ξεκίνησε ο σχεδιασμός του. Έπειτα από πολλές περιπέτειες το 2011 μπήκε στην τελική ευθεία, για να απενταχθεί τελικά το 2014 και να το επαναφέρει η σημερινή διοίκηση το 2016. Ο λόγος που δεν προχώρησε ποτέ το έργο αυτό και πολλά άλλα είναι η ειλημμένη από το 2004 απόφαση να ιδιωτικοποιηθεί η ΕΥΑΘ.

Η δημόσια εταιρεία ύδρευσης της Θεσσαλονίκης κλείνει κάθε χρόνο με ετήσια κέρδη κοντά στα 13 εκ. ευρώ, ενώ διαθέτει αποθεματικά που ξεπερνούν τα 60 εκ. ευρώ και θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει το έργο. Υπήρξε όμως συστηματική προσπάθεια απαξίωσης της εταιρείας προκειμένου να οδηγηθεί στην πώληση και τα αποθεματικά να πάνε δώρο στους νέους μετόχους. Δεν χρειάζεται επομένως καμία εισαγγελική έρευνα για να αναζητηθούν οι ευθύνες. Η πόλη έμεινε χωρίς νερό επειδή οι προηγούμενες διοικήσεις της ΕΥΑΘ και οι πολιτικές ηγεσίες ήθελαν να την πουλήσουν και την απαξίωναν χρόνο με το χρόνο.

Εκεί που πράγματι υπήρχε ζήτημα και πρέπει να το συζητήσουμε είναι η ανυπαρξία ενός σχεδίου αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων που ήταν εξαιρετικά πιθανό να προκύψουν. Η σημερινή διοίκηση της ΕΥΑΘ και οι δήμαρχοι του πολεοδομικού συγκροτήματος έχουν μεγάλη ευθύνη, όταν μάλιστα ο Σωκράτης Φάμελλος ως αρμόδιος υπουργός έχει ζητήσει και νομοθετικά να εκπονηθεί «σχέδιο ασφάλειας νερού» για όλες τις πόλεις και δεν έχει συμβεί πουθενά.

Πως προκύπτει όμως από τα γεγονότα ότι αν η ΕΥΑΘ είχε ιδιωτικοποιηθεί δεν θα αντιμετώπιζε η πόλη πρόβλημα με το νερό της; Γιατί θεωρεί κάποιος ότι ο ιδιώτης θα είχε προχωρήσει το έργο του αγωγού και γιατί χωρίς να έχει δυνατότητες θα αντιμετώπιζε καλύτερα μια τέτοια κρίση; Όποια και αν είναι η ερώτηση, ιδιωτικοποίηση είναι η απάντηση.

Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι παγκόσμια η τάση είναι η επιστροφή του νερού σε δημόσιο έλεγχο, με τους ιδιώτες να κατέχουν το 2001 το 71% της παγκόσμιας αγοράς νερού, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει σε 34%. Αιτία οι κακές υπηρεσίες που πρόσφεραν σε συνδυασμό με τα υψηλά τιμολόγια που σε πολλές περιπτώσεις αυξήθηκαν ακόμη και κατά 50%. Όσο για τα δίκτυα που μας απασχολούν αποτελεί συνήθη πρακτική η μείωση των εξόδων συντήρησης και της μη αντικατάστασής τους. Ακόμη και στη Μεγάλη Βρετανία που δραστηριοποιούνται τέσσερις ιδιωτικές εταιρείες ύδρευσης, το κόστος παραμένει υψηλό, με τον ανταγωνισμό να μην έχει λειτουργήσει.

Πιο χαρακτηριστική περίπτωση βέβαια αποτελεί ο δήμος του Παρισιού που το 2008 αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβαση με τις εταιρείες Veolia και Suez , αλλά να ιδρύσει δημοτική εταιρεία με αποτέλεσμα να εξοικονομήσει 35 εκατ. ευρώ τον χρόνο, με παράλληλη μείωση των τιμολογίων κατά 8%.

Όλα αυτά είναι γνωστά όμως και αποτελούν το βασικό λόγο που δεν διαβάσαμε ένα ουσιαστικό επιχείρημα για την ανάγκη ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ. Διάβασα ένα μακροσκελές κείμενο που παρέθετε την ανάρτηση ενός οικονομικού αναλυτή στο facebook και «διάβαζε» τον ισολογισμό της ΕΥΑΘ για να αποδείξει το λόγο που δεν είχαμε νερό! Διάβασα ότι φταίει ο πρόεδρος της εταιρείας γιατί δεν ήταν απέναντι στην ιδιωτικοποίηση! Διάβασα ότι φταίει το κακό δημόσιο, γιατί κουβαλά παθογένειες!

Ακούστε καρντάσια. Αν θέλετε μπορούμε να κάνουμε μια σοβαρή κουβέντα για το αν πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί η ΕΥΑΘ. Και εγώ λέω να βάλουμε στο τραπέζι εκτός από την ΕΥΑΘ και τον ΟΑΣΘ, την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, την ΕΛΒΟ που ιδιωτικοποιήθηκε και τα πήγε περίφημα, το λιμάνι και δεν ξέρω τι άλλο. Αλλά να αποφασίσουμε ότι συζητάμε αυτό. Για να εξετάσουμε πως αυτές οι εταιρίες απαξιώθηκαν είτε ήταν δημόσιες, είτε ιδιωτικές, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις κάποιοι βγήκαν κερδισμένοι. Και πρόκειται για σκάνδαλα εκατομμυρίων ευρώ.

Γιατί τις προηγούμενες ημέρες δεν συζητούσαμε το πρόβλημα με το νερό, ούτε τις δυνατότητες παραγωγικής ανασυγκρότησης της Βορείου Ελλάδας μέσω των αποκρατικοποιήσεων. Συζητούσαμε πως θα κάνουμε επίκαιρο το πρόγραμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του Κυριάκου Μητσοτάκη για τη Θεσσαλονίκη, που φαίνεται να πιάνει το νήμα από εκεί που το άφησε η κυβέρνηση Σαμαρά το 2015, όταν η πόλη είπε όχι στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ.

*Ο Λευτέρης Αρβανίτης είναι δημοσιογράφος και υπεύθυνος του γραφείου της 24MEDIA στη Θεσσαλονίκη