Δικαιούται η κυβέρνηση να μοιράσει μέρισμα για να φάει ο κοσμάκης ψωμάκι;

Ακόμη και αν γίνονταν δημοψήφισμα, ποιος θα διάλεγε να μην δοθεί ένα ποσόν στους ασθενέστερους; Ακόμη και η ανάλγητη νεοφιλελέ Νέα Δημοκρατία θα έπρεπε να το ψηφίσει αν δεν θέλει να δείξει τον κυνισμό της, είναι το βασικό επιχείρημα της Κυβέρνησης ήδη από πέρυσι όταν ξαναέγινε η ίδια κουβέντα. Είναι όμως λογικό να μοιράζει κανείς άπαξ επιδόματα όταν το κράτος αδυνατεί να πληρώσει τις υποχρεώσεις του; Ακόμη χειρότερα είναι λογικό να μοιράζει επιδόματα όταν οι φόροι που επέβαλλε έχουν γονατίσει την οικονομία;

Ο Πρωθυπουργός είχε προαναγγείλει το κοινωνικό μέρισμα κατά την ομιλία του στη ΔΕΘ αλλά την πρωτοβουλία για την εξειδίκευση του πήρε ο Χρ. Βερναρδάκης τις ημέρες που ο Πρωθυπουργός βρίσκονταν στις ΗΠΑ. Για φέτος κλήρωσε στα 1000 ευρώ για ένα ολόκληρο εκατομμύριο ανθρώπους. Ήτοι κόστος 1 δις. ευρώ. Πρόκειται για λεφτά που δεν έχουν υπολογιστεί στους δημοσιονομικούς στόχους που συμφώνησαν δανειστές και τρόικα. Στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, αναφέρουν ότι παρά τις ενδείξεις για στάση πληρωμών στις φετινές φορολογικές υποχρεώσεις, θα υπάρξει υπερεπίτευξη των στόχων με πλεόνασμα πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι περιγράφει το μεσοπρόθεσμο.

Επιπλέον η Κυβέρνηση προχώρησε τους τελευταίους μήνες σε μια γενναία πρακτική αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών, των χρημάτων δηλαδή που για διάφορους λόγους χρωστά σε ιδιώτες. Οι φόροι που χρωστούσε στις αρχές Σεπτέμβρη το Δημόσιο ανέρχονταν σε 2,5 δις. ευρώ και μέσα στο μήνα επεστράφησαν 1,3 δισ. ευρώ, μειώνοντας την οφειλή σε 1,2 δισ. ευρώ. Επιπλέον, επεστράφησαν ακόμη 300 εκατ. ευρώ που δημιουργήθηκαν μέσα στον μήνα. Διαμορφώνοντας το συνολικό υπόλοιπο στα 1,2 δισ. ευρώ, με την προοπτική να έχουν πλήρως αποπληρωθεί μέχρι το τέλος τους έτους, αν δεν υπάρξει κάποια εμπλοκή.

Δεν είναι μόνον οι φόροι που άρχισαν να επιστρέφονται. Υπό το βάρος της πίεσης των δανειστών για να περιοριστούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, το δημόσιο επέστρεψε κατά το τελευταίο τετράμηνο 1,2 δισ. ευρώ, εκ’ των οποίων τα 800 εκατ. ευρώ προήλθαν από δάνεια των δανειστών ακριβώς για το σκοπό αυτό. Μάλιστα καθώς ο στόχος επετέυχθη, τις επόμενες εβδομάδες, θα εκταμιευθούν και άλλα 800 εκατ. ευρώ που θα δοθούν για τον ίδιο σκοπό, απομειώνοντας περαιτέρω τις ληξιπρόθεσμες οφειλές κατά 1,2 εκατ. ευρώ αφού η Κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να συνεισφέρει από τα ταμεία της 1 ευρώ για κάθε 2 που δίνουν οι ξένοι για τις ληξιπρόθεσμες. Οι τελευταίες ειχαν φθάσει τον Αύγουστο στα 6 δισ. ευρώ χωρίς να υπολογίζουμε 1,4 δισ. ευρώ που αφορούν σε εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης και 850 εκατ. ευρώ που σχετίζονται με μη βεβαιωμένες επιστροφές φόρων.

Τα συμπεράσματα είναι τρία. Η Ελλάδα κάνει έστω και με το στανιό βήματα προς την αποπληρωμή όσων χρωστά στους ιδιώτες. Συνεχίζει ωστόσο να χρωστά σε ιδιώτες. Χρωστά επίσης και πολλά χρήματα στους δανειστές. ESM και EFSF έχουν εκταμιεύσει συνολικά προς την Ελλάδα δάνεια ύψους 182 δισ. ευρώ την τελευταία πενταετία.

Το αν έχει το δικαίωμα -το όποιο υπερπλεόνασμα- να το διανέμει κατά το δοκούν είναι μια μεγάλη συζήτηση. Πρώτον γιατί συνεχίζει να χρωστά σε ιδιώτες και δανειστές. Η απομείωση του χρέους που δημιούργησαν οι προηγούμενες γενεές είναι -για κάποιους- μια υποχρέωση προς τους απογόνους μας. Επιπλέον, με δεδομένο ότι 1 στα τρία ευρώ νέων φόρων δεν πληρώνεται, το υπερπλεόνασμα είναι αποτέλεσμα μιας βάναυσης υπερφορολόγησης. Κάποιοι πληρώνουν περισσότερο από τις δυνατότητές τους. Για κάποιους θεωρείται δίκαιο να ελαφρυνθούν αυτοί που σήκωσαν το βάρος της κρίσης. Είναι θέμα οπτικής.

Έχοντας όλ’ αυτά υπόψιν, οι δανειστές διεκδίκησαν το δικαίωμα να συναποφασίζουν το που θα διανεμηθούν τα όποια πλεονάσματα. Περί αυτού τους έχει διαβεβαιώσει πέρυσι γραπτώς ο ίδιος ο Ευκλ. Τσακαλώτος προκειμένου να κλείσει την αξιολόγηση. Φέτος η Κυβέρνηση μοιάζει να παίρνει ξανά την πρωτοβουλία χωρίς να έχει διασφαλίσει την σύμφωνη γνώμη των δανειστών.

Οι τελευταίοι έχουν και κάτι επιπλέον και λίγο πιο σύνθετο, στο μυαλό τους. Το που θα δοθούν τα χρήματα επηρεάζει και τη συνολική αποτελεσματικότητα της επιλογής για την οικονομία. Είναι διαφορετικό να διατεθούν όλα για κατανάλωση από ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα να καταναλώσουν και διαφορετικό να διατεθούν για επενδύσεις. Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν για παράδειγμα ότι η δεύτερη επιλογή έχει μεγαλύτερη πολλαπλασιαστική ισχύ για την οικονομία από την πρώτη. Αυτό σημαίνει ότι τελικά θα ευνοηθούν όλοι πολύ περισσότερο αν η κυβέρνηση “επενδύσει” το υπερπλεόνασμα σε …επενδύσεις αντί για επιδόματα.

Η Κυβέρνηση μοιάζει για μια ακόμη φορά να επιλέγει την τακτική της μονομερούς ενέργειας, χωρίς όμως να είναι ξεκάθαρο αν αυτό αποτελεί μια αδέξια επιλογή ή διαπραγματευτικό χαρτί. Θα είναι δύσκολο ωστόσο να “πάρουν πίσω” τις εξαγγελίες. Δεν έγιναν μόνο από τον Βερναρδάκη. Έγιναν από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και επιβεβαιώθηκαν και από τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο. Από την άλλη μεριά οι δανειστές δεν μοιάζει πιθανό να κάνουν για δεύτερη φορά τα στραβά μάτια για το ίδιο θέμα. Όχι μόνο γιατί οι συνθήκες στην Ευρώπη είναι ευνοϊκές για να τους επιτρέψουν μια σκληρότερη στάση αλλά γιατί αν το κάνουν (έχοντας και το προηγούμενο της επιστολής) κανείς δεν θα τους παίρνει στα σοβαρά. Η διαπραγμάτευση που ξεκινά επισήμως σήμερα μοιάζει να είναι εξίσου -αν όχι περισσότερο- συγκρουσιακή με τις προηγούμενες και αν οι δύο πλευρές επιμείνουν στις θέσεις τους, απομακρύνεται το ενδεχόμενο του άμεσου κλεισίματος, με όποιες επιπτώσεις θα έχει αυτό για τη συνέχεια.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos)