Η τυραννία του Facebook και της Google

Στην Ελλάδα ασχολούμαστε με τα θέματα του μικρού μας χωριού- όχι πάντα ασήμαντα, αφού η τουρκική προκλητικότητα είναι το μείζον θέμα που θα έπρεπε να μας απασχολεί, δεδομένου ότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο Ερντογάν να προσπαθήσει να δημιουργήσει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο για να τραβήξει την προσοχή της τουρκικής κοινής γνώμης από τα τεκταινόμενα στα ανατολικά του σύνορα. Στο παγκόσμιο χωριό όμως ο ρόλος μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και γιγάντων του διαδικτύου όπως η Google αρχίζει και απασχολεί όλο και περισσότερο πολίτες και πολιτικούς.

Η Γερμανία ζητά να ληφθούν μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μετά το σκάνδαλο με τη διαρροή δεδομένων χρηστών του Facebook. Το σκάνδαλο που ξέσπασε όσον αφορά τη διαρροή προσωπικών δεδομένων χρηστών του μέσου κοινωνικής δικτύωσης πήρε νέα τροπή χθες, με τον ιστότοπο να υπολογίζει σε περίπου 87 εκατομμύρια, κι όχι 50 όπως εκτιμούσε μέχρι σήμερα, τον αριθμό των μελών του των οποίων τα προσωπικά δεδομένα μπορεί να περιήλθαν χωρίς τη συγκατάθεσή τους στη διάθεση της βρετανικής εταιρείας αναλύσεων δεδομένων και στρατηγικών επικοινωνιών Cambridge Analytica.

Στα τέλη του Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε καλέσει τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της αμερικανικής επιχείρησης Μαρκ Ζάκερμπεργκ να δώσει εξηγήσεις για την τεράστια αυτή διαρροή δεδομένων. Ο Ζάκερμπεργκ αναμένεται να καταθέσει στις 11 Απριλίου ενώπιον του Κογκρέσου των ΗΠΑ για την υπόθεση αυτή.

Βεβαίως είναι αφελής όποιος σοκάρεται με την αποκάλυψη ότι τα προσωπικά του δεδομένα που ο ίδιος πρόθυμα ενεχείρισε σε μία ιδιωτική εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για ιδίον της επιχείρησης όφελος.

Όπως και όποιος βασίζεται για την ενημέρωση του στο newsfeed ενός μέσου που μόνο δημοσιογραφικό δεν είναι. Κι όμως είναι πολύ υψηλό ειδικά αυτό το ποσοστό και τις συνέπειες τις είδαμε στις τελευταίες αμερικανικές προεδρικές εκλογές, αλλά και στις εθνικές εκλογές στη Γερμανία με την άνοδο της ξενοφοβικής AfD. Τα παραδοσιακά μέσα πριόνισαν τα ίδια τους τα πόδια, επιλέγοντας παιχνίδια πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων και μαζί πριόνισαν τα πόδια της ενημέρωσης.

Στις Βρυξέλλες θέμα συζήτησης είναι όχι μόνο ο ρόλος του Facebook, αλλά και της Google που εισπράττει σχεδόν μονοπωλιακά τις διαδικτυακές διαφημίσεις σε όλες τις χώρες της Ευρώπης (και του πλανήτη προφανώς), χωρίς να αποδίδει αντιστοίχως φορολογία. Κι όμως αυτό είναι το μικρότερο ζήτημα, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η συγκεκριμένη μηχανή αναζήτησης καθορίζει ουσιαστικά τη διάχυση της τεράστιας ανθρώπινης γνώσης που βρίσκεται στον παγκόσμιο ιστό. Το 95% των ανθρώπων πλέον αναζητεί μία είδηση ή μία πληροφορία για οποιοδήποτε θέμα μέσω Google. Αρκεί να βγει κανείς στις πρώτες θέσεις αναζήτησης, ανεξαρτήτως του εάν ισχύει ή όχι το περιεχόμενο του, για να καταστεί θέσφατο. Αλλά εδώ αρκεί για πολλούς ως “πηγή” ένα meme με μία έξυπνη ατάκα -κατά βάση επιβεβαιωτική των θέσεων ή προκαταλήψεων τους- που θα “σκάσει” στο newsfeed του Facebook.

Η επίδραση είναι λοιπόν πολύ ευρύτερη από αυτή στην ψυχολογία των ανθρώπων που εθίζονται στο κυνήγι των like- κι αυτή βέβαια δεν είναι ασήμαντη και συνδέεται με τον κίνδυνο επηρεασμού της κοινής γνώμης από επιτήδειους.

Σε ένα επεισόδιο του δυστοπικού και εξαίρετου Black Mirror, αναπαρίστατο μία κοινωνία στην οποία για να εργαστεί, να νοικιάσει σπίτι, να αγοράσει αεροπορικό εισιτήριο, ακόμη και να έχει φίλους κανείς, έπρεπε να έχει θετική βαθμολογία σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, που οδηγούσε τους ανθρώπους σε μία μόνιμη προσποίηση.

Στη σατυρική εκδοχή του Star Trek, το Orville αντίστοιχα το πλήρωμα του διαστημόπλοιου βρίσκεται σε ένα πλανήτη όπου 10 εκ αρνητικές ψήφοι σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης σημαίνουν την καταδίκη ανθρώπου, ο οποίος υποβάλλεται σε λοβοτομή ως επικίνδυνος για την κοινωνία.

Η επιστημονική φαντασία δε μιλά στην πραγματικότητα τόσο για το μέλλον, όσο για το παρόν και αυτό είναι το τρομακτικό. Και ενώ φυσικά η κρατική παρέμβαση πρέπει να έχει όρια για να μην εκτραπεί σε λογοκρισία, τα κράτη ως οι εκλεγμένοι -με όλα τα ελαττώματα της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας- εκπρόσωποι των λαών είναι αυτός που θα έπρεπε να θέτει τα πλαίσια. Και εάν το μέσο είναι το μήνυμα, όπως έγραφε χρόνια πριν ο Μάρσαλ Μακ Λούαν, αυτός που χρησιμοποιεί το μέσο είναι υπεύθυνος για τη χρήση του.

ΥΓ: Θυμηθείτε να κοινοποιήσετε το άρθρο αυτό στο Facebook.