Ποιοι είναι τελικά οι πρόσφυγες;

Ποιοι είναι τελικά οι πρόσφυγες;
Mohammad_Ghannam_MSF

Η ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Μελανή Βασιλοπούλου μας μεταφέρει δραματικές εικόνες από τους προσφυγικούς καταυλισμούς και μας βάζει στη θέση των ανθρώπων που ζουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, εν αναμονή μιας αξιοπρεπούς ζωής, που όμως δεν διαφαίνεται...

Οι εντάσεις και τα επεισόδια που διαδραματίζονται κατά καιρούς σε hotspot και προσφυγικούς καταυλισμούς, τα αποτρόπαια γεγονότα που εξελίσσονται τις τελευταίες ημέρες στη Χίο, δεν εφορμούν πάντα από το ίδιο σημείο ούτε επιδέχονται μονοσήμαντων εξηγήσεων, έχουν όμως μία κοινή συνισταμένη: Οκτώ μήνες μετά το κλείσιμο των συνόρων και την εφαρμογή της συμφωνίας Ε.Ε. – Τουρκίας, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης αποτελούν ακόμα τον κανόνα για το σύνολο των ανθρώπων που είναι εγκλωβισμένοι στους καταυλισμούς της χώρας, ενώ το «σύστημα διαχείρισης» της προσφυγικής κρίσης -που δεν αποτελεί πια κρίση αλλά μια κατάσταση που χρονίζει- μοιάζει με ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί, συμπαρασύροντας τόσο τον προσφυγικό όσο και τον ντόπιο πληθυσμό.

Νησιά που φιλοξενούν υπερδιπλάσιο από τις δυνατότητές τους αριθμό προσφύγων και μεταναστών, καταυλισμοί που λειτουργούν πολύ πάνω από το όριο της πληρότητάς τους με κάκιστες συνθήκες υγιεινής και μικρή προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας, ευάλωτοι πληθυσμοί σε πρώην βιομηχανικούς χώρους χωρίς καμία ασφάλεια κι ένα σύστημα ασύλου και μετεγκατάστασης που κινείται με ρυθμούς χελώνας, δημιουργώντας στους ανθρώπους το συναίσθημα ότι θα παραμείνουν επ’ άπειρον εγκλωβισμένοι στους καταυλισμούς, υπό αυτές τις άθλιες συνθήκες. Καθώς όμως οι περισσότεροι καταυλισμοί βρίσκονται μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, οι άνθρωποι εντός τους παραμένουν αθέατοι για μια μεγάλη μερίδα των Ελλήνων πολιτών που αδυνατούν να αντιληφθούν ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού που προσεγγίζει τους 60.000 ανθρώπους βιώνουν συνθήκες εξευτελισμού τη ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία ενός πατέρα δυο παιδιών ότι θα προτιμούσε να επιστρέψει στη Συρία για έναν γρήγορο και αξιοπρεπή θάνατο, παρά να αργοπεθαίνει καθημερινά μέσα σε έναν καταυλισμό.

Η ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Μελανή Βασιλοπούλου, η οποία επισκέπτεται τακτικά με τις ομάδες της οργάνωσης τους καταυλισμούς  στο Ελληνικό και τις Θερμοπύλες, μεταφέρει στο NEWS247 δραματικές εικόνες από τους καταυλισμούς και μας βοηθά να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τους ανθρώπους που ζουν εκεί.

 

*** 

Άγχος

Ξεκίνησα να εργάζομαι στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα τον Απρίλιο. Πραγματικά, σαν κλινική εμπειρία είναι ανεκτίμητη. Ισοδυναμεί με όλα τα βιβλία που έχω διαβάσει μαζί.  

Οι περισσότεροι άνθρωποι που βλέπουμε έχουν ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης καθώς δεν μπορούν να διαχειριστούν το τεράστιο άγχος που τους έχει προκαλέσει όλη αυτή η αβέβαιη κατάσταση. Δεν είναι παθολογικά τα αίτια. Οι πρόσφυγες ζουν μια εξαιρετικά δύσκολη καθημερινότητα αλλά προέρχονται και από μια ιδιαιτέρως δύσκολη ζωή στην πατρίδα τους. Ιδίως οι γυναίκες.

Η αβεβαιότητα των κλειστών συνόρων που βιώνουν βγάζει ίσως στην επιφάνεια μια άλλη συμπεριφορά στους ανθρώπους, κάτι το οποίο το συνειδητοποιούν και οι ίδιοι και τους τρομάζει

Βλέπουμε κυρίως γυναίκες, όπως συμβαίνει άλλωστε και στον γενικό πληθυσμό. Οι γυναίκες όταν έχουν την ανάγκη θα πάνε με μεγαλύτερη ευκολία να μιλήσουν σε κάποιον και να αναζητήσουν βοήθεια. Οι γυναίκες πρόσφυγες είναι αρκετά ταλαιπωρημένες. Οι περισσότερες έχουν παντρευτεί σε μικρή ηλικία, όπως άλλωστε και οι άντρες και έχουν ήδη αρκετά παιδιά. Η αβεβαιότητα των κλειστών συνόρων που βιώνουν βγάζει ίσως στην επιφάνεια μια άλλη συμπεριφορά στους ανθρώπους, κάτι το οποίο το συνειδητοποιούν και οι ίδιοι και τους τρομάζει. Έχουν δυσκολία να κοιμηθούν και να φάνε, ενώ εμφανίζουν και διάφορα ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως ημικρανίες, πόνους στη μέση και στα πόδια. Όλα αυτά δεν εξηγούνται νευρολογικά ή ορθοπεδικά. Είναι απόρροια του άγχους και της πίεσης που αισθάνονται.

Sara_Prestianni_MSF

 (©Sara Prestianni MSF)

Θυμός

Έχουν έντονο θυμό γιατί δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και κατ’ επέκταση τον εαυτό τους. Ακόμα και για μικρά πράγματα μπορεί να αντιδράσουν με έναν υπερβολικό τρόπο, που ποτέ δεν είχαν εμφανίσει στο παρελθόν. Είναι πολύ τρομακτικό συναίσθημα να μην μπορείς να αναγνωρίσεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά, φοβούνται ότι μπορεί να αρχίσουν να τρελαίνονται. Το οποίο φυσικά δεν ισχύει. Απλά χρειάζονται βοήθεια για να τα βάλουν σε μια τάξη και να δουν την κατάστασή τους πιο λογικά.

Είναι πολύ τρομακτικό συναίσθημα να μην μπορείς να αναγνωρίσεις τον ίδιο σου τον εαυτό

Σε αυτό βοηθάει ιδιαίτερα το κλίμα εμπιστευτικότητας που δημιουργούμε. Είναι άλλωστε το πρώτο πράγμα που τους λέμε. Ό,τι πούμε θα μείνει μεταξύ μας. Η ελευθερία να εκφραστούν όπως ακριβώς θέλουν οι ίδιες οι γυναίκες, τις αποφορτίζει σε μεγάλο βαθμό. Μετά από λίγες συνεδρίες ήδη αισθάνονται πολύ καλύτερα καθώς συνειδητοποιούν ότι με την κατάλληλη καθοδήγηση, βελτιώνονται. Μπορούν να δουν τον εαυτό τους και πάλι με κατανόηση. Τους φεύγει ένα μεγάλο βάρος. Το καλό είναι ότι μας γνωρίζουν και παραπέμπει ο ένας τον άλλον.

Ιδιωτικώτητα μηδέν

Η έλλειψη ιδιωτικότητας είναι ένα βασικό πρόβλημα για τους πρόσφυγες. Όλοι μας έχουμε ανάγκη να μείνουμε για λίγο μόνοι μας. Είναι βασικό προαπαιτούμενο για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Οι πρόσφυγες είναι ο ένας πάνω στον άλλο. Όλα ακούγονται και όλα βλέπονται, γεγονός που δημιουργεί ασφυκτικές συνθήκες στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Προσπαθούν με διάφορους τρόπους να δημιουργήσουν τον χώρο τους, δυστυχώς όμως αυτό δεν είναι εφικτό τις περισσότερες φορές.

Όταν είναι καλά οι γονείς, τα παιδιά, είναι συνήθως πιο άμεσα, πιο εκδηλωτικά και έχουμε πιο γρήγορα σημάδια βελτίωσης. Τα παιδιά φαίνονται να είναι συνήθως πιο δυνατά. Αν ένα παιδί έχει λύσει βασικά θέματα διαβίωσης και νιώθει ασφαλές, τότε θα παίξει.

(©Sara Prestianni MSF)

Όλοι μας έχουμε ανάγκη να μείνουμε για λίγο μόνοι μας. Είναι βασικό προαπαιτούμενο για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου

Ενώ δουλεύω περισσότερο με τις γυναίκες, δεν θα ξεχάσω ποτέ έναν άνδρα πρόσφυγα, μεταξύ 35 και 40 ετών, ο οποίος είχε χάσει ένα από τα παιδιά του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς την Ευρώπη από ασιτία. ‘Ηταν πολύ λεπτός και ταλαιπωρημένος. Με το να μην τρώει, ήταν ο δικός του τρόπος του να πενθεί για το παιδί του. Να πεθαίνει και ο ίδιος καθημερινά με μια έννοια.

Με το να μην τρώει, ήταν ο δικός του τρόπος του να πενθεί για το παιδί του. Να πεθαίνει και ο ίδιος καθημερινά με μια έννοια

Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς

Ποιοι είναι τελικά οι πρόσφυγες; Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Είναι οικογένειες  που θέλουν μια καλύτερη ζωή κυρίως για τα παιδιά τους. Έχουν ζήσει μια πολύ δύσκολη ζωή με πόλεμο, απειλές για τη ζωή τους και ανασφάλεια. Το πρόβλημά τους δεν είναι ότι δεν είχαν λεφτά για δεύτερο αυτοκίνητο. Δεν έρχονται για κανένα επίδομα, όπως ακούγεται από ορισμένους.  Δεν θέλουν, όμως, να θεωρούνται πολίτες β’ κατηγορίας.

Σίγουρα έχει πολύ νόημα η δουλειά που κάνουμε με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Νιώθω καλά με τον εαυτό μου. Αν και δεν βλέπω φως στο τούνελ για το προσφυγικό με τον τρόπο που το διαχειρίζεται η Ευρώπη, είμαι σίγουρη ότι ως οργάνωση έχουμε πετύχει κάτι.

***

Περισσότερα στην έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Στην Ελλάδα του 2016: Οι Ευάλωτοι Άνθρωποι Μένουν Πίσω.

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα