Σύμφωνο συμβίωσης και για ομόφυλα ζευγάρια

Τέλος στον αποκλεισμό των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης βάζει το υπουργείο Δικαιοσύνης με το σχέδιο νόμου, που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα και στο οποίο αναγνωρίζεται επισήμως η σχέση τους. Το νέο σύμφωνο συμβίωσης άρει τις διακρίσεις μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών, ενώ αναγνωρίζει και τις οικογενειακές σχέσεις που δημιουργούνται.

Συγκεκριμένα, επτά χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση συμφώνου συμβίωσης που απέκλειε τα ζευγάρια του ίδιου φύλου και ενάμιση χρόνο μετά τη σχετική καταδίκη της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το υπουργείο ανακοινώνει το κείμενο, που θα προωθηθεί σχετικά με το σύμφωνο συμβίωσης.

Όπως αναφέρει, το σχέδιο αυτό αποτελεί τομή για δυο κυρίως λόγους. Ο ένας είναι η άρση των διακρίσεων σε βάρος συμπολιτών μας λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και η θεσμική αναγνώριση προσωπικών σχέσεων οι οποίες βρίσκονταν ως τώρα σε μια γκρίζα ζώνη θεσμικής άρνησης, σε αντίθεση με τις αρχές της ισότητας, της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και του σεβασμού της ετερότητας. Ο δεύτερος λόγος είναι η γενικότερη αναβάθμιση του συμφώνου συμβίωσης, καθώς αναγνωρίζονται οι οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των μερών και οι συνέπειές του ενισχύονται.

Στο νομοσχέδιο δεν προβλέπεται το δικαίωμα να τελέσουν πολιτικό γάμο δυο άνθρωποι του ίδιου φύλου, ενώ εξακολουθεί να εκκρεμεί αυτό το θέμα στον Άρειο Πάγο μετά από προσφυγές με τις εισηγήσεις δυο αρεοπαγιτών να είναι αρνητικές.

Αντίθετα, τα ομόφυλα και τα ετερόφυλα ζευγάρια θα αποκτήσουν δικαιώματα (π.χ. εργασιακά, συνταξιοδοτικά, κληρονομικά, φορολογικά) που έχουν δυο ετερόφυλοι που βρίσκονται σε γάμο, τα οποία όμως θα καθοριστούν επ’ ακριβώς με προεδρικό διάταγμα του Υπουργείου Εργασίας το οποίο θα πρέπει να εκδοθεί εντός 6μηνου.

Μεταξύ άλλων, φαίνεται πως τα ζευγάρια θα δικαιούνται διατροφή σε περίπτωση χωρισμού αν ένα από τα δυο πρόσωπα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του.

Οι βασικοί άξονες του νέου νόμου, όπως προκύπτουν από το σχέδιο νόμου, είναι οι εξής:

– Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια και η άρση της διάκρισης που είχε εισαγάγει ο προηγούμενος νόμος, η οποία οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

– Η αναγνώριση των οικογενειακών σχέσεων μεταξύ των μερών του συμφώνου. Όπως έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οι οικογενειακοί δεσμοί δεν δημιουργούνται μόνο μέσα από το γάμο, αλλά και μέσα από άλλες σχέσεις, αναγνωρισμένες από τον νόμο ή και όχι.

– Η προώθηση της ιδιωτικής αυτονομίας, δηλαδή του σεβασμού της ιδιωτικής βούλησης των μερών. Τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν τις περιουσιακές τους σχέσεις, σύμφωνα όμως με τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης, διατηρώντας σε μεγαλύτερο βαθμό την περιουσιακή τους αυτοτέλεια, εφόσον το επιθυμούν, ακόμη και σε κληρονομικά θέματα. Εάν ωστόσο δεν το επιλέξουν, έχουν πλήρη δικαιώματα, περιουσιακά και κληρονομικά.

– Η ανάγκη προστασίας των οικογενειακών σχέσεων και εμπέδωσης της αρχής της ισότητας στις διαπροσωπικές σχέσεις των μερών. Ο νέος νόμος αντιλαμβάνεται τα δύο μέρη ως ισότιμα, αλλά δεν παραβλέπει την κοινωνική πραγματικότητα που απαιτεί την προστατευτική παρέμβαση του νομοθέτη. Έτσι, ορισμένα κρίσιμα ζητήματα ρυθμίζονται με αναγκαστικού δικαίου διατάξεις. Για παράδειγμα, τα μέρη δεν μπορούν να παραιτηθούν από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα, έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν διατροφή μετά τη λύση του συμφώνου κ.λπ.

– Ο νέος νόμος επιδιώκει ισορροπία μεταξύ της ιδιωτικής αυτονομίας και της ανάγκης προστασίας των οικογενειακών σχέσεων, με βάση τις αρχές της ισότητας και της αλληλεγγύης. Πρόκειται μεν για μια σύμβαση, δημιουργούνται ωστόσο οικογενειακές σχέσεις μεταξύ αυτών που την συνάπτουν.

Αναγνωρίζονται στα μέρη δικαιώματα τα οποία μέχρι σήμερα δεν είχαν, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απόλαυση της οικογενειακής ζωής, αλλά και ο σεβασμός της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Όπως επισημαίνει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην πλειονότητα των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα άτομα που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης αποκτούν καθεστώς παρόμοιο με αυτό των έγγαμων και πρόσβαση σε πλήθος δικαιωμάτων.