Τα δεδομένα δεν ανήκουν στην διοίκηση, αλλά στους πολίτες

Τα δεδομένα δεν ανήκουν στην διοίκηση, αλλά στους πολίτες

Ο Κωνσταντίνος Χαμπίδης, επικεφαλής Ψηφιακής Στρατηγικής του Δήμου Αθηναίων μιλάει στο News24/7 για την αλλαγή νοοτροπίας που είναι απαραίτητη, για τα δεδομένα που ανοίγουν και αυτά που παραμένουν κλειστά

Έχοντας εμπειρία χρόνων σε θέματα Ψηφιακού Στρατηγικού Σχεδιασμού, ο Κωνσταντίνος Χαμπίδης, από τον Φεβρουάριο του 2017, έχει αναλάβει το νεοσύστατο χαρτοφυλάκιο του Chief Digital Officer στον Δήμο Αθηναίων, προσπαθώντας να αναβαθμίσει τις ψηφιακές υπηρεσίες της πόλης.

Μιλήσαμε μαζί του για τις πρωτοβουλίες που έχει ή πρόκειται να αναλάβει από την νεοσύστατη θέση του, τις παθογένειες τις δημόσιας διοίκησης, καθώς και κατά πόσο είναι εύκολη μια μετάβαση στα Open Data. Επιπλέον, μας εξήγησε τα πολλαπλά οφέλη της ανοικτότητας σε μια σειρά από τομείς.

Είναι ανοικτά τα δεδομένα στην Δημόσια Διοίκηση;

Ανοικτότητα στην δημόσια διοίκηση σημαίνει ανοικτά δεδομένα, ανοικτά πρότυπα και ανοικτό λογισμικό. Σημαίνει ανοικτή διακυβέρνηση, που εκεί μπορεί να περιλαμβάνεται μια ολόκληρη νοοτροπία όπως ανοικτές διαδικασίες επιλογής προσωπικού, μέχρι ανοικτές διαδικασίες αξιολόγησης και άλλα.

Υπάρχουν οι τρέχουσες αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης, όπως για παράδειγμα αυτές του Δήμου Αθηναίων που όλες αναρτώνται στη Διαύγεια, υπάρχουν δεδομένα που παράγουν καθημερινά υπηρεσίες τα οποία δεν βρίσκονται στην Διαύγεια, όπως για παράδειγμα πόσοι τόνοι σκουπιδιών έχουν αποτεθεί σήμερα στον ΧΥΤΑ Φυλής αλλά και δεδομένα που είναι σε μορφή Μητρώων ή αρχείων. Τέτοια είναι το αρχείο της Πολεοδομίας, τα αρχεία αδειών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, που σημαίνει ποιά καφέ και εστιατόρια έχουν άδεια στην πόλη και άλλα. Αυτά είναι αρχεία που έχουν συγκεντρωθεί χρόνια πριν και κάποια στιγμή αυτή η πληροφορία πρέπει να γίνει ψηφιακή και να ανοιχτεί.

Ναι αλλά αρκεί να είναι δημοσιευμένο ένα δεδομένο; Δεν θα πρέπει να είναι και εύκολα αναζητήσιμο;

Καταρχάς πρέπει να καταλάβουμε ότι ένα σκαναρισμένο αρχείο δεν είναι ανοικτό δεδομένο. Είναι ένα αρχείο δύσχρηστο, που δεν μπορώ να αναζητήσω. Σχεδόν άχρηστο. Κλασσικό παράδειγμα, η Βουλή. Αναρτά σκαναρισμένα έντυπα των σχεδίων νόμου, όπου κάποιος για να μπορέσει να ψάξει πρέπει να διαβάσει ολόκληρο το κείμενο. Δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτό ανοικτό δεδομένο.

Τα αρχεία που εμείς παρέχουμε, είναι αναζητήσιμα και επεξεργάσιμα. Σε εμάς η πρόκληση είναι να κάνουμε πιο φιλικό τον τρόπο με τον οποίο ανοίγουμε τα δεδομένα και αφετέρου να πολλαπλασιάσουμε την ποσότητα των ανοικτών δεδομένων. Δηλαδή υπάρχει online ο ανοικτός προϋπολογισμός, όπου όλοι οι δημότες και μη μπορούν να δουν τις δαπάνες του δήμου όπως αυτές καταγράφονται σε ζωντανό χρόνο. Επίσης έχουμε στο site του δήμου, όλα τα αρχεία των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, ώστε κάποιος να μπορεί να δει ποιές άδειες καταστημάτων υπάρχουν π.χ. στην οδό Σόλωνος.  Αυτό είναι ένα παράδειγμα του πώς το ανοικτό δεδομένο βοηθάει τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Οπότε ο δήμος δεν μπορεί να δώσει προνομιακά μια άδεια σε κάποιον γιατί θα φανεί online.

Από τη στιγμή όμως που δεν κάνετε συνολική ανάρτηση των δεδομένων, θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι γίνεται επιλεκτικά, ανάλογα με το τι συμφέρει να δημοσιευτεί.

Είναι μια δίκαιη κριτική. Ο ειλικρινής αντίλογος είναι ότι στην πράξη δεν υπάρχουν ακόμη σε επεξεργάσιμη μορφή όλα τα δεδομένα. Δηλαδή το να αναρτήσουμε απλώς σκαναρισμένα έγγραφα είναι σαν να κοροϊδεύουμε. Για μας είναι μια μεγάλη προτεραιότητα η ανοικτή διακυβέρνηση και τα ανοικτά δεδομένα προς όφελος της διαφάνειας και της επιχειρηματικότητας.

Με ποιόν τρόπο ωφελείται η διαφάνεια και με ποιόν η επιχειρηματικότητα;

Όσον αφορά τη διαφάνεια, ο πολίτης βλέποντας μπροστά του μια ροή αποφάσεων που δημοσιεύονται, αρχίζει να έχει μια μεγαλύτερη εμπλοκή. Ασχολείται περισσότερο. Είναι σαν να περνάς από ένα κτίριο με κατεβασμένα ρολά. Δεν βλέπεις ή μπορεί να προσπαθήσεις να δεις από τη χαραμάδα. Όταν το μαγαζί ανοίξει και γίνει διαυγές, ακόμα και αν σου είναι πλήρως αδιάφορη η λειτουργία του, θα κοντοσταθείς, θα δεις τι γίνεται. Είναι πολύ σημαντικό αυτό για τη δημοκρατία, γιατί από τη μια έχεις παγκοσμίως διοικήσεις που θεωρούνται ανάξιες και από την άλλη εκλεκτορικά σώματα που δεν μετέχουν στις διαδικασίες, ή πηγαίνουν να ψηφίσουν με πολύ χαμηλά κριτήρια ή πιστεύοντας fake news. Σε μια πλατφόρμα ψεύδους. Όσο περισσότερα λοιπόν διοικήσεις και πολίτες συνδέονται μεταξύ τους, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι μπορεί να έχουμε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.

Όλη η πραγματικότητα γύρω μας μας δείχνει αυτό το πράγμα καθημερινά. Τα δεδομένα έχουν αξία

Τώρα στην επιχειρηματικότητα. Ας πούμε ότι είσαι ένας τηλεπικοινωνιακός πάροχος και θες να δεις αν το Παγκράτι είναι μια περιοχή στην οποία αξίζει να δαπανήσεις ένα ποσό για να αναπτύξεις δίκτυα. Θες λοιπόν να δεις πόσα διαμερίσματα είναι ενεργά, δηλαδή πόσοι κατοικούν εκεί και τι εισόδημα έχουν. Θα πρέπει να παρακαλέσεις στην ουσία σαν εταιρεία δημόσιους φορείς να σου δώσουν στοιχεία. Ή να αναθέσεις σε μια ιδιωτική εταιρεία να σου κάνει δειγματοληπτική έρευνα. Άρα τα δεδομένα αξίζουν και κοστίζουν, ενώ θα έπρεπε να είναι δημόσιο αγαθό. Πέρα από την επιχειρηματικότητα. Ένα παιδί που θέλει να κάνει μια διπλωματική ή ένα διδακτορικό, χρειάζεται δεδομένα. Για παράδειγμα να δει πόσα καταστήματα είναι άδεια στην πόλη. Πόσοι τουρίστες ήρθαν και έφυγαν. Τα δεδομένα έχουν αξία. Όλη η πραγματικότητα γύρω μας μας δείχνει αυτό το πράγμα καθημερινά. Τα δεδομένα έχουν αξία.

Διαβάζοντας τα ανοικτά δεδομένα μπορεί κάποιος να βρει και “τον δρόμο του χρήματος”, όταν μιλάμε για δαπάνες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το μη άνοιγμα εξυπηρετεί;

Σαφέστατα. Εμείς αναρτούμε όλα τα έξοδα, όμως θέλω να πω πώς υπάρχει κάτι πιο σημαντικό για τη δημοκρατία. Δεν είναι μόνο μια σύμβαση ή κάποια έξοδα οδοιπορικών. Είναι πολύ σημαντικό να τα ξέρεις αυτά, όμως είναι και λίγο ανούσια σε βαθύ πολιτικό επίπεδο. Ζήτημα δημοκρατίας όμως είναι και ο τρόπος που λαμβάνονται οι αποφάσεις, ο τρόπος που αποφασίζεται να συναφθεί μια σύμβαση. Ακόμα και να μην υπάρχει χρήμα σε μια απόφαση – τουλάχιστον άμεσα. Ο τρόπος με τον οποίο διορίζονται κάποια πρόσωπα μέσα σε έναν οργανισμό. Και αυτό μπορεί να κρύψει αδιαφάνεια και διαφθορά. Αν είναι ανοικτό δεδομένο οι ανάγκες μια πόλης (π.χ. χρειάζονται τόσα σχολεία, τόσα γήπεδα), ο καθένας θα μπορεί να παρακολουθεί το αν ένας δήμος επενδύει σωστά.Εμείς σκοπεύουμε τους επόμενους μήνες να φέρουμε το πλαίσιο στο οποίο θα αναρτούμε δεδομένα που αφορούν την καθημερινότητα των δημοτών.

Για να αποτυπώσεις τις ανάγκες μιας πόλης πρέπει η διοίκηση να είναι ανοικτή και οι πολίτες να έχουν άμεση πρόσβαση στο να μεταφέρουν τα αιτήματά σας.

Πάντα υπάρχει ένας τρόπος να το κάνεις αυτό. Μπορείς να πεις “στείλτε το e-mail σας”. Αυτό όμως δεν είναι ανοικτή διαβούλευση. Το να σταλεί μια άποψη σε ένα e-mail δεν έχει νόημα γιατί ένας τρίτος πολίτης δεν θα μπορέσει να τη δει και να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει. Άρα να γίνει διαβούλευση. Πάλι ο αποδέκτης απλά συγκεντρώνει απόψεις και τις αξιολογεί μόνος του. Χρειαζόμαστε λοιπόν την ανοικτή διαβούλευση γι αυτό, αλλά χωρίς τον θόρυβο. Δηλαδή να μπορέσει ο κόσμος να διατυπώσει απόψεις επικριτικές ή θετικές, δομημένες όμως, όχι παραπειστικές, όχι προσβλητικές.. Να συγκεντρώνει δηλαδή η διοίκηση απόψεις.

Για ποιό λόγο οι αρχές δεν κινούνται προς τα ανοικτά δεδομένα;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Σε ότι αφορά την πληροφορία που είναι συσσωρευμένη σε υπηρεσίες, υπάρχει αδυναμία να περάσει σε ανοικτά δεδομένα γιατί πρώτα πρέπει να ψηφιοποιήσεις τα δεδομένα. Αυτό χρειάζεται δαπάνες, ανθρώπινους πόρους και προσπάθεια. Εμείς έχουμε στον προγραμματισμό μας την ψηφιοποίηση του αρχείου της Πολεοδομίας που θα είναι πολύ σημαντικό έργο.

Από κει και πέρα στα καθημερινά δεδομένα της διοίκησης υπάρχουν δύο προβλήματα. Πρώτον το καθένα από αυτά χρειάζεται το δικό του εργαλείο. Να είναι σε ένα συγκεκριμένο σημείο, καθημερινά και να μην αναρωτιέται κανείς αν αναρτάται και πού. Το δεύτερο πρόβλημα είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Δηλαδή όλη η δημόσια διοίκηση να περάσει σε αυτό που λέγεται ανοικτότητα. Ότι πια τα δεδομένα δεν ανήκουν στα υπηρεσιακά κομμάτια μιας διεύθυνσης αλλά είναι κτήμα του κάθε ανθρώπου που πληρώνει τους φόρους αυτής της χώρας.

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα