Γερμανικές εκλογές 2017: Το αδιάφορο Βερολίνο θα ξυπνήσει μπροστά στην ξενοφοβική δεξιά;

Αποστολή στο Βερολίνο: Βίκυ Σαμαρά

“Δεν μπορώ να πιστέψω ότι ένα κόμμα ξεκάθαρα ξενοφοβικό και αντιευρωπαϊκό θα μπει στο Bundestag και μάλιστα μπορεί να είναι και τρίτο”. Τα λόγια της γέννημα- θρέμμα Δυτικοβερολινέζας χειρούργου στο διπλανό κάθισμα κατά την πτήση προς Βερολίνο συνοψίζουν τη στάση που κρατά ένα σημαντικό ποσοστό δημοκρατών Γερμανών απέναντι στην Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative fuer Deutschland).

Η πλειοψηφία των Γερμανών πάντως μοιάζει να αδιαφορεί μάλλον για τα πολιτικά. Οι πιο φανατικοί είναι οι ψηφοφόροι των μικρών κομμάτων.

Οι ψηφοφόροι των Χριστιανοδημοκρατών απλά είναι σίγουροι ότι η Mutti, δηλαδή η “μητερούλα” όπως αποκαλούν τη Μέρκελ, θα κερδίσει ξανά και θα συνεχίσει να εφαρμόζει την ίδια πολιτική, στην οποία υπάρχουν και ισχυρές αντιδράσεις, αλλά κατά τις “συστημικές” φωνές στη Γερμανία καμία εναλλακτική- εξ ου ίσως και ένα ποσοστό στρέφεται στην Εναλλακτική για τη Γερμανία.

Η βάση των Σοσιαλδημοκρατών παραμένει βαθιά διχασμένη ακόμη από την εποχή της “ατζέντας 2010”, πιο γνωστής ως “ατζέντα Σρέντερ”, την οποία ουσιαστικά πήρε η Μέρκελ, καταφέρνοντας εκείνη να χρεωθεί τα θετικά αυτής της πολιτικής και η SPD τα αρνητικά. Σημαντικός αριθμός Σοσιαλδημοκρατών ψηφοφόρων στηρίζει ακόμη πάντως αυτή την πολιτική επιλογή. Όμως ένα αξιόλογο κομμάτι ζητά περισσότερη έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη και επι-στροφή στα αριστερά.

Εξ αριστερών της SPD υπάρχει βέβαια πλέον και η Die Linke, το “αδελφό κόμμα” του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο ουσιαστικά δημιουργήθηκε από απογοητευμένους Σοσιαλδημοκράτες που αποχώρησαν λόγω της ατζέντας Σρέντερ και στελεχών του παλιού κομμουνιστικού κόμματος της ανατολικής Γερμανίας.

Οι μετακινούμενοι ψηφοφόροι που προέρχονται από την αριστερή πτέρυγα του SPD είχαν ελπίσει πάντως στο Μάρτιν Σουλτς, αλλά απογοητεύτηκαν κυρίως γιατί ο υποψήφιος καγκελάριος δεν τόλμησε να δείξει αποφασισμένος για έναν “κόκκινο-κόκκινο-πράσινο” συνασπισμό, δηλαδή μία κυβέρνηση συνεργασίας Σοσιαλδημοκρατών- Die Linke- Πρασίνων. Θεωρητικά, λένε κάποιοι, θα μπορούσε να το κάνει αυτό η SPD ακόμη και ως δεύτερο κόμμα, εάν και οι τρεις μαζί συγκέντρωναν πάνω από 48% που είναι το κατώφλι αυτοδυναμίας.

Ο Σουλτς όμως δεν τόλμησε, διότι η αλήθεια είναι πως ένα τέτοιο σενάριο θα του κόστιζε ενδεχομένως πολλαπλάσια εκ δεξιών και σε κάθε περίπτωση οι Σοσιαλδημοκράτες βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να κινηθούν χαμηλότερα από το μέχρι σήμερα ιστορικό χαμηλό τους του 22%.

Η τελευταία, σαββατιάτικη, δημοσκόπηση της Bild, που μπορεί να θεωρείται “κίτρινη”, έχει όμως δημοσιεύσει αξιόπιστες έρευνες κοινής γνώμης, δείχνει πάντως προς μεγάλο συνασπισμό, καθώς μία “Τζαμάικα”, δηλαδή σύμπραξη CDU- FDP και Πράσινων (που ονομάζεται έτσι γιατί τα χρώματα των τριών κομμάτων, μαύρο, κίτρινο και πράσινο θυμίζουν τη σημαία της Τζαμάικα), σε ομοσπονδιακό επίπεδο θα ήταν κάτι πρωτοφανές.

Σύμφωνα με την έρευνα, η CDU κινείται στο 34%, η SPD στο 21%, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στο 13%, η Αριστερά (Die Linke) στο 11%, οι Φιλελεύθεροι (FDP) στο 9% και οι Πράσινοι στο 8%.

Με αυτά τα δεδομένα, φαίνεται ότι τα πρώτα τύπου exit poll στις επτά το απόγευμα ώρα Ελλάδας μπορεί να μην δώσουν ασφαλή εικόνα, ωστόσο τα πράγματα θα αρχίσουν να ξεκαθαρίζουν στις οκτώ και εννιά η ώρα Ελλάδας, όταν θα παρουσιαστούν οι δύο επόμενες μετρήσεις. Σημειωτέον δε ότι το 30% όσων εκτιμάται ότι θα ψηφίσουν συνολικά, έχει ψηφίσει ήδη μέσω επιστολικής ψήφου. Σημειωτέον επίσης ότι στη Γερμανία οι διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση κυβερνήσεων συνεργασίας γίνονται πολύ πιο θεσμικά από ό,τι στην Ελλάδα και πως οι Γερμανοί πολιτικοί δεν σπεύδουν για δηλώσεις επί δηλώσεων, αφορισμούς ή πανηγυρισμούς άμα τα exit poll.

Το στοιχείο όμως που θα καθορίσει ουσιαστικά και εν τέλει το αποτέλεσμα, θα είναι η συμμετοχή. Μία υψηλή συμμετοχή της τάξης του 80% μπορεί μάλιστα λόγω εκλογικού συστήματος, να αυξήσει τον αριθμό των εδρών του Bundestag ακόμη και στις 700 και να επηρεάσει και τη δυνατότητα αυτοδυναμίας. Και το τελευταίο διάστημα υπάρχει μία κινητοποίηση στην κατά τα άλλα ψυχρή και αδιάφορη γερμανική κοινή γνώμη, προκειμένου να μην είναι η Εναλλακτική για τη Γερμανία τρίτο κόμμα. Κινητοποίηση που εκτιμάται ότι θα βοηθήσει εν τέλει κυρίως τη Μέρκελ, καθώς οι Χριστιανοδημοκράτες ήταν οι πιο “χαλαροί” ψηφοφόροι.

Εάν είναι όμως τρίτο κόμμα η AfD, δύσκολα θα μπορέσουν οι λαβωμένοι Σοσιαλδημοκράτες να αρνηθούν την πρόταση των Χριστιανοδημοκρατών για συνεργασία. Και οι δύο θα είναι έκοντες άκοντες, καθώς όσο δε θέλει η SPD να ξαναμπει σε “μεγάλο συνασπισμό” από τον οποίο εκείνη έχασε, άλλο τόσο δεν τρελαίνεται στην ιδέα η CDU, που όμως φαίνεται να το προτιμά από τη συνεργασία με δύο μικρά κόμματα.

Μάλιστα ενώ η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται στην διάψευση των προσδοκιών για ολική επαναφορά των Σοσιαλδημοκρατών, οι πιο προσεκτικοί σημειώνουν ότι και οι Χριστιανοδημοκράτες χάνουν έδαφος, εάν φυσικά επιβεβαιωθούν και στην κάλπη οι δημοσκοπήσεις. Από το 41,5% του 2013 στο 34% και ενώ ο κύριος αντίπαλος κινείται κοντά στο ιστορικό χαμηλό του, μοιάζει μία πύρρειος νίκη.

Και ενώ οι ψηφοφόροι κινητοποιούνται κατά της AfD, το ξενοφοβικό κόμμα έχει ήδη μπετονάρει το κοινό του και ψαρεύει από δυσαρεστημένους ψήφο διαμαρτυρίας. Από κόμμα που έδινε έμφαση στην έξωση των “κακών νότιων” από το ευρώ και την επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο, η Εναλλακτική για τη Γερμανία επί ηγεσίας Πέτρι, έχει κάνει σημαία της το προσφυγικό- οι αφίσες της περί Γερμανών που θα γεννήσουν “καθαρά” γερμανόπουλα και περί μπικίνι που είναι προτιμότερου από τη μπούρκα, προκαλούν στους δρόμους. Όμως κάποιοι φαίνεται ότι απολαμβάνουν την πρόκληση.

Ή και κάτι περισσότερο, όπως θα ψιθυρίσουν ορισμένοι στο Βερολίνο, την πόλη που φέρει ακόμη τα σημάδια του Β’ Παγκόσμιου και των επακολουθών του, την πόλη όπου αυτοκτόνησε ο Χίτλερ όταν είδε την οριστική ήττα. Ένα ποσοστό των ψηφοφόρων που επιλέγουν AfD είναι Γερμανοί οργισμένοι για τις τύψεις, που υποχρεώθηκαν μεταπολεμικά να κουβαλούν για τις πράξεις των πατεράδων και των παππούδων τους επί Γ’ Ράιχ.

Στη Γερμανία τα παιδιά μαθαίνουν στην τετάρτη δημοτικού για το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, πριν καν διδαχθούν καλά καλά την ιστορία του Α’ και του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Οι περισσότεροι Γερμανοί ενσωματώνουν μέσα τους την απόρριψη του παρελθόντος και συχνά και ο,τιδήποτε “πολύ γερμανικού”. Υπάρχει όμως και ένα ποσοστό που κατά τα φαινόμενα επιδοκίμασε τις δηλώσεις του Αλεξάντερ Γκάουλαντ, ενός από τους δύο συμπροέδρους της AfD, που ούτε λίγο ούτε πολύ είπε “φτάνει με τις τύψεις”, χαρακτήρισε τα 14 χρόνια του Χίτλερ στην εξουσία “μία παρένθεση” και δήλωσε “δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν είμαστε υπερήφανοι για όσα πέτυχε ο στρατός μας στους δύο μεγάλους πολέμους”. Έτσι απευθύνθηκε στους Γερμανούς που βασανίζονται από τύψεις γιατί οι γονείς ή οι παππούδες τους ήταν στη Βέρμαχτ: Ο Χίτλερ ήταν το πρόβλημα, οι στρατιώτες ήταν ήρωες που τιμούσαν τους όρκους τους.

Για να βρουν όμως έδαφος τέτοιες απόψεις για να καρπίσουν, πάει να πει ότι όλο και περισσότεροι Γερμανοί θεωρούν πως δε θα αλλάξει τίποτε στη ζωή τους εάν επιλέξουν το ένα μεγάλο κόμμα ή το άλλο και αναζητώντας τρόπο να διαμαρτυρηθούν με την ψήφο τους, φλερτάρουν με επικίνδυνες εναλλακτικές. Οι περισσότεροι στέκονται απέναντι σε τέτοιες απόψεις, όμως αυτή τη φορά Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες θα κληθούν να κοιτάξουν με ειλικρίνεια στον καθρέφτη και να απαντήσουν για το μέλλον της Γερμανίας και εμμέσως και το μέλλον της Ευρώπης. 

(Φωτό: AP / Markus Schreiber)