Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: Το όνειρο ξεπέρασε το Μέμφις

Ήταν 1η Δεκεμβρίου του έτους 1955, στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, όταν η Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να σηκωθεί προκειμένου να παραχωρήσει την θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό άνδρα, κατά την επιταγή των ρατσιστικών νόμων που ίσχυαν στις Νότιες Πολιτείες της Αμερικής την περίοδο εκείνη.

Η σύλληψη της Παρκς και η δίκη της οδήγησαν τους μαύρους πολίτες του Μοντγκόμερι που διαρκώς υφίσταντο σε βάρος τους διακρίσεις να προχωρήσουν σε μποϋκοτάζ των λεωφορείων της πόλης. Ηγέτης της προσπάθειας αυτής, ορίστηκε ένας νεοφερμένος στην πόλη, 26χρονος, Βαπτιστής ιερέας, που επρόκειτο να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στον αγώνα των μαύρων Αμερικανών για ισότητα. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Martin Luther King Jr.

Γεννημένος το 1929, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ο νεότερος, έγινε κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Συστηματική Θεολογία τον Ιούνιο του 1955, μερικούς μήνες αφού είχε αναλάβει την θέση του ιερέα σε εκκλησία Βαπτιστών στο Μοντγκόμερι, όπου ζούσε με τη σύζυγό του, Κορέτα Σκοτ Κινγκ. Από την ηλικία των 18 είχε αποφασίσει ότι θα στραφεί στην εκκλησία, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, Αιδεσιμώτατου Μάρτιν Λούθερ Κινγκ του πρεσβύτερου, σε πράξεις ανυπακοής του οποίου απέναντι στον ρατσισμό, είχε γίνει μάρτυρας. Έτσι κι αλλιώς, κατά την διάρκεια της ζωής του είχε βιώσει πολλά περιστατικά ρατσισμού, τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του και στην συνακόλουθη ριζοσπαστικοποίηση του σε ζητήματα πολιτικών δικαιωμάτων.

Όταν κλήθηκε να ηγηθεί στο μποϊκοτάζ ενάντια στην πολιτική του διαχωρισμού στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι, είχε ήδη έρθει σε επαφή με τις διδαχές του Μαχάτμα Γκάντι και είχε ασπαστεί την πρακτική της μη βίας.

Το μποϊκοτάζ, που διήρκεσε 385 μέρες, έληξε με το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να κηρύττει τους νόμους του διαχωρισμού αντισυνταγματικούς και ανέδειξε τον Μάρτιν Λούθερ  Κινγκ σε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, η ευφράδεια, το πάθος και οι πύρινοι λόγοι του οποίου θα συμπαρέσυραν τα πλήθη και τους συναγωνιστές του.

 

Συνδιάσκεψη της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου και το “Προσκύνημα για την Ελευθερία”

Το 1957, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ μαζί με άλλους, θα ιδρύσει την Συνδιάσκεψη της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου, που σκοπό έχει την οργάνωση και τον συντονισμό μη βίαιων δράσεων ενάντια στον διαχωρισμό και την κοινωνική αδικία. Η Συνδιάσκεψη τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα αναπτύξει σημαντική δράση με την ανάληψη πρωτοβουλιών που περιελάμβαναν από την ίδρυση των Σχολείων Πολιτών, που βοηθούσαν ενήλικους μαύρους Αμερικανούς να μάθουν ανάγνωση και γραφή ώστε να είναι σε θέση να περάσουν τα απαιτούμενα για το δικαίωμα στην ψήφο τεστ (που πραγματικό σκοπό είχαν τον αποκλεισμό του μεγαλύτερου μέρους της μαύρης κοινότητας), να βγάλουν δίπλωμα οδήγησης ή να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς, έως την οργάνωση και συμμετοχή σε δράσεις και κινήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το “Προσκύνημα για την Ελεύθερία” αποτέλεσε μία από τις πρώτες δράσεις στις οποίες συμμετείχε η Συνδιάσκεψη αλλά και μία σημαντική στιγμή για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.  Επρόκειτο για μία  διαδήλωση στο Μνημείο του Λίνκολν στην Ουάσινγκτον, στις 17 Μαΐου 1957, στην επέτειο των τριών ετών από την δικαστική απόφαση που έκρινε αντισυνταγματικό τον φυλετικό διαχωρισμό των μαθηματικών στα σχολεία. Ήταν τότε, που ο Μ.Λ.Κινγκ έδωσε την πρώτη του ομιλία σε εθνικό ακροατήριο. Πρόκειται για τον περίφημο λόγο “Δώστε μας την ψήφο”, ο οποίος ενέπνευσε σειρά γεγονότων που αφορούσαν στην διεκδίκηση του εκλογικού δικαιώματος.

 “Δώστε μας την ψήφο και θα πάψουμε να ενοχλούμε την κυβέρνηση για τα βασικά μας δικαιώματα…Δώστε μας την ψήφο και δεν θα παρακαλάμε πια την κυβέρνηση για την ψήφιση νόμου ενάντια στο λιντσάρισμα”.

“Δώστε μας την ψήφο και θα γεμίσουμε τις αίθουσες του κοινοβουλίου με ανθρώπους καλών προθέσεων”.

“Δώστε μας την ψήφο και θα τοποθετήσουμε στα έδρανα του Νότου δικαστές που θα κρίνουν δίκαια και θα αγαπούν τον οίκτο”.

“Δώστε μας την ψήφο και, ήρεμα και χωρίς βία, χωρίς μνησικακία ή πικρία θα εφαρμόσουμε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της 17ης Μαΐου 1954”.

Το “Προσκύνημα”, ακολούθησαν πολλές ακόμη εκστρατείες για τα πολιτικά δικαιώματα και τον τερματισμό του φυλετικού διαχωρισμού σε πολλές περιοχές των Νοτίων Πολιτειών και όχι μόνο.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαδηλώσεις αυτές διαλυόταν με την αστυνομία να κάνει χρήση βίας και να προχωρά σε πολλές συλλήψεις μεταξύ των οποίων και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

“Έχω ένα όνειρο”: Η Πορεία στην Ουάσινγκτον

Στις 28 Αυγούστου του 1963 περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι πραγματοποίησαν στην Ουάσινγκτον την Πορεία για Δουλειές και την Ελευθερία. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές συγκεντρώσεις στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η Πορεία συγκέντρωσε την προσοχή όλης της χώρας με τηλεοπτικά κανάλια να αναστέλλουν σε πολλές περιπτώσεις το πρόγραμμά τους, προκειμένου να προβάλουν εικόνες από την μεγαλειώδη συγκέντρωση. Επρόκειτο άλλωστε για το πρώτο γεγονός αυτού του μεγέθους του οποίου οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν μαύροι Αμερικανοί. Oι λευκοί που συμμετείχαν, υπολογίζονται στους 60.000.

Με το Πεντάγωνο να κρατά σε ετοιμότητα 19.000 άνδρες, τα ΜΜΕ να στήνουν σκηνικό έντασης, καθώς “είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν περισσότεροι από 100.000 Νέγροι, χωρίς να προκύψουν επεισόδια” και τον Πρόεδρο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι να αποφασίζει τελευταία στιγμή να στηρίξει την συγκέντρωση, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, εκφώνησε τον ιστορικό λόγο του “Έχω ένα όνειρο”(I have a dream).

Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες ομιλίες που έχουν εκφωνηθεί στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, και η πλέον αξιομνημόνευτη στιγμή της Πορείας στην  Ουάσινγκτον.

“Σήμερα, σας λέω φίλοι μου, πως αν και αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες του παρόντος και του μέλλοντος, ακόμη έχω ένα όνειρο, ένα όνειρο ριζωμένο βαθιά στο αμερικάνικο όνειρο”.

“Έχω ένα όνειρο ότι μία μέρα στους κόκκινους λόφους της Τζώρτζια, τα παιδιά των πρώην σκλάβων και τα παιδιά εκείνων που ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων θα μπορούν να καθήσουν μαζί στο τραπέζι της αδελφοσύνης”.

“Έχω ένα όνειρο, ότι μια μέρα, θα τέσσερα μικρά μου παιδιά θα ζήσουν σε ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους”.

Η μεγαλειώδης συγκέντρωση στην Ουάσινγκτον και ο λόγος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, υπήρξαν ορόσημα για το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ, ανοίγοντας τον δρόμο για την ψήφιση του Νόμου για τα Πολιτικά Δικαιώματα το 1964.

Από την Σέλμα στο Βιετνάμ

Ογδόνταεπτά χιλιόμετρα είναι η απόσταση που χωρίζει την Σέλμα της Αλαμπάμα από την πρωτεύουσα της πολιτείας, Μοντγκόμερι. Την απόσταση αυτή αποφάσισαν να διασχίσουν οι υπέρμαχοι της φυλετικής ισότητας τον Μάρτιο του 1965, διαμαρτυρόμενοι για τον θάνατο του αφρο-αμερικανού διαδηλωτή Τζίμι Λι Τζάκσον, αλλά και προκειμένου να διεκδικήσουν την εφαρμογή του δικαιώματος τους στην ψήφο.

Την 7η Μαρτίου η πρώτη Πορεία που ξεκίνησε από τη Σέλμα, δέχτηκε βίαιη επίθεση από τις αστυνομικές δυνάμεις, στην Γέφυρα Έντμουντ Πέτους.

 Οι σκηνές βίας της “Ματωμένης Κυριακής”, όπως έγινε γνωστή,  έφεραν κι άλλο κόσμο στην Σέλμα και δύο μέρες μετά, στις 9 του μήνα και υπό τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο οποίος την προηγούμενη χρονιά είχε κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης για τους αγώνες του,  ξεκίνησε μία πορεία δύο χιλιάδων ανθρώπων η οποία γρήγορα επέστρεψε στη Σέλμα, υπό τον φόβο των αστυνομικών.

Περισσότεροι από 8.000  διαδηλωτές κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους στις 25 Μαρτίου με την τρίτη Πορεία που είχε ξεκινήσει 4 ημέρες νωρίτερα και ενώ στις 17 του μηνός ο Πρόεδρος Λίντον Τζόνσον, μετά τα γεγονότα της Ματωμένης Κυριακής είχε ζητήσει την ψήφιση νόμου που θα ήρε τα εμπόδια για την ψήφο των μαύρων Αμερικανών.  Ο Νόμος για το Δικαίωμα της Ψήφου, πέρασε από το αμερικάνικο Κονγκρέσο τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς.

“Πόσο ακόμα; – Όχι πολύ”

Μετά την επιτυχημένη πορεία από την Σέλμα στο Μοντγκόμερι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ εκφώνησε τον λόγο του που έμεινε γνωστός με τον τίτλο “Πόσο ακόμα; -Όχι πολύ”.

“Ξέρω ότι ρωτάτε σήμερα: ‘Πόσο ακόμα θα χρειαστεί;’  Κάποιος ρωτάει ‘Για πόσο ακόμα οι προκαταλήψεις θα θα τυφλώνουν την όραση των ανθρώπων και θα σκοτεινιάζουν την κατανόησή τους θα θα απομακρύνουν την σοφία από τον ιερό της θρόνο; Πότε η πληγωμένη δικαιοσύνη που κείται στους δρόμους της Σέλμα και του Μπέρμιγχαμ και των κοινοτήτων σε όλο τον Νότο θα σηκωθεί από την λάσπη της ντροπής για να κυριαρχήσει στα παιδιά των ανθρώπων;”

Βιετνάμ

Το 1966, οι Αμερικανοί που είχαν αρνητική γνώμη για τον Κινγκ ήταν διπλάσιοι από εκείνους που είχαν θετική. Σημαντικό ρόλο στην μετατόπιση αυτή της κοινής γνώμης έπαιξε η αρνητική του στάση απέναντι στον πόλεμο του Βιετνάμ. Αν και αρχικά είχε αποφύγει να πάρει θέση, η Συνδιάσκεψη έλαβε την απόφαση να σταθεί στο πλευρό του αντιπολεμικού κινήματος.

Στις 4 Απριλίου 1967, ο Κινγκ εκφώνησε στην Νέα Υόρκη την ομιλία του με τίτλο: “Πέρα από το Βιετνάμ: Ώρα να σπάσουμε την σιωπή”, η οποία από το περιοδικό ΤΙΜΕ χαρακτηρίστηκε  “δημαγωγική συκοφαντία”.  Σε αυτήν κατηγορούσε την αμερικανική κυβέρνηση ότι ήταν ο “μεγαλύτερος εξαγωγός βίας” παγκοσμίως και ότι ήθελε να καταστήσει το Βιετνάμ αποικία των ΗΠΑ, ενώ συνέδεσε τον πόλεμο με την οικονομική ανισότητα, καθώς δεν επέτρεπε την κατεύθυνση πόρων σε κοινωνικές παροχές και προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας.

Η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

“Αυτό θα συμβεί και σε μένα. Είναι μία άρρωστη κοινωνία”. Είχε πει ο Δρ. Κινγκ στην σύζυγό του Κορέττα, μετά την δολοφονία του Τζ.Φ. Κένεντι το 1963.

Λιγότερο από πέντε χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1968 ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ βρισκόταν στο Μέμφις του Τενεσί προκειμένου να υποστηρίξει μία απεργία μαύρων εργατών, οι οποίοι ζητούσαν ίσους μισθούς και βελτίωση των εργασιακών συνθηκών. 

“Έχω βρεθεί στην κορυφή του βουνού”

Έφτασε στην πόλη στις 3 του μήνα και έμεινε στο Λοραίν Μοτέλ το οποίο αποτελούσε πάγια επιλογή του όποτε βρισκόταν εκεί.  Το βράδυ της ίδιας ημέρας, δόθηκε η ομιλία του “Έχω βρεθεί στην κορυφή του βουνού”, η οποία έμελλε να είναι η τελευταία του.

“Το ζήτημα είναι η αδικία. Το ζήτημα είναι η άρνηση του Μέμφις να είναι δίκαιο και ειλικρινές στις συναλλαγές του με τους δημοσίους υπαλλήλους του”.

“Δεν ξέρω τι θα συμβεί τώρα. ΄Εχουμε δυσκολίες μπροστά μας. Αλλά δεν έχει στ’αλήθεια σημασία για μένα γιατί έχω βρεθεί στην κορυφή του βουνού. Και δεν με πειράζει. Όπως όλοι θα ήθελα να ζήσω μία μακρά ζωή. Αλλά δεν με απασχολεί αυτό τώρα. Απλώς θέλω να πραγματοποιήσω το θέλημα του Θεού. Και Εκείνος μου έχει επιτρέψει να ανέβω στο βουνό. Και να κοιτάξω από ψηλά. Και έχω δει την Γη της Επαγγελίας. Μπορεί να μην πάω εκεί μαζί σας. Αλλά θέλω να ξέρετε απόψε, ότι, ως λαός, θα πάμε στην Γη της Επαγγελίας. Έτσι είμαι χαρούμενος απόψε. Δεν ανησυχώ για τίποτε. Δεν φοβάμαι κανέναν άνθρωπο. Τα μάτια μου έχουν δει τη δόξα του ερχομού του Κυρίου”.

“Φρόντισε να παίξεις το ‘Take My Hand, Precious Lord’ στην συνάντηση απόψε και να το παίξεις καλά”, είπε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ απευθυνόμενος στον μουσικό Μπεν Μπραντς, λίγο πριν βγει στο μπαλκόνι, έξω από το δωμάτιο 306 του Λοραίν Μοτέλ.

Ήταν 6:01 το απόγευμα, όταν ακούστηκε ένας δυνατός ήχος και μία σφαίρα διαπέρασε το δεξί μάγουλο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ του νεότερου. Μία ώρα αργότερα, στις 7:05, θα άφηνε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο St. Joseph’s του Μέμφις. Ήταν 4 Απριλίου του έτους 1968.

Δύο μήνες μετά, για την δολοφονία του συνελήφθη ο Τζέημς Ελ Ρέη, ο οποίος καταδικάστηκε σε 99 χρόνια φυλάκιση, αφού ομολόγησε το έγκλημά του. Έναν χρόνο αργότερα, ο ίδιος έκανε λόγο για συνωμοσία με σκοπό την δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, κάτι που υποστήριξε και η οικογένεια του δολοφονημένου αγωνιστή.

50 χρόνια μετά τον θάνατό του οι θεωρίες συνωμοσίας για τον θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, συνεχίζουν να ανακυκλώνονται. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το όνειρό του έθεσε τα θεμέλια για την Αμερική των επόμενων γενεών και έγινε όνειρο και ίσως και κατάκτηση των μαύρων αμερικανών που ακολούθησαν.