Τα ‘ψιλά γράμματα’ για την έγκαιρη ολοκλήρωση του προγράμματος

Έχοντας πια δεδομένη τη στήριξη των δανειστών για τον τερματισμό της εποχής των μνημονίων και για την Ελλάδα το οικονομικό επιτελείο γνωρίζει πλέον ότι δεν υπάρχουν πια περιθώρια για «στραβοπατήματα» και καθυστερήσεις.

Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να πετύχουν σε ένα σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα να έχουν πολιτική συμφωνία και για τα 95 προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης μέχρι και το Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου ή το αργότερο μέχρι την πρώτη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης τον Ιανουάριο. Πολιτική συμφωνία δεν σημαίνει ακριβώς εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αλλά την αποδοχή από την Ελληνική πλευρά του τρόπου και του χρόνου που αυτές θα υλοποιηθούν.

Για να γίνει κάτι τέτοιο απαιτείται ετοιμότητα και προετοιμασία από την ελληνική πλευρά. Ο υπουργός Οικονομικών σε χθεσινή του συνέντευξη στην ΕΡΤ παραδέχτηκε ότι υπάρχουν προβλήματα σε θέματα όπως η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και οι αποκρατικοποιήσεις θέματα πολύ κρίσιμα κυρίως για τους Ευρωπαίους δανειστές. Τα δύο αυτά θέματα μαζί με την αναμόρφωση των κοινωνικών επιδομάτων θα πρέπει να έχουν ένα σαφές χρονοδιάγραμμα επίλυσης πριν το τέλος του χρόνου.

Το χρονικό περιθώριο πραγματικής ολοκλήρωσης του προγράμματος είναι ο Φεβρουάριος του 2018.

Το δεύτερο κρίσιμο θέμα είναι η επίτευξη των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα τόσο το 2017 όσο και το 2018. Ως γνωστό για το 2017 οι δανειστές έχουν συμφωνήσει από τώρα ότι θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα 2,8% του ΑΕΠ δηλαδή περισσότερο από 1% του ΑΕΠ πάνω από το στόχο του προγράμματος που είναι 1,75% του ΑΕΠ. Το θέμα που έχει ανοίξει μετά αφορά την διανομή κοινωνικού μερίσματος. Το κακό προηγούμενο του 2016 με το επίδομα των 300 ευρώ σε συνταξιούχους έχει κάνει τους δανειστές εξαιρετικά προσεκτικούς με το θέμα αφού δηλώνουν αντίθετοι με την διανομή έκτακτων επιδομάτων. Προς το παρόν ξεκαθαρίζουν ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών και την δημιουργία μαξιλαριού ασφαλείας για μετά το πρόγραμμα. Περιθώριο για διανομή κάποιων έκτακτων επιδομάτων υπάρχει αλλά φαίνεται να είναι περιορισμένο. Με βάση όσα συμφωνήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2016 οι θεσμοί μπορούν θεωρητικά ακόμη και να μπλοκάρουν το κοινωνικό μέρισμα αν δεν συμφωνούν με τον τρόπο διανομής του. Από την άλλη η διανομή του μετά τον Δεκέμβριο του 2017 θα επηρεάσει ανάλογα τον προϋπολογισμό του 2018 την στιγμή που με βάση το προσχέδιο του προϋπολογισμού του επόμενου χρόνου καλύπτεται οριακά αφού η πρόβλεψη είναι στο 3,56% του ΑΕΠ.

Το τρίτο και πιο δύσκολο στοίχημα αφορά την πλήρη επάνοδο στον δανεισμό από τις αγορές. Η πιστοληπτική διαβάθμιση της Ελλάδας μετά από 7,5 χρόνια κρίσης βρίσκεται ακόμη στο ναδίρ. Χωρίς απανωτές αναβαθμίσεις που θα φέρουν τα ελληνικά ομόλογα στο επίπεδο όπου γίνονται αποδεκτά ως εγγυήσεις για το δανεισμό των Τραπεζών από την ΕΚΤ, μετά το τέλος του προγράμματος, η Κεντρική Τράπεζα του Ευρώ θα πάψει να τα κάνει δεκτά κατ εξαίρεση και οι Τράπεζες θα γυρίσουν στον ακριβό δανεισμό από τον ELA.

Παράλληλα οι νέες εκδόσεις θα πάσχουν από υψηλά επιτόκια που θα δώσουν ανοδική πορεία στο δημόσιο χρέος.

 H επιτάχυνση της επιστροφής προς τις αγορές απαιτεί άνοιγμα σε επενδύσεις υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και πολιτική σταθερότητα και φυσικά, την ελάφρυνση του χρέους. Κάτι που δεν βρίσκεται παρά ελάχιστα στα χέρια της Ελλάδας.