Αυθαίρετη δόμηση: Πλήρωσε για να το σώσεις, εκτός αν είναι προς κατεδάφιση

Μειωμένα πρόστιμα και πρόσθετα κοινωνικά κριτήρια προβλέπει ο νέος νόμος για το Δομημένο Περιβάλλον, που εισάγεται σήμερα στην Ολομέλεια και αναμένεται να ψηφιστεί αύριο, Τετάρτη.

Όπως τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης, στην κοινή συνέντευξη τύπου με την κα Ειρήνη Κλαμπατσέα, γενική γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, το νομοσχέδιο στοχεύει στην αντιμετώπιση των πρωταρχικών αιτίων που οδήγησαν στη δημιουργία ενός άναρχου και αυθαίρετου δομημένου περιβάλλοντος και στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι “δεν θα έχουν πλέον καμία τύχη παραβατικές συμπεριφορές του παρελθόντος”.

Ο κ. Σταθάκης ανέφερε ότι το νομοσχέδιο είναι μέρος μιας συνολικής στρατηγικής που σχεδίασε και υλοποιεί η κυβέρνηση και η οποία “θα δημιουργήσει συνθήκες για να αποκτήσει και η χώρα μας χωροταξική πολιτική, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη με διαφάνεια, με ασφάλεια Δικαίου και με κανόνες κοινούς και σεβαστούς απ’ όλους”.

Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής εντάσσονται:

1. Η ανάρτηση των δασικών χαρτών που οριοθετεί οριστικά το δασικό δυναμικό της χώρας.

2. Το Κτηματολόγιο. Επίκειται άμεσα η θεσμοθέτηση του ενιαίου φορέα του Κτηματολογίου με την ενοποίηση Υποθηκοφυλακείων και Κτηματολογίου στον αμέσως επόμενο μήνα.

3. Η προετοιμασία του νομοθετήματος για τη διαχείριση των περιοχών NATURA.

4. Ο νόμος που ψηφίσαμε πέρσι στα τέλη του χρόνου για την κατάρτιση πολεοδομικών σχεδίων από τους Δήμους για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας.

5. Τα ειδικά χωροταξικά σχέδια, τα περιφερειακά σχέδια που εγκρίνονται αυτό το διάστημα.

Οι Καινοτομίες του νέου Πλαισίου
 

1. Καθιερώνεται η διάκριση της αδειοδότησης από τον έλεγχο της εφαρμογής. Μέχρι τώρα η αδειοδότηση και ο έλεγχος γινόταν στις Πολεοδομίες, η αδειοδότηση τώρα θα είναι έργο των Πολεοδομικών και θα ασκείται σε επίπεδο Δήμου. Ο έλεγχος όμως θα ασκείται από το Παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος σε επίπεδο αιρετής Περιφέρειας.

2. Απλοποιούνται ιδιαίτερα και επιταχύνονται οι διαδικασίες έκδοσης και ελέγχου των αδειών δόμησης ώστε για μια σημαντική κατηγορία αδειών για τις οποίες υπάρχει ένα ασφαλές νομοθετικό πολεοδομικό πλαίσιο, να εκδίδονται αμέσως οι άδειες μετά την ηλεκτρονική υποβολή τους. Προβλέπεται ο διαχωρισμός των κυρώσεων ενός νέου αυθαιρέτου και μιας απλής πολεοδομικής παράβασης, με στόχευση να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ολοκλήρωσης του χαρακτηρισμού αυθαιρέτου. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της απλοποίησης, εισάγεται η έννοια της γνωστοποίησης οικοδομικών εργασιών έτσι ώστε να μην σταματούν οι οικοδομικές εργασίες όταν προκύπτει ανάγκη τροποποίησης της μελέτης.

3. Προβλέπεται ουσιαστική αναθεώρηση τόσο του μηχανισμού όσο και των μέσων εποπτείας και ελέγχου της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος όσο και των μεθόδων αντιμετώπισης αυθαίρετης δόμησης.

4. Εισάγονται νέα θεσμικά εργαλεία, όπως η Τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινοχρήστων χώρων, η ηλεκτρονική ταυτότητα του κτηρίου και η ηλεκτρονική καταγραφή των αυθαιρέτων που έχουν κατασκευαστεί μετά τις 28 Ιουλίου του 2011.

Μειωμένα παράβολα και πρόστιμα – διεύρυνση των κοινωνικών κριτηρίων

Με το νομοσχέδιο μειώνονται στο μισό τα παράβολα για όλες τις περιπτώσεις εκτός από την τελευταία που το παράβολο παραμένει σταθερό:

250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.

500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.

1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.

4. 000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.

10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.

Μειώσεις στα πρόστιμα

Μείωση του ενιαίου ειδικού προστίμου σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού

α) Εξακολουθούν να ισχύουν οι μειώσεις:

1. για ΑΜΕΑ που καταβάλλουν το 15%-20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση).

2. για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους που καταβάλουν το 20% του προστίμου οι πρώτοι και το 20%-50% οι δεύτεροι, ανάλογα με τις περιπτώσεις, π.χ.:

– Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 30% του προστίμου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.

– Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (επιφάνεια μικρότερη των 80 τ.μ.), καταβάλλουν 50% του προστίμου.

β) Διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια:

– σε μακροχρόνια ανέργους που καταβάλουν το 30% του προστίμου

– σε δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης που καταβάλουν το 20% του προστίμου.

Σημαντική και για τις δύο ομάδες είναι η απόφαση για διετή αναστολή καταβολής των δόσεων.

Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται, επίσης, στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) επιπλέον κατά 20% εάν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο από τη ψήφιση του νομοσχεδίου,

β) επιπλέον κατά 10% εάν υπαχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο από τη ψήφιση του νομοσχεδίου,

γ) επιπλέον κατά 10% εφόσον υποβληθεί η μελέτη στατικής επάρκειας ταυτόχρονα με τη δήλωση υπαγωγής.

– Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες προσαρμογής: α) με βάση την απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου Αυθαίρετων Κατασκευών ή β) με βάση την απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Περιφερειακού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής για τις αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις σε διατηρητέα κτίρια, τότε το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά το κόστος των εργασιών προσαρμογής και μέχρι 50% αυτού, εξαιρούμενου του παραβόλου εφόσον προσκομιστεί βεβαίωση της Επιτροπής ή των Συμβουλίων ότι οι εργασίες προσαρμογής υλοποιήθηκαν προσηκόντως.

– Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:

α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,

β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,

γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.

– Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.

– Έκπτωση 20% προβλέπεται για όσους πληρώσουν εφάπαξ και 10% για όσους καταβάλουν το 30% του προστίμου.

Επίσης, μειώνονται, τα πρόστιμα για:

– τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τ.μ.

– αυθαίρετες κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί μεταξύ 1983-1993

– αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου και στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης

– αυθαίρετα υπόγεια – εσωτερικούς εξώστες (πατάρια) – σοφίτες

– στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993

– Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να μειωθεί κατά 20% η οφειλόμενη εισφορά ενός ιδιοκτήτη ακινήτου – για ακίνητα που μπαίνουν στο σχέδιο πόλης.

(*) Μείωση προστίμου δεν ισχύει εφόσον, πριν από την ημερομηνία υπαγωγής, εντοπιστούν οι αυθαίρετες κατασκευές ή οι αλλαγές χρήσης από το αρμόδιο Παρατηρητήριο. Στην περίπτωση αυτή, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται σε κάθε περίπτωση κατά 20%.

Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται:

α) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τρίτο εξάμηνο από τη ψήφιση του παρόντος

β) κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τέταρτο εξάμηνο από τη ψήφιση του παρόντος

γ) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση ευρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.

Περιβάλλον

– εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις υπαγωγής των αυθαιρέτων που βρίσκονται σε αιγιαλούς, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους χώρους, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.,

– αυξάνονται τα πρόστιμα σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές που καλύπτονται από ειδικά διατάγματα προστασίας (περιοχές NATURA κ.λπ.)

Παρατηρητήριο και Ηλεκτρονική Ταυτότητα

Με το νομοσχέδιο εισάγεται ο θεσμός του Παρατηρητηρίου για όλα τα αυθαίρετα κτίσματα ο οποίος θα οργανωθεί σε τρία επίπεδα: Κεντρικό που θα εποπτεύει και θα παρέχει οδηγίες στα δύο επόμενα επίπεδα, Περιφερειακό και Τοπικό. Το Παρατηρητήριο θα στελεχωθεί από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και πιθανόν από μεταφορές υπαλλήλων. Όπως τόνισε ο Γιώργος Σταθακης, στη συνέντευξη τύπου. που έγινε το μεσημέρι στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Παρατηρητήριο αναμένεται να έχει διαμορφωμένη μια πρώτη εικόνα για την κατάσταση σε περίπου ένα εξάμηνο.

Επίσης, θα ισχύσει ο θεσμός της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας για κάθε κτίριο,η οποία είναι υποχρεωτική για όλα τα ακίνητα, που έχουν κατασκευαστεί μετά την 28η Ιουλίου του 2011, από τον εντοπισμό και μέχρι την κατεδάφισή τους. Ουσιαστικά, θα αποκτάται σε περιπτώσεις νομικών πράξεων μεταβιβάσεων. Με την επέκταση του προγράμματος e-poleodomia δημιουργείται ηλεκτρονική πολεοδομική ταυτότητα Δήμου, μια ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής και επικαιροποίησης κάθε πληροφορίας που σχετίζεται με τη χωροταξική και πολεοδομική κατάσταση κάθε Δήμου.

Καθιερώνεται η υποχρέωση μελέτης στατικής επάρκειας για όλα τα αυθαίρετα κτίσματα. Θα δοθεί και κίνητρο με μείωση του προστίμου από 10%. Αυτό αφορά και σε αυθαίρετα που έχουν υπαχθεί και σε παλαιότερους νόμους, καθώς θα πρέπει να εντοπιστούν τα επικίνδυνα κτίσματα. Για τα αυθαίρετα τα οποία έχουν χτιστεί μετά το 2011 και δεν δύναται να νομιμοποιηθούν, ο ιδιοκτήτης θα πληρώνει μόνο 500 ευρώ, εφόσον αναλάβει ο ίδιος τη διαδικασία και το κόστος της κατεδάφισης.

Τα αυθαίρετα που δεν θα νομιμοποιηθούν δεν θα μπορούν να μισθώνονται. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνεται έλεγχος, αλλά ο ιδιοκτήτης θα είναι υπόλογος με βάση τον αστικό κώδικα. Θα υπάρχει, ωστόσο, πάντοτε η πιθανότητα ο ενοικιαστής να καταγγείλει τον ιδιοκτήτη ή ακόμη και να παζαρεύει το ύψος του ενοικίου.

Τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινοχρήστων χώρων

Όπως υποστήριξε ο κ. Σταθάκης, η Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινοχρήστων Χώρων που δημιουργείται ως ψηφιακή εφαρμογή από το ΥΠΕΝ θα αξιοποιεί και θα διαχειρίζεται τα δικαιώματα δόμησης, με σκοπό την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και το δημόσιο συμφέρον.

Ζητούμενο είναι να επιτευχθεί η δημιουργία ελεύθερων κοινοχρήστων χώρων, η διατήρηση και αποκατάσταση κτηρίων πολιτιστικής κληρονομιάς και η αναβάθμιση πολεοδομικά και περιβαλλοντικά επιβαρυμένων περιοχών.

Η ηλεκτρονική ταυτότητα κτηρίου στοχεύει στην αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του κτηρίου και των αδειών που το συνοδεύουν, ώστε να μπορεί να διευκολύνεται ο έλεγχος και η παρακολούθηση των μεταβολών κατά τη διάρκεια του χρόνου ζωής ενός κτηρίου.

Εισάγεται, για πρώτη φορά, η προέγκριση, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προαιρετική, αλλά δημιουργεί ασφάλεια Δικαίου. Η διαδικασία της προέγκρισης είναι υποχρεωτική ειδικά για περιπτώσεις κτηρίων άνω των 3.000 τ.μ., όταν προβλέπεται η έκδοση οικοδομικής αδείας από άλλες Υπηρεσίες πλην της Υπηρεσίας Δόμησης, καθώς και σε έργα ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και οικιστικής σημασίας.

Αναδιανομή των πόρων προς όφελος του Περιβάλλοντος

Όπως ανακοίνωσε ο κ. Σταθάκης, προκειμένου οι περιφερειακές Αρχές να έχουν τους πόρους που απαιτούνται για την άσκηση των νέων αυτών αρμοδιοτήτων, το νομοσχέδιο προβλέπει την εκχώρηση του 25% των προστίμων για αυθαίρετες κατασκευές μετά το 2011 στην Περιφέρεια που αυτά ανήκουν, και το 25% στο οικείο ΟΤΑ. Το υπόλοιπο 50% θα αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο για δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου.