Το γραπτό ρητό μήνυμα ΕΕ για τους δύο

Στο τρίγωνο ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσίας κινήθηκε η Σύνοδος Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών που ολοκληρώθηκε την Παρασκευή στις Βρυξέλλες. Με μια μεγάλη βεντάλια διεθνών θεμάτων που αφορούν από τους αμερικανικούς δασμούς στο χάλυβα και το αλουμίνιο μέχρι την κατάληψη της Αφρίν από την Τουρκία, κι από το μέλλον της Ευρωζώνης μέχρι το Brexit και τα Δυτικά Βαλκάνια, η ατζέντα της Συνόδου ήταν από τις πιο «βαριές» στην πρόσφατη ιστορία.

Το βασικό θέμα για την Ελλάδα και για την Κύπρο ήταν –τι άλλο- η Τουρκία, με την προκλητικότητά της να «χτυπάει κόκκινο» σε Νοτιοανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο και την σοβαρή εκκρεμότητα της φυλάκισης των δύο στρατιωτικών σε τουρκικό έδαφος. Ήδη, στην προηγούμενη Σύνοδο που είχε πραγματοποιηθεί ένα μήνα πριν, οι ηγέτες είχαν ενημερωθεί για την ένταση στην περιοχή, τόσο στην ΑΟΖ της Κύπρου, όσο και με την συμπλοκή των δύο λιμενικών σκάφων στο Αιγαίο. Τότε, οι ζυμώσεις είχαν οδηγήσει σε δήλωση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ότι η Σύνοδος Κορυφής στη Βάρνα είναι υπό αίρεση, δίνοντας ένα ηχηρό «ευρωχαστούκι» στην Τουρκία.

Σε αντίθεση με την προηγούμενη Σύνοδο που ήταν άτυπη, η χθεσινή, επίσημη συνάντηση Κορυφής της ΕΕ θα είχε γραπτά συμπεράσματα. Ο στόχος της ελληνικής (εννοούμε και την κυπριακή) πλευράς ήταν να συμπεριλαμβάνεται σε αυτά το θέμα της Τουρκίας, με την ΕΕ να την εγκαλεί για την στάση της.

Ο Ελληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης παρουσίασαν τις εξελίξεις για το θέμα στο δείπνο εργασίας. Οι δύο ηγέτες είχαν συντονιστεί από νωρίς, ενώ οι αντιπρόσωποί τους (σέρπα) βρίσκονταν σε απόλυτη συνεννόηση και ζυμώσεις με τους συναδέλφους τους από τις άλλες χώρες, προκειμένου να διατυπώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την πολιτική βούληση των 28 κρατών-μελών.

Η λογική της ελληνικής διπλωματίας κινήθηκε στη λογική των δεδομένων και των γεγονότων. Με βάση το κοινοτικό, αλλά και το διεθνές Δίκαιο, ήταν σαφές ότι η Τουρκία έχει… ξεφύγει. Πέρα από τις εμπρηστικές δηλώσεις Ερντογάν, η στάση της γείτονος στα γεωτρύπανα της Ιταλικής εταιρίας στην ΑΟΖ της Κύπρου, οι κινήσεις του τουρκικού λιμενικού στο Αιγαίο και οι υπερπτήσεις έδιναν πολλά «χαρτιά» στους διπλωμάτες να εξηγήσουν περί τίνος πρόκειται.

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική πλευρά έθεσε και το ζήτημα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών. «Ένα περιστατικό απλό, καθημερινό, έγινε μέγα θέμα από την Τουρκία, δεν μπορούμε να το ανεχτούμε», ήταν αυτό που ζητούσαν οι Ελληνες. Οι Ευρωπαίοι όμως ήταν διστακτικοί στο να εντάξουν σε επίσημο κείμενο συμπερασμάτων Συνόδου μια τόσο ρητή, συγκεκριμένη αναφορά.

Μέχρι αργά το βράδυ της Πέμπτης, όταν το δείπνο των ηγετών βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, η φράση που είχε μείνει στο προσχέδιο του κειμένου συμπερασμάτων ήταν «η ΕΕ ανησυχεί για την κράτηση Ευρωπαίων πολιτών στην Τουρκία». Όταν στις 2 μετά τα μεσάνυχτα το επίσημο ανακοινωθέν  είδε το φως της δημοσιότητας, η φράση είχε συμπληρωθεί με το «συμπεριλαμβανομένων και των δύο Ελλήνων στρατιωτικών»!

Τι είχε συμβεί; Ο Ελληνας Πρωθυπουργός ήταν πολύ σαφής και κατηγορηματικός ότι το συγκεκριμένο περιστατικό συμπεριλαμβάνεται στην πολιτική ένταση της Τουρκίας στην περιοχή. Κι ενώ νωρίτερα λάμβανε τα εύσημα από την Υπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Φεντερίκα Μογκερίνι για τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης στα Δυτικά Βαλκάνια για επίλυση εκκρεμοτήτων και σταθεροποίηση, ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε ότι η Τουρκία λειτουργεί για την από-σταθεροποίηση ολόκληρης της περιοχής.

«Η αλλαγή της συμπεριφοράς της Τουρκίας είναι ποιοτική και θα πρέπει να μας ανησυχήσει», προειδοποίησε ο Πρωθυπουργός τους ηγέτες, τονίζοντας πάντως ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία –και όχι μόνο- πρέπει να μείνουν ανοιχτοί. Στο πλευρό του είχε τον Νίκο Αναστασιάδη, αλλά και τους άλλους σοσιαλιστές ηγέτες, τους οποίους είχε ενημερώσει νωρίτερα. Θετικό ρόλο έπαιξαν και κάποιοι ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, αφού επίσης είχαν ενημερωθεί για το ζήτημα τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσο και από τον πρόεδρο της ΝΔ που είχε προβεί νωρίτερα σε σχετικές δηλώσεις.

«Θα πάμε στην Βάρνα με ανάμικτα συναισθήματα», ήταν η δήλωση του Προέδρου Γιούνκερ στη συνέντευξη Τύπου που «σφράγισε» το τέλος της Συνόδου, ενώ ο Πρόεδρος Τουσκ επανέλαβε κατά λέξη τις ακριβείς αναφορές που συμπεριλαμβάνονται πλέον στα επίσημα πρακτικά της Συνόδου.