Μακαρόνια: Μια λατρεία αβέβαιης προέλευσης

Η γλώσσα είναι κάτι θαυμαστό: ένα υπέροχο, χαοτικό σύστημα, όπου τα πάντα συνδέονται, με μαγικό τρόπο, με τα πάντα. Να, ας πούμε η μακαρονάδα, που μπορεί να φάτε το βράδυ. Θα σκεφτόσασταν ποτέ πως σχετίζεται με τη μακαριά, το ψωμί που μοιράζεται στις κηδείες, ή το νεκρόδειπνο, το γεύμα που παρατίθεται από τους συγγενείς του μακαρίτη;

Το μακαρόνι λοιπόν, το «λεπτό, σωληνοειδές ζυμαρικό, παρασκευαζόμενο από σιταρένιο αλεύρι, νερό και αλάτι,», όπως παραστατικά ορίζει τη λέξη το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, έλκει την καταγωγή του, πιθανώς, από το βενετισάνικο «macaroni», που παράγεται από το λατινικό «maccare», δηλαδή «κόβω», ή από το ιταλικό «maccarone», το οποίο κι αυτό προέρχεται από τον μεσαιωνικό όρο «μακαρωνία».

Και όπως σίγουρα θα καταλάβατε, αυτή η «μακαρωνία» κατάγεται από το αρχαιοελληνικό «μακαρία», τη μακαριά που λέγαμε στην αρχή.

Με δυο λόγια, τα μακαρόνια ίσως είναι ένα ακόμα αντιδάνειο. Όποια κι αν είναι όμως η καταγωγή τους, ελληνική, αραβική, περσική ή κινέζικη, τα μακαρόνια ευδοκίμησαν στην Ιταλία – η πρώτη καταγεγραμμένη συνταγή ζυμαρικών χρονολογείται από τα μέσα του 15ου αιώνα, στο βιβλίο του μάγειρα Μαρτίνο ντα Κόμο.

Να πούμε πως μέχρι τον 18ο αιώνα, περίπου, η ανάμιξη της ζύμης στην Ιταλία γινόταν με τα πόδια, όπως το πάτημα των σταφυλιών… Φαντάζομαι πως το τυρί που ρίχνουμε σήμερα, είναι ένας φόρος τιμής στην ανυπέρβλητη μυρωδιά εκείνων των παλιών, αυθεντικών… ποδοποίητων μακαρονιών.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.