Ευρεία ενεργειακή ατζέντα στη σημερινή συνάντηση ΥΠΕΝ με Γιόργκενσεν

Με αφετηρία το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου και θέτοντας επίσης στο επίκεντρο όλα τα ανοικτά ενεργειακά θέματα -έπειτα και από τα θετικά «σήματα» της πρόσφατης Συνόδου της P-TEC στην Αθήνα, προσέρχεται η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ στη σημερινή συνάντηση με τον Επίτροπο Ενέργειας της Ε.Ε., Νταν Γιόργκενσεν.

Υπενθυμίζεται πως η συνάντηση διεξάγεται με πρωτοβουλία του Επιτρόπου και βασική ατζέντα το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου με τη συμμετοχή επίσης του Κύπριου υπουργού Ενέργειας, Γιώργου Παπαναστασίου.

Το παρών θα δώσει ο υπουργός ΠΕΝ, Σταύρος Παπασταύρου καθώς και ο υφυπουργός, Νίκος Τσάφος. Το πρότζεκτ βρίσκεται σε καθοριστική καμπή, αντιμετωπίζοντας σημαντικές εκκρεμότητες και στενά χρονικά περιθώρια. Με δεδομένο ότι στο διάστημα που μεσολάβησε από την τριμερή τηλεδιάσκεψη δεν έχει βρεθεί χρυσή τομή στις βασικές διαφορές ανάμεσα στην Αθήνα και τη Λευκωσία -με κυριότερη το ότι παραμένει «παγωμένη» η καταβολή των πρώτων 25 εκατ. ευρώ εντός του 2025 από την Κύπρο– το ερώτημα είναι αν οι Βρυξέλλες θα αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο, ώστε να υπάρξει ουσιαστική σύγκλιση.

Πέρα όμως από τον GSI, η ελληνική πλευρά προσέρχεται με διευρυμένη ατζέντα, θέτοντας προς συζήτηση ζητήματα που επηρεάζουν την ελληνική και ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά: το «ενεργειακό τείχος» που προκαλεί σημαντική απόκλιση προς τα πάνω των χονδρεμπορικών τιμών στις χώρες της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης, τη «φόρμουλα» εφαρμογής της απαγόρευσης του ρωσικού αερίου από το 2028, καθώς και την προοπτική ευρωπαϊκής χρηματοδότησης του Κάθετου Διαδρόμου.

Τα δύο τελευταία θέματα σχετίζονται άμεσα με τον στόχο της κυβέρνησης να ενισχύσει τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και να καταδείξει ότι η χώρα μπορεί να λειτουργήσει ως πυλώνας ασφάλειας και διασύνδεσης για ολόκληρη την περιοχή. Στόχος για την επίτευξη του οποίου έγιναν σημαντικά στην P-TEC, μέσω της στήριξης που εξέφρασε η υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας για την εξέλιξη της χώρας μας σε βασική «πύλη» εισόδου LNG από τις ΗΠΑ, όσο και μέσω των συμφωνιών που υπογράφηκαν στη Σύνοδο.

Όσον αφορά τον ηλεκτρισμό, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ προέρχεται στη συνάντηση με συγκεκριμένες προτάσεις για ένταξη στο «Grids Package», ώστε να αντιμετωπιστεί η «ενεργειακή διαίρεση» της Ε.Ε., δηλαδή το γεγονός ότι συχνά οι χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρισμού στη νοτιοανατολική και ανατολική Ευρώπη αποκλίνουν σημαντικά προς τα πάνω, συγκριτικά με την κεντρική Ευρώπη.

Ο πρώτος (και βραχυπρόθεσμος) στόχος είναι η βέλτιστη αξιοποίηση του υπάρχοντος ευρωπαϊκού δικτύου. «Σύμμαχος» της θέσης της χώρας μας, για την ανάγκη παρεμβάσεων, είναι πρόσφατη έκθεση του ACER, όπως επισημαίνεται πως πολλοί Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς δεν εκπληρώνουν την υποχρέωση να διαθέτουν τουλάχιστον το 70% της φυσικής τους μεταφορικής ικανότητας για διασυνοριακό εμπόριο.

Ο δεύτερος (και μεσοπρόθεσμος) στόχος είναι η αποζημίωση κρατών-μελών που λειτουργούν υποστηρικτικά στο ευρωπαϊκό σύστημα. Σύμφωνα με την Αθήνα, ορισμένες χώρες λειτουργούν ως διάδρομοι μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ άλλων κρατών-μελών και συχνά χρειάζεται να επενδύσουν στα δίκτυά τους προκειμένου να ενισχύσουν τις διασυνοριακές ροές.

Ο τρίτος στόχος είναι ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος. Ο ACER θα πρέπει να πραγματοποιήσει πανευρωπαϊκή ανάλυση για το πώς θα πρέπει να διαμορφωθεί το ηλεκτρικό δίκτυο της Ευρώπης έως το 2050.

Στόχος της ανάλυσης θα είναι να εκτιμήσει τις βέλτιστες ροές ενέργειας, με βάση τους διαθέσιμους πόρους και τις ανάγκες, αντί για τα δεκαετή σχέδια των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς. Με αυτόν τον τρόπο, θα αναδείξει τους διαδρόμους όπου απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις, ώστε να εξυπηρετείται αποτελεσματικά το ευρωπαϊκό σύστημα στο σύνολό του.