Η βιομηχανία (και όχι μόνο) μπορεί να καθαρίσει

Η περίπτωση του Ασωπού μπορεί να είναι η «κορυφή του παγόβουνου» όμως μία μικρή έρευνα στο διαδίκτυο θα δείξει ότι σε εβδομαδιαία βάση οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι που πραγματοποιούν οι αρμόδιες αρχές των κατά τόπους Περιφερειών εντοπίζουν συνεχώς νέες περιπτώσεις, άλλες φορές σημαντικές και άλλες φορές όχι και τόσο. Τι άλλαξε και πρακτικές που ήταν συνήθεις στην βιομηχανία πλέον στην καλύτερη περίπτωση θεωρούνται επιλήψιμες;

Πρώτον, η αυστηροποίηση των κανόνων του παιχνιδιού από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι αφορά την ευθύνη περιβαλλοντικής ρύπανσης. Η Κοινοτική Οδηγία 35/2004 που από το 2007 έχει ενσωματωθεί και στο Ελληνικό Δίκαιο με το Προεδρικό Διάταγμα 148, συνοψίζεται πολύ απλά αλλά και πολύ δαπανηρά σε τρεις λέξεις: «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Δεύτερον, άλλαξε και η στάση των πολιτών απέναντι στις μονάδες οι οποίες ρυπαίνουν τον περιβάλλον, είτε οι ίδιοι θίγονται άμεσα ή έμμεσα από τις ενέργειες τους. Και πλέον με την «δημοκρατία του ίντερνετ» το θέμα δεν μπορεί να «κουκουλωθεί». Τα κοινωνικά δίκτυα, τα blogs, οι ερασιτέχνες δημοσιογράφοι θα είναι εκεί στις επάλξεις όσο είναι και το πρόβλημα (και καλά θα κάνουν), ειδικά όταν πρόκειται για ασυνείδητους επιχειρηματίες.

Σε συζήτηση που είχαμε με τον κύριο Χρήστο Χασιώτη Προϊστάμενο του Κλάδου Αστικών Ευθυνών της εταιρίας AIG και υπεύθυνο του προγράμματος Ασφάλισης για τη Περιβαλλοντική Ρύπανση, μας ανέφερε χαρακτηριστικά: « Είναι πλέον γεγονός ότι η αυξανόμενη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κόσμου σε συνδυασμό με την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας με την Ευρωπαϊκή οδηγία για τα θέματα της ρύπανσης του Περιβάλλοντος, έχουν αυξήσει την περιβαλλοντική ευθύνη των επιχειρήσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι, εκτός από τις παραδοσιακές βιομηχανίες που είναι εκτεθειμένες σε υψηλό κίνδυνο ρύπανσης, πλέον μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για απελευθέρωση τοξικών ουσιών στο περιβάλλον. Σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις προκαλέσουν κάποιου είδους μόλυνση, αφενός είναι υποχρεωμένες να αποκαταστήσουν το γειτονικό περιβάλλον από τη ρύπανση και αφετέρου να το επαναφέρουν στην πρότερη του κατάσταση, αποκαθιστώντας τη βιοποικιλότητα της περιοχής στο σύνολο της. Στο πλαίσιο αυτό, τα απλά Ασφαλιστήρια Γενικής Αστικής Ευθύνης δε μπορούν να καλύψουν τα έξοδα επαναφοράς του περιβάλλοντος στην προηγούμενη του κατάσταση και μια σειρά άλλων εξόδων που θα προκύψουν , κρίνοντας απαραίτητη την επιλογή μια εξειδικευμένης ασφαλιστικής λύσης για την Περιβαλλοντική Ρύπανση»

Τι γίνεται όμως όταν επιχειρηματίας που στην επιχείρηση του χρησιμοποιεί τις σωστές περιβαλλοντικές πρακτικές – με σημαντικό μάλιστα κόστος – καλείται να διαχειριστεί ένα ατύχημα ή μία κατάσταση ρύπανσης την οποία δεν είχε υπολογίσει; Το κόστος είναι σημαντικό (πρόστιμα, αποζημιώσεις τρίτων, αποκατάσταση περιβάλλοντος κ.α.) και οι περισσότερες ασφαλιστικές προτάσεις που υπάρχουν μέχρι σήμερα αδυνατούν να ανταποκριθούν πλήρως καθώς εξαιρούν τη σταδιακή ρύπανση και τις ζημίες στη βιοποικιλότητα.

Πλέον όμως έχουν κάνει την εμφάνιση τους και στην ελληνική αγορά ασφαλιστικά προγράμματα που προσφέρουν πλήρη κάλυψη απέναντι σε θέματα περιβαλλοντικής ρύπανσης. Και μπορεί κάποιος να φαντάζεται ότι τέτοια προγράμματα απευθύνονται μόνο σε χημικές βιομηχανίες αλλά σύμφωνα με τον νόμο επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους της οικονομίας και ανεξαρτήτως του μεγέθους τους, έχουν ευθύνη έναντι περιβαλλοντικών ζημιών.

Ρύπανση του περιβάλλοντος μπορεί να προκύψει από νοσοκομεία, πανεπιστήμια, καθαριστήρια, εκτυπωτικές επιχειρήσεις, αποθήκες ακόμη και από «μαρμαράδικα» σύμφωνα με ένα πρόσφατο παράδειγμα από την Θεσσαλονίκη.

Το κόστος (οικονομικό, ψυχικό και σε χρόνο) από μία τέτοια περιπέτεια μπορεί να είναι μεγάλο ενώ μπορεί να μειωθεί στο ελάχιστο με τα νέα προγράμματα περιβαλλοντικής ευθύνης που προσφέρουν διευρυμένη κάλυψη η οποία αφορά αποκατάσταση ή επαναφορά βιοποικιλότητας, έξοδα υπεράσπισης για την διερεύνηση, διευθέτηση και διακανονισμό καλυπτόμενων απαιτήσεων, δαπάνες πρόληψης ή μετριασμού των επιπτώσεων από συνθήκες ρύπανσης, ζημιά προκαλούμενη από αιφνίδιο ή σταδιακό περιστατικό ρύπανσης, κόστος καθαρισμού εγκαταστάσεων και σωματικές βλάβες και υλικές ζημιές που προκαλούνται από συνθήκες ρύπανσης.