Οι πανικόβλητοι “νοικοκυραίοι”

Οι πανικόβλητοι “νοικοκυραίοι”
Antifascist unions marched in the center of Thessaloniki on the occasion of the planned demonstration of the Golden Dawn members in front of the party headquarters in Thessaloniki, Greece on 22 December 2013. / . , 22 2013. Sooc.gr

Οι "νοικοκυραίοι" του "μαζί τα φάγαμε", ο φόβος της αλλαγής και τα συντηρητικά αντανακλαστικά μιας μερίδας της κοινωνίας σε περιόδους έντονης κρίσης

To 2000, όταν η Αυστρία είχε υποστεί τη διεθνή απομόνωση, αφού το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα αποφάσισε να συγκροτήσει κυβέρνηση συνασπισμού με το Ακροδεξιό Κόμμα των Ελευθέρων (FPÖ) του Γιεργκ Χάιντερ, ήταν δύσκολο να εξηγήσεις σε συνομιλητές εκτός της χώρας, ότι το FPÖ δεν ήταν ένα κόμμα, που ψήφιζαν μόνο κάποιοι ξυρισμένοι ναζιστικοί (αν)εγκέφαλοι.

Η επικινδυνότητά του βρισκόταν στην ικανότητα να εκφράσει και να εκτοξεύσει εκλογικά όλες τις μικροαστικές φοβίες των «νοικοκυραίων» της διπλανής πόρτας. Άνθρωποι, που σου έλεγαν ευγενικά «καλημέρα», όταν σε συναντούσαν στο κατώφλι της πολυκατοικίας, αλλά όταν έκλεινε ο καθένας σας την εξώπορτά του, ήξερες ότι αυτό που σκέφτονταν, ήταν πως θα προτιμούσαν να είχες μείνει στην πατρίδα σου, έτσι ώστε να μην «απειλήσεις» κάποια στιγμή τα «κεκτημένα» τους.

Αυτή η συμπεριφορά των «απειλούμενων νοικοκυραίων», ήταν που ξάφνιαζε κάθε φορά τους δημοσκόπους και τους αφαιρούσε συνήθως κάθε ελπίδα να προβλέψουν τα ποσοστά του ξενοφοβικού κόμματος. Είναι ένα φαινόμενο, που οι ερευνητές συχνά καταγράφουν, αλλά η πολιτική ορθότητα συχνά επιβάλει την αποσιώπησή του. Ο «ριζοσπαστισμός» των μικροαστών έχει εκτρέψει πολλά τέρατα, όπως έχει αποδειχτεί συχνά ιστορικά, αλλά επειδή αποτελούν ένα σημαντικό και ευμετακίνητο κομμάτι του εκλογικού σώματος κανείς, ειδικά από τα μεγαλύτερα κόμματα δεν θέλει να τους προσβάλει. Κοιτάει όμως, όπου μπορεί, να τους ψαρέψει…

Το είδαμε παλιότερα, όταν οι Γάλλοι υιοθέτησαν μια φοβική αντιευρωπαϊκή στάση στο δημοψήφισμα για το ευρωσύνταγμα, αλλά και τώρα που φλερτάρουν με το εθνικιστικό όραμα της Μαρί Λεπέν. Ποιος τολμά να μιλήσει για γενικευμένο γαλλικό εθνικισμό; Το ζούμε στην Γερμανία, όπου οι νοικοκυραίοι βγήκαν στους δρόμους για να στηρίξουν το κίνημα PEGIDA (Πατριώτες Ευρωπαίοι Εναντίον του Εξισλαμισμού της Δύσης) και να διαδηλώσουν την τρομάρα τους μπροστά στον κίνδυνο «ισλαμοποίησης». Είναι οι ίδιοι «καθώς πρέπει» μικροαστοί, που γοητεύονται από τις «προσομοιώσεις» της Ανγκέλα Μέρκελ με τη Σουηβή νοικοκυρά και είναι έτοιμοι να την επαναφέρουν στην τάξη αν τυχόν παραστρατήσει, στρεφόμενοι προς την «Εναλλακτική για τη Γερμανία», που ζητά την εκδίωξη από την Ευρωζώνη των τεμπέληδων του Νότου.

Οι συγκυβερνώντες (Χριστιανο-Σοσιαλ-δημοκράτες) λένε να μην τους αποκηρύξουμε ως ένα «θορυβώδη όχλο», αλλά να σκύψουμε να δούμε τις ανησυχίες τους. Αυτές οι ανησυχίες των νοικοκυραίων αποτελούν ένα «θέσφατο» σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης και είναι προφανές ότι η κρίση τις έχει «διογκώσει». Ποιες είναι λοιπόν οι υπαρκτές αλλά και οι φαντασιακές αυτές ανησυχίες και πώς τις εκφράζουν;

Είναι σαφές ότι οι «ακραίοι του μεσαίου χώρου» το θεωρούν άκομψο να βγουν στους δρόμους και να δέρνουν. Άλλωστε τη «βαριά δουλειά», να εξαναγκάζουν τους Εβραίους να καθαρίζουν γονατιστοί τα πεζοδρόμια δεν την έκαναν κάποτε οι ίδιοι. Η πλειοψηφία απλά παρατηρούσε αμίλητη, συχνά υπομειδιούσα. Σήμερα όμως οι «πανικόβλητοι του μεσαίου χώρου» αισθάνονται ότι ζουν σε ένα κόσμο γεμάτο απειλές. Οικονομικές, εθνοφυλετικές, θρησκευτικές, τρομοκρατικές. Θα ψήφιζαν με χαρά μια εταιρεία σεκιούριτυ, που απλά θα τους εγγυούνταν ότι θα κρατήσει μακριά όλες αυτές τις απειλές. Στην καλύτερη περίπτωση σε φυλακές υψίστης ασφαλείας.

Οι ταραγμένοι νοικοκυραίοι θέλουν απλά να βρουν κάποιους αντιπροσώπους, που θα τους απαλλάξουν από τους «ανεπιθύμητους». Γιατί οι ταραγμένοι νοικοκυραίοι αισθάνονται βολεμένοι και σίγουροι, ακόμα και αν στην πραγματικότητα η θέση τους είναι επισφαλής και φοβούνται ότι θα βγουν χαμένοι από μεγάλες αλλαγές ή ανατροπές. Αντιδρούν σε αυτές, φοβούμενοι για τα κεκτημένα, που για κάποιους ίσως να είναι υπαρκτά, για τους πιο πολλούς όμως απλά κρέμονται μπροστά στην μύτη τους, σαν το καρότο, που ποτέ δεν θα πιάσουν στα χέρια τους. Αυτή η «ασφάλεια» είναι που συχνά λειτουργεί ως τροχοπέδη για την ιστορία, που μπλοκάρει τις εξελίξεις, που μεταμορφώνει τη στασιμότητα σε σταθερότητα.

Το πιο παράδοξο είναι ότι συχνά τα ισχυρότερα αντανακλαστικά απέναντι σε κάθε αλλαγή παρατηρούνται στις πιο επώδυνες κοινωνικά περιόδους. Τότε που η κατάπτωση σου γίνεται συνήθεια και κοιτάς μόνο προς τα… κάτω, φοβούμενος μην κατρακυλήσεις ακόμα περισσότερο. Φτάνεις στον πάτο και αντί να κοιτάς πως θα βγεις από εκεί μέσα, λουφάζεις σε μια γωνιά και εύχεσαι να μην είναι και αυτός σάπιος και βρεθείς σε ένα κενό, που ούτε καν μπορείς να διανοηθείς. Ανησυχείς για τις καταθέσεις σου ακόμα και αν δεν έχεις, φοβάσαι για την δουλειά σου ακόμα και αν είσαι κακοπληρωμένος και ανασφάλιστος, ανησυχείς για το αύριο των παιδιών σου ακόμα και αν αυτά σήμερα φυτοζωούν. Όσοι νομίζουν ότι η εξαθλίωση οδηγεί σε επανάσταση έχει αποδειχτεί επανειλημμένα στην πορεία της ιστορίας ότι σφάλουν.

Δεν πήγανε χαμένα τόσα χρόνια πλύσης εγκεφάλων με το σαμπουάν του lifestyle. Έχουμε ευρώ ακόμα και αν έχουμε φτάσει να πληρωνόμαστε με μισθούς δραχμής. Ήρθε το iPhone6 και το νέο Samsung Galaxy S και ας κοστίζει πάνω από ένα βασικό μισθό. Μπορούμε να γίνουμε όλοι πλούσιοι και επιτυχημένοι, όταν θα μας δοθεί η ευκαιρία. Γιατί πιστεύουμε ότι είμαστε κάτι παραπάνω από θλιμμένες μονάδες ενός μίζερου μέσου όρου. Εδώ εντοπίζεται και το μυστικό της επιτυχίας ενός συστήματος, που χρωστά την μακροημέρευση του στις ψευδαισθήσεις και στις φοβίες. Μια στο καρφί και μια στο πέταλο. Ξέρει να μοιράζει ισόποσα τις ευθύνες της αποτυχίας του χθες, αλλά και τις υποσχέσεις για ένα γενικώς καλύτερο αύριο, κρύβοντας επιδέξια τις τεράστιες ανισότητες και αδικίες του σήμερα. Καταφέρνει να συνενώνει σε μια αντιδραστική συλλογικότητα τον καλοταϊσμένο εγωκεντρισμό του ατόμου.

Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι, που θα είχαν κάτι να χάσουν. Τους διακρίνεις εύκολα. Αλλά το καθεστώς του φόβου δεν χρειάζεται μόνο αυτούς. Εχει απόλυτη ανάγκη πολύ περισσότερο αυτούς, που ΘΕΩΡΟΥΝ ότι θα είχαν κάτι να χάσουν. Έτσι μπορεί να χτίζει πλειοψηφίες, να συντηρεί τους μύθους του, να αντιστέκεται σε κάθε αλλαγή και να αυτοανανεώνεται διαρκώς.

Ναι οι πανικόβλητοι «νοικοκυραίοι» είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν ακρότητες αν απειληθεί η «φωλίτσα» τους. Γιατί όσο επικριτικοί και γκρινιάρηδες και αν εμφανίζονται, ουσιαστικά έχουν ταυτιστεί με αυτό το ίδιο το σαθρό και ψεύτικο οικοδόμημα, που υποτίθεται ότι θέλουν να βελτιώσουν. Τους γρατζουνάει λίγο ο αφορισμός του «μαζί τα φάγαμε», αλλά στο βάθος νοσταλγούν τις εποχές, που έτρεχαν για τα εύκολα δάνεια για να αποκτήσουν το Cayenne με ζάντες αλουμινίου και αεροτομές και τη μεζονέτα στο «νεο-κυριλέ» προάστιο δίχως δίκτυο αποχέτευσης. Και ελπίζουν ότι αυτή η εποχή μπορεί και να ξανάρθει, αν δεν «έρθει ανάποδα ο ντουνιάς», αν «δεν τα γκρεμίσουμε όλα». Σωστά. Οι νεοφιλελεύθερες παρωπίδες είναι το καλύτερο αντίδοτο για τον πανικό, ειδικά αν σου κρύβουν την θέα στα τριγύρω σου ερείπια.

*Ο Κώστας Αργυρός είναι δημοσιογράφος κι έχει βραβευτεί για το δημοσιογραφικό του έργο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ίδρυμα Μπότση και την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων. Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, αναδεικνύοντας κυρίως ευρωπαϊκά θέματα.

 

Πηγή φωτογραφίας: Sooc.gr

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα