Ένοπλος δογματισμός

Eίναι πολλές μέρες τώρα που ήθελα να γράψω αυτό το κείμενο, αλλά το ανέβαλα σκοπίμως για να υπάρξει μια -αναγκαία- χρονική και ψυχική απόσταση από το σοκαριστικό γεγονός που με παρακίνησε στη συγγραφή του. Υπάρχουν ειδήσεις, που το άκουσμα τους παγώνει τη σκέψη, εξοβελίζει τη λογική από την πρόσληψη και την επεξεργασία τους και παραδίδει τη συνείδηση σε μια έκρηξη του αλαφιασμένου θυμικού. Το μακελειό στο σχολειό του Νιου Τάουν του Κονέκτικατ, ήταν, νομίζω, μια τέτοια είδηση, ειδικά, ίσως, για όποιον τυγχάνει γονιός ανήλικων παιδιών.

Tραγωδίες σαν αυτή, ασφαλώς και δεν συμβαίνουν μόνο επί αμερικανικού εδάφους (ποιος μπορεί να ξεχάσει π.χ. την ανατριχιαστική επιχείρηση μαζικής εξόντωσης που έστησε και εκτέλεσε πέρυσι με φρικαλέα μεθοδικότητα ο ακροδεξιός Μπρέιβικ στο νησάκι Ουτόγια του Όσλο; ), αλλά στην πραγματικότητα είναι αξιοπρόσεκτη η συχνότητα και η σταθερή επαναληπτικότητα του θανατηφόρου παραλογισμού στις Η.Π.Α (μόνο τα τελευταία λίγα χρόνια: …Κολουμπάιν, Βιρτζίνια Τέκ, Τούσον, Ορόρα…). Πολλοί Ευρωπαίοι αναλυτές, αλλά και απλοί πολίτες, έχουν την τάση να αποδίδουν αυτό το, κατά κάποιον τρόπο, «φονικό αμερικανικό παράδοξο» σε ένα είδος πολιτισμικής ιδιομορφίας και παραδοσιακής κληρονομιάς των Αμερικανών που τους συνδέει με μια εμμονική φιλοσοφική προσέγγιση με την οπλοκατοχή, άλλοι κάνουν λόγο για τη διαμάχη και τις εκρηκτικές αντιφάσεις των «δύο Αμερικών», όπου υποτίθεται πως η Αμερική του φιλελευθερισμού, της ανεκτικής πολυ-πολιτισμικότητας, των επιχειρηματικών ευκαιριών και της δημιουργίας, της επιστήμης, της έρευνας, της καινοτομίας, των κορυφαίων πανεπιστημίων, της πνευματικής και καλλιτεχνικής πρωτοπορίας αντιμάχεται και εναλλάσσεται σε εξουσία και επιρροή με τη σκοταδιστική, θρησκόληπτη, φονταμενταλιστική, πολεμοχαρή και επιθετική Αμερική του “Τea Party”, κάποιοι εστιάζουν στα πανίσχυρα οικονομικά συμφέροντα της βιομηχανίας όπλων που εκφράζεται ως λόμπυ διά της περιβόητης Εθνικής Ένωσης Οπλοκατοχής (NRA) ξοδεύοντας ατελείωτους πόρους για την προπαγάνδιση των των απόψεων-συμφερόντων της, και κάποιοι τέλος δίνουν έμφαση στην καλλιέργεια και τη διάχυση μιας κουλτούρας βίας και επιθετικότητας που αναπαράγεται και προωθείται από τα Μ.Μ.Ε., τον κινηματογράφο, τα video-games κ.τ.λ.

Ισχυρίζομαι, πως οι ερμηνείες αυτές είναι στην πλειοψηφία τους βάσιμες και εύλογες, αλλά δεν παύουν να είναι (η κάθε μία ξεχωριστά, αλλά και αθροιστικά όλες μαζί) ατελείς. Αγνοούν ή παραβλέπουν μια κρισιμότατη -εκτιμώ- παράμετρο: τον ιδεολογικό-φιλοσοφικό δογματισμό.

Πρόκειται μάλιστα για έναν δογματισμό ακραία «φιλελεύθερο» ή αν θέλετε (αν κι ομολογώ ότι δεν μου πολυ-αρέσει ο  όρος γιατί συχνά οδηγεί σε παρεξηγήσεις όταν χρησιμοποιείται εκτός του στενά οικονομικού πεδίου) «νεο-φιλελεύθερο».

Έντονες κοινωνικοπολιτικές και πολιτισμικές αντιφάσεις, κουλτούρα βίας, ισχυρά επιχειρηματικά λόμπυ και βέβαια άνθρωποι με κάθε είδους ψυχολογικά προβλήματα υπάρχουν και σε άλλες χώρες (αν όχι σε όλες). Τι είναι όμως αυτό που διαφοροποιεί τις Η.Π.Α. και κάθε τόσο εκεί συμβαίνουν μαζικές δολοφονικές επιθέσεις; Και πως είναι δυνατόν, ακόμη και αμέσως μετά πολύνεκρες τραγωδίες οι υπέρμαχοι της οπλοκατοχής και της οπλοχρησίας να εμφανίζονται αμετανόητοι και αμετακίνητοι στις θέσεις τους και να προβάλουν απίστευτα επιχειρήματα του τύπου: «Το μακελειό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν η διευθύντρια του σχολείου είχε στο συρτάρι της ένα …οπλοπολυβόλο!!!»;

Στο σημείο αυτό αξίζει, νομίζω, να παρατεθούν ορισμένα στοιχεία που φωτίζουν κάπως καλύτερα το όλο θέμα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν περίπου 182 εκατομμύρια όπλα, περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Το ποσοστό ανθρωποκτονιών με χρήση πυροβόλου όπλου είναι 3 φορές μεγαλύτερο από τη Γαλλία, 14 φορές μεγαλύτερο από την Ιρλανδία και 250 φορές μεγαλύτερο από την Αυστραλία! (μια χώρα με πολλές ιστορικές και πολιτισμικές ομοιότητες με τις Η.Π.Α.). Πάνω από 75% των όπλων που έχουν χρησιμοποιηθεί σε μαζικούς φόνους στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποκτηθεί νόμιμα. Ακόμη, ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, αλλά το δικαίωμα οπλοκατοχής είναι, υπό μία έννοια, συνταγματικά κατοχυρωμένο στις Η.Π.Α. Η δεύτερη τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος ορίζει (από το 1791) ότι «δεν μπορεί να παραβιασθεί το δικαίωμα του λαού να κατέχει και να φέρει όπλα», καθώς «η καλά οργανωμένη εθνοφυλακή είναι απαραίτητη για την ασφάλεια ενός ελεύθερου κράτους». Επίσης, το 2008 το Ανώτατο Δικαστήριο με ιστορική απόφαση του έδωσε το δικαίωμα σε κάθε πολίτη, σε όλες τις πολιτείες της χώρας να διαθέτει στο σπίτι του ένα όπλο για την αυτοάμυνα του. Η όλη συζήτηση που διεξάγεται ακόμη και σήμερα στις Η.Π.Α., μετά την πρόσφατη τραγωδία (…και εξακολουθεί να συναντά τρομερές αντιδράσεις), είναι για το ενδεχόμενο περιορισμού του δικαιώματος να κατέχει κανείς αυτόματα όπλα, οπλοπολυβόλα ή άλλες μορφές βαρέος οπλισμού (και μόνον)!

Aυτό το θεσμικό-νομικό πλαίσιο υπέρ του απαραβίαστου «ιερού δικαιώματος» στην οπλοκατοχή, που στοιχειοθετημένα και στατιστικά αποδεδειγμένα τροφοδοτεί ένα φαύλο κύκλο τυφλής βίας, βαναυσότητας και τρόμου δεν διαμορφώθηκε τυχαία. Αντανακλά μια πλειοψηφική -κατά τα φαινόμενα- στην αμερικανική κοινωνία ακραία, δογματική και φανατισμένη εκδοχή ενός διεστραμμένου -τελικά- «φιλελευθερισμού», μιας εκδοχής που τελικά λοιδωρεί αντί να υπερασπίζεται το ιδεώδες και το αξιακό υπόβαθρο της υπεράσπισης της ελευθερίας του ανθρώπου. Στην φιλοσοφική, ιδεολογική και πολιτική αυτή θεώρηση, το άτομο και η ελεύθερη βούληση του τίθενται a priori και υπό οιεσδήποτε συνθήκες υπεράνω οιασδήποτε μορφής κοινωνικής συγκρότησης, η οποία αντιμετωπίζεται κατ’αρχήν ως καταναγκαστική και περιοριστική της ατομικής ελευθερίας. Με την οπτική αυτή, και σε ένα οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον μάλιστα έντονα ανταγωνιστικό και εξατομικευμένο, το άτομο μπορεί εύκολα να βιώσει το σύνολο γύρω του ως εχθρικό. Αν ο καθένας είναι μόνος και υπέρτατη αξία ο εαυτός του, τότε όλοι οι άλλοι μπορούν -ή και θα’πρεπε ακόμη- να αντιμετωπίζονται ως εχθροί.  Όταν η κοινωνία, ή το κράτος -ως νομική και θεσμική έκφραση της- αντιμετωπίζονται εξ’αρχής με δυσπιστία, καχυποψία ή/και αντιπαλότητα, τότε είναι προφανές ότι η υπεράσπιση της προσωπικής ασφάλειας, ελευθερίας, ατομικής ακεραιότητας και περιουσίας δεν μπορεί να επαφίεται στις όποιες κοινοτικές ή κρατικές δομές. Αρμοδιότερος για να υπερασπισθεί κανείς τον εαυτό του και την οικογένεια του είναι μόνον… ο ίδιος. Είναι χρέος του και αναφαίρετο δικαίωμα του. Κανείς δεν μπορεί και δεν δικαιούται να του το στερήσει. Και για να το κάνει αυτό πρέπει αυτονοήτως να οπλοφορεί….Τόσο απλά!

Στο πλαίσιο δε αυτό, αν «τύχει» και κάποιος «λαλήσει» και αρπάξει ένα αυτόματο και «καθαρίσει» καμιά πενηνταριά παιδάκια, το ζήτημα μετατίθεται στη δυσλειτουργία του προσωπικού ή οικογενειακού περιβάλλοντος ή το ενδεχόμενο ψυχολογικό πρόβλημα του εκάστοτε δράστη, αφού έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει ή δεν αποδεχόμαστε την έννοια της κοινωνίας και των ρυθμίσεων της, αλλά όλα είναι -ή ιδεωδώς θα έπρεπε να είναι- ατομικές επιλογές και ευθύνες.

Κάπως έτσι η οργάνωση ενός υποτυπώδους έστω δημοσίου συστήματος υγείας, πρόνοιας και περίθαλψης θεωρείται ούτε λίγο ούτε πολύ από πολλούς Αμερικανούς καταπάτηση…των ανθρωπίνων  δικαιωμάτων και της ελευθερίας των επιλογών τους (πιο συγκεκριμένα της ελευθερίας επιλογής των πλουσιότερων από αυτούς να μην πληρώνουν -μέσω φόρων- δεκάρα για την περίθαλψη των ασθενέστερων), κάπως έτσι η δημόσια παιδεία εκλαμβάνεται ως μηχανισμός επιβολής «καθεστωτικών» αντιλήψεων επί του «ελευθέρου» ατόμου (γιατί δηλαδή να διδάσκεται στα παιδιά μου η θεωρία της εξέλιξης των ειδών π.χ. αφού εγώ δεν την ασπάζομαι;), κάπως έτσι απορρίπτεται μετά βδελυγμίας κάθε συζήτηση για εποπτεία και φορολόγηση των σκοτεινών και αδιαφανών χρηματοπιστωτικών συναλλαγών ως περιοριστική της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και της ελεύθερης οικονομίας.

Οι αντιφάσεις και η υποκρισία αυτών των αντιλήψεων είναι σε πολλές περιπτώσεις προφανείς. Οι ίδιοι άνθρωποι που μάχονται για το δικαίωμα τους να προμηθεύονται ελευθέρως και να χρησιμοποιούν όπλα, ρητορεύουν εναντίον της ελευθερίας των γυναικών να τερματίσουν μια ανεπιθύμητη κύηση ενώ οι ζηλωτές της ελεύθερης και αφορολόγητης διακίνησης κεφαλαίων (πραγματικών και «εικονικών») ζητούν περιορισμούς στην μετανάστευση και απαιτούν από το κατά τα άλλα εξοβελισταίο …κράτος να την καταστείλει (προφανώς οι άνθρωποι δε δικαιούνται να έχουν την ελευθερία να μεταναστεύουν, όπως τα κεφάλαια).

Μπορεί όλα αυτά να φαντάζουν για κάποιους «ψιλά γράμματα» ή αμπελοφιλοσοφίες περί τα αμερικανικά, ενώ η ελληνική κοινωνία στενάζει από την ύφεση και την ανεργία. Δεν ξέρω,… μπορεί και να έχουν δίκιο. Θα ήθελα όμως να υπενθυμίσω ότι, όταν πριν ενάμιση χρόνο ο αλήστου -πολιτικής- μνήμης Καρατζαφέρης σε μια από τις συνήθεις λαϊκίστικες εκρήξεις του είχε εισηγηθεί  -ψυχανεμιζόμενος και την διαγραφόμενη άνοδο των μελανοχιτώνων νεοναζιστών- σχέδιο νόμου που προέβλεπε το δικαίωμα οπλοφορίας και οπλοχρησίας -για αυτοάμυνα- για κάθε Έλληνα πολίτη εντός της οικίας (περιουσίας) του, σημαντικοί φιλελεύθεροι διανοητές της χώρας είχαν σπεύσει -παραδόξως (;)- να συμφωνήσουν με την πρόταση του. Φαντασθείτε λοιπόν μια κοινωνία με τη μεσαία της τάξη ταχέως πληβειοποιούμενη και μια σημαντική της μερίδα βυθισμένη στην ένδεια, την απόγνωση και την ταπείνωση και δέκα εκατομμύρια δυνάμει «κουμπουροφόρους» να προσπαθούν να βρουν το δίκιο τους μέσω της ένοπλης αυτοδικίας…

Ε, λοιπόν όχι! Δεν είναι δυνατόν σε μια πολιτισμένη πολιτεία η προάσπιση της ελευθερίας, της ζωής  και των δικαιωμάτων του κάθε ανθρώπου να επαφίεται στο προσωπικό του …κουμπούρι.

 Υ.Γ. Το σκίτσο είναι του Δημήτρη Χαντζόπουλου (τα Νέα)

* Ο Σταμάτης Κυρζόπουλος είναι ιατρός καρδιολόγος, στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο και συγγραφέας του βιβλίου “Μονόδρομοι και αδιέξοδα: Πολιτών υπέρβαση”. Εκτός από το News247 αναλύει και εκφράζει τις σκέψεις του μέσα από το προσωπικό του blog sxoliopoliti.blogspot.gr