Τα λόγια του Παύλου Μπακογιάννη

Τα εκλογικά αποτελέσματα στα τρία κρατίδια της Γερμανίας δεν πρέπει να εξέπληξαν σε σχέση με την αύξηση των ποσοστών της ξενοφοβικής ακροδεξιάς. Ήταν αναμενόμενα σε μια Ευρώπη που εδώ και καιρό έχει απολέσει τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της. Άλλωστε μόνο οι αφελείς πιστεύουν ότι το φαινόμενο-κι αυτό αφορά και την Ελλάδα- είναι παροδικό και οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση των μεταναστευτικών- προσφυγικών ροών. Η άνοδος της ακροδεξιάς στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, εσχάτως και των Βαλκανίων, οφείλεται στο μοντέλο λιτότητας που ευθέως πλήττει τα μεσαία κοινωνικά  στρώματα.

Η φτωχοποίηση αυτών των κοινωνικών στρωμάτων, σε συνδυασμό με την ανασφάλεια και το φόβο που έχουν εκλυτικό αίτιο τις αθρόες μετακινήσεις πληθυσμών, αποτελούν το άλλοθι για την επανεμφάνιση  του εθνικισμού στην Ευρώπη. Το κλείσιμο των συνόρων είναι η απαρχή μιας σκοτεινής περιόδου που ξυπνά μνήμες ενός εφιαλτικού παρελθόντος που η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και ο κώδικας αρχών και αξιών της ιδρυτικής διακήρυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε απωθήσει από τη συλλογική μνήμη των ευρωπαίων.

Η απειλή είναι σοβαρή και ο κίνδυνος για τη Δημοκρατία δεν είναι πλέον θεωρητικός. Η ακροδεξιά, είτε με νεοναζιστικά χαρακτηριστικά είτε με το μανδύα του “πατριωτισμού”, ήρθε για να μείνει. Κι αυτό  οφείλουν να το αντιμετωπίσουν αποφασιστικά οι Βρυξέλλες αλλά και οι δημοκρατικές κυβερνήσεις των κρατών μελών ξεχωριστά. Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα, που λόγω της κοινωνικοοικονομικής κρίσης και των χιλιάδων εγκλωβισμένων εξαιτίας του κλεισίματος των συνόρων, οι συνθήκες ευνοούν τον λαϊκισμό και τη ξενοφοβία. 

Η κυβέρνηση- και σ’ αυτό το τομέα- εκτός κάποιων προσχηματικών παρεμβάσεων, δεν έχει αναλάβει πολιτικές πρωτοβουλίες για συνεννόηση με τα δημοκρατικά κόμματα της αντιπολίτευσης. Αντιθέτως  συνεχίζει με διχαστική ρητορική και κυρίως χαρακτηρισμούς έναντι των πολιτικών της αντιπάλων να δίνει επιχειρήματα στην εγχώρια ακροδεξιά, η οποία τα χρησιμοποιεί εναντίον του πολιτικού  συστήματος. Στην προκειμένη περίπτωση όλοι, κυβέρνηση και δημοκρατική αντιπολίτευση, χρειάζεται να επανακαθορίσουν τη στάση τους έναντι του κοινού εχθρού αντί να τον αγνοούν. Οφείλουν να παραμερίσουν τις ιδεολογικές διαφορές τους και χαράσσοντας μια γραμμή από το παρελθόν να συνδιαμορφώσουν το μέλλον.

Προφανώς η κυβέρνηση έχει ευθύνη για την επιδείνωση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η χώρα. Τα λάθη της, πέραν των όποιων καλών προθέσεων, δεν δικαιολογούν σε καμία περίπτωση τη  ρητορική έναντι των αντιπάλων της. Αλλά και οι αντίπαλοι της δεν δικαιολογείται να ασκούν αντιπολίτευση “εξ αντανακλάσεως”. Και εν τοιαύτη περιπτώσει δεν μπορεί να συνεχισθεί ένας πολιτικός διάλογος  που θα καθορίζεται από στερεότυπα του τύπου, η “καλή” Αριστερά με τη “κακή” Δεξιά και αντιστρόφως.

Αυτού του είδους οι πρακτικές είναι ξεπερασμένες και επί της ουσίας βοηθούν την ακροδεξιά να εμφανισθεί ως “εναλλακτική” πρόταση έναντι του “διεφθαρμένου” πολιτικού συστήματος. Πρωτίστως η  κυβέρνηση και δευτερευόντως η αντιπολίτευση στρώνουν το χαλί που θα πατήσει η ακροδεξιά.  Πριν από 40 χρόνια, τον Ιούνιο του ’76, ο Παύλος Μπακογιάννης έγραφε στο “ΒΗΜΑ”: “Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο κίνδυνος για την ελληνική δημοκρατία προέρχεται- τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον- από τη δεξιά και συγκεκριμένα από τα κατάλοιπα της χούντας…”. Και κατέληγε σ’ εκείνο το άρθρο: “Βέβαια, θεωρητικά, μπορεί να υπάρξει κίνδυνος από τους εξτρεμιστές της αριστεράς. Τα πράγματα όμως τη στιγμή αυτή δείχνουν, ότι ο κίνδυνος που προέρχεται από τα δεξιά είναι περισσότερο άμεσος, περισσότερο εμφανής, έχει περισσότερη λαβή στην πραγματικότητα”.

Ο κίνδυνος τότε όπως και σήμερα είναι υπαρκτός. Τότε, όμως, υπήρχε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Σήμερα, μετά από 40 χρόνια, δεν υπάρχει ηγέτης αντίστοιχου πολιτικού εκτοπίσματος ώστε να εγγυηθεί την ομαλότητα και τη σταθερότητα. Και βέβαια είναι μάταιο να περιμένουμε τη γέννηση του “Μεσσία” που θα αντιμετωπίσει την ακροδεξιά. Γι αυτό η συνεργασία κυβέρνησης και αντιπολίτευσης είναι  μονόδρομος. Να καθίσουν γύρω απ’ το τραπέζι και να τα βρουν. Και μάλιστα το γρηγορότερο δυνατόν.

*Ο Χάρης Παυλίδης, είναι δημοσιογράφος