Κι όμως, όλα αλλάζουν

Όλες οι τελευταίες έρευνες καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα. Η σημερινή Κυβέρνηση βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με τις κοινωνικές ανησυχίες και απαιτήσεις. Βρίσκεται ταυτόχρονα σε φάση αποσύνθεσης και κατάρρευσης, μοιάζοντας με άδειο ιδεολογικά και πολιτικά πουκάμισο. Είναι η πρώτη φορά ακόμα στην περίοδο της κρίσης, την περίοδο των Μνημονίων, που μια Κυβέρνηση βρίσκεται τόσο γρήγορα (οχτώ μόλις μήνες από τις εκλογές) σε τόσο δεινή κατάσταση και ο Πρωθυπουργός σε τόσο μεγάλη πτώση δημοφιλίας και προτίμησης για την θέση του Πρωθυπουργού.

Για αυτό ακριβώς και οι ακραίες εκτιμήσεις δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ούτε το «θα γίνουν πολύ σύντομα εκλογές», ούτε το «η Κυβέρνηση έχει μπετόν αρμέ πλειοψηφία στην Βουλή, άρα θα κλείσει τετραετία» είναι σωστές εκτιμήσεις.  Η πραγματικότητα είναι ότι η Κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε ένα κύμα οργής, το οποίο θα διογκώνεται όλο και περισσότερο όσο τα μέτρα που ψηφίστηκαν θα εφαρμόζονται και θα επιδρούν στην ζωή όλων των Ελλήνων. Η οργή δε θα τροφοδοτείται από τρεις «πηγές»: Την σκληρότητα των μέτρων – Την διάψευση των πολιτών από τις προσδοκίες που απλόχερα δημιούργησαν οι κυβερνώντες – Τα συνεχή ψέματα που λέγονται. Επομένως, όλες οι εξελίξεις είναι πιθανές και ανά πάσα στιγμή.

Όταν οι πολίτες με ποσοστά που προσεγγίζουν ή και υπερβαίνουν το 80% δηλώνουν μη ικανοποιημένοι από την πορεία των πραγμάτων και αντίστοιχα ποσοστά δηλώνουν απαισιόδοξοι για το οικονομικό μέλλον της χώρας και την οικονομική τους κατάσταση, τότε πράγματι όλα είναι πιθανά ανά πάσα στιγμή. Πολύ περισσότερο που δεν θα φαίνεται φως στον ορίζοντα.  Όσοι θυμούνται τους «αγανακτισμένους» του 2010-2011 και καταλήγουν ότι «τώρα δεν γίνεται τίποτα» βιάζονται. Ξεχνούν δε ότι τότε το κίνημα των αγανακτισμένων δεν ήταν δα και τόσο αυθόρμητο. Περιδιαβαίνοντας την πλατεία Συντάγματος έβλεπες τα μπλοκ της Ν.Δ., του ΣΥΡΙΖΑ, της Χρυσής Αυγής και άλλων (το ΚΚΕ έκανε συνήθως συγκεντρώσεις μόνο του). Στηριζόταν δηλαδή στην κινητοποίηση σύσσωμης της Αντιπολίτευσης, κάτι που δεν φαίνεται να είναι επιλογή της σημερινής Αντιπολίτευσης.  Μπροστά μας θα έχουμε στιγμές έκρηξης και μάλιστα με έντονο το στοιχείο του αυθόρμητου. Ας μην έχουν κάποιοι αναλυτές ένθεν και ένθεν αυταπάτες. Άλλωστε οι ίδιοι, έγραφαν αναλύσεις περί της παντοδυναμίας του Α. Τσίπρα που τώρα πια, είναι ο πέμπτος σε σειρά δημοφιλίας πολιτικός αρχηγός. Διαψεύστηκαν.

Ακριβώς αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα τροφοδοτεί και πολιτικές διεργασίες που στο μέλλον θα παίρνουν σαφέστερη μορφή. Η Κυβέρνηση θεωρούσε ότι με το κλείσιμο της αξιολόγησης και κάποια ρύθμιση για το χρέος, το κλίμα θα άλλαζε σταδιακά. Διαψεύστηκε όμως πολλαπλά.  Πρώτον γιατί ενώ τα ψήφισε όλα, σέρνεται κάθε μέρα από νέες απαιτήσεις των δανειστών για να εξασφαλίσει το πρώτο μέρος της δόσης, ενώ θα περάσει μεγάλη δοκιμασία για να εξασφαλίσει το δεύτερο.  Δεύτερο, γιατί με τα μέτρα αυτά θα υπάρχει ύφεση και το 2016, κλείσιμο επιχειρήσεων, αύξηση της ανεργίας, με ότι αυτά σημαίνουν για το κλίμα.  Τρίτο, γιατί το μόνο που εισέπραξε ο κ. Τσίπρας είναι τον τίτλο του «ικανού να περνάει δύσκολα μέτρα» από στελέχη σαν τον Πρωθυπουργό Γαλλίας ή τον Πρόεδρο του Eurogroup, τίτλος που εξοργίζει ακόμα περισσότερο τα θύματα της πολιτικής της Κυβέρνησης που τον θεωρούν απλά «ψεύτη».

Ας δούμε κάποια συμπεράσματα που προκύπτουν από σειρά ερευνών:

• Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών θεωρεί τα μέτρα της Κυβέρνησης απαράδεκτα
•  Ελάχιστοι θεωρούν ότι και με τα νέα σκληρά μέτρα  θα ξεπεραστεί η κρίση και ο πεσιμισμός « χτυπάει κόκκινο »
•  Υπάρχει μια διάχυτη αρνητική διάθεση απέναντι στην συμφωνία με το Eurogroup,
• Στα παραπάνω ας προσθέσουμε τις έντονες και πρωτοφανείς για την Ελλάδα τάσεις ευρωσκεπτικισμού που αναπτύσσονται,τάσεις που αξίζουν να τις παρακολουθήσουμε
•  Η πλειοψηφία των πολιτών αμφισβητούν ευθέως την ειλικρίνεια και την ικανότητα του Πρωθυπουργού
• Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών θεωρούν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα νέα φορολογικά βάρη .
• Χιλιάδες επιχειρήσεις η είναι στο παρά πέντε για να κλείσουν η ετοιμάζονται να αλλάξουν έδρα προσανατολιζόμενες προς γειτονικές χώρες

Τα παραπάνω δεν τα λες και καλά αποτελέσματα για μια Κυβέρνηση που προσπάθησε να «ρεφάρει» -καθυστερημένα όπως πάντα- με το κλείσιμο της αξιολόγησης, στηριγμένη σε μια επικοινωνιακή τακτική που και πάλι ο πυρήνας της ήταν τα ψέματα.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα -όπως σημειώσαμε-τροφοδοτούνται πολύ ενδιαφέρουσες πολιτικές διεργασίες που θα ενταθούν και θα μορφοποιηθούν από τα κοινωνικά-πολιτικά υπόγεια ρεύματα που σπρώχνουν σε αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Σύμφωνα με προσεγγίσεις όλο το τελευταίο διάστημα :

• Ο ΣΥΡΙΖΑ αποσυσπειρώνεται ραγδαία με την συσπείρωσή του να αγγίζει αυτήν τη στιγμή περίπου το 50%. Γι αυτό η πρόθεση ψήφου για αυτόν δεν περνάει σε καμία έρευνα κατά μέγιστο το 20%-21%. Λογικά αυτό το πρόβλημα δεν λύνεται εύκολα και είναι θέμα χρόνου πότε  θα εκφραστούν εσωκομματικά προβλήματα και τριβές. Πολύ περισσότερο που η Κυβέρνηση θα έχει μπροστά της δύσκολες επιλογές και για να πάρει ολόκληρη την δόση της πρώτης αξιολόγησης και να προχωρήσει στην δεύτερη
• Η Ν.Δ. εμφανίζεται συσπειρωμένη στο μέγιστο βαθμό, προπορευόμενη πια σταθερά στις προτιμήσεις τους τελευταίους τέσσερις  μήνες και συγκεντρώνοντας ήδη το ποσοστό του Σεπτεμβρίου. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι σημαντικό τμήμα του μεσαίου χώρου  παρακολουθεί με συμπάθεια την μεταρρυθμιστική, αντιλαϊκίστικη ρητορική του Κυριάκου Μητσοτάκη και υπό προϋποθέσεις το τμήμα αυτό μπορεί να εκφραστεί σε εκλογική στήριξη.
• Εμφανίζεται ορατά πια η ενίσχυση δυνάμεων από τα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ έστω και σε μικρό βαθμό μέχρι τώρα . Το ΚΚΕ αυξάνει έστω και λίγο τις δυνάμεις, αλλά το βασικό είναι ότι η εμφάνιση της Ζωής Κωνσταντοπούλου δείχνει να δίνει δυναμισμό στην παρουσία συνολικά των  αντιμνημονιακών δυνάμεων με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Δημιουργούνται δηλαδή οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός πόλου από τα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ ,ενός πόλου που θα αγγίζει « ευαίσθητες χορδές » των πιο αριστερών τμημάτων του κυβερνώντος κόμματος.

Ο μεγάλος απών από τις διεργασίες φαίνεται να είναι ο «μεσαίος χώρος», ο χώρος του προοδευτικού κέντρου, ο χώρος της Κεντροαριστεράς. Αναφερόμαστε σε ένα χώρο όπου αυτοκαθορίζεται το 50%- 55% της κοινωνίας. Στις έρευνες η Δημοκρατική Συμπαράταξη εμφανίζεται στην καλύτερη εκδοχή με ποσοστά των βουλευτικών εκλογών, ενώ το ΠΟΤΑΜΙ με τις μισές δυνάμεις απ’ ότι τον Σεπτέμβριο. Ο χώρος κατακερματισμένος, συρρικνώνεται αδιάκοπα και οι υψηλοί αντιΣΥΡΙΖΑ τόνοι που έχουν υιοθετήσει οι ηγέτες τους δε δείχνουν να αντιστρέφουν τη   τάση. Όσο δε η αδυναμία συνεννοήσεων, συγκλίσεων και δυνατότητας ίδρυσης νέου πολιτικού υποκείμενου εμπεδώνεται, τόσο θα αποδεικνύεται εύκολο θύμα τόσο του Κυριάκου Μητσοτάκη, όσο όμως και του Αλέξη Τσίπρα.

Δυστυχώς αυτή η αδυναμία μέχρι στιγμής εμπεδώνεται. Ούτε η Φώφη Γεννηματά, ούτε ο Σταύρος Θεοδωράκης πείθουν ότι επιθυμούν να προχωρήσουν τολμηρά και η κυρίαρχη αίσθηση στα ακροατήρια της Κεντροαριστεράς είναι ότι αυτή τη στιγμή απλά παίζεται ένα παιχνίδι τακτικής για το ποιος θα χρεωθεί την αποτυχία. Η Επιτροπή που συγκροτήθηκε προχωρά ασθμαίνοντας, οι δυνάμεις του ΚΙΔΗΣΟ έχουν αποκλειστεί και πνέουν τα μένεα, ο Γιάννης Ραγκούσης ιδρύει δική του πολιτική κίνηση, ο Χάρης Θεοχάρης αποχώρησε από το ΠΟΤΑΜΙ και μάλλον επιχειρεί κάτι αντίστοιχο, μια σειρά στελέχη που έχουν προσπαθήσει για την Κεντροαριστερά διαχρονικά ή έχουν αποκλειστεί ή έχουν αποστασιοποιηθεί απογοητευμένα και ιστορικά στελέχη ακολουθούν τον δικό τους δρόμο. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι σκέφτηκαν ως «σανίδα σωτηρίας» ένα πιο ενεργό ρόλο για τον Κώστα Σημίτη. Ήταν κάτι σαν κραυγή αγωνίας περισσότερο, παρά ουσιαστική πολιτική πρόταση.

Όλες αυτές οι διάσπαρτες δυνάμεις ή θα συμφωνήσουν στην ίδρυση ενός Νέου Πολιτικού Φορέα με προτάγματα την Ευρωπαϊκή Προοπτική, την Ανάπτυξη, την Διαφάνεια και την επανίδρυση του κράτους, την Ισονομία ή θα συρρικνωθούν και στο τέλος θα εξαφανιστούν, ανοίγοντας τον δρόμο σε μία επέλαση του Κυριάκου Μητσοτάκη και στην οριστική εδραίωση του νέου δικομματισμού.

Όσοι θεωρούν ότι ο χρόνος είναι μαζί τους αυταπατώνται. Όσοι θεωρούν ότι με επιστροφή στο παρελθόν μπορούν να προχωρήσουν στο μέλλον, πλανώνται, γι αυτό χρειάζεται υπερβάσεις ΕΔΩ και ΤΩΡΑ:

– Συναπόφαση για νέο Κόμμα του προοδευτικού χώρου – Αποδοχή ηγέτη που μπορεί να μην είναι κανείς από τους σημερινούς εκλεγμένους και σε κάθε περίπτωση από τη βάση – Ορισμός χρόνου του ιδρυτικού Συνεδρίου – Γενναία διεύρυνση της Επιτροπής Διαλόγου με κοινωνικά, πολιτικά στελέχη και από άλλα κόμματα, κινήσεις, χώρους και μετεξέλιξή της σε Επιτροπή που θα οδηγήσει τον χώρο σε Συνέδριο – Κατάληξη Διακήρυξης και Κυβερνητικού Προγράμματος με αιχμές, προτεραιότητες, αλήθειες, δύσκολες επιλογές. Θα συμβεί κάτι από αυτά; Θα δούμε. Ας γνωρίζουν ότι για τους πολίτες πάντως στις Δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Το κρίμα είναι ότι το δυναμικό αυτού του χώρου, θα μπορούσε να προσφέρει πολλά στη χώρα και δε θα μπορέσει.

Έτσι, διαμορφώνεται εν ολίγοις το πολιτικό σκηνικό. Όλα αλλάζουν και ας μην είναι συγκλονιστικές οι αλλαγές αυτή την χρονική στιγμή.  Με μια Κυβέρνηση που άλλα πιστεύει, άλλα κάνει, άλλα ψηφίζει και άλλα προσπαθεί να εφαρμόσει. Με μια κοινωνία «στα κάγκελα» με υπόγεια ρεύματα να τροφοδοτούν σύντομα κοινωνικές εντάσεις και πολιτικές ανακατατάξεις. Με τη χώρα στην εντατική.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι σίγουρα ενδιαφέροντες.

*Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι πολιτικός Αναλυτής, στέλεχος της Εταιρείας δημοσκοπήσεων OPINION POLL. Έχει πλούσια αρθρογραφία για θέματα Αυτοδιοίκησης, Ανάπτυξης, ανανέωσης του πολιτικού συστήματος κ.λ.π. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων.