Κ.Φίλης στο News 24/7: Το μήνυμα Ερντογάν πίσω από τις προκλήσεις

Το μήνυμα ότι δεν πρέπει να αγνοηθεί στις διαδικασίες εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα στην περιοχή της Κύπρου, καταφεύγοντας στην γλώσσα της ισχύος, στέλνει η Τουρκία με τις τελευταίες της κινήσεις στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ όπου κάνει καταχρηστική εφαρμογή των NAVTEX, σημειώνει στο News 24/7 ο διεθνολόγος και επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας-Ευρασίας & ΝΑ Ευρώπης Κωνσταντίνος Φίλης.

Κινήσεις οι οποίες, όπως λέει, συνδέονται αλλά όχι απόλυτα και με το σκηνικό έντασης που στήνει στο Αιγαίο με αποκορύφωση το τελευταίο επεισόδιο στα Ίμια.

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΟΖ

Μήνυμα Τουρκίας ότι δεν πρέπει να αγνοηθεί

«Η Τουρκία θέλει πρώτον να αποτρέψει τη δημιουργία τετελεσμένων σε βάρος της. Γιατί τα τελευταία χρόνια οι κακές έως ανύπαρκτες σχέσεις με τις τρεις χώρες παραγωγούς, δηλαδή το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Γαλλία, δεν της έδωσαν τη δυνατότητα να έχει κάποιου είδους εμπλοκή ή συμμετοχή στις διαδικασίες που μαίνονται σχετικά με την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων της ανατολικής Μεσογείου», σημειώνει ο κ. Φίλης σχετικά με το τι κρύβουν οι κινήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ.

Το δεύτερο, συμπληρώνει, είναι ότι «η Κύπρος προχώρησε στις πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις σε διάφορα τεμάχια, αφού πρώτα είχε διευθετήσει την αποκλειστική οικονομική της ζώνη με την Αίγυπτο, το Ισράηλ, τον Λίβανο, αφού έκανε συμφωνίες με διεθνείς εταιρείες. Σε όλα αυτά η Τουρκία απειλούσε μεν αλλά δεν μπόρεσε στην πράξη να ακυρώσει καμιά απ’ αυτές τις ενέργειες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν κατάφερε ουσιαστικά να ελέγχει ούτε έμμεσα μέσω των Τουρκοκυπρίων ούτε άμεσα τις κινήσεις που έκανε η Κυπριακή Δημοκρατία».

«Το τρίτο και νεότερο στοιχείο», συνεχίζει, «είναι ότι στην τελευταία ερευνητική γεώτρηση που έγινε στο τεμάχιο 6 τα αποτελέσματα ήταν πολλά υποσχόμενα, οπότε αυτό κινητοποίησε την Τουρκία, που έτσι κι αλλιώς μεθόδευε κάποια αντίδραση, και την υποχρέωσε να αναλάβει κάποια δράση ώστε να παίξει ένα απ’ τα τελευταία της χαρτιά προκειμένου να στείλει ένα μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν πρέπει να αγνοηθούν τα συμφέροντά της στην ευρύτερη περιοχή. Εφόσον αυτό δεν κατάφερε να το κάνει μέσω των Τουρκοκυπρίων και του Κυπριακού το κάνει μέσω της γλώσσας της ισχύος και ουσιαστικά μετατρέπει τις απειλές της σε πράξεις».

Σχολιάζοντας τις αλλεπάλληλες NAVTEX που ουσιαστικά καθηλώνουν το γεωτρύπανο, υπογραμμίζει ότι «αυτή τη στιγμή γίνεται μια σαφής καταχρηστική εφαρμογή των NAVTEX» και πως «με αυτόν τον τρόπο αποφάσισε να στείλει το μήνυμα ότι δεν πρέπει να περιφρονηθεί, καθώς και ότι αν περιφρονηθεί είναι ικανή να δημιουργήσει ακόμη και μια αποσταθεροποιητική κατάσταση, η οποία θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται ήδη στην κυπριακή ΑΟΖ». «Θέλει να δείξει», προσθέτει, «ότι είναι αποφασισμένη να πάει μέχρι τέλους, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μπει στο μάτι της διεθνούς ενεργειακής κοινότητας». «Βέβαια αυτό το έκανε στο τεμάχιο 3, το οποίο ναι μεν αποτελεί οριοθετημένη αποκλειστική οικονομική ζώνη μεταξύ Λιβάνου και Κύπρου, αλλά που δεν έχει επικυρωθεί απ’ το κοινοβούλιο του Λιβάνου και απ’ την άλλη εκτιμώντας σωστά ότι η Ιταλία δεν θα αντιδράσει με τον ίδιο αποφασιστικό τρόπο που αντέδρασαν το Ισραήλ και η Γαλλία όταν η Τουρκία απειλούσε ότι θα μπλοκάρει ή αναστείλει ερευνητικές γεωτρήσεις σε άλλα τεμάχια της ΑΟΖ», παρατηρεί και συμπληρώνει ότι «η Ιταλία δεν αντέδρασε λοιπόν αποφασιστικά και η Τουρκία πάτησε πάνω σε αυτό προκειμένου να επιτύχει τον σκοπό της, δηλαδή να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο το οποίο θα μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για μια μελλοντική χρήση».

Ωστόσο, ο κ. Φίλης εκτιμά ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει το ίδιο και με το τεμάχιο 10, στο οποίο υπάρχουν οι Αμερικανοί, δηλαδή η Exxon Mobil. «Νομίζω όμως ότι εκεί που θα ρίξει την προσοχή της το επόμενο διάστημα θα είναι το τεμάχιο 6, όπου είναι οι περισσότερο υποσχόμενες γεωτρήσεις και δραστηριοποιούνται η ENI με την Total». Κι αυτό αφού «εκεί έχει άλλωστε έχει δικά της άμεσα συμφέροντα, λέγοντας ότι εφόσον δεν έχουν καθοριστεί οι θαλάσσιες ζώνες το τεμάχιο 6 επικάθεται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα».

ΙΜΙΑ -ΑΙΓΑΙΟ

Έξι συγκυριακοί και ένας στρατηγικός λόγος για την επιθετικότητα στο Αιγαίο

Σύμφωνα με τον κ. Φίλη η τουρκική επιθετικότητα τον τελευταίο καιρό στο Αιγαίο και ειδικά πρόσφατα στα Ίμια δεν είναι ένα αποκομμένο απ’ το ζήτημα της ΑΟΖ, όμως το τελευταίο δεν θα πρέπει να θεωρείται και ο κυριότερος λόγος.

«Αυτό που δείχνει είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια νευρική κατάσταση και προσπαθεί απ’ τη μία να διαχειριστεί τα αδιέξοδά της σε άλλα μέτωπα, απ’ την άλλη ακολουθεί μεθοδικά μια πολιτική αμφισβήτησης του status quo του Αιγαίου. Συνεπώς υπάρχουν συγκυριακοί και στρατηγικοί λόγοι. Οι συγκυριακοί λόγοι έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι η Τουρκία αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι έχει εγκλωβιστεί σε μια πολεμική επιχείρηση στη Συρία απ’ την οποία δεν θα καταφέρει να βγει αλώβητη. Δηλαδή τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα γι’ αυτήν, αφού ή θα πρέπει να μείνει πολύ καιρό για να μπορέσει να καταφέρει τις επιδιώξεις της, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να ρισκάρει τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ιράν και τη Ρωσία ή θα φύγει νωρίτερα που σημαίνει ότι δεν θα έχει καταφέρει τις επιδιώξεις της. Αυτό δημιουργεί μια προβληματική κατάσταση για τον Ερντογάν γιατί θα πρέπει να το διαχειριστεί με κάποιο τρόπο στο εσωτερικό, στο οποίο ο εθνικισμός βρίσκεται σε όξυνση, και γι’ αυτό ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό ο ίδιος. Πλέον έχει επικυρωθεί ότι στις επόμενες εκλογές το κόμμα του κατεβαίνει μαζί με το κόμμα του Μπαχτσελί, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει ο λόγος του να είναι εμπρηστικός και εθνικιστικός για να μπορεί να ικανοποιεί αυτό το ακροατήριο. Το τρίτο είναι ότι αισθάνεται πίεση απ’ την κεμαλική αντιπολίτευση ότι δήθεν είναι ενδοτικός απέναντι στην Ελλάδα και θέλει να δείξει ότι δεν ισχύει αυτό. Το τέταρτο είναι ότι θέλει να κάνει μια επίδειξη δύναμης γιατί στο εσωτερικό έχει ένα αφήγημα ότι η χώρα του είναι πολύ μεγάλη και ισχυρή δύναμη. Το πέμπτο είναι ότι θέλει να στείλει ένα μήνυμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες ότι αν η Τουρκία ζημιωθεί σε κάποιο άλλο μέτωπο, όπως είναι αυτό των Κούρδων της Συρίας, που είναι και η μεγάλη της προτεραιότητα, είναι αποφασισμένη να δημιουργήσει προβλήματα σε άλλα μέτωπα που είναι πολύ μεγάλης σημασίας για τη Δύση, όπως είναι το Αιγαίο και η Κύπρος. Και το τελευταίο είναι ότι προφανώς θέλει να ασκήσει μια πίεση στην Ελλάδα ότι όσα κάνει στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Κύπρο, την Αίγυπτο κτλ μπορεί να έχουν κόστος για τα διμερή ελληνοτουρκικά ζητήματα που είναι ζωτικού συμφέροντος για εμάς.

Υπάρχει και ένας στρατηγικός λόγος που έχει να κάνει με τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Η Τουρκία έχει μια αναθεωρητική διάθεση ευρύτερη, ειδικότερα στο Αιγαίο και την Κύπρο. Ιδανικά γι’ αυτή θα ήταν να μπορεί να επιβάλλει τους κανόνες του παιχνιδιού στην Ελλάδα, ώστε κάποια στιγμή η Ελλάδα να υποχρεωθεί να καθίσει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με την Τουρκία, με τους δικούς της όρους, ώστε η Τουρκία να κερδίσει κάτι περισσότερο απ’ αυτό που ήδη έχει. Θέλει δηλαδή να ασκήσει μια πίεση στη λογική του ότι αν θέλουμε να αποφύγουμε τον πόλεμο μαζί τους θα πρέπει να είμαστε πιο υποχωρητικοί. Ή μπορεί να θέλει να δημιουργήσει μια θερμή κατάσταση ώστε κατόπιν αυτής να καθίσουν τα δύο μέρη στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και η Τουρκία να εκκινήσει από πιο ισχυρή θέση. Ουσιαστικά θέλει την Ελλάδα σε ρόλο κομπάρσου στο Αιγαίο.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Ιστορικά ουδέτερη που τείνει θετική για την Τουρκία

Η Τουρκία αποτελεί ένα εταίρο που οι ΗΠΑ δεν θέλουν να χάσουν σε καμιά περίπτωση, καθώς πρόκειται για μια μουσουλμανική χώρα με 80 εκατ. πληθυσμό, στη Μέση Ανατολή και αποτελεί το τελευταίο σημείο του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη περιοχή, σημειώνει ο κ. Φίλης.

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλά προβλήματα, όμως οι Αμερικανοί θεωρούν ότι είναι προσωρινό. Κρίνουν δηλαδή ότι γεωπολιτικά είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος για να τον περιθωριοποιήσουν περαιτέρω ή να τον χάσουν. Δεν θέλουν να χάσουν λοιπόν ένα τέτοιο εταίρο για χάρη ενός κακού ηγέτη, όπως είναι ο Ερντογάν». «Αλλά έτσι κι αλλιώς η Αμερική ιστορικά έχει μια ουδέτερη στάση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, αλλά είναι μια ουδέτερη στάση που τείνει να είναι θετική γι’ αυτόν που είναι ο επιτιθέμενος δηλαδή η Τουρκία» παρατηρεί ακόμη.

ΠΓΔΜ

Κακή μια συμφωνία χωρίς ergus omnes

Αναφορικά με τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για το ονοματολογικό της ΠΓΔΜ, ο κ. Φίλης επισημαίνει: «φαίνεται ότι υπάρχει μια αποφασιστικότητα απ’ τις δύο κυβερνήσεις να δοθεί μια λύση και μια διακριτική πίεση απ’ τον διεθνή παράγοντα φοβούμενος τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, την αναβίωση των εθνικισμών και όλη τη ρευστότητα που επικρατεί στην περιοχή».

Από εκεί και πέρα, προσθέτει, «το ερώτημα είναι αν η λύση αυτή μπορεί να είναι συνολική, γιατί σε περίπτωση που είναι τμηματική θεωρώ ότι θα είναι δύσκολο για την ελληνική κυβέρνηση να την επιβάλει στο εσωτερικό. Και δεν μιλάω σε επίπεδο κοινωνίας αλλά σε επίπεδο κοινοβουλίου».

Σύμφωνα με τον κ. Φίλη «αν δεν υπάρξει αλλαγή συνταγματικής ονομασίας ή αν δεν υπάρξει ως προϋπόθεση ένταξης για το ΝΑΤΟ θα είναι κακή μια τέτοια συμφωνία».

Όσο για τα περί αλυτρωτισμού σημειώνει ότι: «Στην πραγματικότητα μετά την ενδιάμεση συμφωνία του 1995 η FYROM έχει απαλείψει σχεδόν όλα τα σημεία του συντάγματός της που αποπνέουν επεκτατισμό και ίσως αλυτρωτισμό. Έχει υποστεί πάνω από 30 τροποποιήσεις. Πλην όμως εφόσον δεν αλλάξει η συνταγματική τους ονομασία με μια διεθνή συμφωνία ώστε να είναι δεσμευτική απ’ τα δύο μέρη, αν δεν ισχύσει erga omnes και δεν αλλάξει δηλαδή η εσωτερική χρήση αυτό δίνει δυνατότητες στη FYROM και ουσιαστικά θα μιλάμε για μια ενδιάμεση συμφωνία Νο2 και όχι μια συνολική διευθέτηση».

ΑΦΡΙΝ – ΣΥΡΙΑ

Πάντα υπάρχει το σενάριο ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή

Με αφορμή την τουρκική επέμβαση στο Αφρίν της Συρίας και κατά πόσο αυτή μπορεί να προκαλέσει μια γενικότερη ανάφλεξη στην περιοχή, υπογραμμίζει ότι το πιο ανησυχητικό για τον ίδιο είναι η πολύ έντονη κόντρα μεταξύ Ιράν απ’ την μία και Σαουδικής Αραβίας, Ηνωμένων Πολιτειών και Ισραήλ απ’ την άλλη, η ανταλλαγή πυρών μεταξύ Τεχεράνης και Τελ Αβίβ, η αναζωπύρωση της πόλωσης μεταξύ σιιτών και σουνιτών και το ότι οι δυνάμεις οι οποίες θα έπρεπε να έχουν συνασπιστεί εδώ και χρόνια για να εκδιώξουν οριστικά τον ISIS μάχονται μεταξύ τους.

«Αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα στο Αφρίν, όπου απ’ τη μια έχουμε την Τουρκία και μαχητές της αντιπολίτευσης απέναντι στο καθεστώς Άσαντ να μάχονται απέναντι στους Κούρδους, οι οποίοι είναι ο στενότερος σύμμαχος των Αμερικανών και μάλλον το μοναδικό τους έρεισμα στη Συρία, και απ’ την άλλη η Ρωσία να συνεπικουρεί την τουρκική επιχείρηση αλλά σε περίπτωση που αυτή παραταθεί ενδεχομένως να έχουμε μια αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας – Τουρκίας και Ιράν – Τουρκίας, το καθεστώς Άσαντ να μην μπορεί να δεχτεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων, όλο αυτό είναι μια πολύ σύνθετη εξίσωση, όπου ναι μεν υπάρχουν κάποιες σταθερές συμμαχίες αλλά κάποιες πρόσκαιρες συμμαχίες θα μπορούσαν κάλλιστα να ανατραπούν. Ασφαλώς όσο υπάρχει αυτή η ρευστοποίηση της κατάστασης και δεδομένου ότι έχουμε την πολύ μεγάλη ένταση με Ιράν και Ισραήλ, ΗΠΑ το σενάριο να έχουμε μια μεγαλύτερη ανάφλεξη είναι πιθανό» σχολιάζει.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης θα συμμετάσχει στο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών, που θα πραγματοποιηθεί από 1-4 Μαρτίου.

Ο επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας-Ευρασίας & ΝΑ Ευρώπης θα είναι ομιλητής την Παρασκευή 2 Μαρτίου σε πάνελ με θέμα την Τουρκία, καθώς πρόσφατα εκδόθηκε και το νέο του βιβλίο με τίτλο «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν», και σε άλλο ένα με θέμα σχέσεις μεταξύ Δύσης –Ρωσίας. Επίσης, το Σάββατο 3 Μαρτίου θα συντονίσει μαζί με την πανεπιστημιακό – πρώην ευρωβουλευτή Μαριλένα Κοππά μια ‘κλειστή’ συζήτηση μεταξύ βουλευτών.