Οι Έλληνες νικητές των Όσκαρ

Του Νίκου Δράκου

Το υποψιαζόμασταν καιρό αλλά εξακολουθούσε να είναι μια ευχάριστα απρόσμενη εξέλιξη: Η οσκαρική υποψηφιότητα του ‘Αστακού’, μιας ταινίας από δικούς μας δημιουργούς, ανεξάρτητης παραγωγής, μακριά από το Χόλιγουντ, απέδειξε πως ένα φιλμ με φρέσκες ιδέες και εκτέλεση μπορεί να πάει μακριά ακόμα και χωρίς να έχει σταρ και μεγάλα στούντιο από πίσω να κάνουν κουπί.

Η πρώτη γεύση από τον ‘Αστακό’ του Γιώργου Λάνθιμου

Ο ‘Αστακός’, που από την πρώτη στιγμή μας είχε γοητεύσει, βρέθηκε με μία μόνο αλλά πολύ ισχυρή υποψηφιότητα, για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου, γραμμένο από τους Γιώργο Λάνθιμο και Ευθύμη Φιλίππου. Αν αυτό ακούγεται μικρό, δεν είναι καθόλου, γιατί οφείλεται σε μια σπάνια περίπτωση word of mouth, μια μικρή ταινία από την Αγγλία, από Έλληνα σκηνοθέτη, που απλά εντυπωσίασε όσους την είδαν, κι εκείνοι το διέδωσαν.

Όπως ας πούμε αυτή η σκηνή χορού:

Τι λέγαμε; Ναι, Λάνθιμος-Φιλίππου. Οι δυο τους ξαναείδαν συνεργασία τους να φτάνει στα Όσκαρ, με την υποψηφιότητα του ‘Κυνόδοντα’ για Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία. Και μη γελιόμαστε, η χαρακτηριστική τους γραφή είναι θέμα χρόνου να κερδίσει όντως το Όσκαρ. Υποψήφια ακόμα είναι φέτος και η Δάφνη Ματζιαράκη, της οποίας το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους ‘4.1 Miles’ μιλάει για την προσφυγική κρίση και είναι επίσης υποψήφιο, στην κατηγορία Μικρού Μήκους Ντοκιμαντέρ.

Το αν θα έχουμε και νίκη φέτος αναμένουμε να το δούμε, πάντως στο παρελθόν δεν έχουν υπάρξει και λίγες. Ανατρέξαμε στα οσκαρικά ιστορικά και θυμηθήκαμε τους Έλληνες που έχουν βραβευτεί με Όσκαρ στο παρελθόν του θεσμού.

(*Οι χρονιές αναφέρονται στις ταινίες κι όχι στις τελετές.)

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Κέρδισε: Το 1960, το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού για τα ‘Παιδιά του Πειραιά’ από το ‘Ποτέ την Κυριακή’.

Κέρδισε τους: Andre Previn (που έχει κερδίσει 4 Όσκαρ και 10 Γκράμι), Jimmy Van Heusen (4 Όσκαρ), Paul Francis Webster (3 Όσκαρ σε 16 υποψηφιότητες!!), Dimitri Tiomkin (4 Όσκαρ σε 22 υποψηφιότητες!!!!!), Sammy Cahn (4 Όσκαρ). Μη το συζητάμε, ήταν τούμπανο η κατηγορία.

Και τελικά: Όχι μόνο κέρδισε ένα μάτσο υποψήφιος που έχουν από 10 βραβεία ο καθένας, αλλά ο Χατζιδάκις δεν πήγε καν να πάρει το Όσκαρ. Έβρισκε την όλη ιδέα των βραβείων ανόητη, και δεν του άρεσε καν η συγκεκριμένη του δουλειά, την οποία είχε ξεπετάξει κατόπιν επιμονής των δημιουργών της ταινίας.

Οπότε ας ακούσουμε μια άλλη στιγμή του μυθικού συνθέτη:

ΚΑΤΙΝΑ ΠΑΞΙΝΟΥ

Κέρδισε: To 1943, το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για το ‘Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα’.

Κέρδισε τις: Την πρωταγωνίστρια του Chaplin, Paulette Goddard, την Dame Gladys Cooper, και την μεγάλη Anne Revere.

Και τελικά: Η Παξινού την περίοδο του πολέμου πήγε στις ΗΠΑ, κέρδισε Όσκαρ, μετά βρέθηκε στην Αγγλία, δε σταμάτησε ποτέ να είναι παγκοσμίου φήμης, και στα ’50s γύρισε στην Ελλάδα και θεμελίωσε το Εθνικό Θέατρο ανεβάζοντας Ίψεν, Λόρκα και τραγωδίες με τον Αλέξη Μινωτή. Έτσι γίνεται.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Κέρδισε: Το 1964, το Όσκαρ Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης σε Ασπρόμαυρη Ταινία για τον ‘Ζορμπά’.

Κέρδισε τους: Τη ‘Νύχτα της Ιγκουάνα’ του John Huston, το ‘Seven Days in May’ του John Frankenheimer, το ‘Hush… Hush, Sweet Charlotte’ του Robert Aldritch. Το ‘Ωραία Μου Κυρία’, που είχε σαρώσει εκείνη τη χρονιά, ήταν έγχρωμο άρα ευτυχώς σε άλλη κατηγορία. Πάντως ο ‘Ζορμπάς’ είχε τρομερή παρουσία, με τον Κακογιάννη να προτείνεται για Όσκαρ Σκηνοθεσίας και την ταινία να φτάνει στη μεγάλη κατηγορία της Καλύτερης Ταινίας.

Και τελικά: Ο Βασίλης Φωτόπουλος έκανε καλλιτεχνική διευύθνση σε 3 ταινίες στη ζωή του. Χωρίς credit στο ‘America America’, πήρε Όσκαρ για τον ‘Ζορμπά’, και τον πήρε ο Coppola αμέσως μετά για το ‘You’re a Big Boy Now’. Είναι ίσως ο John Cazale των Καλαματιανών σκηνογράφων.

ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΒΡΑΣ

Κέρδισε: Το 1982, το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για τον ‘Αγνοούμενο’.

Κέρδισε τους: Την ‘Επιλογή της Σόφι’, το ‘Υποβρύχιο’ και το ‘Βίκτορ Βικτόρια’. Η ταινία του Γαβρά ήταν ακόμα υποψήφια για Καλύτερη Ταινία και για Α’ Αντρικό και Γυναικείο Ρόλο για τους Jack Lemmon και Sissy Spacek.

Και τελικά: Ο Γαβράς δεν ήταν εκεί στην τελετή, ωστόσο ταινία του είχε ξαναπροταθεί για αρκετά Όσκαρ, όπως κι ο ίδιος. Το ‘Z’ είχε κερδίσει Όσκαρ Ξενόγλωσσου (ήταν η πρόταση της Αλγερίας) πριν 13 χρόνια όταν ο Γαβράς είχε προταθεί πάλι για Όσκαρ Σεναρίου.

ΘΕΩΝΗ ΒΑΧΛΙΩΤΗ-ALDRΕGE

Κέρδισε: Το 1974, το Όσκαρ Κουστουμιών για τον ‘Υπέροχο Γκάτσμπι’.

Κέρδισε τους: ‘Νονός 2’, ‘Έγκλημα στο Όριεν Εξπρές’ και ‘Τσάιναταουν’. Δεν τα λες κι άσχημα.

Και τελικά: Ήταν νωρίτερα υποψήφια και για το ‘Ποτέ την Κυριακή’ και για τη ‘Φαίδρα’ του Κακογιάννη. Ήρθε κι έμεινε στο χώρο, κάνοντας τεράστια καριέρα στο Broadway, και κερδίζοντας Όσκαρ, Τόνι και Drama Desk βραβεία.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Κέρδισε: Το 1982, το Όσκαρ Πρωτότυπης Μουσικής για τους ‘Δρόμους της Φωτιάς’.

Κέρδισε τους: John Williams για τους ‘Κυνηγούς της Χαμένης Κιβωτού’ και τον Randy Newman για το ‘Ragtime’.

Και τελικά: Ούτε αυτός δεν ήταν εκεί για να το παραλάβει; Τι γίνεται με τους Έλληνες και τα Όσκαρ, δεν καταλαβαίνω. Τελοσπάντων, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου δε χρειάζεται περαιτέρω συστάσεις. Συνέχισε να απολαμβάνει status θρύλου, χάρη σε μεγάλο βαθμό σε αυτή του την εμβληματική σύνθεση.

Και εκείνοι που είχαν καταγωγή:

Πολλοί είναι ακόμα οι ελληνικής καταγωγής δημιουργοί που κέρδισαν Όσκαρ. Ξεχωρίζει ανάμεσά τους ο σπουδαίος Ελίας Καζάν, που κέρδισε 2 Όσκαρ Σκηνοθεσίας (‘Συμφωνία Κυρίων’, 1947 και ‘Το Λιμάνι της Αγωνίας’, 1954) και προτάθηκε ο ίδιος κι οι ταινίες του για πάρα πολλά ακόμα, παραμένοντας ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του σινεμά.

Από κοντά ο Alexander Payne με 2 Όσκαρ Σεναρίου (‘Απόγονοι’, 2011 και ‘Πλαγίως’, 2004) με 5 ακόμα υποψηφιότητες για Σενάριο και Σκηνοθεσία σχεδόν κάθε ταινίας που έχει γυρίσει, ενώ και το καστ του συνήθως προτείνεται σε ερμηνευτικές κατηγορίες.

Πολύ σημαντική ακόμα η παρουσία του Πέτρου Βλάχου, που θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στην εξέλιξη των τεχνικών δυνατοτήτων του σινεμά, συνεισφέροντας στη γέννηση του μοντέρνου μπλοκμπάστερ όπως το ξέρουμε, σε τομείς όπως το bluescreen και το motion capture. Αν νομίζεις ότι υπερβάλουμε, ο Πέτρος Βλάχος, που έχει δουλέψει σε ταινίες σαν το πρώτο ‘Star Wars’, το ‘Avatar’ και το ‘Ben-Hur’, έχει τιμηθεί με 5 Όσκαρ (1961, 1965, 1993, 1994, 1995) για τις τεχνικές του συνεισφορές στην εξέλιξη των οπτικών εφέ. Ένα από αυτά το έχει μοιραστεί με τον γιο του, Πολ Βλάχο, το 1995.+

Από ηθοποιούς έχουμε την Ολυμπία Δουκάκη με Όσκαρ Β’ Γυναικείο του 1987 για το ‘Κάτω από τη Λάμψη του Φεγγαριού’ (“Okay Michael let’s go!”) και τον Τζορτζ Τσακίρης με Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για το ‘West Side Story’ του 1962.

Στους καλλιτεχνικούς τομείς υπάρχει ο Dean Tavoularis που κέρδισε Όσκαρ Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης για το ‘Νονό 2’ (1974) και ο φίλος του σάιτ Alexandre Desplat που αφού έγραψε μουσική στις μισές ταινίες που έχεις δει στη ζωή σου και προτάθηκε για 7 από αυτές, κέρδισε τελικά το Όσκαρ Μουσικής για το ‘Grand Budapest Hotel’ του 2014.

Τέλος, ο Λούι Ψυχογιός κέρδισε το Όσκαρ Ντοκιμαντέρ για το εξαιρετικό ‘The Cove’ του 2009.

To αν οι Λάνθιμος και Φιλίπππου ή η Δάφνη Ματζιαράκη θα προστεθούν φέτος στην παραπάνω εκλεκτή λίστα θα το μάθουμε σύντομα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ ΣΤΟ Popcode:

Πριν το ‘La La Land’: 10 μιούζικαλ με Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας

‘The Birth of a Nation’: Πώς κάηκε το σίγουρο χαρτί για τα Όσκαρ