Σαν σήμερα ο Μοροζίνι βομβάρδισε τον Παρθενώνα

Τη νύχτα της 26ης προς την 27η Σεπτεμβρίου του 1687 μια οβίδα που εκτοξεύεται από ένα πυροβόλο τοποθετημένο στο Λόφο των Μουσών, τρυπάει τη στέγη του Παρθενώνα και ανατινάζει τα πεντακόσια βαρέλια πυρίτιδας που έχουν αποθηκεύσει οι Οθωμανοί μέσα στον αρχαίο ναό, τον οποίο χρησιμοποιούν ως πυριτιδαποθήκη.

Η οβίδα είναι ενετική. Είμαστε στη μέση του Β’ Ενετοτουρκικού πολέμου, με τις δυνάμεις της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας να πολιορκούν τον Ιερό Βράχο. Καθώς ο βομβαρδισμός εναντίον των οχυρωμένων Τούρκων δεν φέρνει αποτελέσματα, ο Ενετός αρχιστράτηγος, ο Φραγκίσκος Μοροζίνι, πληροφορείται πως οι πολιορκημένοι έχουν αποθηκεύσει μπαρούτι και πολεμοφόδια μέσα στον Παρθενώνα. Οι Τούρκοι ενδεχομένως πιστεύουν πως ο ο Βενετός ευγενής θα διστάσει να  βομβαρδίσει τον αρχαίο ναό.

Δυστυχώς κάνουν λάθος – ο Μοροζίνι δεν κωλώνει. Από την φοβερή έκρηξη, ένα μεγάλο τμήμα του ναού τινάζεται στον αέρα.  Όμως, η οβίδα του Μοροζίνι ουσιαστικά ανοίγει τον δρόμο για τη διαρπαγή των μαρμάρων του Παρθενώνα, που θα ολοκληρωθεί από τον άλλο κατσαπλιά αριστοκρατικής καταγωγής, τον Βρετανό Λόρδο Έλγιν, ο οποίος θα συλήσει τον ναό σχεδόν 120 χρόνια αργότερα.

Όμως και ο ίδιος ο Ενετός ευγενής, που σε ένα χρόνο από τον βομβαρδισμό του Παρθενώνα θα γίνει Δόγης της Βενετίας, θα πάρει κι αυτός το σουβενίρ του από τον ναό της Αθηνάς. Όχι κάτι τόσο εντυπωσιακό, όσο το τέθριππο ορειχάλκινο άρμα, που οι αλήτες σταυροφόροι προγονοί του είχαν κλέψει από την Κωνσταντινούπολη κατά την άλωσή της το 1204, στήνοντάς το στην προμετωπίδα του ναού του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, αλλά ό,τι μπορει να βουτήξει.

Λέει ο Μοροζίνι, στην αναφορά του προς τη Σύγκλητο της Βενετίας: «’Επί τη προβλέψει της εγκαταλείψεως των Αθηνών συνέλαβον το σχέδιον αποσπάσεως μερικών εκ των ωραιότερων έργων τέχνης τα όποια θα ηδύναντο να προσθέσουν νέαν λάμψιν εις την Δημοκρατίαν. Διέταξα δήθεν, να αφαιρεθεί από την πρόσοψιν του ναού, τής Αθηνάς, όπου υπάρχουν τα ωραιότερα γλυπτά, το άγαλμα ενός Διός και τα ανάγλυφα δύο μεγαλοπρεπών ίππων. Ευθύς όμως, ως ήρχισεν η εργασία κατέρρευσεν ολόκληρον το άνω τμήμα της κορωνίδος του ναού. Και αποτελεί θαύμα το γεγονός ότι ουδείς εκ των τεχνιτών έπαθε τι….. Εν τούτοις, απεφάσισα να παραλάβω μίαν λέαιναν άριστης τέχνης, ακέφαλον όμως. Θά ήτο δυνατή η τελεία αντικατάστασις της κεφαλής με άλλην μαρμαρίνην, παρομοίαν προς την άρχικήν….»

Ο Φραγκίσκος Μοροζίνι τερμάτισε τη ζωή του ενδόξως, ως Δόγης της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, χωρίς κανείς από τους συγχρόνους του να στενοχωρηθεί που αυτός, ο γόνος της ονομαστής παλιάς βενετσιάνικης οικογένειας των Μοροζίνι, αυτός ο άρπαγας, ο ολετήρας, κατάφερε να διαλύσει τον μισό Παρθενώνα.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.