Ο IBRAHIM MAALOUF ΜΠΟΡΕΙ Ν’ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ο Γαλλολιβανέζος μουσικός Ibrahim Maalouf (Ιμπραΐμ Μααλούφ) γεννήθηκε στην πολύπαθη Βηρυτό με το δικό του μουσικό αστέρι. Μετά από δεκαπέντε χρόνια σταθερής καλλιτεχνικής παρουσίας στα διεθνή μουσικά δρώμενα και με συναυλίες σε πάνω από 40 χώρες, ο πολυβραβευμένος μουσικός θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους τρομπετίστες της γενιάς του.

Ο Ibrahim Maalouf “μαθήτευσε” κοντά στον πατέρα του, τον “παλαιάς κοπής” διάσημο τρομπετίστα, Nassim Maalouf, και απέκτησε κομμάτι από τη λάμψη του. Ο 42χρονος μουσικός, τον οποίο “ανακάλυψε” ο θρυλικός Quincy Jones “παντρεύει” την αραβική μουσική με την τζαζ, την ποπ και τις μουσικές του κόσμου . Το σήμα κατατεθέν του είναι οι ιδιαίτεροι αυτοσχεδιασμοί, που διατρέχουν διαφορετικά μουσικά είδη και παραδόσεις.

Αυτόν τον πολύ ιδιαίτερο καλλιτέχνη, τον οποίο ο βραβευμένος με Grammy Τζον Μπατίστ αποκάλεσε “ζωντανό θρύλο της τζαζ” θα ακούσουμε την Τρίτη στις 28 Ιουνίου 2022 στο Θέατρο Ηρώδου Αττικού. Τον Νοέμβριο του 2022 αναμένεται να κυκλοφορήσει το 16ο άλμπουμ του, με τίτλο “Capacity To Love”, και μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο single, με τίτλο “El Mundo”.

Λίγο πριν βγάλει την πολύτιμη τρομπέτα του από την ειδική της θήκη, ο Ibrahim Maalouf μίλησε στο MAG για την πόλη του τη Βηρυτό, το “μαγικό” όργανο που εφηύρε ο πατέρας του και την σεμνή φιλοσοφία του “αυτοσχεδιασμού”.

Πότε ήταν η πρώτη φορά που παίξατε τρομπέτα; Είναι αλήθεια ότι αρχικά δεν σας άρεσε;

Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά να παίζω τρομπέτα, ήταν ένα ιδιαίτερο συναίσθημα (γελάει αμήχανα). Ξεκίνησα να παίζω με τον πατέρα μου, οπότε ήταν περισσότερο η διαδικασία του να βρίσκομαι μαζί του και να μαθαίνω από εκείνον, που μου άρεσε. Να μοιραζόμαστε τη μουσική και τις στιγμές μαζί. Δεν με ενθουσίασε η τρομπέτα, μπορώ να πω. Άρχισα να την αγαπώ πολύ αργότερα.

Μεγαλώσατε σε μία οικογένεια με τόσο γνωστούς και σημαντικούς μουσικούς και καλλιτέχνες; Υπήρξαν έμπνευση για εσάς;

Μεγάλωσα σε μία καλλιτεχνική οικογένεια. Το να βρίσκομαι ανάμεσα σε συγγραφείς, ποιητές, μουσικούς μου έδωσε τη δυνατότητα να δω τον κόσμο μέσα από αυτό το ιδιαίτερο διαφορετικό πρίσμα. Αν και όταν ήρθα σε επαφή με το έργο τους στις τέχνες δεν μπορώ να πω ότι με “έσπρωξαν” για να ακολουθήσω και εγώ αυτόν τον δρόμο. Δεν ονειρευόμουν να γίνω καλλιτέχνης και δεν ήθελα ιδιαίτερα να ανέβω στη σκηνή. Ήμουν πολύ ντροπαλός και ήσυχος όταν ήμουν πιο νέος.

Έχετε αναμνήσεις με τη μουσική στο σπίτι σας ως παιδί;

Πάρα πολλές. Άκουγα τους γονείς μου να παίζουν μουσική στο σπίτι μας συνέχεια. Ο πατέρας μου έκανε πρόβες με την τρομπέτα του και η μητέρα μου έπαιζε πολλά κομμάτια στο πιάνο. Φυσικά ήταν και οι φορές που κάναμε πρόβες με τον πατέρα μου, όταν μάθαινα μουσική.

Επηρέασαν τη μουσική σας οι κλασικοί Άραβες συνθέτες και τραγουδιστές; Όπως οι Rabbanis και η Fairuz;

Φυσικά, τα πάντα γύρω από την αραβική κλασική μουσική υπήρξαν τεράστια επιρροή για μένα. Ο πατέρας μου μού έπαιζε και μού μάθαινε να παίζω όλα αυτά τα μακάμ* καθώς και αυτό που αποκαλούμε τάραμπ στην αραβική μουσική (”γητειά”, βαθιά υποβλητική μουσική ερμηνεία που προκαλεί καταστάσεις έκστασης, κάτι ανάλογο με το ταξίμι). Η σχολή των αδελφών Rahbani και η Fairouz (Φαϊρούζ) είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα με τα οποία μεγάλωσα – η Fairouz είναι σύμβολο της κουλτούρας μας σαν Λιβανέζων, οπότε καταλαβαίνετε είναι τεράστια υπόθεση. Οι Rahbani (Assi, Mansour και Elias Rahbani) είναι μια οικογένεια μουσικών με τεράστια επιρροή, είναι για τους Λιβανέζους κάτι αντίστοιχο με τον Μπαχ στην Ευρώπη.

Φυσικά υπήρξαν τεράστια επιρροή για μένα, γιατί ο πατέρας μου αφιέρωσε πολύ χρόνο να με διδάξει πως να αντιλαμβάνομαι αυτή τη μουσική και πως να την τραγουδάω ακριβώς με τον τρόπο που εκείνοι τραγουδούν, το οποίο είναι πραγματικά πάρα πολύ δύσκολο. Όταν δεν είσαι μυημένος, είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθείς τη μουσική τους, το πιο πιθανό είναι να την ακούσεις στο ραδιόφωνο και να χορεύεις, αλλά αυτή η μουσική είναι πολύ σοβαρή. Σαν παιδί είχα ασχοληθεί πάρα πολύ με το είδος.

[*Το Αραβικό Μακάμ (πλ. Μακαμάτ) είναι ένα σύστημα κλιμάκων, συνήθων μελωδικών φράσεων, μετατροπιακών πιθανοτήτων, τεχνικών διανθισμάτων και κανόνων αισθητικής όπου μαζί διαμορφώνουν ένα πλούσιο μελωδικό πλαίσιο δράσης και παράδοση στην καλλιτεχνία.]

Παίζετε μία τρομπέτα, την οποία έχει εφεύρει ο πατέρας σας (πρόσθεσε μια τέταρτη βαλβίδα, ώστε να μπορεί να παίζει αραβική μουσική), ο γνωστός Γαλλολιβανέζος τρομπετίστας Nassim Maalouf. Νιώθετε ότι συνδέεστε με την κληρονομιά του πατέρα σας κάθε φορά που παίζετε αυτό το όργανο;

O πατέρας μου εφηύρε αυτή την τρομπέτα (προσθέτοντας στο όργανο μία τέταρτη βαλβίδα) στις αρχές της δεκαετίας του ‘70. Όταν ήταν φοιτητής και ταξίδεψε στη Γαλλία το ‘60 για να σπουδάσει κλασική μουσική θέλησε να προσαρμόσει την τρομπέτα έτσι ώστε να μπορεί να παίζει αραβική μουσική.

Έτσι δημιούργησε αυτό το όργανο που σήμερα είναι η κληρονομιά μου. Αυτή η τρομπέτα έχει μεγάλη σημασία για μένα. Γιατί είναι το μοναδικό όργανο στον κόσμο που μου επιτρέπει να παίζω κλασική μουσική, τζαζ, αραβική μουσική, ποπ, σάλσα, ραπ, ό,τι μουσική θέλω, ακόμα και ηλεκτρονική μουσική. Μπορώ να παίζω μουσικές από όλο τον κόσμο, γιατί είναι ένα μαγικό όργανο! Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ όταν ήμουν νεαρός ότι θα είχα κάτι που μου επιτρέπει να εκφραστώ με τόση πολλή ενέργεια και να βρίσκομαι τόσο κοντά στην πραγματική μου ταυτότητα. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που με κάθε νότα που βγαίνει από την τρομπέτα μου μπορώ να συνδέομαι με την κληρονομιά του πατέρα μου.

Ο Τύπος σάς περιγράφει ως μουσικό-σύμβολο που “γεφυρώνει την κουλτούρα της Μέσης Ανατολής με τη τζαζ”. Συμφωνείτε με αυτό τον χαρακτηρισμό;

Εγώ δεν βλέπω τον εαυτό μου με αυτόν τον τρόπο. Καταλαβαίνω ακριβώς τι εννοούν, όταν κάνουν αυτόν τον παραλληλισμό και είναι αλήθεια ότι συνδέω με τη μουσική μου την κουλτούρα της Μέσης Ανατολής με τη Δυτική μουσική. Είναι φανερό ότι όντως αυτό κάνω. Από την άλλη, πιστεύω ότι όλοι οι σύγχρονοι μουσικοί σε όλο τον κόσμο είναι άνθρωποι που ανακατεύουν πολλές μουσικές ταυτότητες και κουλτούρες. Η μουσική κουλτούρα είναι κάτι που αλλάζει συνεχώς. Δεν μπορεί να μείνει σε ένα συγκεκριμένο σημείο πρέπει να εξελίσσεται συνεχώς. Ο πολιτισμός και η τέχνη πρέπει συνεχώς να αλλάζουν. Όσοι έχουν γεννηθεί το 1980 και έχουν δει το διαδίκτυο να έρχεται το 2000 μεγαλώνουν σε έναν κόσμο που στην τσάντα τους και στο κινητό τους βρίσκεται όλη η κουλτούρα του πλανήτη. Σε μερικά δευτερόλεπτα μπορείς να ακούσεις ό,τι θέλεις από όλο τον κόσμο.

Με μερικά κλικ μπορείς να ακούσεις όλες τις μουσικές που θέλεις και είναι όλο και πιο σπάνιο να κολλήσεις με μία συγκεκριμένη πλέον. Άρα στη σύγχρονη εποχή πρέπει να είσαι ανοιχτός σε όλα τα είδη μουσικής. Αυτό κάνω και εγώ και πιστεύω ότι όλοι οι σύγχρονοι μουσικοί κάνουμε το ίδιο.

 

Αν γράφατε ένα βιβλίο για τη ζωή σας, ποιες τρεις εμπειρίες δε θα αφήνατε σε καμία περίπτωση απ΄έξω;

Τώρα που το λέτε, έχω ήδη γράψει ένα βιβλίο. Όχι για τη ζωή μου, αλλά για να περιγράψω εκείνο το οποίο είναι για μένα το πιο σημαντικό. Δεν θα σας πω λοιπόν τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που δεν θα έλειπαν από το βιβλίο μου, αλλά θα σας πω ποια είναι η μόνη εμπειρία την οποία οπωσδήποτε δεν θα άφηνα απέξω από την αυτοβιογραφία μου. Και αυτό είναι ο αυτοσχεδιασμός! Το βιβλίο μου ονομάζεται “Petite philosophie de l’improvisation”, δηλ. η μικρή φιλοσοφία του αυτοσχεδιασμού. Σε αυτό περιγράφω τον λόγο για τον οποίο ο αυτοσχεδιασμός είναι μία φιλοσοφία που μπορεί να μας δώσει πολλά μαθήματα και να μας διδάξει πολλά πράγματα για τη ζωή.

Κάθε φορά που αυτοσχεδιάζω στις συναυλίες μου προσπαθώ να περάσω ένα μήνυμα σε όλους τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Σε όλους όσοι δυσκολεύονται να ζήσουν σε αυτό τον κόσμο, που είναι τρελός και γίνεται όλο και πιο τρελός. Ζούμε σε ένα κόσμο που όταν έρχεται αντιμέτωπος με τη διαφορετικότητα ή έρχεται σε επαφή με κάτι που δεν γνωρίζει καλά – ή με κάτι που δεν έχει συνηθίσει – η μόνη απάντηση είναι η βία. Η εύκολη απάντηση είναι η αντιπαράθεση και ο θυμός. Ο αυτοσχεδιασμός σού διδάσκει πώς να μην είσαι μπλοκαρισμένος και κολλημένος σε μία και μόνη απάντηση για τα πράγματα.

Σου δείχνει ότι υπάρχουν πολλές άλλες απαντήσεις και μέσα σε αυτές υπάρχουν κοινές ενέργειες που έχουμε όλοι: όπως ο ρυθμός και η αρμονία. Ολοι μοιραζόμαστε τις ίδιες μελωδίες. Απλά είναι “ντυμένες” διαφορετικά. Ο αυτοσχεδιασμός σου δίνει όλα αυτά τα μαθήματα.

Το θέμα του “αυτοσχεδιασμού”, o Ibrahim Maalouf το έχει αναλύσει με υπέροχο τρόπο σε βίντεό του στο κανάλι του στο YouTube, όπου αναφέρει:

“Για αρκετά χρόνια είχα την ευκαιρία να αγαπήσω τη δουλειά του μουσικού. Ταξιδεύω, δίνω συναυλίες, γνωρίζω πολλούς ανθρώπους και έχω συναντήσει εκπληκτικούς καλλιτέχνες. Επίσης, έχω συναντήσει πολλούς μαθητές, γιατί διδάσκω μουσική πολλά χρόνια, και έχω δει την αυθεντική λαχτάρα των ανθρώπων να επικοινωνήσουν. Ταυτόχρονα βλέπω την απίστευτη ποσότητα πληροφορίας που κυκλοφορεί στα social media και στο internet.

Και όσο συνεχίζεται αυτό, νιώθω την αντιπαλότητα και την επιθετικότητα να αυξάνεται. Πόλεμοι, οι αντιπαλότητες των πολιτισμών, των κρατών, επιθετικό λεξιλόγιο, πολεμική ρητορική. Νιώθω ότι όλα αυτά είναι σαν ψέματα, γιατί έρχονται σε αντίθεση με αυτά που βλέπω εγώ στην καριέρα μου σαν καλλιτέχνης στο περιβάλλον που κινούμαι. Για μένα όλα αυτά πρέπει να σταματήσουν. Διδάσκω για ένα τέταρτο του αιώνα πλέον, και δεν θα ξεχάσω την ημέρα που ένιωσα τον πραγματικό σκοπό μου. Ήταν όταν είδα στα μάτια των μαθητών μου, ότι κάτι ανακάλυψαν και ένιωσαν να ενδιαφέρονται. Και κατάλαβαν ότι δεν χρειάζεται να παίζουμε μόνο κομμάτια, τα οποία έχει συνθέσει κάποιος 200 και 800 χρόνια πριν.

Και ξαφνικά αυτό αποκαλύπτει κάτι στη ζωή τους και μπορούν σε δεύτερο επίπεδο να πουν στον εαυτό τους ότι δεν χρειάζεται να ζήσουν με τα standards που δημιουργήθηκαν 200 και 500 χρόνια πριν. Και μπορούν να κάνουν τη διαφορά, να συμμετέχουν και να δημιουργήσουν την κοινωνία που θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά τους στο μέλλον. Αυτό είναι που τους μαθαίνει ο αυτοσχεδιασμός. Και για αυτό έγραψα αυτό το βιβλίο.Είναι μία σεμνή προσφορά στην κοινωνία που ζούμε σήμερα. Φέρνω μία ιδέα στο τραπέζι για να γίνει μία αλλαγή, που θα φέρει μία ελπίδα στα παιδιά και στις μελλοντικές γενιές. Ότι μπορούμε με τις πράξεις μας να φέρουμε μία αλλαγή”.

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας ένα περιστατικό με τον τρισμέγιστο Quincy Jones; Πώς γνωριστήκατε;

(ενθουσιασμός) Αγαπώ τον Quincy Jones. Πάντα υπήρξε έμπνευση για μένα. Είναι ένας τεράστιος καλλιτέχνης, μία μεγάλη όμορφη ψυχή. Είναι ο “coolest man on earth” – ο πιο cool άνθρωπος στη Γη. Τον αγαπώ αυτόν τον άνθρωπο. Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στο Montreux Jazz Festival στην Ελβετία όπου ήρθε να παρακολουθήσει μια συναυλία μου. Πριν τον γνωρίσω, όλοι μου είπαν. Μην θυμώσεις αν ο Κουίνσι φύγει, γιατί όταν κουράζεται αποχωρεί. Αλλά αν του αρέσει η συναυλία θα παραγγείλει φαγητό.

Ανέβηκα στη σκηνή και όσο έπαιζα μουσική, η προσοχή μου ήταν συνεχώς στο τραπέζι του, για να δω αν θα έρθει φαγητό. Η ώρα περνούσε και φαγητό δεν ερχόταν και εγώ άρχισα να ανησυχώ. Κάποια στιγμή, όμως, καθώς έπαιζα είδα μία τεράστια πιατέλα με σούσι να καταφθάνει στο τραπέζι του. Τοτε ηρέμησα γιατί κατάλαβα ότι του άρεσε η συναυλία.

Ήταν μία πολύ αστεία στιγμή που δεν θα ξεχάσω. Μετά το σόου πήγα στο τραπέζι του για να του μιλήσω. Μου είπε “Πρέπει να δουλέψεις μαζί μου και με την ομάδα μου”. Ενθουσιάστηκα φυσικά και του είπα ότι θα είναι μεγάλη τιμή για εμένα γιατί αντιπροσωπεύει όλα όσα ακούω σαν καλλιτέχνης. O Κουίνσι είναι το παράδειγμα για όλα όσα προσπαθώ να κάνω στη μουσική. Και φυσικά θα ήθελα να είμαι μέρος της ομάδας του έστω και μικρό! Αγαπώ να βρίσκομαι σε έναν κόσμο που με βλέπει ο Κουίνσι Τζόουνς. Και που με προσέχει και με προστατεύει με κάποιο τρόπο.

Το 16ο άλμπουμ σας με τίτλο “Capacity to love” κυκλοφορεί τον ερχόμενο Νοέμβριο. Είναι πολύ πιο σημαντική η “ικανότητα να αγαπάς” αυτή την εποχή;

Είναι όπως το λέτε ακριβώς. Το άλμπουμ “Capacity to love” μιλάει για την ικανότητα να αγαπήσει κανείς, γεγονός που σε αυτή την εποχή έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία. Η ικανότητα να αγαπήσουμε είναι στην ουσία η ικανότητά μας να δεχτούμε τους ανθρώπους. Να αποδεχθούμε τη διαφορετικότητα τους, να αποδεχτούμε οτιδήποτε δεν είναι σαν εμάς.

Όταν έχω αναπτύξει την ικανότητα να αγαπήσω τους ανθρώπους σημαίνει ότι είμαι έτοιμος να τους αγαπήσω ακριβώς όπως είναι. Στην εποχή μας, υποτιμάται η αξία τού να αγαπάς. Ενώ εγώ πιστεύω ότι είναι το κλειδί για έναν καλύτερο κόσμο.

Στο άλμπουμ σας με τίτλο “Diagnostic” το κομμάτι “Βηρυτός” έχει μία πολύ ιδιαίτερη ιστορία. Τι σημαίνει για εσάς αυτό το τραγούδι;

Έγραψα στο τραγούδι “Beirut” το 1993 όταν περπάτησα στους δρόμους της Βηρυτού για πρώτη φορά. Γεννήθηκα σε αυτή την πόλη, αλλά φύγαμε με τους γονείς μου όταν ήμουν παιδί. Όταν έγινα 12 ετών περπάτησα για πρώτη φορά μέσα στα συντρίμμια της πόλης μου, που ήταν κατεστραμμένη από τον πόλεμο (στο walkman άκουγε Led Zeppelin και “Stairway to Heaven”). Ήταν ένα μεγάλο σοκ για μένα και δημιούργησα αυτό το τραγούδι για να “θεραπευτώ” κατά κάποιο τρόπο και να βοηθήσω τους ανθρώπους να κλείσουν τις πληγές τους.

Σε ένα άλλο επίπεδο αυτό το τραγούδι μάς υπενθυμίζει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Τα πράγματα αλλάζουν και πάντα πρέπει να θυμόμαστε τα λάθη των γονιών μας και των παππούδων μας και να προσπαθούμε όσο πιο σκληρά μπορούμε να τα πάμε καλύτερα από αυτούς.

 

Παίξατε με τον Sting στην επαναλειτουργία του Bataclan στο Παρίσι και ερμηνεύσατε ένα κομμάτι σας σαν φόρο τιμής στην κηδεία του Tignous, που ήταν ένας από τους βάναυσα δολοφονημένους σκιτσογράφους του Charlie Hebdo. Πιστεύετε ότι οι καλλιτέχνες θα πρέπει να έχουν μία σαφή πολιτική θέση και να την εκφράζουν;

Ο,τι έχω κάνει, δεν ήταν ποτέ πολιτικό. Είναι μόνο κοινωνικό. Όταν βλέπεις κάποιον στο δρόμο και χρειάζεται βοήθεια, το να τον βοηθήσεις δεν είναι πολιτικό, είναι ανθρώπινο. Είσαι ένας άνθρωπος εκείνη τη στιγμή. Κοιτάζω τον κόσμο και βλέπω τόσους ανθρώπους να υποφέρουν. Δηλαδή σχεδόν όλος ο κόσμος υποφέρει στον πλανήτη και οι άνθρωποι παντού χρειάζονται βοήθεια. Το να βοηθάς λίγο με τη μουσική σου δεν σημαίνει ότι κάνεις πολιτική. Απλώς δίνεις τροφή για την ψυχή. Για να κρατήσεις την ψυχή ζωντανή. Και αυτός πιστεύω είναι ο σκοπός της μουσικής.

Τι θα ακούσουμε στην εμφάνισή σας στο Ηρώδειο, την Τρίτη 28 Ιουνίου;

Είμαι πάρα πολύ ενθουσιασμένος που θα παίξω σε αυτό το εκπληκτικό θέατρο, το οποίο έχω δει σε φωτογραφίες και έχω εντυπωσιαστεί. Γνωρίζω την ιστορία του Ηρωδείου και είμαι πολύ ενθουσιασμένος που θα βρεθώ και θα παίξω τη μουσική μου εκεί. Ένα τέτοιο θέατρο σε κάνει να αισθάνεσαι ταπεινός. Το να παίξεις τη μουσική που έχεις δημιουργήσει σε ένα τόσο αρχαίο και ιστορικό σημείο, κάνει τα πάντα να μοιάζουν τόσο μικρά.

Το να παίζω σε αυτό το θέατρο είναι σαν να συνδέομαι με όλο τον ελληνικό πολιτισμό της αρχαιότητας. Είμαι ενθουσιασμένος που θα συναντήσω και τους Έλληνες θαυμαστές μου. Θα παίξουμε κάποια κομμάτια από το άλμπουμ “Capacity To Love” που δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει, αλλά έχω ξεκινήσει να παίζω τα κομμάτια του συναυλίες. Εκτός από τα νέα κομμάτια μου θα παίξουμε και παλαιότερα για το ελληνικό κοινό.

Και φυσικά – προσθέτουμε εμείς – θα υπάρξει πολύς αυτοσχεδιασμός!

Info: Ηρώδειο. Εισιτήρια: Ζώνη VIP: 70€, Ζώνη Α: 60€, Ζώνη Β: 50€, Ζώνη Γ:40€, Ζώνη Δ (Α. Διάζωμα):40€, Ζώνη Ε (Α. Διάζωμα): 33€, Ζώνη ΣΤ (Α. Διάζωμα): 30€. Εισιτήρια εδώ.