Ο ΜΠΡΟΥΣ ΓΟΥΙΛΙΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΤΑΡ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΜΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Πριν την χρυσή εποχή της τηλεόρασης, πριν ακόμα κι από τον Τζορτζ Κλούνεϊ, ο Μπρους Γουίλις πάντα ήταν εκείνη η μία, μεγάλη εξαίρεση. Ήταν εκείνος ο τηλεοπτικός σούπερ σταρ που έγινε κινηματογραφικός σούπερ σταρ– αυτό που πάντα μας έλεγαν πως δεν μπορούσε να γίνει.

Ο Μπρους Γουίλις πάντα ήταν πολλά πράγματα που δεν ήταν προφανή σε πρώτη ματιά. Υποτιμημένος ως δραματικός ηθοποιός. Εξαιρετικός σε κωμικούς ρόλους. Αξιαγάπητος ως καρατερίστας. Για κάθε ένα πράγμα που τον φέρνεις στο μυαλό σου, άλλα πέντε ξεπετάγονται.

Χάρη στη φήμη του Die Hard εντυπώθηκε στη συνείδηση του κοινού ως action star. Ήταν ένα από τα πιο εντυπωσιακά πίβοτ καριέρας στην ιστορία του Χόλιγουντ, μεταπηδώντας από τη μικρή οθόνη όπου γοήτευε ως παιχνιδιάρης ρομ κομ αστέρας, σε μια από τις διασημότερες περιπέτειες των τελευταίων 40 χρόνων. Όμως ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, ήταν πολύ περισσότερα από απλώς αυτό που αναφερόταν στη συσκευασία.

Ο Μπρους Γουίλις, ναι, για μια γενιά θεατών ήταν action star, αλλά ποτέ με τον ευθύ έως και μονοκόμματο τρόπο που ήταν ο Άρνι ή ο Σλάι. Ο Γουίλις πάντα θα αναφερόταν τρίτος σε ένα τέτοιο ranking, κι αν ποτέ δεν είχε την αντίστοιχη δική του Creed στιγμή (όπου ο Σταλόνε παίζει με το ίδιο του το action legacy και με τις προσδοκίες), είναι επειδή ποτέ στην πορεία του δεν ήταν απλώς ένα πράγμα. Ακόμα κι όταν περιοριζόταν σε ένα είδος, έπαιζε τους ήρωές του με ένα twist.

Παρατηρεί κανείς πώς κινείται στους αυστηρά οριοθετημένους χώρους δράσης του κτιρίου στο Die Hard, όπου παίζει τον εμβληματικό του ήρωα, αστυνομικό Τζον ΜακΚλέιν. Μια ταινία που με έναν άλλο, πιο μυώδη, πιο ξεκάθαρα σωματικό action star, θα ήταν μια ασφυκτική, νευρώδης περιπέτεια, με τον Γουίλις γίνεται λούνα παρκ τρενάκι. Κουβαλά διαρκώς το χαρακτηριστικό του μειδίαμα, δίνοντας ελαφρότητα στα γεγονότα. Και διαθέτει σε κάθε του έκφραση και κάθε του βλέμμα, ένα εκφραστικά γνώριμο ύφος, μια «μπαμπαδίστικα» μεταειρωνική διάθεση χιούμορ και αποσυμπίεσης της έντασης.

Ο Τζον ΜακΚλέιν ήταν ένας ήρωας με τον οποίον ξεκάθαρα δεν τα έβαζες, αλλά ο οποίος είχε ταυτόχρονα και μια ξεκάθαρα, αναγνωρίσιμα ανθρώπινη διάσταση. Θα έπινες μπύρες μαζί του, θα άκουγες τα ζόρια του, θα του έλεγες τα δικά σου, και μετά θα βλέπατε μαζί και το ματς. Ο Γουίλις ως ΜακΚλέιν είναι ο action star της διπλανής πόρτας– όχι ο άτρωτα μυώδης υπερήρωας, αλλά ένας άνθρωπος της δικής σου τάξης (έχει πει στο παρελθόν εξάλλου πως προέρχεται από μια «μακρά σειρά ανθρώπων της εργατικής τάξης»), που ξέρει ότι βρίσκεται μέσα σε μια ταινία (χωρίς να στο κοπανάει διαρκώς, εξυπνακίστικα, σα να ήταν ο Deadpool) και υπηρετεί το σκοπό του με πυγμή, με σοβαρότητα, αλλά και με μια επίγνωση πως:

ΟΚ, είμαστε εδώ κατά βάση για να περάσουμε καλά.

Αν κάτι ενώνει τις κορυφαίες στιγμές του Μπρους Γουίλις μέσα από δεκαετίες μιας εντυπωσιακής εν τέλει καριέρας, είναι αυτή ακριβώς η αίσθηση. Είμαστε εδώ για να περάσουμε καλά. Όλα όσα το σημερινό Χόλιγουντ αναζητά μανιασμένα μέσα από τους ήρωές του και τους πρωταγωνιστές του, ο Μπρους Γουίλις τα είχε πάντοτε αβιάστα, με απόλυτη φυσικότητα.

Γιος στρατιώτη, γεννημένος στη Γερμανία, ο Γουίλις άρχισε να ενδιαφέρεται για την ηθοποιία σε μικρή ηλικία όταν διαπίστωσε πως του έλυνε ένα μεγάλο πρόβλημα: το τραύλισμά του. «Εκείνα τα χρόνια είχα ένα τρομερό τραύλισμα», λέει στο GQ το 2013. «Αλλά μετά έπαιξα θέατρο κάπου, στο λύκειο πιθανότατα. Κι όταν έπρεπε να θυμάμαι λέξεις δεν τραύλιζα, που ήταν απλά κάτι θαυματουργό». Έτσι, σταδιακά, ξεπέρασε το πρόβλημά του, που προηγουμένως ήταν τεράστιο για τον ίδιο. «Δε μπορούσα να μιλήσω καθόλου. Ακόμα τραυλίζω δίπλα σε κάποιους ανθρώπους και τώρα». Σε μια παράσταση τα παιδιά γέλασαν πολύ με ένα αστείο που έκανε. «Σκέφτηκα, “αυτό είναι”».

Αργότερα στο σχολείο εξελέγη πρόεδρος. «Τους είπα μερικά πράγματα. Πιθανότατα ήταν κάτι απλώς για να κάνω τον κόσμο να γελάσει», παραδέχεται. «Τα προηγούμενα χρόνια οι πάντες τα έπαιρναν όλα τόσο σοβαρά. Όταν πια ήμασταν τελειόφοιτοι, το μόνο που θέλαμε πια ήταν να καπνίζουμε χόρτο και να μην πηγαίνουμε σε συναντήσεις». Συνεπές, λοιπόν. «Απλώς για να κάνω τον κόσμο να γελάσει».

Ύστερα από μικρούς ρόλους σε ταινίες και σειρές (ανάμεσά τους το Miami Vice), o Γουίλις κάνει οντισιόν το 1985 για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην κλασική πια σειρά Moonlighting, που στην Ελλάδα αγαπήσαμε ως Αυτός, Αυτή και τα Μυστήρια. Ως ο «Αυτός» του τίτλου, ο Γουίλις παίζει ένα ιδιωτικό ντετέκτιβ (μια δουλειά που είχε κάνει και στα αλήθεια!) όμως τα μυστήρια είναι μόνο ένα μέρος της συνταγής. Η σειρά βασίζεται σε quirky στοιχεία, μπλέκοντας ρομάντζο, μυστήριο και κωμωδία με σκρούμπολ επιρροές και γύρω από τις άκρως διασκεδαστικές υποθέσεις της εβδομάδας στήνει ένα πολυετές, εμβληματικό τηλεοπτικό θα-το-κάνουν-ή-δεν-θα-το-κάνουν ρομάντζο, το οποίο αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία του μέσου.

Δίπλα στην Σίμπιλ Σέπαρντ, ο Γουίλις είναι ασυγκράτητα γοητευτικός, αστείος, ανώριμος. Χαμογελάει, σηκώνει το φρύδι, κινείται με ρυθμό, γουρλώνει τα μάτια, αφήνει το σώμα του να διασκεδάζει όσο και το κείμενο. Όπως θα κάνει αργότερα και στο Die Hard, γεμίζει διαρκώς τις σκηνές με ένα μερακλίδικο vibe, που μαγνητίζει τον θεατή δείχνοντας πως δεν υπάρχει καμία κατάσταση με την οποία δεν μπορεί –τελείως αγνά– να διασκεδάσει.

Η σειρά γίνεται φαινόμενο, ο ίδιος κερδίζει Έμμυ και γρήγορα αποπειράται να μεταπηδήσει στο σινεμά. Ίσως μέχρι και σήμερα να παραμένει ο μεγαλύτερος τηλεοπτικός σταρ που έγινε ακόμα μεγαλύτερος κινηματογραφικός. (Το συζητάμε για Κλούνεϊ– ο Μπρους Γουίλις είναι πιο αγνή περίπτωση ρολίστα σταρ, νομίζω. Δεν υπήρξε ποτέ relevant για οτιδήποτε έξω από τους ρόλους του, και παρέμεινε εμπορικό όνομα μέχρι κυριολεκτικά το τέλος της καριέρας του.) Γύρισε δύο πιο ανάλαφρες ταινίες όμως το μεγάλο του στοίχημα ήταν η πλήρως αναπάντεχη στροφή του στη δράση.

Το Die Hard πέτυχε σε τεράστιο βαθμό, όπως είπαμε, χάρη στην προσγειωμένη γοητεία του Γουίλις. Μοιάζει κόντρα ρόλος, κόντρα χαρακτήρας, όπως θες πες το: Στην πράξη, αποτέλεσε και πάλι ένα καθοριστικό σημείο για το είδος. Το Die Hard είναι μια από εκείνες τις ταινίες που ό,τι ακολουθεί είτε θέλει να το μιμηθεί είτε να το αποφύγει. Κι ο Μπρους Γουίλις ήταν, ξαφνικά, το πρόσωπο στην κορυφή του box office.

Η σημαντική σύνδεση φυσικά στην καρδιά του (action) Die Hard και του (ρομάντζου μυστηρίου) Moonlighting είναι φυσικά η κωμωδία, η διασκεδαστική ελαφρότητα του κομματιού. Κι ο Γουίλις θέλησε γρήγορα να κινηθεί και πάλι ανατρεπτικά. Παρόλο που στις αρχές των ‘90s γυρίζει μια από τις πιο διάσημες περιπέτειές του (τον Τελευταίο Πρόσκοπο του Τόνι Σκοτ), συναντά περισσότερες δυσκολίες. Δοκιμάζει τις δυνάμεις του στο δράμα σε μια από τις πιο γνωστές αποτυχίες των ‘90s, την Απατηλή Λάμψη της Ματαιοδοξίας. Σκοντάφτει με το ερωτικό θρίλερ Το Χρώμα της Νύχτας. Πατώνει στα ταμεία ακόμα και με το Χάντσον Χοκ, Το Γεράκι.

Μιλώντας στο Rolling Stone το 2000 λέει πως «δεν σκέφτηκα ποτέ την τηλεόραση ως καλλιτεχνική έκφραση, είναι όλα τόσο γρήγορα και καθορισμένα από τον χρόνο και τον χρήμα» αλλά δέχεται πως ήταν «σαν ερμηνευτικό κολέγιο». Και πως ίσως αυτός ο τρόπος να γίνεται κομμάτι ενός πρότζεκτ αντί να είναι, σώνει και ντε, το πρόσωπο στην αφίσα, είναι που τον βοήθησε να κάνει και πάλι το πετυχημένο, απρόσμενο βήμα που ανανέωσε την καριέρα του. «Άρχισα να παίρνω β΄ρόλους σε ταινίες άλλων ανθρώπων, όπως το Pulp Fiction, κάτι που όλοι τότε έλεγαν πως ήταν λάθος».

Αναγνώστη, δεν ήταν λάθος. Για την ακρίβεια, λίγοι ηθοποιού του πρωταγωνιστικού βάρους του Μπρους Γουίλις, ήταν ποτέ τόσο ικανοί να δεθούν με ένα ensemble ως –σχεδόν– υποσημείωση. Είναι κάτι που το έκανε φυσικά στο Pulp Fiction, μια ταινία που παραμένει εμβληματική στην παραμικρή της σινεματική ανάσα, κι η οποία δίνει στον Γουίλις και στον ήρωά του, τον πυγμάχο Μπουτς, την τελική νότα θριάμβου και κάθαρσης.

Έχοντας πρωταγωνιστήσει σε ένα φιλμ που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, ο Γουίλις συνεχίζει στα ‘90s με μια διάθεση περιέργειας στις επιλογές και στους ρόλους του. Χωρίς να σταματά ποτέ να παίρνει πάνω του τα διάφορα Mercury Rising ή τα Tears of the Sun ή τα όλο και χειρότερα σίκουελ του Die Hard, πλέκει αυτή του την –προδιαγεγραμμένη και αναπόφευτκη, μη γελιόμαστε– διαδρομή με μια σειρά από συναρπαστικές επιλογές, συνεργαζόμενος με διάφορους σημαντικούς σκηνοθέτες.

Κάνει τους 12 Πιθήκους με τον Τέρι Γκίλιαμ, μια από τις πιο αγαπητές ταινίες των ‘90s, όπου αφήνει να φανεί ένα ερμηνευτικό στοιχείο που μετέπειτα θα αποτελούσε καθοριστική πτυχή της κινηματογραφικής περσόνας του: Μια ανακουφιστική κάλμα, μια μελαγχολική ακινησία τον διαπερνά σε στιγμές αυτής της τρελής, οριακά σουρεαλιστικής περιπέτειας που δίνουν στο έργο ψυχή και κέντρο βάρους. Έχω να δω αυτή την ταινία από τα ‘90s, αλλά ακόμα θυμάμαι να ανατριχιάζω στη σκηνή που ακούει το What a Wonderful World στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου και συγκινείται.

Δοκίμασε τις δυνάμεις του σε ταινίες σκηνοθετών όπως ο Άλαν Ρούντολφ (με το Πρόγευμα των Πρωταθλητών). Πρωταγωνίστησε, σε δύο από τους πιο δυναμικούς ρόλους της καριέρας του, σε δύο από τις πιο σκηνοθετικά ενδιαφέρουσες mainstream περιπέτειες των ‘90s, το Πέμπτο Στοιχείο και το Αρμαγεδδών– είναι ξεκάθαρα στο στοιχείο του, καθώς αμφότερες οι ταινίες αυτές ζουν μέσα σε μια αισθητική υπερβολή όπου η με-σηκωμένο-φρύδι action ελαφρότητα του Γουίλις αποθεώνεται.

Με το όνομά του να διατηρείται στην κορυφή, παίρνει έναν ακόμα αναπάντεχο ρόλο που καταλήγει να τον καθορίζει, στην Έκτη Αίσθηση του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν. Τόσο εκεί όσο και στον Άφθαρτο που ακολούθησε, ο Σιάμαλαν δείχνει πως καταλαβαίνει τον Γουίλις σε ένα πολύ βαθύτερο επίπεδο, επιτρέποντάς του να απλώσει όλη τη μελαγχολία που κρύβει μέσα του, στο πανί. Ο Γουίλις του Σιάμαλαν είναι ένας Μπρους Γουίλις ολότελα διαφορετικός, εκπλήσσοντας το κοινό– όταν ο χαρακτήρας του από τον Άφθαρτο εμφανίστηκε σε cameo στο τέλος του Split, 16 χρόνια μετά, το κοινό ένιωσε μια συλλογική έκσταση.

Είναι άλλο να συμβαίνει αυτό με χαρακτήρες όπως ο Spider-Man, κι είναι άλλο να συμβαίνει με έναν χαρακτήρα που έχει εμφανιστεί σε μία ορίτζιναλ ταινία, ενός διχαστικού σκηνοθέτη, 16 χρόνια πριν. Ο Μπρους Γουίλις, απλά, ήταν τόσο φύσει αγαπητός στο κοινό. Κι η σύνδεσή του με τον Σιάμαλαν, τόσο εκφραστική και αποτελεσματική.

Στο ενδιάμεσο συνέχισε να ακολουθεί παράλληλα όλες τις διαδρομές που είχε ξεκινήσει. Έπαιξε και τις αδιάφορες περιπέτειές του, έπαιξε με διαρκές κλείσιμο ματιού σε διάφορες μέτριες (ή και λιγότερο μέτριες) παραγωγές, εμφανίστηκε σε πολυσυζητημένα φιλμ (όπως το Sin City, ένα τέλειο κάστινγκ μιας και έτσι κι αλλιώς μοιάζει σαν ήρωας σχεδιασμένος), δούλεψε με σημαντικούς σκηνοθέτες και υπήρξε μέλος μεγάλου ensemble (στο Moonrise Kingdom του Γουές Άντερσον δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του), και αγκάλιασε το πέρασμα του χρόνου, τόσο μέσα από πράγματα σαν το Red ή το Expendables, όσο και φιλόδοξες παραγωγές σαν το Looper του Ράιαν Τζόνσον.

Τα τελευταία χρόνια πρωταγωνίστησε σε δεκάδες φτηνές, direct to video παραγωγές, συνήθως δουλεύοντας για λίγες ώρες και ελάχιστες μέρες– όμως ακόμα και τότε, το πρόσωπό του σε μια τζενέρικ αφίσα αρκούσε για να μοσχοπουληθεί μια ταινία στο διεθνές μάρκετ ή σε streaming υπηρεσίες. Προφανώς είναι μια περίοδος που, υπό το φως των πρόσφατων αποκαλύψεων για τα θέματα υγείας του ηθοποιού και τον χρόνο που δεν είχε μπροστά του, αποκτά μια διαφορετική διάσταση και σημασία.

Ένας από τους τελευταίους του αληθινούς ρόλους ήταν αυτή του η επιστροφή στο σύμπαν του Σιάμαλαν, για το crossover σίκουελ που υπόσχεται το φινάλε του Split. Στο παρεξηγημένο ήδη από την κυκλοφορία του Glass, ο Γουίλις παίζει τον Άφθαρτο ήρωά του, αλλά αυτή τη φορά σε μια ιστορία πολύ πιο εσωτερική, πολύ πιο εγκεφαλική, και δομικά τολμηρή. Είναι μια ταινία που ζει μέσα στα κεφάλια των ηρώων της, κι η οποία αρνείται τον οποιοδήποτε συμβατικό θρίαμβο– με τα όσα τώρα πια ξέρουμε για τον Γουίλις, η ίδια της η ύπαρξη γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή, αν όχι ανατριχιαστική. «Ο Μπρους Γουίλις είναι μετρημένος αλλά η ίδια του η παρουσία σε ένα σίκουελ 19 χρόνων προσδίδει μια κάπως συγκινητική χροιά στο φιλμ», γράφαμε τότε.

Ένας action star της διπλανής πόρτας που μπορούσε να κάνει κωμωδία και δράμα, να μπει πρώτος στην αφίσα ή να χαθεί στο σύνολο, που μπορούσε να κυνηγάει μετεωρίτες σαν καουμπόης του διαστήματος ή να συναισθάνεται τη βία σαν σιωπηλά μοναχικός πατέρας, που είτε φλέρταρε είτε κυνηγούσε τρομοκράτες μπορούσε να το κάνει με την ίδια ανάλαφρα χιουμοριστική διάθεση. Από το κεφάτο ρομάντζο του Moonlighting ως την συγκινητική μελαγχολία της Έκτης Αίσθησης, ο Μπρους Γουίλις δε σταμάτησε ποτέ να επανακαθορίζει διαρκώς τι σημαίνει action star, εδώ και σχεδόν 4 δεκαετίες.

Υπήρξαν πολλές στιγμές που πραγματικά, κανείς δεν το έκανε σαν αυτόν.