Ο “ΝΕΟΣ ΣΟΙΜΠΛΕ” ΚΑΙ Η ΕΛΠΙΔΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΕΝΑ

Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας ρώτησε τον Ουίλιαμ Πάρκερ, τον κυβερνήτη της φρεγάτας “Ουόρσπαϊτ”, που τον μετέφερε από την Ανκόνα στο Ναύπλιο, γιατί η Μεγάλη Βρετανία στήριζε την ελληνική ανεξαρτησία, έλαβε μία απόλυτα ειλικρινή και κυνική απάντηση:

“Οι Άγγλοι δεν είναι ούτε ιδιαίτερα φιλέλληνες, ούτε ιδιαίτερα φιλότουρκοι. Τα συμφέροντα της Αυτοκρατορίας ταυτίζονται αυτή τη στιγμή με αυτά της Ελλάδας”.

Ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας διαπίστωσε τότε μία μεγάλη αλήθεια. Όπως και αργότερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος διαπίστωνε ότι “για τα κράτη δεν υπάρχουν δικαιώματα ή δίκαια, υπάρχουν συμφέροντα”.

Κι όμως πολλές φορές ξεχνάμε την ωμή αυτή πραγματικότητα. Και με τη νέα γερμανική κυβέρνηση έχουν δημιουργηθεί στην Αθήνα μεγάλες προσδοκίες και μεγάλοι φόβοι.

Οι μεγάλες προσδοκίες αφορούν κυρίως στο γεγονός ότι το υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνουν όπως αναμενόταν οι Πράσινοι ως δεύτερος κυβερνητικός εταίρος, με υπουργό την πρόεδρο του Κόμματος, Αναλένα Μπέρμποκ. Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δεν έκρυψε ότι η Αθήνα ποντάρει στη νέα υπουργό Εξωτερικών. Και ευλόγως από μία άποψη, δεδομένου ότι οι Πράσινοι έχουν ψηλά στην ατζέντα τους το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με αφορμή αυτό είχαν ζητήσει να σταματήσει η πώληση γερμανικών υποβρυχίων στην Τουρκία. Το γερμανικό υπουργείο Άμυνας όμως το έχουν οι Σοσιαλδημοκράτες…

Σημειωτέον ότι στη γερμανική κυβέρνηση συμμετέχει και ο πρώην αρχηγός των Πρασίνων, Τζεμ Έζντεμιρ, ως υπουργός Αγροτικής Οικονομίας. Πρόκειται για τον πρώτο ομοσπονδιακό υπουργό τουρκικής καταγωγής και έναν πολιτικό γνωστό για την αυστηρή κριτική του προς τον πρόεδρο της Τουρκίας, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Αλλά εάν οι Πράσινοι είναι έτοιμοι να αρχίσουν τις υποχωρήσεις στα περιβαλλοντικά θέματα λόγω των διαφωνιών των Φιλελεύθερων (FDP) με αντάλλαγμα τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ψυχαγωγικούς λόγους, πόσο πιθανό είναι να επιμείνουν σε “θέματα αρχής” για την Τουρκία;

Για τα κράτη πράγματι δεν υπάρχουν δικαιώματα και δίκαια, υπάρχουν μόνο συμφέροντα, όπως έλεγε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Και τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας είναι στενά δεμένα με την Τουρκία, απέναντι στην οποία το Βερολίνο επί Άνγκελας Μέρκελ είχε επιλέξει την πολιτική κατευνασμού και στο προσφυγικό/μεταναστευτικό. Επομένως δεν πρέπει κανείς να περιμένει συγκλονιστικές αλλαγές στη γερμανική εξωτερική πολιτική.

Αυτό από την άλλη δε σημαίνει ότι δεν θα αλλάξει και τίποτα απολύτως. Στη συμφωνία αρχών πάνω στην οποία στηρίζεται το “φανάρι”, η συγκυβέρνηση δηλαδή Σοσιαλδημοκρατών- Πρασίνων- Φιλελεύθερων, που παίρνει το όνομα αυτό από τα χρώματα των κομμάτων (κόκκινο- πράσινο- κίτρινο), γίνεται αναφορά στην Τουρκία από τη σκοπιά της καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και όσον αφορά σε “εξωτερικές προκλήσεις”.

Η Αθήνα, ως όφειλε φυσικά, έχει ήδη ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τους Πράσινους από τις αρχές του 2020.

Το έτερο μεγάλο θέμα που απασχολεί την Ελλάδα και όλη την ΕΕ είναι βέβαια η οικονομία και συγκεκριμένα τι θα γίνει όταν το 2023 λήξει η περίοδος δημοσιονομικής χάριτος στην Ευρωζώνη λόγω κορονοϊού. Και εδώ η Αθήνα έχει ποντάρει σε συγκεκριμένο πρόσωπο: Στο Σοσιαλδημοκράτη νέο καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Όπως έγραφε το News 24/7 άλλωστε πριν τις γερμανικές εκλογές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ήθελε σοσιαλισμό… στη Γερμανία.

Το πρόσωπο όμως του νέου υπουργού Οικονομικών προκαλεί ανησυχία. Ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων Κρίστιαν Λίντνερ είχε θέσει ως όρο συμμετοχής των FDP στην κυβέρνηση να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Οικονομικών, όπερ και εγένετο. Τον ίδιο όρο είχε θέσει και το 2017 με αποτέλεσμα τότε να ναυαγήσουν οι συζητήσεις συγκυβέρνησης “Τζαμάικα”, δηλαδή Χριστιανοδημοκρατών- Πρασίνων- Φιλελευθέρων.

Η ανάληψη του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών από τον Λίντνερ ξυπνά ξυπνά μνήμες από την εποχή του γνωστού “φίλου της Ελλάδας” Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο Λίντνερ άλλωστε το 2017 δήλωνε ότι ο Σόιμπλε ήταν… πολύ μαλακός με τη χώρα μας. Και είχε μάλιστα προτείνει ένα προσωρινό Grexit, δηλαδή την αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη μέχρι να λυθεί το θέμα του χρέους.

Δεν είναι επομένως το πρόσωπο που θα ήθελε η Αθήνα να δει στο συγκεκριμένο πόστο. Πολλώ δε μάλλον που γενικότερα οι Φιλελεύθεροι θεωρούνται ο αδύναμος κρίκος της νέας γερμανικής κυβέρνησης και υπάρχουν φόβοι ότι θα μπλοκάρουν τη λειτουργία της σε διάφορα θέματα, ως ο τρίτος, αλλά απολύτως αναγκαίος εταίρος.

Το πρόβλημα με τον Λίντνερ είναι η εντελώς διαφορετική λογική του όσον αφορά στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική από αυτή της Αθήνας. Είναι ενδεικτικό ότι πέρυσι 76 από τους 80 βουλευτές των Φιλελευθέρων δεν ψήφισαν για τη σύσταση του Ταμείου Ανάκαμψης, υποστηρίζοντας ότι δεν έπρεπε η χρήση των κονδυλίων αυτών θα αφεθεί στη δικαιοδοσία των εθνικών κυβερνήσεων.

Ακριβώς το παράδειγμα του Ταμείου Ανάκαμψης βέβαια είναι που αναπτερώνει τις ελληνικές ελπίδες, ότι ακόμη και εάν δεν καταργηθεί πλήρως το Σύμφωνο Σταθερότητας το 2023, δεν θα επιστρέψει με την ίδια αυστηρή μορφή. Με το Ταμείο Ανάκαμψης ουσιαστικά η ΕΕ προχώρησε σε κοινό δανεισμό και “έσπασε” το μέτωπο των βόρειων χωρών και της Ολλανδίας. Ο ρόλος της Γαλλίας και οι νέες ισορροπίες στο γαλλογερμανικό άξονα θα είναι βέβαια καθοριστικοί παράγοντες. Διότι σημειωτέον ότι στη Γερμανία μπορεί να σχηματίστηκε κυβέρνηση, αλλά στη Γαλλία η προεκλογική περίοδος μόλις ξεκινά: Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο του 2022.

Βέβαια η οικονομική πολιτική της Γερμανίας στο εσωτερικό της και σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν εξαρτάται μόνο από ρητορικά πολιτικά σχήματα περί τεμπέληδων νότιων που τρώνε τα λεφτά των σκληρά εργαζόμενων βόρειων. Αλλά πρωτίστως από το τι εξυπηρετεί τα οικονομικά συμφέροντα των Γερμανών επιχειρηματιών και από τι βγάζει κέρδος το γερμανικό κράτος.

Γιατί τελικά όντως για τα κράτη και για τις επιχειρήσεις υπάρχουν πάνω από όλα συμφέροντα. Αλλά η Ιστορία δεν καθορίζεται μόνο από αόρατες δυνάμεις. Τα πρόσωπα παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτικών, αν και ίσως όχι τόσο μεγάλο όσο θέλουμε να πιστεύουμε ή φοβόμαστε. Οι παράγοντες που διαμορφώνουν το διεθνές τοπίο είναι πολλοί. Κάποιοι αλλάζουν γρηγορότερα ή αργότερα, κάποιοι παραμένουν σχετικά σταθεροί. Και μέσα σε αυτή την περίπλοκη εξίσωση, η Ελλάδα θα προσπαθεί να βρει τις δικές της λύσεις.