POP-UP ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΑ “ΜΠΟΣΤΑΝΙ” ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ
Ένας "απολογισμός" για τη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης και ραντεβού τον Σεπτέμβρη με φεστιβάλ και εκπαιδευτικές δράσεις.
Πώς μπορεί ένα δημόσιο κτίριο να αποτελέσει τον ενεργό πυρήνα μιας ολόκληρης γειτονιάς; Και πώς μπορεί αυτό το κτίριο να συμβάλλει αποφασιστικά στην ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας, δημιουργώντας ευκαιρίες εξέλιξης για τους κατοίκους της;
Σε αυτές τις ερωτήσεις απαντά με το ζωντανό της παράδειγμα η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης (ΔΑΚ), που φιλοδοξεί – και έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό – να γίνει σημείο συνάντησης και αναφοράς όχι μόνο για τους Κυψελιώτες, αλλά και για το ευρύτερο αθηναϊκό κοινό.
Πρόκειται για έναν ιστορικό χώρο στο απόλυτο κέντρο της πόλης που φιλοξενεί πλέον περισσότερους από 50.000 επισκέπτες κάθε χρόνο σε περισσότερες από 300 εκδηλώσεις: φεστιβάλ, συναυλίες, εκθέσεις, performances, προβολές, σεμινάρια, workshops, εταιρικές συναντήσεις, παρουσιάσεις και ομιλίες.
Στη ΔΑΚ εφαρμόζεται από το 2018 ένα καινοτόμο, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα μοντέλο συνεργασίας του δήμου Αθηναίων με συν-διαχειριστή το Impact Hub Athens. Το όραμα του εγχειρήματος είναι απλό, αλλά συνάμα πολυπαραγοντικό.
Η Αγορά να παγιωθεί ως ένα σημείο σύνδεσης μεταξύ όλων των κατοίκων της Κυψέλης, με στόχο να αποτελέσει έναν μηχανισμό κοινωνικής συνοχής, συνεργατικού πνεύματος και συνδημιουργίας, σε μία από τις πιο πολυπληθείς, πολυπολιτισμικές και ιστορικές περιοχές της Αθήνας.
“Θέλουμε να κάνουμε, και θα προσπαθήσουμε με κάθε τρόπο, να ικανοποιήσουμε την προσδοκία των δημοτών της Κυψέλης, “Όσοι θα ζουν εδώ να είναι υπερήφανοι για αυτό που έγινε η Αγορά”
Καταστήματα, πολιτιστικές δράσεις και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες έδωσαν “νέα πνοή” στους κατοίκους, ενώ κάθε Τετάρτη, οργανώνεται το περίφημο Μποστάνι της Κυψέλης, όπου 18 καλλιεργητές της Αττικής και της Εύβοιας, φέρνουν τα προϊόντα τους στην pop- up αγορά των λαχανικών και φρούτων της ΔΑΚ (Φωκίωνος Νέγρη 42).
Παράλληλα, “το μποστάνι” διαδρά και ψηφιακά. Οι καταναλωτές μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση στα προϊόντα των παραγωγών και να κάνουν ηλεκτρονικά τις παραγγελίες τους – 7 ημέρες την εβδομάδα και 24 ώρες την ημέρα.
Η Έλενα Λάμπρου – υπεύθυνη της ΔΑΚ από το Impact Hub Athens – μίλησε στο MAGAZINE για την εξέλιξη της Αγοράς, αλλά και για το πώς μεταμορφώθηκε ένα άδειο κτίριο σε έναν προορισμό φωτεινό και ζωντανό, με επισκέπτες από όλη την Αθήνα.
Πώς αποφασίσατε να διεκδικήσετε την ΔΑΚ και ποιο ήταν το αρχικό όραμα για την ”αναβίωσή της”;
Το Impact Hub Athens ξεκίνησε το 2013, στην Αθήνα, με σκοπό να υποστηρίξει επαγγελματίες και οργανισμούς που έχουν, μέσα από τη δουλειά τους, στόχο τον θετικό κοινωνικό αντίκτυπο ακολουθώντας έναν οικονομικά βιώσιμο τρόπο. Όταν ξεκινήσαμε, το πεδίο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας ήταν αρκετά μικρό και στην κοινότητα του Impact Hub οι περισσότερες πρωτοβουλίες ήταν τα πρώτα χρόνια σε στάδιο prototype και start up.
Το 2017, που ο Δήμος Αθηναίων έκανε το ανοιχτό κάλεσμα ήταν και η στιγμή που θεωρήσαμε ως Impact Hub ότι είχαμε, στην κοινότητα της κοινωνικής οικονομίας, παραδείγματα που μπορούσαν να έρθουν σε αλληλεπίδραση με τον τελικό καταναλωτή / ωφελούμενο. Ήταν δηλαδή ώριμα ώστε να “βγουν” στην Αγορά και να κάνουν τα πρώτα τους βήματα.
Θεωρήσαμε ιδιαίτερα σημαντικό το momentum ώστε η Αγορά να γίνει ένας μοχλός επανεκκίνησης της τοπικής οικονομίας, να γίνει ένας “τόπος” που θα μπορέσει να προσελκύσει ένα νέο αγοραστικό κοινό με γνώμονα τη βιωσιμότητα, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες σε συνειδητούς πολίτες και επιχειρηματίες της περιοχής, παράλληλα με καινούργιες εμπειρίες στον αθηναϊκό πληθυσμό.
Διοργανώνουμε 55 πολιτιστικές δράσεις το χρόνο, εδραιώνοντας την Αγορά ως χώρο φιλόξενο για το κοινό και ανοιχτό σε καλλιτεχνικές ομάδες.
Πάνω σε ποιους άξονες κινήθηκε πρακτικά το Impact Hub Athens για να δώσει νέα πνοή στην Αγορά;
Οι βασικοί άξονες που δραστηριοποιηθήκαμε ήταν τρεις. Εκπαίδευση, Πολιτισμός και Αγορές.
- Ο εμπορικός πυλώνας
Αυτή την στιγμή φιλοξενούνται 9 μαγαζιά που εμπορεύονται ρούχα, αξεσουάρ, παιχνίδια, μικρά έργα τέχνης, συσκευασμένα τρόφιμα, μουσικούς δίσκους και ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Είναι όλες επιχειρήσεις που παράλληλα προσφέρουν στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό σκοπό, που η κάθε μία έχει “υιοθετήσει”.
Επιπλέον, η στοά της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης γεμίζει τακτικά με πάγκους από παραγωγούς βιολογικών προϊόντων (σε εβδομαδιαία βάση) αλλά και μηνιαίες θεματικές αγορές, αναδεικνύοντας την Αγορά ως ένα χώρο ανοιχτό και προσβάσιμο και σε άλλες μικρές επιχειρήσεις από διαφορετικούς κλάδους.
Έχοντας εδραιώσει τον χώρο της στοάς και των εμπορικών καταστημάτων ως ένα προορισμό αγορών που ενισχύει την επιχειρηματικότητα, έχουμε στόχο να συνεχίσουμε και να επεκτείνουμε τις παρακάτω δραστηριότητες που προωθούν τη συνειδητή κατανάλωση.
- Ο εκπαιδευτικός πυλώνας
Υλοποιούμε μαθήματα για παιδιά και ενήλικες, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των κατοίκων της γειτονιάς. Σε εβδομαδιαία βάση, γίνονται μαθήματα μουσικής, γιόγκα, φωτογραφίας, παραδοσιακών χορών, ζωγραφικής, μουσικοκινητικής αγωγής και προσφέρεται πρωινή, δημιουργική απασχόληση σε παιδιά 2-5 χρονών. Ταυτόχρονα, διοργανώνουμε δίμηνα δημιουργικά σεμινάρια παραδοσιακών τεχνών για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη μετάδοση της παραδοσιακών τεχνικών στις νέες γενιές.
Επιπλέον, ενισχύουμε τον εκπαιδευτικό πυλώνα με προγράμματα που πραγματοποιούμε, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε συνεργασία με φορείς του εξωτερικού και με το Υπουργείο Πολιτισμού. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε στους μαθητές και τα σχολεία της γειτονιάς τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με θέματα όπως η συμμετοχή στα κοινά, η καλλιέργεια εργαλείων έκφρασης για τη διάδοση ενός κοινωνικού ή περιβαλλοντικού ζητήματος που τους απασχολεί, αλλά και εργαστήρια πάνω σε διαφορετικές μορφές τέχνης σε συνεργασία με καταξιωμένους καλλιτέχνες.
- Ο πολιτιστικός πυλώνας
Ο πολιτισμός αποτελεί, για τη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, ένα πεδίο όπου καλλιεργείται ο διάλογος, η συνάντηση, η κατανόηση των κοινών εμπειριών και επιδιώξεων, για όσους την επισκέπτονται και συμμετέχουν στις παραγωγές, είτε ως καλλιτέχνες και συντελεστές είτε ως κοινό. Διοργανώνουμε 55 πολιτιστικές δράσεις το χρόνο, εδραιώνοντας την Αγορά ως χώρο φιλόξενο για το κοινό και ανοιχτό σε καλλιτεχνικές ομάδες, οι οποίες θέλουν να δημιουργήσουν σε ένα χώρο λιγότερο συμβατικό, που ενθαρρύνει τη διαδραστικότητα και τον πειραματισμό.
Πλέον η Δημοτική Αγορά, πέρα από αρχιτεκτονικό κεφάλαιο για την περιοχή, είναι και ένας κόμβος ψυχαγωγίας, εμπορίου και πολιτισμού για όλη την Αθήνα και αυτό είναι κάτι που οι κάτοικοι είχαν ζητήσει από την αρχή.
Παράλληλα, η Δημοτική Αγορά ως χώρος ευαισθητοποίησης σε θέματα κοινωνικά και περιβαλλοντικά, προωθεί έργα που μεταχειρίζονται την τέχνη για να μεταφέρουν μηνύματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος κ.ά.
Ποια θεωρείτε ότι είναι η καινοτομία του μοντέλου της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης;
Η καινοτομία υπάρχει στο πλαίσιο της διαχείρισης, με την έννοια ότι ένα δημοτικό ακίνητο, το οποίο ο Δήμος αδυνατούσε να λειτουργήσει προσωρινά, από το να μείνει κλειστό δόθηκε σε ένα φορέα της κοινωνίας των πολιτών ώστε να του δώσει ζωή φέρνοντας τις δυνάμεις της γειτονιάς και της κοινωνικής οικονομίας κοντά, με στόχο την ενεργοποίησή του.
Είναι, επίσης, ιδιαίτερα ξεχωριστό και το πώς συνδυάζονται οι παραπάνω πυλώνες με έναν νέο τρόπο που έχει σαν στόχο την ενίσχυση grassroot οργανισμών, μικρών τοπικών και ανεξάρτητων πρωτοβουλιών και φυσικά ένα εμπορικό κέντρο που έχει στην καρδιά του οράματός του την ηθική, βιώσιμη και συνειδητή κατανάλωση.
Η Κυψέλη είναι μία από τις πιο ιστορικές γειτονιές της Αθήνας, που όμως έχει αλλάξει καθοριστικά μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Πώς εισέπραξαν αυτή την πρωτοβουλία οι κάτοικοι και οι επιχειρηματίες της περιοχής;
Δεν θα σας κρύψω ότι στην αρχή υπήρχε δυσπιστία, κυρίως για το μοντέλο διαχείρισης. Δηλαδή ότι μια Αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία διαχειρίζεται ένα δημόσιο ακίνητο, μιας και ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, σε αντίθεση με το εξωτερικό που είναι μια συνήθης πρακτική. Φυσικά, επειδή εμείς είμαστε ένας οργανισμός που έχει ως στόχο να ικανοποιεί πραγματικές ανάγκες των χρηστών σύντομα αυτή η δυσπιστία έσβησε, καθώς οι κάτοικοι είδαν κόσμο να γεμίζει πάλι την Φωκίωνος, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες που δεν γίνονταν πριν στην γειτονιά τους, ένα χώρο να χρησιμοποιούν καθημερινά είτε για κοινωνικοποίηση, είτε για διοργάνωση εκδηλώσεων και φυσικά οι επιχειρηματίες γύρω από την αγορά είδαν να αυξάνονται οι πελάτες τους. Πλέον η Δημοτική Αγορά, πέρα από αρχιτεκτονικό κεφάλαιο για την περιοχή, είναι και ένας κόμβος ψυχαγωγίας, εμπορίου και πολιτισμού για όλη την Αθήνα και αυτό είναι κάτι που οι κάτοικοι είχαν ζητήσει από την αρχή.
Η πανδημία έβαλε προσωρινά φρένο στα σχέδιά σας. Τι συνέβη κατά τη διάρκειά της και πόσο βοήθησε το διαδίκτυο;
Είναι αλήθεια ότι τα δύο χρόνια πανδημίας ήταν αρκετά δύσκολα για τη λειτουργία της Αγοράς, καθώς είναι στην πραγματικότητα ένας φυσικός χώρος και η συναναστροφή είναι ο βασικός της στόχος. Παρόλα αυτά, δουλέψαμε αρκετά με σχολεία και δομές της γειτονιάς μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης πάνω στην τέχνη και τον ακτιβισμό, οι εκδηλώσεις μας ήταν μικρές τηρώντας όλα τα μέτρα προστασίας.
Σε κάποιες, όπως το pop up brunch που είχε περιορισμένο αριθμό, είχαμε βάλει και τη δυνατότητα online παραγγελίας από τους vendors που βρίσκονταν εκείνη την ημέρα στην Αγορά.
Έχουμε πετύχει να μεταμορφώσουμε ένα άδειο κτίριο σε έναν προορισμό φωτεινό και ζωντανό με κόσμο από όλη την Αθήνα, και με επισκέψεις από φορείς του εξωτερικού. Η λειτουργία της Αγοράς, θεωρούμε ότι έχει αναδείξει όχι μόνο το ίδιο το κτήριο, αλλά και την γειτονιά ευρύτερα.
Πέρα από τα καταστήματα ποιους άλλους χώρους, δομές, κοινωνικές υπηρεσίες ξεχωρίζετε και αξίζει να γνωρίζουμε για τη ΔΑΚ;
Αυτή τη στιγμή, πέραν των καταστημάτων, λειτουργεί μια παιδική πολυγλωσσική βιβλιοθήκη την οποία διαχειρίζεται το Melissa Network, καθώς και το Baytna Hub που είναι ένα κέντρο δημιουργικών δραστηριοτήτων για παιδιά προσχολικής ηλικίας 0-6 ετών και τους φροντιστές τους που φιλοξενείται από την Athens Comics Library.
Λειτουργούν επίσης, το Learning Space μας, όπου γίνονται όλα τα μαθήματα που ανέφερα πιο πάνω στον εκπαιδευτικό μας πυλώνα και ένα pop up store που φιλοξενεί βραχυχρόνια μικρότερες πρωτοβουλίες της δημιουργικής οικονομίας.
Μελλοντικοί σας στόχοι και επόμενα events; Τι να περιμένουμε από Σεπτέμβριο;
Από Σεπτέμβριο έχουμε στήσει ένα γεμάτο πρόγραμμα, με pop up markets που δοκιμάσαμε την άνοιξη και πήγαν πολύ καλά, όπως το Indie Brew Fest, το pop up brunch, το φεστιβάλ παιδικού βιβλίου και το not your usual pop up market που αφορά ελληνικά brands με αιχμή τη βιωσιμότητα του πλανήτη, καθώς και την αγαπημένη Super Κυψέλη – που προωθεί τα μικρά τοπικά καταστήματα της περιοχής. Φυσικά, boiler room, stand up comedy shows, συναυλίες και πολλά άλλα θα πλαισιώσουν το μηνιαίο πρόγραμμά μας.
Εντός του Σεπτεμβρίου έχουν προγραμματιστεί το Pawsome, ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στα κατοικίδια και ζώα συντροφιάς και το Ten Million Hands (2ήμερο φεστιβάλ με conscious pop-up market, προβολή ντοκιμαντέρ και πολλά εργαστήρια) για το λανσάρισμα της πρώτης ελληνικής πλατφόρμας για μια περισσότερο βιώσιμη καθημερινότητα, tenmillionhands.org.
Η Αγορά κερδίζει το στοίχημα μέχρι στιγμής; Συνεισφέρει όπως σχεδιάσατε στην καθημερινότητα των κατοίκων;
Αυτό στην πραγματικότητα δεν θα ήταν σωστό να το απαντήσω εγώ. Τα σχόλια όμως είναι στην συντριπτική πλειονότητα τους πάρα πολύ καλά, οπότε στην ερώτηση αν κερδίζει το στοίχημα η απάντηση νομίζω είναι “ναι”.
Έχουμε πετύχει να μεταμορφώσουμε ένα άδειο κτίριο σε έναν προορισμό φωτεινό και ζωντανό με κόσμο από όλη την Αθήνα, και με επισκέψεις από φορείς του εξωτερικού. Η λειτουργία της Αγοράς, θεωρούμε ότι έχει αναδείξει όχι μόνο το ίδιο το κτήριο, αλλά και τη γειτονιά ευρύτερα. Αυτό φαίνεται και από τον κόσμο που έρχεται να κατοικήσει πλέον στην περιοχή, αλλά και τα καινούργια μαγαζιά που βλέπουν να ανοίγουν τριγύρω της.