20 ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΝΑ ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ TV. ΜΗΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΕΣ;

Ούτε μία, ούτε δύο, αλλά 20 τηλεοπτικές εκπομπές που σχετίζονται με το φαγητό φιλοξενεί η ελληνική τηλεόραση. Πώς από την Βέφα Αλεξιάδου και τον Ηλία Μαμαλάκη καταλήξαμε να γίνει το φαγητό και η εκπομπές για αυτό, το πιο δημοφιλές και πολυπληθές τηλεοπτικό προϊόν της μικρής οθόνης.

Για όλα φταίει η Julia Child (ε και λίγο η Martha Stewart)

Πείτε μου μια πηγή έμπνευσης, δημιουργίας και νέων συνταγών στην κουζίνα της μέσης νοικοκυράς τη δεκαετία του ’80. Μην παιδεύεστε άλλο, η μόνη αξιόπιστη και ευρέως διαδεδομένη πηγή γαστρονομικής πληροφόρησης ήταν ο Τσελεμεντές. Όχι ο ίδιος, ο Νικόλαος, ο εκλεκτός του βασιλιά, αλλά η δίτομη παρακαταθήκη του (δλδ το βιβλίο) που διαμόρφωσε το ελληνικό τραπέζι όπως λίγο πολύ είναι μέχρι σήμερα.

Κι ύστερα ήρθε η Βέφα! Η πιο γνωστή τηλεμαγείρισσα από τη δεκαετία του ’90 που μπήκε στα σπίτια και άρχισε τραβά την ελληνική μαγείρισσα από τη γαλλικής εμπνεύσεως Τσελεμεντειάδα στην αμερικάνικη εκδοχή της ελληνικής παράδοσης. Με εμφανή την έμπνευση από τις Αμερικανίδες Martha Stewart, αλλά και την πρώτη διδάξασα στο είδος, Julia Child, η Βέφα κατάφερε γρήγορα να γίνει η πιο διάσημη οικιακή-τηλεοπτική μαγειρική αναφορά στη χώρα. Άλλωστε αν παρατηρήσει κανείς τα βιντεάκια της εκπομπής του Θέμου που σατιρίζουν την γλυκιά και λίγο αδέξια Βέφα, σίγουρα θα μπορέσει να βρει εκεί αναφορές στην πληθωρική Child που ήξερε μεν καλά τι θα πει Σεφ, είχε δε έναν πολύ clumpsy (σε άπταιστα ελληνικά) αλλά άμεσο τρόπο να μεταλαμπαδεύει τις γνώσεις της στην μέση Αμερικανίδα νοικοκυρά.

Η Βέφα αποφοίτησε με το πτυχίο του χημικού διαιτολόγου από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και στη συνέχεια συνέχισε τις σπουδές της στο Μπέρκλεϊ της Αμερικής όπου διδάχτηκε διακόσμηση τραπεζιού και σύγχρονη μαγειρική. Μπορεί η κα. Αλεξιάδου να είχε εκδώσει δεκάδες βιβλία από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, η δημοφιλία της όμως εκτοξεύτηκε το 1990, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά (πριν καν αναλάβει η ίδια η Ρούλα Κορομηλά) στη στήλη της μαγειρικής του Πρωινού Καφέ  στον ΑΝΤ1. Εκεί θα καθιερώσει τη μαγειρική στα λεγόμενα πρωινάδικα και θα διατηρήσει τα σκήπτρα της πιο δημοφιλούς μαγείρισσας για περισσότερα από δέκα χρόνια.

Μια εκπομπή… “μπουκιά και συγχώριο”

Στο μεταξύ, το έτερο μεγάλο κανάλι μυρίζεται πως η υπόθεση φαγητό και μαγειρική έχει πολύ ψωμί και επιστρατεύει τον Ηλία Μαμαλάκη, μια φιγούρα ιδιαίτερη και αξιοπρόσεκτη. Ο κ. Μαμαλάκης ξεκινά την καριέρα του μπροστά από την κάμερα σε μια εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης το 1998. Μέχρι τα 40 του χρόνια ασχολούνταν με τα οικονομικά, τομέα των σπουδών του, όταν αποφάσισε να τα παρατήσει όλα για τη μαγειρική. Έγραψε ένα βιβλίο, συμμετείχε ενεργά ως συντάκτης γεύσης σε σειρά γαστρονομικών περιοδικών και το 2001 παρουσίασε ίσως τον προάγγελο των ιδιαίτερα δημοφιλών talent show μαγειρικής. “Στην Κουζίνα Ολοταχώς” είχε τίτλο η μεσημεριανή απόπειρα του MEGA, να μπει στο θέμα μαγειρική πιο ζεστά. Ένα τηλεπαιχνίδι, στο οποίο η ομάδα της ντομάτας και της πιπεριάς διαγωνίζονταν με τη βοήθεια ενός Σεφ, για το ποιος θα φτιάξει το καλύτερο πιάτο σε 15′ λεπτά.

Φυσικά, η σφραγίδα του Ηλία Μαμαλάκη στην ελληνική τηλεόραση ήρθε λίγα χρόνια αργότερα, με την εκπομπή “Μπουκιά και Συγχώριο”, ένα γαστρονομικό ταξίδι σε Ελλάδα και Εξωτερικό με ιστορικές και λαογραφικές αναφορές, αλλά πάντα περιστρεφόμενο γύρω από το πάθος του, το φαγητό. Η εκπομπή είχε τεράστια επιτυχία, δημιούργησε σχολή στην ελληνική τηλεόραση με πολλούς να μιμούνται τα βήματά του και βραβεύτηκε (και στο εξωτερικό παρακαλώ) για την ποιότητα και το μοναδικό της ύφος.

Η reality πλευρά της κουζίνας

Μέχρι το 2009, διάφορες εκπομπές έκαναν την εμφάνισή τους στην ελληνική τηλεόραση σχετικά με το φαγητό και τη μαγειρική. Είτε ως ενότητες, καλά καθιερωμένες σε πρωινές και όχι μόνο εκπομπές, είτε ως αυτόνομα τηλεοπτικά προϊόντα. Κι ενώ τα reality ξεθώριαζαν και δεν είχαν την απήχηση του θρυλικού (από πλευράς τηλεοπτικού ενδιαφέροντος, μην παρεξηγηθώ) Big Brother, ένα υβρίδιο talent show, reality και μαγειρικής κατέκλυζε την ελληνική τηλεόραση κάνοντας το ποσέ, το μπλανσάρισμα και το food styling καθημερινότητα για κάθε Έλληνα που σέβεται το γαστρονομικό του πολιτισμό.

Πρώτη το χορό άνοιξε η αλλοπρόσαλλη, αλλά παρά ταύτα ιδιαίτερα επιτυχημένη σε τηλεθέαση εκπομπή Κάτι Ψήνεται το 2009 από την τηλεόραση του Alpha. Πέντε άγνωστοι, ανοίγουν το σπίτι τους ο ένας στον άλλον, στρώνουν το καλύτερο τραπέζι τους και βαθμολογούνται για τις μαγειρικές του επιδόσεις. Το Κάτι Ψήνεται ήταν η χρυσή τομή του καναλιού της Κάτζας, ώστε να καταφέρει καίριο πλήγμα στα Δελτία Ειδήσεων του ανταγωνισμού που δεν κατάφεραν ποτέ έκτοτε να δουν την πρώτη θέση στη ζώνη 20.00 με 21.00.

Κι ύστερα ήρθε το Master Chef. Αν η τηλεοπτική εποποιία της Ελλάδας σημαδεύτηκε στα ’90s από τη φράση “φοβερό, τρομερό, πάρα πολύ ωραίο” του Βλάση Μπονάτσου, το 2010, η ατάκα που έγινε χιλιομασημένη τσίχλα στα χείλη όλων των Ελλήνων ήταν το “θα καταρρεύσω” της Ευγενίας Μανωλίδου στον τελικό του τηλεπαιχνδιού.

Το MEGA έπαιρνε τα δικαιώματα του διάσημου talent show μαγειρικής και κατάφερνε να καθηλώσει εκατομμύρια τηλεθεατές στους καναπέδες τους , να αναρωτιούνται αν ο Λαζάρου “άκουσε” το πορτοκάλι στην κρεπ σουζέτ του διαγωνιζόμενου ή αν ο Λουκάκος ικανοποιήθηκε από το στήσιμο του πιάτου που μάλλον έμοιαζε “παραφορτωμένο”. Η Τρόικα των Σεφ της εκπομπής έγινε πιο δημοφιλής και από την Ελένη Μενεγάκη (τότε, γιατί η Ελένη παραμένει αξία ανεκτίμητη), ενώ και οι τρεις τους ακόμη εξαργυρώνουν την τεράστια επιτυχία εκείνης της εκπομπής, με νέα τηλεοπτικά κόνσεπτ, αλλά και συνεργασίες εκτός τηλεόρασης.

Βαδίζοντας στα χνάρια του MEGA και ο ANT1 επέλεξε ένα παρόμοιο πρόγραμμα για να κόψει κι αυτό με το μαχαίρι του Chef μερίδιο από την τηλεοπτική πίτα. Το Top Chef με παρουσιάστρια τη Νάντια Μπουλέ και κριτές μεταξύ άλλων τον Ηλία Μαμαλάκη, δεν είχε παρόλα αυτά την ίδια απήχηση.

Όταν η τηλεόραση γεννά Cooking Stars

Μπορεί το δεύτερο Master Chef να μην τελείωσε ποτέ και όλοι να μείναμε με την απορία ποιο θα ήταν  ο νικήτης, ο πρώτος (και κατά πως φαίνεται) μοναδικός Έλληνας Master Chef κατάφερε να αξιοποιήσει τον πολύτιμο τίτλο. Τόσο ο Άκης Πετρετζίκης, όσο όμως και άλλοι παίκτες από την συγκεκριμένη εκπομπή – βλ. Γιάννη Αποστολάκη – αντάλλαξαν την αναγνωρισιμότητα με χρυσά συμβόλαια και αξιοζήλευτες εκπομπές. Ο Άκης, μετά από κάποια χρόνια στη μαγειρική του πρωινού του MEGA, κέρδισε επάξια τη δική του αμιγώς γαστρονομική εκπομπή στη μεσημεριανή ζώνη. “Το Κάν’το Όπως ο Άκης” συντρίβει τον ανταγωνισμό με τηγάνια, ταψιά και κατσαρόλες και δίνει και πάλι κεφάλι στην πρώιμη απογευματινή ζώνη στο κανάλι μετά από αρκετά χρόνια επανάληψης των ίδιων και των ίδιων (αγαπημένων μεν, χιλιοπαιγμένων δε) τηλεοπτικών σειρών. Ώσπου το μεγάλο κανάλι βυθίστηκε στα “σκοτεινά νερά” της αβεβαιότητας και κάθε εκπομπή διεκόπη.

Ο Άκης Πετρετζίκης αναμένεται να ξεκινήσει νέες τηλεοπτικές εμφανίσεις, αυτή τη φορά στον ALPHA, με το “Ready, Steady, Cook” ένα τηλεπαιχνίδι που είδαμε πρώτη φορά πριν χρόνια στο MEGA με παρουσιαστή τον Ηλία Μαμαλάκη.

Το πολύ το Κύριε Ελέησον

Και κάπως έτσι καταλήξαμε πριν μερικά χρόνια, η ελληνική τηλεόραση, γνωστή για την τάση της στην υπερβολή, να μετρά 12 εκπομπές μαγειρικής και συνολικά 20 τηλεοπτικά προγράμματα που περιλαμβάνουν ενότητα συνταγών στα βασικά κανάλια εθνικής εμβέλειας. Διαπιστώνει κανείς πως η ελληνική τηλεόραση διαθέτει περισσότερες εκπομπές μαγειρικής από ότι ενημερωτικές εκπομπές. Η μόδα της κουζίνας πέρασε, οι εκπομπές μαγειρικής μειώθηκαν ραγδαία, με κάποιες εξαιρέσεις όπως η Ελένη Ψυχούλη στον ΣΚΑΙ, η Αργυρώ Μπαρμπαρίγου εντός του Πρωινού και η ενότητα μαγειρικής στην εκπομπής της Ελένης Μενεγάκη

Είναι αλήθεια πως η κουλτούρα του Έλληνα είναι συνυφασμένη με το καλό φαγητό. Είναι επίσης αλήθεια πως όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι σαγηνεύονται από αυτό που κάποτε έμοιαζε μέρος της δουλειάς μιας νοικοκυράς και ψάχνουν περισσότερες συνταγές για την κουζίνα τους (η αναζήτηση συνταγών στο διαδίκτυο είναι άλλωστε από τις πιο δημοφιλείς). Δικαιολογεί όμως αυτό τόσες πολλές τηλεοπτικές εκπομπές για το φαγητό; Όποια και να είναι η προσωπική μας άποψη επί του θέματος, την απάντηση εδώ τη δίνει μόνο το ραβασάκι της AGB. Αν λοιπόν οι τηλεοπτικοί σταθμοί παίρνουν αυτό που θέλουν από τις κουζίνες τους, το οποίο μεταφράζεται σε τηλεθέαση και διαφημιστικά έσοδα (χωρίς άμεση σχέση συγκοινωνούντων δοχείων ανάμεσα στα δύο), τότε η δικής μας κριτική περισσεύει.