ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ‘ΑΛΛΑΓΗΣ’ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

Των Ιάσονα Πιπίνη, Αναστασίας Καραπατσιά

Υπάρχει μια λέξη που μπορεί να χαρακτηρίσει τις εθνικές εκλογές στην Ισπανία: Αλλαγή. Το τέλος του δικομματισμού και η ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων στο προσκήνιο ανατρέπουν τα δεδομένα στην ιβηρική χερσόνησο και δημιουργούν νέους πολιτικούς συσχετισμούς.

Η οικονομική κρίση ευνόησε πολιτικούς σχηματισμούς, που πριν είχαν ελάχιστη δύναμη και τα μετέτρεψε σε πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής. Το αριστερό κόμμα Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας (το λεγόμενο «ισπανικό ΣΥΡΙΖΑ») και το κεντροδεξιό Ciudadanos του Άλμπερτ Ριβέρα (το οποίο είχε τη στήριξη μερίδας των ΜΜΕ), «ροκάνισαν» την δύναμη των δυο παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων, του συντηρητικού PP και του σοσιαλιστικού PSOE, σηματοδοτώντας μια νέα περίοδο για την Ισπανία.

Άλλαξαν την πολιτική ατζέντα

«Το σημαντικό που έχει προκύψει, μετά από την ανάδυση αυτών των δυο κομμάτων, είναι ότι ανάγκασαν τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα να αλλάξουν την ατζέντα τους. Έβαλαν θέματα κοινωνικής πολιτικής που είναι προς όφελος των πολιτών, τα οποία πριν δεν υπήρχαν. Αυτό είναι καλό γιατί ο κόσμος κουράστηκε από υποσχέσεις που δεν πραγματοποιούνται. Μας έχουν κάνει να χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στους δημοκρατικούς θεσμούς, ακόμη και στη Δικαιοσύνη», τονίζει στο WE του News247, η 33χρονη νοσοκόμα Ασαάρα Καρμπονέλ Ταμπουένκα, που ζει και εργάζεται στην πόλη Σαραγόσα, στην βόρεια Ισπανία.

Για πολλούς, αυτά τα δυο νέα κόμματα ζυμώθηκαν σε μεγάλο βαθμό στους δρόμους, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων των indignados, των Ισπανών «αγανακτισμένων» δηλαδή. Όπως περίπου έγινε και στην Ελλάδα, έτσι και στην Ισπανία αναμένεται να δούμε κυβερνήσεις συνεργασίας, αφού ο δικομματισμός, τουλάχιστον όπως τον γνωρίζαμε, με το συντηρητικό και το σοσιαλιστικό κόμμα να εναλλάσσονται στην εξουσία, ουσιαστικά παύει να υπάρχει. Θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ισπανίας, από τη μεταπολίτευση και μετά, αν τα δυο (άλλοτε) μεγάλα κόμματα αναγκαστούν να συνεργαστούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Πρωτόγνωρο θα είναι επίσης το φαινόμενο να συμμετάσχουν σε κυβέρνηση συνεργασίας το Podemos ή το Ciudadanos.

Οι δημοσκοπήσεις

Κατά την προεκλογική περίοδο στην Ισπανία συναντήσαμε και ένα ακόμη ελληνικό φαινόμενο, αυτό της σύγχυσης που προκάλεσαν οι δημοσκοπήσεις, που δεν κατάφεραν να αποτυπώσουν το πραγματικό αποτέλεσμα. Αυτό, όπως υποστηρίζει στο News247 ο κ. Δημήτρης Φιλιππής, επίκουρος καθηγητής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο προπτυχιακό πρόγραμμα Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού, εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι μέχρι την τελευταία στιγμή υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός αναποφάσιστων. Ο νόμος απαγορεύει τη δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων την τελευταία εβδομάδα πριν από τις εκλογές, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μια «φρέσκια» αποτύπωση της πρόθεσης ψήφου του εκλογικού σώματος πριν από τις εκλογές.

«Το πρόβλημα που προέκυψε στην Ελλάδα με τις δημοσκοπήσεις το συναντήσαμε και στην Ισπανία, που έδειχναν ένα 40% αναποφάσιστων. Σίγουρα όμως ένα μέρος από αυτούς ξέρει τουλάχιστον τι θέλει, γενικά, να ψηφίσει, δηλαδή δεν αμφιβάλλει ως προς την αριστερά ή τη δεξιά, δεν έχει ίσως αποφασίσει ποιο κόμμα συγκεκριμένα.

Το βέβαιο είναι ότι το εκλογικό αποτέλεσμα της Καταλονίας και όλο το περιβάλλον περί ανεξαρτησίας, έχει ευνοήσει εκλογικά, όσο ήταν δυνατό, και τον Ραχόι (Λαϊκό Κόμμα) και τον Καταλανό Μας (Ciudadanos), που αμφότεροι, ο καθένας με τον τρόπο και το στυλ του, αυτοανακηρύσσονται  υπερασπιστές της ενότητας. Τέλος, τα γεγονότα στο Παρίσι, φαίνεται πως ενισχύουν την κυβέρνηση Ραχόι και το Λαϊκό Κόμμα γενικότερα».

Το μόνο στοιχείο που αποτυπώθηκε σωστά στις δημοσκοπήσεις είναι πως το αριστερό κόμμα Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας, ενώ αρχικά είχε καταγράψει σημαντική δύναμη, σταδιακά τους τελευταίους μήνες μείωσε τα ποσοστά του και αυτό από πολλούς αναλυτές αποδίδεται στις εξελίξεις στην Ελλάδα. Στο αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης του «αδερφού» κόμματος ΣΥΡΙΖΑ, στο κλείσιμο των τραπεζών το καλοκαίρι και στην αλλαγή της πολιτικής του Αλέξη Τσίπρα, που προεκλογικά είχε υποσχεθεί το τέλος της λιτότητας, κάτι που στην πράξη δεν εφαρμόστηκε. Είδαν, δηλαδή, οι Ισπανοί ότι η ρήξη και το τέλος της λιτότητας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Αυτή βέβαια, ίσως είναι η εύκολη εξήγηση για τη μείωση των ποσοστών του Podemos. Τα αίτια, πιθανότατα, είναι ακόμη βαθύτερα.

Το ζήτημα της Καταλονίας

Μια σημαντική διαφορά με την ελληνική πραγματικότητα είναι ότι ενώ στην Ελλάδα από την κρίση ευνοήθηκε πολιτικά μόνο ένα κόμμα της Αριστεράς, το οποίο μάλιστα κατάφερε να κατακτήσει την εξουσία, στην Ισπανία ευνοήθηκε ένα κόμμα της Αριστεράς, το Podemos αλλά και ένα κόμμα της κεντροδεξιάς, το Ciudadanos. Συνεπώς είναι δυο οι καινούργιοι παίκτες στην πολιτική σκακιέρα. Οι Ισπανοί πολίτες έχουν ήδη τιμωρήσει στις κάλπες τρεις φορές (δημοτικές εκλογές, ευρωεκλογές και εκλογές στην Καταλονία) τα παραδοσιακά κόμματα και για τον λόγο αυτό κανένας δεν αμφισβητούσε ότι θα συνέβαινε το ίδιο και στις εθνικές εκλογές του Δεκεμβρίου.

Θα πρέπει επίσης να έχουμε υπ’ όψη ότι η Ισπανία έχει μια ιδιαιτερότητα, ένα κρίσιμο εθνικό θέμα: το λεγόμενο «ζήτημα της Καταλονίας». Μεγάλο ποσοστό των πολιτών της ζητούν απόσχιση από την Ισπανία, απειλώντας την εθνική συνοχή και μάλιστα το θέμα επανήλθε αρκετές φορές το τελευταίο διάστημα, με αφορμή και την οικονομική κρίση.

Για τον δημοσιογράφο Λουίς Καέγιες Γκαρέτα, γνωστό παρουσιαστή ειδήσεων στον τηλεοπτικό σταθμό TV3 της Καταλονίας, οι εκλογές στην Ισπανία σηματοδοτούν τρεις αλλαγές.

«Το τέλος του δικομματισμού και των μονοκομματικών κυβερνήσεων.

Την πιθανότητα για συνταγματική αναθεώρηση του Συντάγματος του 1978.

Τον επανακαθορισμό της σχέσης της Καταλονίας με την Ισπανία».

Όπως τόνισε στο News247 ο Ισπανός δημοσιογράφος «το συντηρητικό και το σοσιαλιστικό κόμμα αλλά και οι Ciudadanos έχουν ταχθεί ενάντια στο ενδεχόμενο να σπάσουν την «εθνική κυριαρχία». Απορρίπτουν επίσης ένα δημοψήφισμα όπως έγινε στη Σκωτία. Μόνο οι Podemos το επιθυμούν, αλλά οι πιθανότητες να κυβερνήσουν μόνοι τους και να το επιβάλλουν είναι ελάχιστες. Ωστόσο, το ενδεχόμενο μιας πολιτικής αστάθειας ή ακυβερνησίας, μετά από το αποτέλεσμα των εκλογών, θα μπορούσε να το εκμεταλλευτεί η πλευρά των Καταλανών που επιθυμούν την απόσχιση. Για αυτό τον λόγο υπάρχει μεγάλη νευρικότητα στη Μαδρίτη».

Η επόμενη μέρα

Η αγωνία όλων είναι για την επόμενη μέρα στην Ισπανία.

Τους τελευταίους μήνες, η Ισπανία, που συναγωνίζεται την Ελλάδα στα υψηλά ποσοστά ανεργίας, είχε εμφανίσει σημάδια οικονομικής ανάκαμψης. Αναμφισβήτητα, μια πολιτική αστάθεια θα επηρέαζε άμεσα αρνητικά την οικονομία της χώρας.

Υπάρχουν πολλοί στην Ισπανία που υποστηρίζουν ότι θα ήταν πολύ επικίνδυνο η χώρα να μπει σε περιπέτειες και εκτιμούν ότι η σταθερότητα της χώρας περνάει, αναπόφευκτα, μέσα από το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα.

Άλλοι όμως, παίρνοντας ως σημείο αναφοράς τον «άνεμο αλλαγής» που πνέει στην Ελλάδα, στην Ισπανία αλλά και στην Πορτογαλία, ελπίζουν σε μια γενικότερη αλλαγή οικονομικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που θα δώσει τέλος στην πολιτική λιτότητας. Αυτό τον στόχο θα μπορούσε να υπηρετήσουν –λένε- μόνο τα νέα και άφθαρτα πολιτικά κόμματα. Κάτι όμως που δεν φαίνεται να είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.

Ο Πέδρο Αλεχάνδρο Φιλγκουέιρα, εμπορικός διευθυντής σε εταιρεία στην Ισπανία, επισημαίνει στο News247 ότι η προοπτική για να γυρίσει οριστικά σελίδα η Ισπανία είναι αρκετά δύσκολη. «Υπάρχει όρεξη από τον κόσμο για μια αλλαγή. Υπάρχει ελπίδα αλλά είναι μια ελπίδα «ντεκαφεϊνέ», γιατί όλοι οι πολίτες γνωρίζουμε ότι το «νέο» θα καταλήξει να συμμαχήσει με το «παλιό». Πολύ απλά γιατί θα πρέπει να υπάρξει μια συνεργασία ανάμεσα στα κόμματα Podemos, Ciudadanos, PSOE και PP».