ΠΟΥΛΑΕΙ ΑΚΟΜΗ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ‘ΧΩΡΙΣ ΜΕΣΑΖΟΝΤΕΣ’;
Για μήνες ολόκληρους μονοπωλούσαν τα δελτία ειδήσεων, έγιναν θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης. Τρία χρόνια μετά, το WE του news247 ψάχνει να βρει τι έχει μείνει από τον αρχικό ενθουσιασμό
Μπήκε στη ζωή μας σαν σίφουνας από το πουθενά. Ξεκίνησε από την Κατερίνη και σε λίγες εβδομάδες εξαπλώθηκε σε όλη την επικράτεια, με τη δύναμη και την ορμή ενός τσουνάμι. Κινητοποίησε χιλιάδες κόσμου στην επαρχία και στα μεγάλα αστικά κέντρα, ανάγκασε να ασχοληθούν μαζί του κοινωνιολόγοι, έστρεψε πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας τόσο του εγχώριου όσο και επιφανών εκπροσώπων του ξένου Τύπου, ενόχλησε, κατηγορήθηκε, κυνηγήθηκε από όσους ένιωσαν ότι τους ξεβολεύει ή θίγει τα συμφέροντά τους και μετά…
Αλήθεια, τί έγινε μετά; Τί συνέβη στο κίνημα της πατάτας; Γιατί τρία χρόνια μετά από το «boom», που γνώρισε η δράση, πλέον, δεν κάνει τον ίδιο… θόρυβο; Ήταν απλώς μόδα και ξεπεράστηκε; Ένας διάττων αστέρας; Ή μήπως συνεχίζει να δουλεύει χωρίς να ακούγεται;
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Όλα ξεκίνησαν κάπου στις αρχές Μαρτίου του 2012, από μια τυχαία αφορμή. Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης ήταν αγκυροβολημένα τέσσερα καράβια, περιμένοντας, υπομονετικά, στη ράδα για να ξεφορτώσουν. Τα αμπάρια τους ήταν γεμάτα φτηνές πατάτες από την Αίγυπτο, που θα «πλημμύριζαν» την αγορά. Τις ίδιες μέρες, στο Νευροκόπι της Δράμας, η τοπική παραγωγή απειλούνταν με καταστροφή. Οι τιμές του προϊόντος θύμιζαν πιο πολύ τις χαμηλές χειμωνιάτικες θερμοκρασίες, που έχουν κάνει ευρέως γνωστό στο πανελλήνιο τον ακριτικό οικισμό, με αποτέλεσμα κάποιοι πατατοκαλλιεργητές αντί να «σκοτώσουν» τη σοδειά τους, υποκύπτοντας στα παζάρια των εμπόρων, να προτιμήσουν να μοιράσουν δωρεάν ποσότητες πατάτας στον κόσμο. Και το έπραξαν μπροστά στο Λευκό Πύργο, με ουρές πολιτών να σπεύδουν να τις προμηθευτούν.
Ο συνδυασμός των τριών περιστατικών εξόργισε τον Ηλία Τσολακίδη, ένα ενεργό μέλος της εθελοντικής δράσης «Ο Τόπος μου», από την Κατερίνη, ο οποίος αξιοποίησε το θυμό του δημιουργικά. Το… κλικ που έκανε στο μυαλό του, η συνειδητοποίηση της παραδοξότητας αυτής, αποδείχθηκε, εκ των υστέρων, η θρυαλλίδα για ένα κοινωνικό φαινόμενο χωρίς ιστορικό προηγούμενο στη χώρα. Η μήτρα που γέννησε το «κίνημα χωρίς μεσάζοντες» και η γέφυρα που ένωσε τον Έλληνα παραγωγό με τον καταναλωτή, παρακάμπτοντας, για πρώτη φορά συντονισμένα και σε τόσο ευρεία κλίμακα, τους πάσης φύσης ενδιάμεσους από το κύκλωμα των εμπορικών συναλλαγών σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.
Τα «θέλω» των δύο πλευρών, έπειτα από εκείνο το τηλεφώνημα, συναντήθηκαν σε έναν κοινό τόπο και κατέστη, τελικώς, δυνατό να επιτευχθεί συμφωνία για την εκτέλεση μιας μαζικής παραγγελίας συνολικά 24 τόνων πατάτας, την οποία δήλωσαν εγγράφως ότι θα την απορροφήσουν περίπου 500 καταναλωτές από την Πιερία. Η τιμή ορίστηκε στα 23 λεπτά το κιλό, όταν την ίδια περίοδο οι έμποροι πλήρωναν τους παραγωγούς με 11 λεπτά το κιλό και τα σούπερ μάρκετ είχαν το προϊόν στο ράφι προς 1 ευρώ το κιλό.
Με αυτή την κραυγαλέα διαφορά τιμής που άφηνε ευχαριστημένες όλες τις πλευρές, όπως ήταν φυσικό η διάθεση των 24 τόνων πατάτας, εκείνη την Κυριακή του Μάρτη, έγινε… εν ριπή οφθαλμού. Μια εβδομάδα μετά υπήρξε δεύτερη διανομή, αυτή τη φορά για ζήτηση της τάξης των 75 τόνων! Ο ντόρος που προκλήθηκε για το πρωτόγνωρο αυτό γεγονός, με τη βοήθεια και των μέσων ενημέρωσης –μέχρι το Al Jazeera και οι New York Times βρέθηκαν, λίγο αργότερα, στην Κατερίνη για να μιλήσουν με τους ιθύνοντες νόες- ήταν μεγάλος και το παράδειγμα των πολιτών της Πιερίας όχι μόνο το μιμήθηκαν κι άλλες εθελοντικές ομάδες ή Δήμοι σε όλη τη χώρα, αλλά επεκτάθηκε και σε πολλά, ακόμη, είδη πρώτης ανάγκης όπως όσπρια, λάδια, χαρτικά, απορρυπαντικά κλπ. Σε μια περίπτωση, μάλιστα, διανομής έξτρα παρθένου ελαιολάδου, που κατέφτασε στην Κατερίνη από την Κρήτη με πέντε νταλίκες, διατέθηκαν 125 τόνοι προϊόντος, συνολικής αξίας περίπου 400 χιλ. ευρώ, μέσα σε περίπου 8 ώρες. Συνιστώντας, όπως ισχυρίζονται οι οργανωτές του event, τη μεγαλύτερη λιανική πώληση ελαιολάδου, που έχει γίνει ποτέ στη χώρα, σε ένα μοναδικό σημείο πώλησης.
Απεδείχθη, όμως, ότι μάλλον δεν άρεσε σε όλους. Θίχθηκαν συμφέροντα, ακολούθησαν οργανωμένες πιέσεις από επαγγελματικές ομάδες (π.χ. λαϊκές αγορές, στεγασμένο εμπόριο κλπ, ιδίως από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, έπνεαν μένεα) και έτσι πέρυσι, κατά τον κ. Τσολακίδη, με το Ν.4264, η προηγούμενη κυβέρνηση απαγόρευσε στους παραγωγούς την απευθείας διάθεση αγροτικών προϊόντων προς τους καταναλωτές, παρά μόνο σε μικρούς δήμους με πληθυσμό μέχρι 3.000 κατοίκους. Προβλέποντας, μάλιστα, αυστηρές ποινές για όσους ρισκάρουν να τον αψηφήσουν, όπως η κατάσχεση των προϊόντων, όσο και του οχήματός τους, καθώς και η επιβολή χρηματικού προστίμου ύψους 5.000 ευρώ. «Για αυτό είχαμε τη μερική κάμψη της δραστηριότητας του κινήματος», τονίζει ο συνομιλητής μας.
Αυτός, ωστόσο, ήταν ένας από τους λόγους. Ένας άλλος, εξίσου σοβαρός, είναι οι έμμεσες πιέσεις που λέγεται ότι ασκούνται σε παραγωγούς όταν συνεργάζονται με το Κίνημα. Όπως υποστηρίζει ο κ. Τσολακίδης, στην επιχείρηση που παράγει απορρυπαντικά και τροφοδοτεί με καθαριστικά για ρούχα και με χαρτικά τους πολίτες της Πιερίας, έγιναν πέντε (5) έλεγχοι από το ΣΔΟΕ, σε διάστημα μόλις δύο ετών. «Έχει την εξήγησή του. Διότι η συγκεκριμένη οικογενειακή επιχείρηση μας προμηθεύει, κάθε περίπου τρεις μήνες, μέσα από το κίνημα χωρίς μεσάζοντες, με 20-30 τόνους απορρυπαντικά με συνέπεια να έχει μειωθεί σημαντικά ο ανάλογος τζίρος στα σούπερ μάρκετ», σημειώνει ο ίδιος και αφήνει να εννοηθεί πως πρόκειται για σύνηθες φαινόμενο.
Πολλές φορές, βέβαια, τα κάστρα… πέφτουν από μέσα. Το κίνημα ίσως δέχθηκε πλήγμα, σε ό,τι αφορά στην αξιοπιστία του και από πρωτοβουλίες που δεν διαπνεόταν ακριβώς από τα πλέον αγνά εθελοντικά κίνητρα. «Υπάρχουν δύο κατηγορίες πρωτοβουλιών από πολίτες, οι οποίες σχετίζονται με το κίνημα χωρίς μεσάζοντες. Στην περίπτωσή μας δεν έγινε τυχαία η κίνηση. Πριν πάρω τηλέφωνο στο Νευροκόπι συμβουλεύτηκα τους δικηγόρους της ομάδας. Φροντίσαμε να είναι η διανομή ημέρα Κυριακή, να μην υπάρχει θέμα ανταγωνισμού με τη Λαϊκή Αγορά, καθώς οι πωλητές εκεί πληρώνουν στο δήμο ενοίκιο και άλλα τέλη, και την ίδια στιγμή αναγκάσαμε τον παραγωγό και μας έφερε χημικές αναλύσεις του προϊόντος, να υπογράψει τους όρους πώλησης και διάθεσης και πάει λέγοντας. Και αυτό το συνεχίζουμε και τώρα. Είναι μια καθαρά οργανωμένη δράση που βασίζεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο και με το επιχείρημα αυτό, ξεπερνούμε και τον σκόπελο του νόμου, γιατί στις εκδηλώσεις διανομής γίνεται η διάθεση των προϊόντων, ενώ η αγοραπωλησία έχει προηγηθεί», εξηγεί ο κ. Τσολακίδης. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι αυτό δεν θέλησαν να το ακολουθήσουν όλοι και στο πλαίσιο αυτό κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε κάποια συγκεκριμένα περιστατικά στη Θεσσαλονίκη, όπου «ομοϊδεάτες μου του ΣΥΡΙΖΑ κάλεσαν 10 παραγωγούς, τους είπαν να, εκεί είναι η πλατεία, φώναξαν και τον κόσμο και του είπαν ελάτε να ψωνίσετε. Τέτοιες συμπεριφορές υπονόμευσαν την οργανωμένη προσπάθεια των άλλων ομάδων και κατά τη γνώμη μου αποσκοπούσαν στο πρόσκαιρο πολιτικό κέρδος. Στόχος όσων μετείχαν σε αυτές ήταν να χτυπηθούν με τα ΜΑΤ και αφού το έκαναν 2-3 φορές στη Θεσσαλονίκη, μετά εξαφανίστηκαν. Όμως δείτε. Λάρισα, Βόλος, Κατερίνη, Κέρκυρα, Λαμία, Αλεξανδρούπολη, είναι μεγάλες επαρχιακές πόλεις, που συνεχίζουν αθόρυβα τις δράσεις χωρίς μεσάζοντες, κάνοντας ουσιαστικό έργο».
Στην περιοχή της Λαμίας, αντίστοιχα, σύμφωνα με τον κ. Καλιαμπέτσο, στις 18 διανομές τις οποίες έχει ολοκληρώσει, μέχρι στιγμής, η τοπική εθελοντική ομάδα Κάστρο Αλληλεγγύης – Χωρίς Μεσάζοντες Λαμίας, έχουν συμμετάσχει περίπου 2.700 οικογένειες, οι οποίες έχουν διενεργήσει σχεδόν 9.000 παραγγελίες και έχουν προμηθευτεί γύρω στους 240 τόνους διαφόρων προϊόντων πρώτης ανάγκης για τα νοικοκυριά. «Αρπακολατζήδες και να θέλουν, δεν μπορούν να το φέρουν εις πέρας αυτό», μας λέει ο κ. Καλιαμπέτσος, ο οποίος, ωστόσο, παραδέχεται πως υπήρξαν και κάποια κρούσματα με «εξυπνάκηδες» παραγωγούς, όπως ένας τα περασμένα Χριστούγεννα ο οποίος «έφερε να διαθέσει μια ποσότητα 1.500 κιλών πατάτας και κρεμμυδιών, τα οποία τα είχαμε απορρίψει προηγουμένως. Τον πήραμε όμως χαμπάρι και του ζητήσαμε να αποχωρήσει αμέσως».
Εκτός από παρελθόν και παρών, σύμφωνα με τους τρεις συνομιλητές μας, το Κίνημα χωρίς Μεσάζοντες έχει μέλλον. Η επόμενη διανομή –σε Βόλο και Λαμία- να έχει προσδιοριστεί για τις 9 Μαίου και μεταξύ άλλων να περιλαμβάνει πατάτες, όσπρια, ρύζι, αλεύρι ζέας, μέλι κλπ. Στη δε, Κατερίνη η τοπική ομάδα είναι ήδη πολύ μπροστά, καθώς έχει συμφωνήσει με τρεις αγρότες του νομού για να καλλιεργήσουν σε συνολική έκταση 1.000 στρεμμάτων φακές, ρεβίθια και φασόλια αποκλειστικά για λογαριασμό του κινήματος χωρίς μεσάζοντες και πλέον προχωρά σε μιας μορφής συμβολαιακή γεωργία και για παραγωγή μήλων, τυριού, ελαιολάδου, ενώ συζητά συνεργασία και με μια κάθετη μονάδα βοοειδών από τη Λάρισα, η οποία διαθέτει πιστοποιημένα κρέατα ελληνικής παραγωγής.
