Εμβόλιο Οξφόρδης: Πώς το έφτιαξαν τόσο γρήγορα
Πώς η τύχη, τα επιστημονικά μυαλά, ο Έμπολα και ένας χιμπαντζής οδήγησαν το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο εμβόλιο κορονοϊού.
- 23 Νοεμβρίου 2020 20:15
Δέκα χρόνια δουλειάς συμπυκνώθηκαν μέσα σε περίπου 10 μήνες στην περίπτωση του εμβολίου κορονοϊού του πανεπιστημίου της Οξφόρδης σε συνεργασία με την εταιρία AstraZeneca, η αποτελεσματικότητα του οποίου φτάνει μέχρι και το 90%, όπως ανακοινώθηκε την Δευτέρα (23/11).
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ωστόσο, και προκειμένου να προλάβουν την αμφισβήτηση αρκετών περί της ασφάλειάς του, η ανάπτυξή του και οι δοκιμές του δεν κρύβουν τίποτα το μεμπτό.
Η ταχύτητα στην ανάπτυξή του είναι απόρροια του συνδυασμού της τύχης και των επιστημονικών μυαλών και το εμβόλιο έχει τις ρίζες του στο θανατηφόρο ξέσπασμα του Έμπολα αλλά και στην καταρροή ενός χιμπαντζή.
Η δουλειά άρχισε χρόνια πριν
Η μεγαλύτερη εσφαλμένη αντίληψη είναι ότι οι έρευνες για το εμβόλιο άρχισαν όταν ξεκίνησε η πανδημία κορονοϊού.
Το μεγαλύτερο ξέσπασμα του Έμπολα παγκοσμίως, που σημειώθηκε το 2014-2016 ήταν μια καταστροφή. Η αντίδραση ήταν πολύ αργή και 11.000 άνθρωποι πέθαναν.
“Ο κόσμος θα έπρεπε να τα είχε πάει καλύτερα”, δήλωσε στο BBC η καθηγήτρια Σάρα Γκίλμπερτ, η αρχιτέκτονας του εμβολίου της Οξφόρδης.
Από τις αλληλοκατηγορίες που ακολούθησαν, προέκυψε ένα σχέδιο για τον τρόπο αντιμετώπισης της επόμενης μεγάλης επιδημίας. Στο τέλος της λίστας με γνωστές απειλές ήταν το “Ασθένεια X” – το όνομα μιας νέας, άγνωστης μόλυνσης που θα έπληττε τον κόσμο.
Το Ινστιτούτο Jenner στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης – πήρε το όνομά του από τον επιστήμονα που έκανε τον πρώτο εμβολιασμό το 1796, και τώρα φιλοξενεί μερικούς από τους κορυφαίους ειδικούς του κόσμου – σχεδίασε μια στρατηγική για να νικήσει έναν άγνωστο εχθρό.
“Σχεδιάζαμε πώς μπορούμε να πάμε πολύ γρήγορα για να κάνουμε εμβόλιο σε κάποιον το συντομότερο δυνατό”, είπε η καθηγήτρια Γκίλμπερτ. “Δεν ολοκληρώσαμε το σχέδιο, αλλά τα πήγαμε αρκετά καλά”.
Το κρίσιμο κομμάτι της τεχνολογίας
Το κεντρικό κομμάτι του σχεδίου τους ήταν ένα επαναστατικό στιλ εμβολίου γνωστό ως “plug and play”. Έχει δύο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για την αντιμετώπιση του άγνωστου – είναι τόσο γρήγορο όσο και ευέλικτο.
Τα συμβατικά εμβόλια – συμπεριλαμβανομένου του συνόλου του προγράμματος ανοσοποίησης παιδικής ηλικίας – χρησιμοποιούν μια θανάσιμη ή εξασθενημένη μορφή της αρχικής λοίμωξης ή εγχέουν θραύσματά της στο σώμα. Αλλά αυτά αναπτύσσονται αργά.
Αντί αυτού, οι ερευνητές της Οξφόρδης δημιούργησαν το ChAdOx1 – ή το Chimpanzee Adenovirus Oxford One.
Οι επιστήμονες πήραν ένα κοινό ιό κρυολογήματος που μόλυνε χιμπατζήδες και το σχεδίασαν για να γίνει το δομικό στοιχείο ενός εμβολίου κατά σχεδόν οτιδήποτε.
Πριν από τον Covid-19, 330 άτομα είχαν λάβει εμβόλια με βάση το ChAdOx1 για ασθένειες που έπιαναν από τη γρίπη, τον ιό Ζίκα και τον καρκίνο του προστάτη έως την τροπική ασθένεια τσικουνγκούνια.
Ο ιός από τους χιμπατζήδες είναι γενετικά τροποποιημένος και δεν μπορεί να προκαλέσει μόλυνση σε ανθρώπους. Στη συνέχεια μπορεί να τροποποιηθεί ξανά για να περιέχει τα γενετικά σχεδιαγράμματα για οτιδήποτε θέλετε να εκπαιδεύσετε το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί. Αυτός ο στόχος είναι γνωστός ως αντιγόνο.
Το ChAdOx1 είναι στην ουσία ένας εξελιγμένος, μικροσκοπικός ταχυδρόμος. Το μόνο που πρέπει να κάνουν οι επιστήμονες είναι να αλλάξουν το δέμα.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΟΪΟ |
|
Πρωτοχρονιά
Ενώ μεγάλο μέρος του κόσμου πέρασε την περσινή Πρωτοχρονιά χωρίς την παραμικρή ανησυχία, η Γκίλμπερτ παρατήρησε αναφορές για «ιική πνευμονία» στο Γιουχάν της Κίνας. Μέσα σε δύο εβδομάδες οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει τον ιό που ήταν υπεύθυνος και άρχισαν να υποπτεύονται ότι μπορούσε να εξαπλωθεί μεταξύ ανθρώπων.
“Σχεδιάζαμε για την ασθένεια X, περιμέναμε την ασθένεια X και νόμιζα ότι θα μπορούσε να είναι αυτό”, δήλωσε η Γκίλμπερτ.
Σε αυτό το σημείο, η ομάδα δεν ήξερε πόσο σημαντική θα ήταν η δουλειά της. Ξεκίνησε ως μια δοκιμή για το πόσο γρήγορα μπορούσαν να “τρέξουν” τη διαδικασία και ως επίδειξη της τεχνολογίας ChAdOx1.
“Νόμιζα ότι θα μπορούσε να ήταν μόνο ένα πρόγραμμα, θα κάναμε το εμβόλιο και ο ιός θα εξαφανιζόταν. Αλλά δεν έγινε έτσι” τόνισε η καθηγήτρια.
Μια τυχερή πανδημία
Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, ήταν τυχερό που η πανδημία προκλήθηκε από κορονοϊό.
Αυτή η οικογένεια ιών είχε προσπαθήσει να περάσει από ζώα σε ανθρώπους δύο φορές τα τελευταία 20 χρόνια – ο Sars το 2002 και ο Mers το 2012. Αυτό σήμαινε ότι οι επιστήμονες γνώριζαν τη βιολογία του ιού, πώς συμπεριφέρεται και την πρωτεϊνη-ακίδα.
“Είχαμε μια τεράστια αρχή”, δήλωσε ο καθηγητής Άντριου Πόλαρντ από την ομάδα της Οξφόρδης.
Η πρωτεΐνη-ακίδα είναι το κλειδί που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει την πόρτα στα κύτταρα του σώματός μας. Εάν ένα εμβόλιο θα μπορούσε να εκπαιδεύσει το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στην ακίδα, τότε η ομάδα ήξερε ότι ήταν πιθανό να το πετύχουν.
Και είχαν ήδη αναπτύξει ένα εμβόλιο ChAdOx1 για το Mers, το οποίο θα μπορούσε να εκπαιδεύσει το ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίσει την ακίδα. Η ομάδα της Οξφόρδης δεν ξεκίνησε από το μηδέν.
“Εάν αυτός ήταν ένας εντελώς άγνωστος ιός, τότε θα ήμασταν σε πολύ διαφορετική θέση”, πρόσθεσε ο καθηγητής Πόλαρντ.
Ήταν επίσης τυχερό που οι κορονοϊοί προκαλούν βραχυπρόθεσμες λοιμώξεις. Σημαίνει ότι το σώμα είναι ικανό να νικήσει τον ιό και ένα εμβόλιο πρέπει απλώς να αξιοποιήσει αυτή τη φυσική διαδικασία.
Εάν ήταν μια μακροχρόνια ή χρόνια λοίμωξη που ο οργανισμός δεν μπορεί να νικήσει – όπως ο HIV – τότε είναι απίθανο να μπορούσε να λειτουργήσει ένα εμβόλιο.
Στις 11 Ιανουαρίου, Κινέζοι επιστήμονες δημοσίευσαν και κοινοποίησαν στον κόσμο τον πλήρη γενετικό κώδικα του κορονοϊού. Η ομάδα είχε όλα όσα χρειάζονταν για να κάνει ένα εμβόλιο Covid-19.
Οι απαραίτητοι έλεγχοι
Ο ποιοτικός έλεγχος δεν είναι ποτέ το πιο ωραίο μέρος ενός προγράμματος, αλλά οι ερευνητές δεν μπορούν να αρχίσουν να δίνουν ένα πειραματικό εμβόλιο στους ανθρώπους, έως ότου είναι σίγουροι ότι έχει γίνει αρκετά αποτελεσματικό.
Σε κάθε στάδιο της διαδικασίας παρασκευής, έπρεπε να διασφαλίσουν ότι το εμβόλιο δεν θα είχε μολυνθεί από ιούς ή βακτήρια. Στο παρελθόν αυτή ήταν μια μακρά διαδικασία.
“Αν δεν σκεφτόμασταν πώς να συντομεύσουμε το χρόνο, θα μπορούσαμε να είχαμε εμβόλιο τον Μάρτιο” δήλωσε η Γκίλμπερτ.
Αντ ‘αυτού, όταν οι δοκιμές σε ζώα είχαν δείξει ότι το εμβόλιο ήταν ασφαλές, οι ερευνητές κατάφεραν να ξεκινήσουν τις δοκιμές του εμβολίου σε ανθρώπους στις 23 Απριλίου.
Ο Δρ Μαρκ Τόσνερ, ο οποίος συμμετείχε στις δοκιμές, δήλωσε ότι η ιδέα ότι χρειάζονται 10 χρόνια για τη δοκιμή ενός εμβολίου είναι παραπλανητική. “Τις περισσότερες φορές, είναι πολύς χρόνος με τίποτα” είπε.
Την περιγράφει ως μια διαδικασία σύνταξης αιτήσεων επιχορήγησης, την απόρριψή τους, την επιστροφή τους, τη λήψη έγκρισης για τη δοκιμή, τη διαπραγμάτευση με τους κατασκευαστές και την προσπάθεια πρόσληψης αρκετών ατόμων για συμμετοχή. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια από τη μία φάση στην άλλη.
“Η διαδικασία είναι μεγάλη, όχι επειδή πρέπει να είναι και όχι επειδή είναι ασφαλής, αλλά λόγω του πραγματικού κόσμου”, δήλωσε ο Δρ Τόσνερ.
Η ασφάλεια δεν θυσιάστηκε. Αντίθετα, η επιστημονική ώθηση για την πραγματοποίηση των δοκιμών, οι άνθρωποι που θέλουν να συμμετάσχουν, και φυσικά τα χρήματα παρακάμπτουν πολλά από τις συνηθισμένες καθυστερήσεις.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα εμφανιστούν προβλήματα στο μέλλον – η ιατρική έρευνα δεν μπορεί να εγγυηθεί κάτι τέτοιο. Συνήθως, οι παρενέργειες των εμβολίων εμφανίζονται είτε τη στιγμή που χορηγούνται είτε λίγους μήνες μετά. Είναι πιθανό ότι πιο σπάνια προβλήματα θα μπορούσαν να προκύψουν όταν εμβολιαστούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά αυτό ισχύει για κάθε εμβόλιο που έχει αναπτυχθεί μέχρι σήμερα.
Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr