IBRAHIM MAALOUF: ΠΟΙΟΣ ΠΙΣΤΕΥΕ ΟΤΙ ΤΟ 2025 ΘΑ “ΞΥΠΝΟΥΣΑΝ” ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

«Πάντα πίστευα ότι η μουσική δεν έχει όρια… μπορώ να συνδυάσω τις μελωδικές γραμμές της τρομπέτας μου με τους κοφτούς, ρυθμικούς ρυθμούς της ραπ»… Ο πολυβραβευμένος Γαλλολιβανέζος τρομπετίστας Ibrahim Maalouf (Ιμπραΐμ Μααλούφ) είναι ένας βιρτουόζος μουσικός, με διεθνή πείρα και περγαμηνές, που επαναπροσδιορίζει τη μουσική έκφραση προσθέτοντας ένα μαγικό συστατικό. Την ενσυναίσθηση. 

Τυχεροί όσοι τον ακούσαμε το καλοκαίρι του 2022 στο Ηρώδειο, αλλά ευτυχώς επιστρέφει φέτος για δύο μοναδικές βραδιές, 10 Ιουνίου Λυκαβηττό και 11 Ιουνίου Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη. Μια συζήτηση με αυτόν τον πολυσχιδή καλλιτέχνη δεν μπορεί παρά να είναι ένα ταξίδι με αφετηρία το Λίβανο, τη χώρα που γεννήθηκε.

Μας μιλά για τη μουσική κληρονομιά της οικογένειας Maalouf, τον πρόσφατο δίσκο του όπου παίζει τρομπέτα ο 3 ετών γιος του και για το πώς ο Κουίνσι Τζόουν υπήρξε πρόσωπο-κλειδί στη ζωή του.

Ibrahim Maalouf – Σε μια εποχή κρίσης, η μουσική παλεύει την απελπισία

Με περισσότερα από είκοσι χρόνια εντυπωσιακής παρουσίας στα διεθνή μουσικά δρώμενα, sold out συναυλίες σε πάνω από 40 χώρες και με μεγάλη ηχητική γκάμα που συνδυάζει πολλά μουσικά είδη από την τζαζ και την αραβική μουσική μέχρι τη σημερινή ραπ, ο Ibrahim Maalouf περνάει στην επόμενη φάση… του απολογισμού.

Με το πρόσφατο άλμπουμ του “Trumpets Οf Michel-Ange” (TOMA), δημιουργεί ένα έργο που κλείνει μέσα του όλη την αγάπη για τη μουσική κληρονομιά της οικογένειάς του και πιο συγκεκριμένα του πατέρα του, μεγάλου μουσικού Nassim Maalouf και εφευρέτη της τετραβάλβιδης τρομπέτας.

Ο τίτλος του δίσκου κλείνει μέσα του μια έμμεση αναφορά στον Μιχαήλ Άγγελο, τον σπουδαίο δημιουργό της Καπέλα Σιξτίνα, και αντικατοπτρίζει τη ματιά με την οποία ο μικρός Maalouf έβλεπε τον πατέρα του: έναν πρωτοπόρο μουσικό, που, όπως ο μεγάλος καλλιτέχνης, επινόησε κάτι νέο — την τρομπέτα με την τέταρτη βαλβίδα. Εκείνος, πρόσφυγας στη Γαλλία, ζούσε τότε σ’ ένα εκκλησάκι, βρίσκοντας καταφύγιο ανάμεσα στους τοίχους της πίστης και της τέχνης.

Σε μια εποχή κρίσης, ο Ibrahim μας υπενθυμίζει ότι η ίδια η μουσική είναι μια μορφή αντίστασης ενάντια στην απελπισία. Είτε μέσα από τους χαρούμενους ρυθμούς της συνεργασίας με ετερόκλητους μουσικούς είτε μέσα από τις πιο ήσυχες, πιο εσωστρεφείς στιγμές της οικογενειακής διασύνδεσης, η τρομπέτα του Ibrahim Maalouf ακούγεται ως σύμβολο ανθεκτικότητας.

Για να καταλάβει κανείς το άλμπουμ TOMA, χρειάζεται ίσως να επιστρέψει στις ρίζες του μουσικού: στο χωριό Kafarakab του Λιβάνου. Βρίσκεται περίπου μία ώρα ανατολικά της Βηρυτού και είναι ο τόπος όπου γεννήθηκε ο Nassim, πατέρας του Ibrahim. Εκεί βρίσκεται και το πατρικό σπίτι της οικογένειας Maalouf, που χτίστηκε πριν από πέντε αιώνες.

Το επώνυμό τους εξαπλώθηκε έκτοτε, ασκώντας διαρκή επίδραση στη λογοτεχνία και τη μουσική του κόσμου. Ο θείος του, Amin είναι ένας από τους πιο διάσημους συγγραφείς της Γαλλίας και του Λιβάνου, με τα μυθιστορήματά του να έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες, ενώ η διεθνής καριέρα του Ιμπραήμ ανεβαίνει ασταμάτητα από τότε που ο Quincy Jones τον εντόπισε στο Φεστιβάλ Τζαζ του Μοντρέ το 2017.

Το “Kafarakab” προέρχεται από τις αραβικές λέξεις “kfar” (σπίτι) και “akab” (γεράκι). Σε αφιερώματα για τη μουσική του, το γεράκι έχει χρησιμοποιηθεί κάποιες φορές για να περιγράψει την προσωπικότητα και την πορεία του Ibrahim. Το γεράκι συμβολίζει τη συνεχή παγκόσμια παρουσία του, την ανήσυχη περιπλάνησή του, αλλά και την ικανότητά του να υψώνεται πάνω από τις δυσκολίες, να βλέπει τα πράγματα από ψηλά, παραμένοντας όμως βαθιά δεμένος με τον τόπο και τις παραδόσεις του. Όλα αυτά τα στοιχεία αποτυπώνονται και στο TOMA, το 19ο προσωπικό άλμπουμ μιας εντυπωσιακής καριέρας.

Ένα άλμπουμ γύρω από την τετραβάλβιδη τρομπέτα του πατέρα του. Έπρεπε να φτάσει σε μια ορισμένη ωριμότητα, να βρει τους κατάλληλους μουσικούς για να υλοποιήσει αυτό το πρότζεκτ. O πατέρας του εφηύρε αυτή την τρομπέτα στις αρχές της δεκαετίας του ‘70. Όταν ήταν φοιτητής και ταξίδεψε στη Γαλλία το ‘60 για να σπουδάσει κλασική μουσική θέλησε να προσαρμόσει την τρομπέτα έτσι ώστε να μπορεί να παίζει αραβική μουσική. Η τροποποίηση αυτή επιτρέπει στο όργανο να παίζει πολύπλοκες μικροτονικές κλίμακες. “Αυτή η τρομπέτα έχει μεγάλη σημασία για μένα. Γιατί είναι το μοναδικό όργανο στον κόσμο που μου επιτρέπει να παίζω κλασική μουσική, τζαζ, αραβική μουσική, ποπ, σάλσα, ραπ, ό,τι μουσική θέλω, ακόμα και ηλεκτρονική μουσική. Μπορώ να παίζω μουσικές από όλο τον κόσμο, γιατί είναι ένα μαγικό όργανο” μας έχει πει ο Ibrahim Maalouf.

Οι τρομπέτες του… Μιχαήλ Αγγέλου και μια βραδιά με τον Κουίνσι Τζόουνς

“Είναι δύσκολο να εξηγήσω τους διάφορους λόγους που διάλεξα να ονομάσω έτσι το άλμπουμ μου. Αλλά αν έπρεπε να το συνοψίσω, θα έλεγα ότι είναι ένας τρόπος να αποτίσω φόρο τιμής στον πατέρα μου, ο οποίος σχεδίασε αυτό το όργανο, που είναι το μεγάλο του αριστούργημα. Και ναι, σίγουρα, αυτό το όργανο έχει διαμορφώσει όλη μου τη μουσική.

Όταν δουλεύω πάνω σε μουσική, και ειδικά όταν είναι τόσο σημαντική για εμένα, προσπαθώ να μην την αναλύω υπερβολικά. Όσο περισσότερο γίνεται διανοητική, τόσο λιγότερο η μουσική αγγίζει τις καρδιές μας. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, απλώς αφήνω την έμπνευσή μου να μιλήσει, ελπίζοντας ότι θα μεταφέρει τα συναισθήματα και όσα θέλω να πω. Αυτό πάντα λειτουργούσε για μένα, και είναι ο μόνος τρόπος που γνωρίζω” μας λέει ο Ibrahim.

Το προτελευταίο κομμάτι του άλμπουμ, το «Timeless», κλείνει με ένα σόλο που ακούμε τον πατέρα του, Nassim καθως και τις διστακτικές νότες τρομπέτας του τρίχρονου γιου του Ibrahim, Nael. Το άλμπουμ είναι ταυτόχρονα φόρος τιμής και διαγενεακής συμφιλίωσης.

Είναι αναμφίβολα ένας φόρος τιμής στον Nassim, αλλά και ένας εορτασμός της ευρύτερης ιδέας της μετάδοσης ιδεών – μεταξύ πατέρων και γιων, μεντόρων και προστατευόμενων και μεταξύ πολιτισμών: “Πιστεύω ότι μερικές φορές η μουσική και οι μελωδίες έχουν τα όριά τους. Χρειαζόμουν να περάσω αυτό το όριο και να φέρω τη μουσική μου σε ένα άλλο επίπεδο ανθρωπισμού.

Το να φέρω τον πατέρα μου και τον γιο μου και τους ήχους τους μέσα στη μουσική που ονομάζεται “timeless” (δηλ. άχρονο) μου δίνει την εντύπωση ότι όχι μόνο η μουσική μιλάει συναισθηματικά, αλλά και φέρνει τρεις γενιές μαζί σε μια ατελείωτη στιγμή” μας λέει και η επόμενη ερώτησή μας έχει να κάνει με τον δικό του μέντορα τον θρυλικό “μαέστρο” Κουίνσι Τζόουνς, που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Νοέμβριο.

“Όταν γνώρισα τον Κουίνσι το 2017, ήρθε να με βρει αμέσως μετά την εμφάνισή μου στο Montreux Jazz Festival και μου πρότεινε να συνεργαστούμε, ώστε να με μανατζάρει στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Αυτό άλλαξε σίγουρα τη ζωή μου, γιατί μπορείς να φανταστείς τη διαφορά όταν κάποιος καλλιτέχνης και μάνατζερ αυτού του βεληνεκούς, λέει: “Θέλω να βοηθήσω αυτόν τον νέο άνθρωπο που το αξίζει!”

Είναι μια τεράστια αλλαγή και επίσης, μια εκπληκτική εμπειρία. Έχω παίξει πολλές φορές γι’ αυτόν, μαζί του και για τα γενέθλιά του. Οι τελευταίες συναυλίες για τα 90ά του γενέθλια στο Hollywood Bowl στο Λος Άντζελες, όταν μοιράστηκα τη σκηνή με τον Stevie Wonder, τον John Legend, την Jennifer Hudson, τον Jacob Collier και τόσους άλλους υπέροχους καλλιτέχνες ήταν σίγουρα από τις πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής μου.”

Στο βιβλίο του “The Philosophy Behind Improvisation”, ο Maalouf προσφέρει μια βαθιά σκέψη πάνω στη μουσική φιλοσοφία, μιλώντας για τις αρετές του “αυτοσχεδιασμού”:

“Η πραγματική επίδραση του αυτοσχεδιασμού σε αυτούς που τον εξασκούν είναι η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Δημιουργώντας μουσική ή οτιδήποτε καλλιτεχνικό, χρειάζεται την ικανότητα να κατανοείς πώς αντιδρούν οι άλλοι άνθρωποι, πώς νιώθουν, πώς αλληλεπιδρούν. Ο τρόπος που δημιουργούμε στη ζωή μας βασίζεται σε ό,τι αισθανόμαστε όταν αντιμετωπίζουμε το απρόβλεπτο. Το αποτέλεσμα είναι καλλιτεχνικό, αλλά το να μπορέσεις να κατανοήσεις αυτή τη γλώσσα και τι σημαίνει όλο αυτό, χρειάζεται ένα επίπεδο κατανόησης και πολλή ενσυναίσθηση. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι το νόημα του αυτοσχεδιασμού. Διδάσκοντας πώς να αλληλεπιδράς με τον κόσμο και με τη διαφορετικότητα”.

Σε προηγούμενη συζήτησή μας, μιλώντας για την εμφάνισή του με τον Sting στην επαναλειτουργία του Bataclan, μας είχε πει ότι ό,τι έχει κάνει δεν είναι πολιτικό, αλλά κοινωνικό και ανθρώπινο. “Το να βοηθάς λίγο με τη μουσική σου δεν σημαίνει ότι κάνεις πολιτική. Απλώς δίνεις τροφή για την ψυχή. Για να κρατήσεις την ψυχή ζωντανή. Και αυτός πιστεύω είναι ο σκοπός της μουσικής” μας είχε πει και σήμερα τα πράγματα είναι ακόμα πιο “εκρηκτικά”.

Η κυκλοφορία του TOMA έρχεται σε μια εποχή παγκόσμιων ανακατατάξεων. Η Εγγύς Ανατολή συνεχίζει να μαστίζεται από συγκρούσεις, με τον Λίβανο σε κατάσταση οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης και τη Γάζα να παραπαίει από μια άνευ προηγουμένου στρατιωτική επίθεση.

Τι λέει σήμερα για την παγκόσμια πολιτική κατάσταση; “Είναι πραγματικά σπαρακτικό να βλέπεις την έλλειψη κατανόησης και ενσυναίσθησης από τους μεγάλους ηγέτες του κόσμου. Μας δίδασκαν στο σχολείο ότι παλαιότερα υπήρχαν πολύ σκληροί ηγέτες, αλλά ποιος θα φανταζόταν ότι το 2025 θα έρθουμε αντιμέτωποι πάλι με τέτοιου είδους ανθρώπους; Δεν έχω λόγια να περιγράψω ό,τι σκέφτομαι για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στον κόσμο. Ο μόνος τρόπος που μπορώ να το εκφράσω είναι μέσω της μουσικής. Και ελπίζω πραγματικά να περάσει το μήνυμα.”

Ολοκληρώνοντας και ακούγοντας τον δίσκο του άνετα θα τον φανταζόμασταν να παίζει παραδοσιακή ελληνική μουσική. “Όταν ήμουν παιδί, η μητέρα μου άκουγε ελληνική μουσική συνεχώς. Στην πραγματικότητα, δεν είναι και τόσο διαφορετική από τη λιβανέζικη μουσική σε πολλές πτυχές. Γενικά, ο ελληνικός και ο λιβανέζικος πολιτισμός έχουν πολλά κοινά. Και να σου πω κάτι που ίσως σε εκπλήξει, έχω και ελληνική καταγωγή!”.

Αυτό δεν αποτελεί τόσο έκπληξη όσο ο τρόπος με τον οποίο εργάζεται ακούραστα πάνω στο να κάνει πραγματικότητα το όνειρο του πατέρα του: δηλαδή κάποια μέρα να παίζουν όλοι την τρομπέτα του. “Εργάζομαι πάνω σε αυτό καθημερινά” μας λέει. “Δημιούργησα μια νέα μάρκα τρομπετών, την TOMA, και ίδρυσα μια νέα ακαδημία τρομπετών, την Trumpets of Michel Ange International Academy, όπου δίνω δωρεάν μαθήματα σε όλους όσοι έχουν στην κατοχή τους αυτή την τρομπέτα. Επίσης, προσκαλώ όλους τους τρομπετίστες να ανέβουν στη σκηνή μαζί μας και να παίξουν σε οποιαδήποτε από τις εμφανίσεις μου”.

– Εισιτήρια: more.com