Ενεργειακός επιθεωρητής αποκαλύπτει δυο ρεαλιστικές απειλές μπλακ άουτ στην Ελλάδα

Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης είναι ο άνθρωπος που βλέπετε στις οθόνες σας, κάθε φορά που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) αποφασίζει να δώσει ένα εξτρά ενδιαφέρον στη ζωή μας με τα χρώματα και τις χρεώσεις των ειδικών τιμολογίων ρεύματος.

Ο μηχανολόγος, μηχανικός και ενεργειακός επιθεωρητής της προϋπηρεσίας χρόνων στο Βέλγιο έγινε ο προορισμός του NEWS 24/7, όπως προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς εξαφανίστηκε το ρεύμα από την Ισπανία, την Πορτογαλία και περιοχές της Γαλλίας και -φυσικά-, αν υπάρχει το ενδεχόμενο να ζήσουμε ανάλογη εμπειρία στην Ελλάδα.

Disclaimer: κάθε Πάσχα φτάνουμε κοντά στη συγκίνηση.

Κατ’ αρχάς, ο κύριος Χριστοδουλίδης ενημέρωσε επί της αρχιτεκτονικής των ηλεκτρικών δικτύων στην Ευρώπη, εξηγώντας πως υπάρχουν 4 διαφορετικά, χωρίς να μπορεί το ένα να επηρεάζει το άλλο. «Για αυτό ό,τι έγινε στην Ισπανία και την Πορτογαλία δεν επηρέασε τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ».

Πιο συγκεκριμένα «η Ισπανία και η Πορτογαλία, συν κάποιες περιοχές της Γαλλίας είναι άμεσα διασυνδεδεμένες -αν συμβεί ένα πρόβλημα στη μια χώρα, μεταφέρεται και στην άλλη) και αποκομμένες από το υπόλοιπο δίκτυο. Όπως είμαστε εμείς με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τα Βαλκάνια. Αν θυμάστε πέρυσι, υπήρχε μίνι ενδημική ενεργειακή κρίση που επηρέασε μόνο αυτές τις χώρες.

Μετά, υπάρχει το δίκτυο της Κεντρικής Ευρώπης (Βέλγιο, Γερμανία, Αυστρία κλπ -είναι το πιο ισχυρό) και αυτό της Βόρειας (οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν το δικό τους)».

Όταν συνέβη ό,τι συνέβη τη Δευτέρα, ο κύριος Χριστοδουλίδης “επισκέφτηκε” τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ενέργειας «και είδα την καμπύλη μεταβολής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο της Ιβηρικής Χερσονήσου, από τις 11.30 έως τη 1. Η ζήτηση ήταν σε χαμηλά επίπεδα, ενώ υπήρχε υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας. Σχεδόν όλη η ενέργεια προερχόταν από τις πράσινες μονάδες, με συνέπεια να υπάρχουν και αρνητική τιμή η χονδρεμπορική του ρεύματος.

«Πριν το μπλακ άουτ, το 86% της ενέργειας παραγόταν από πράσινες μονάδες, με αποτέλεσμα στις 12.30, όταν η ζήτηση ήταν ιδιαίτερα χαμηλή, να δημιουργηθεί ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, αστάθεια στο δίκτυο και μπλακ άουτ, καθώς δεν υπήρχαν αποθηκευτικά συστήματα».

«Στην Ισπανία υπάρχουν λίγες μονάδες όπου αποθηκεύουν την περίσσεια της πράσινης ενέργειας. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν καθόλου».

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΣΥΧΝΑ ΜΕ ΜΠΛΑΚ ΑΟΥΤ

Περίσσεια πράσινης ενέργειας έχει λοιπόν, και η Ελλάδα του ήλιου τις 360 από τις 365 ημέρες το χρόνο «αλλά δεν έχουμε καθόλου αποθηκευτικές μονάδες, οπότε κάθε άνοιξη υπάρχει ένα ζήτημα» λέει ο ειδικός.

«Οι περισσότερες πράσινες μονάδες στα πράσινα πάρκα, έχουν αυτοματοποιημένες διατάξεις. Έτσι, όταν υπάρχει υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας -γιατί υπάρχει πολύς τσάμπα ήλιος και τσάμπα άνεμος- και είναι αργία, όπως το Πάσχα άρα η ζήτηση είναι χαμηλή, ο ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργεια) αποκόπτει τις μονάδες από τα δίκτυα, για να μην υπάρξει υπερέγχυση.

Οι μικρές μονάδες όμως, δεν έχουν αυτοματοποιημένα συστήματα. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να πάει ο παραγωγός και να κατεβάσει με το χέρι του το διακόπτη.

«Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 11 έως τις 17.00 οι παραγωγοί ειδοποιούνταν με Alert μέσω γραπτών μηνυμάτων, να αποκόψουν τις μονάδες τους, διαφορετικά θα είχαμε μπλακ άουτ».

«Κανονικά θα έπρεπε όλες οι μονάδες να είναι αυτοματοποιημένες, ώστε όταν υπάρχει υπερέγχυση πράσινης ενέργειας, ό,τι δεν καταναλώνεται, να αποθηκεύεται. Εμείς δεν αποθηκεύουμε, άρα αν δεν κάνουμε αποκοπή, πάμε σε μπλακ άουτ».

Γιατί δεν έχουμε μια μονάδα αποθήκευσης, έτσι για το καλό;

«Το προτέρημα της Ελλάδας είναι πάντα ότι βάζουμε το κάρο να σέρνει το άλογο. Στις αδειοδοτήσεις των μονάδων ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) δεν φροντίσαμε να υπάρχει ως προαπαιτούμενο. Κάποια στιγμή έγινε υπερεγκατάσταση, ενώ η ζήτηση στην Ελλάδα είναι συγκεκριμένη.

Όταν υπερεγκαθιστάς και γίνεται υπερέγχυση σε δίκτυο συγκεκριμένης, περιορισμένης, χωρητικότητας, τι θα γίνει; Θα κλατάρει το δίκτυο.

Θα έπρεπε λοιπόν, όποιος παίρνει άδεια για φωτοβολταϊκά, να βάζει αντίστοιχη αποθηκευτική μονάδα -μια μπαταρία-, ό,τι κάνουν δηλαδή, οι Ολλανδοί και οι Σουηδοί, οι οποίοι έχουν λύσει αυτά τα θέματα. Ή στα 100 πάρκα, τα 20 να έχουν αποθηκευτικές μονάδες. Η αλήθεια είναι πως η εγκατάσταση αποθηκευτικών συστημάτων έχει υψηλό κόστος. Είναι όμως, ανάγκη και πρέπει να την κάνουμε, γιατί δεν γίνεται κάθε φορά να στέλνεις alert στον παραγωγό, να φεύγει -για παράδειγμα- από την Αθήνα για τη Λαμία, ώστε να κατεβάσει το διακόπτη».

Δεν θα μπορούσαμε να πουλήσουμε την περίσσεια πράσινης ενέργειας στους γείτονες; Σε αυτούς με τους οποίους μοιραζόμαστε το δίκτυο;

«Η αγορά στα Βαλκάνια είναι ρηχή. Δεν υπάρχει ζήτηση από την Αλβανία, τα Σκόπια και τη Βουλγαρία. Δεν είμαστε όπως είναι στην Κεντρική Ευρώπη, όπου το ισοζύγιο ενεργειών δεν έχει καμία σχέση και γίνεται ανταλλαγή από χώρα σε χώρα.

Σκεφτείτε πως υπάρχουν και χειρότερα από εμάς. Η Κύπρος είναι εντελώς απομονωμένη: πήγε να γίνει η διασύνδεση της με την Κρήτη με καλώδιο, ώστε να συνδεθεί με την Ευρώπη και είδατε τι προβλήματα προέκυψαν».

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΙΣΠΑΝΟΙ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΓΙΑ ΑΣΤΑΘΕΙΑ ΔΙΚΤΥΟΥ

Η αιτία της αστάθειας του δικτύου είναι κατά τον κύριο Χριστοδουλίδη, το επικρατέστερο σενάριο. Όπως λέει όμως, «δεν είναι κάτι που θέλουν να αναφέρουν, γιατί θα καταρρεύσει το πράσινο αφήγημα. Θα ξεσηκωθούν οι Ισπανοί και θα ζητήσουν το λόγο που επιδοτήθηκαν τόσα πάρκα για φθηνό ρεύμα από τον τσάμπα ήλιο και τον τσάμπα άνεμο και η προσπάθεια αυτή γύρισε σε μπούμερανγκ -με τους πολίτες να γυρίζουν στα κεριά.

Πώς θα επιχειρηματολογήσουν;

Πλέον είναι και είμαστε σε κατάσταση που θα πρέπει να σταματήσει η αδειοδότηση πράσινων μονάδων εδώ και τώρα, εάν δεν καλυφθεί το 20% της πράσινης εγκατεστημένης ισχύος με αντίστοιχα αποθηκευτικά συστήματα».

«Στην Ελλάδα άρχισε ένα σχετικός διαγωνισμός, αλλά κηρύχθηκε μη γόνιμος. Μετά έγιναν ενστάσεις και αναβολές και ενώ έλεγαν πως το 2026 θα έχουμε τις πρώτες αποθηκευτικές μονάδες, τώρα πάει για το 2027 και το 2028».

«Εφόσον δεν έχουν φτιάξει αποθηκευτικά συστήματα, για να διαχειριζόμαστε την πράσινη ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο, δεν έχουμε κάνει βήματα για τον εξηλεκτρισμό της χώρας. Ακόμα ζεσταινόμαστε με πετρέλαιο και όχι αντλίες θερμότητας.

Γίνονται μεν, κάποιες ενέργειες, αλλά είμαστε σε αρχικό στάδιο. Αν είχαμε κάνει μεγαλύτερες επενδύσεις να εξηλεκτρίσουμε τη χώρα, δεν θα είχαμε τώρα αυτό το πρόβλημα».

ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΩΝ ΑΚΡΑΙΩΝ ΚΑΙΡΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ

Ο καθ’ ύλην αρμόδιος διευκρίνισε επίσης, πως τρεις είναι οι λόγοι που μπορεί να δημιουργηθεί μπλακ άουτ. Πέραν της αστάθειας του δικτύου, υπάρχει η κυβερνοεπίθεση -που απορρίφθηκε από τους Ισπανούς και τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα.

«Το καλοκαίρι, στις υψηλές θερμοκρασίες και τις πυρκαγιές και στις ακραίες πολικές θερμοκρασίες, προκύπτει το φαινόμενο της επαγομένης ατμοσφαιρικής δόνησης.

Στον πλανήτη πέφτουν γεωμαγνητικές καταιγίδες, μικρής, μεσαίας ή μεγάλης έντασης. Όταν πέφτουν σε συγκεκριμένη περιοχή, επηρεάζουν τα ηλεκτρομαγνητικά της πεδία και άρα τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι να αυξομειώνεται απότομα η πίεση και η θερμοκρασία κι έτσι να ταλαντώνονται τα καλώδια. Η συνέπεια είναι η δημιουργία γεωεπαγόμενων ρευμάτων.

Αντιστρέφονται και δημιουργούν τεράστια απώλεια φορτίου».

Δεν υποστηρίζει αυτή τη θεωρία, καθώς «στη 1 το μεσημέρι, ώρα Ισπανίας η ζήτηση έπεσε από τα 25 γιγαβάτ στα 12, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.

Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες αστάθειες στο δίκτυο με αποτέλεσμα τα αλυσιδωτά μπλακ άουτ. Σε μεγάλη ένταση και έκταση γίνεται ό,τι έγινε στην ιβηρική χερσόνησο».

Βέβαια, τα γεωεπαγώμενα ρεύματα μπορούν να πλήξουν και την Ελλάδα ή όποιο άλλο μέρος. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι «η υπογειοποίηση των καλωδίων, για να είναι προστατευμένα. Πρόκειται για σημαντικό παράγοντα άμυνας για τέτοια φαινόμενα».

Στην Ελλάδα «έχουμε 240 χιλιάδες χιλιόμετρα εναέριο δίκτυο μέσης και υψηλής τάσης. Μέχρι τώρα έχει υπογειοποιηθεί μόνο το 15%. Ο προγραμματισμός του ΔΕΔΔΗΕ είναι να ολοκληρώσει το 80% έως 2035».

Δεν ξέρω τι σκέφτεστε, αλλά μάλλον συμφωνούμε.