ΗΠΑ: Από σύμμαχοι, αντίπαλοι – Ο Καναδάς και το αντι-Τραμπ ρεύμα

Ο Τραμπ υποστήριζε ότι θα “κατέστρεφε” το κατεστημένο και τους κεντρώους πολιτικούς, που θεωρούσε μέρος του “συστήματος”, με μια λαϊκιστική αντι-woke επανάσταση.

Ωστόσο, η δεύτερη θητεία του φαίνεται να κάνει ακριβώς το αντίθετο. Οι πολιτικές του και η συμπεριφορά του προκαλούν απογοήτευση και δυσαρέσκεια, ακόμα και στους λαϊκιστές και στις χώρες που τον στήριζαν, με αποτέλεσμα οι ίδιες οι “εκτός κατεστημένου” δυνάμεις να αρχίζουν να απομακρύνονται από τον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο.

Πολλές δυτικές δημοκρατίες αντιμετωπίζουν τα ίδια δυσεπίλυτα πολιτικά ζητήματα, που ανέδειξαν τον Τραμπ πέρυσι, όπως η ακρίβεια, η στεγαστική κρίση και το μεταναστευτικό. Έτσι, πριν λίγο καιρό, το σχέδιο του Τραμπ για το 2024 έμοιαζε με “οδικό χάρτη” για τους λαϊκιστές παντού. Ωστόσο, οι προσπάθειες συγκέντρωσης εξουσίας, οι επιθέσεις του στους συμμάχους των ΗΠΑ και οι εμπορικοί πόλεμοι έχουν δημιουργήσει δυσαρέσκεια.

Όπως επισημαίνει το CNN, οι ξένοι μπορεί να είναι κυνικοί με τους δικούς τους ηγέτες, αλλά πολλοί κοιτάζουν τους Αμερικανούς και σκέφτονται «δεν θέλουμε αυτό που έχετε εσείς».

Γι’ αυτό ο Μαρκ Κάρνεϊ παραμένει πρωθυπουργός του Καναδά.

Το κόμμα των Φιλελεύθερων γιορτάζει μια ανατρεπτική νίκη στις καναδικές εκλογές, αλλά αξίζει να σημειωθεί ότι δεν θα είχε πετύχει ένα τόσο σαρωτικό αποτέλεσμα χωρίς τον Τραμπ και την απαίτησή του να γίνει ο Καναδάς η 51η πολιτεία των ΗΠΑ. Η πρόταση αυτή, σε συνδυασμό με τη δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στην καναδική οικονομία, οδήγησε στην καταστροφή της αντιπολίτευσης.

“Ο ηγέτης των Συντηρητικών, Πιέρ Πολιέβρ, είχε επαναλάβει πολλές φορές τη γλώσσα του Τραμπ τα τελευταία χρόνια”, ανέφερε ο Ματ Λέμπο, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Οντάριο. “Το να ακούγεται κανείς σαν τον Τραμπ τη στιγμή που όλος ο Καναδάς στρέφει την προσοχή του στον Τραμπ και βλέπει τη ζημιά που προκαλεί, ήταν απλώς μια καταστροφική επιλογή”.

Ο Τραμπ μπορεί να εμφανίζεται ως αντίπαλος της παγκοσμιοποίησης, των οπαδών της και του κατεστημένου συνολικά, όμως ο Μαρκ Κάρνεϊ αντιπροσωπεύει κάτι το εντελώς αντίθετο από την εικόνα του αντισυστημικού ηγέτη που προβάλλει ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος. Συγκεκριμένα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο δημοσίευμα του CNN, “δεν υπάρχει τίποτα πιο κατεστημένο από έναν πρωθυπουργό που σπούδασε στο Χάρβαρντ και την Οξφόρδη και διοίκησε δύο κεντρικές τράπεζες“. “Ο Μαρκ Κάρνεϊ μοιάζει φτιαγμένος για αυτή τη στιγμή”, τόνισε εμφατικά ο Λέμπο.

Επιστροφή στην Αυστραλία;

Η επόμενη ευκαιρία για ένα αντι-Τραμπ κύμα είναι στην Αυστραλία, η οποία έχει γενικές εκλογές αυτό το Σαββατοκύριακο.

Μερικές εβδομάδες πριν, ο πρωθυπουργός των Εργατικών, Άνθονι Αλμπανίζι, φαινόταν να οδεύει προς την ήττα. Ωστόσο, κατάφερε να ανακτήσει τη δημοτικότητα του και σημείωσε άνοδο στις δημοσκοπήσεις εξαιτίας της λαϊκής οργής για τους δασμούς των ΗΠΑ, ενώ η αντιπολίτευση, η συντηρητική συμμαχία υπό την ηγεσία του Πίτερ Ντάτον, ενός ακόμα πολέμιου της “πολιτικής ορθότητας”, έχει σταματήσει να “ανεβαίνει”, τουλάχιστον δημοσκοπικά.

Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς τι θα αποφασίσουν οι ψηφοφόροι. Αλλά αν η κυβέρνηση του Αλμπανίζι, η οποία κάποτε ήταν αντιδημοφιλής, επιβιώσει, ο συντηρητικός Ντάτον θα αντιμετωπίσει τις ίδιες προκλήσεις και επικρίσεις σχετικά με την πολιτική του θέση, όπως ο Καναδός, Πιέρ Πολιέβρ.

Ακόμα και οι ηγέτες που δεν αντιμετωπίζουν εκλογές αναγκάζονται να αναπροσαρμόσουν την πολιτική τους, για να αντιμετωπίσουν την ταραχώδη δεύτερη θητεία του Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος είναι ιδιαίτερα αντιπαθής στο εξωτερικό και η επιθετική ρητορική του έχει καλλιεργήσει μια αντι-αμερικανική διάθεση, που δημιουργεί διλήμματα στους ηγέτες, που πρέπει να συνεργαστούν μαζί του.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, για παράδειγμα, δεν κατάφερε να διατηρήσει τη στήριξη των Βρετανών ψηφοφόρων, μετά τη συντριπτική του νίκη στις εκλογές πέρυσι. Ωστόσο, η δημοτικότητά του εκτοξεύθηκε λόγω της ανθεκτικής του στάσης απέναντι στον Τραμπ και της στήριξης στην Ουκρανία, καθώς οι ΗΠΑ άρχισαν να γυρίζουν την πλάτη τους. Παρ’ όλα αυτά, η μεγαλύτερη πρόκληση του Στάρμερ έρχεται με την επικείμενη επίσκεψη του προέδρου στις 11 Νοεμβρίου μαζί με τον Βασιλιά Κάρολο Γ’ – μια χειρονομία που βρίσκει αντίθετους πολλούς Βρετανούς.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, παλεύει από την επανεκλογή του και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατάρρευση της δικής του κυβέρνησης, μετά την απόφασή του να προκηρύξει εκλογές στη Εθνοσυνέλευση πέρυσι. Όμως, ξαφνικά, φαίνεται προφητικός. Χρόνια τώρα προειδοποιεί ότι η Ευρώπη πρέπει να φροντίσει τις αμυντικές της ανάγκες – και οι επιθέσεις του Τραμπ κατά των συμμάχων της, επέτρεψαν στον Μακρόν να αναβιώσει την ανεπίσημη εκστρατεία του να γίνει ο αναντικατάστατος ηγέτης της ΕΕ.

Οι εκλογές στη Γερμανία νωρίτερα φέτος φάνηκαν να ακολουθούν διαφορετική πορεία, καθώς το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα AfD διπλασίασε τα ποσοστά του μετά την ανοιχτή υποστήριξη του αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς και του Έλον Μασκ. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η ανησυχία των ψηφοφόρων για ένα αμερικανικού τύπου δεξιό ρεύμα έθεσε ένα όριο στην άνοδο του AfD.

Σε άλλες χώρες της Ευρώπης, η στάση του Τραμπ «America First» έχει αλλάξει το παιχνίδι για τα δεξιά κόμματα που τον βλέπουν ως έμπνευση. Η οργή για τους δασμούς μπορεί να περιορίσει την προσπάθεια της ηγέτιδας της άκρας δεξιάς, Μαρίν Λεπέν, να χρησιμοποιήσει τακτικές του Τραμπ για να χαρακτηρίσει την καταδίκη της για υπεξαίρεση ως παρέμβαση στις εκλογές ενόψει των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2027.

Ακόμα και ο αρχιτέκτονας του Brexit, Νάιτζελ Φάρατζ, τον οποίο οι επικριτές κατηγορούν ότι περνάει περισσότερο χρόνο στο Μαρ-ά-Λάγκο παρά στην εκλογική του περιφέρεια, αποστασιοποιήθηκε από την πολιτική Τραμπ για την Ουκρανία. Και στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, του οποίου το αντιδημοκρατικό σχέδιο έκανε τον ίδιο ήρωα των MAGA, είναι όλο και πιο αντιπαθής ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους.

Βέβαια, οι λαϊκιστές δεν υποχωρούν παντού. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, που ανέβηκε στην εξουσία με “σκληρή” αντιμεταναστευτική ατζέντα τύπου Τραμπ, παραμένει δημοφιλής και προωθείται ως γέφυρα φιλίας μεταξύ του Λευκού Οίκου και της Ευρώπης.

Πώς οι εμπορικοί πόλεμοι θα διαμορφώσουν τις εκλογές στην Ασία

Εκτός Ευρώπης, οι “πολιτικοί σεισμοί” που προκαλεί ο Τραμπ ενδέχεται να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα ορισμένων ασιατικών χωρών.

Συγκεκριμένα, οι επικείμενες εκλογές σε Νότια Κορέα και Ιαπωνία θα επηρεαστούν από τους εμπορικούς πολέμους. Οι ηγέτες και των δύο συμμάχων των ΗΠΑ πιέζονται να καταλήξουν σε γρήγορες συμφωνίες για να μετριάσουν τις οικονομικές ζημιές, που θα μπορούσαν να πλήξουν τους ψηφοφόρους τους.

Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε την Τρίτη ότι απορρίπτει την ιδέα ότι οι γενικές εκλογές στην Ιαπωνία τον Ιούλιο και οι προεδρικές εκλογές στη Νότια Κορέα τον Ιούνιο θα εμποδίσουν τις διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές συμφωνίες, που ο Τραμπ χρειάζεται για να αποδείξει ότι η στρατηγική του αποδίδει.

«Από τις συνομιλίες μας, θεωρώ ότι αυτές οι κυβερνήσεις πραγματικά θέλουν να έχουν έτοιμο το πλαίσιο μιας εμπορικής συμφωνίας πριν μπουν σε εκλογές, ώστε να δείξουν ότι διαπραγματεύτηκαν επιτυχώς με τις ΗΠΑ», είπε ο Μπέσεντ. «Έτσι, διαπιστώνουμε ότι είναι πολύ πιο πρόθυμοι να καθίσουν στο τραπέζι, να συμφωνήσουν, και στη συνέχεια να γυρίσουν πίσω και να κάνουν καμπάνια πάνω σε αυτό».

Αυτή είναι μία οπτική, αλλά οι εμπορικές συμφωνίες συνεπάγονται και δύσκολους συμβιβασμούς που μπορεί να απομακρύνουν σημαντικά εκλογικά μπλοκ – κάτι που σίγουρα δεν θέλουν οι πολιτικοί πριν από μια εκλογική αναμέτρηση.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Κάρνεϊ

Ο Κάρνεϊ γνωρίζει τι τον έβαλε στην εξουσία και δεν σταματά.

«Η Αμερική θέλει τη γη μας, τους πόρους μας, το νερό μας, τη χώρα μας», προειδοποίησε. «Αλλά αυτές δεν είναι κενές απειλές. Ο πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να μας καταστρέψει για να μπορεί η Αμερική να μας κατέχει. Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Ποτέ!»

Το πλήθος τον χειροκρότησε. Αλλά τα λόγια του θέτουν ένα ερώτημα που ισχύει όχι μόνο για τον Καναδά, αλλά και για άλλες χώρες.

Θα είναι αποτελεσματική μία αντι-Τραμπ στρατηγική όσο ο 47ος πρόεδρος παραμένει στον Λευκό Οίκο;

Ο κόσμος είναι γεμάτος απογοητευμένα εκλογικά σώματα και η Δύση αντιμετωπίζει βαθιά πολιτικά προβλήματα. Στην πραγματικότητα, οι ψηφοφόροι στέλνουν επανειλημμένα μηνύματα ότι θέλουν αλλαγή, αλλά οι νέες κυβερνήσεις τους συχνά δυσκολεύονται να ανταποκριθούν. Και οι μεγάλες πολιτικές νίκες μπορούν γρήγορα να ξεθωριάσουν κάτω από το βάρος των αδιέξοδων ζητημάτων – ρωτήστε τον Στάρμερ.

Η πίεση στον Κάρνεϊ είναι τεράστια.

Πρέπει να τερματίσει τον εμπορικό πόλεμο με τον Τραμπ, που απειλεί να προκαλέσει οικονομική κρίση και να καταστρέψει εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον Καναδά. Πρέπει να βρει νέες αγορές και έσοδα για τη χώρα του, τώρα που οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον αξιόπιστος εταίρος. Και βρίσκεται υπό πίεση για να φέρει τον Καναδά στο επίπεδο δαπανών του ΝΑΤΟ.

Και οι ψηφοφόροι θα απαιτήσουν αργά ή γρήγορα πρόοδο και σε άλλα θέματα – υγειονομική περίθαλψη, στέγαση, ακρίβεια, εξάρτηση από ναρκωτικά και ανεργία. Ο πρωθυπουργός δεν έχει και πολλά περιθώρια ελιγμών.

Οι ψηφοφόροι τον επέλεξαν ως την καλύτερη επιλογή για να αντιμετωπίσει τον Τραμπ. Αλλά δεν του έδωσαν μια ευρεία εντολή, αφήνοντάς τον με μια μειοψηφική κυβέρνηση. Θα χρειαστεί τα μικρότερα κόμματα για να περάσει νόμους, που ενδέχεται να περιλαμβάνουν δύσκολες πολιτικές επιλογές. Πρόκειται για μια εγγενώς ασταθή κατάσταση στην οποία είναι δύσκολο να χτιστεί εμπιστοσύνη.

Και ενώ οι Συντηρητικοί ηττήθηκαν, δεν εξαφανίστηκαν. Οι υποσχέσεις τους για καταπολέμηση του εγκλήματος και μείωση των φόρων αντήχησαν σε κάποιους ψηφοφόρους, και μπορεί να θεωρούν ότι έχουν ελπίδες νίκης σε μερικά χρόνια – ίσως με νέο ηγέτη, όπως ο πρωθυπουργός του Οντάριο, Ντάγκ Φορντ, που είναι και αυτός λαϊκιστής, αλλά έκανε την έξυπνη επιλογή να αντιπαρατεθεί στον Τραμπ παρά να προσπαθήσει να τον μιμηθεί.

Οι Φιλελεύθεροι του Κάρνεϊ καταλαβαίνουν ότι πρέπει να δείξουν πως αλλάζουν. Κατευνασαν τους οργισμένους ψηφοφόρους εγκαταλείποντας με σφοδρότητα τον αντιδημοφιλή πρωθυπουργό Τζάστιν Τριντό σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρατήσουν την εξουσία. Επέλεξαν έναν μη πολιτικό, τον Κάρνεϊ, για να ηγηθεί. Και μόλις ανέλαβε την ηγεσία, εγκατέλειψε τις πιο αντιδημοφιλείς θέσεις του Τριντό, συμπεριλαμβανομένου του φόρου άνθρακα. Αυτό αφαίρεσε από τον Πολιέβρ ένα από τα καλύτερα επιχειρήματά του.

Αλλά στην εποχή των απογοητευμένων ψηφοφόρων και των ηγετών που δυσκολεύονται να πετύχουν, ακόμη και οι μεγάλες εκλογικές νίκες δεν εγγυώνται την επιτυχία.

Η Αμερική, άλλωστε, βιώνει την τρίτη συνεχόμενη θητεία ενός μονοδιάστατου προέδρου. Και μετά την κατάληψη όλων των αμφίρροπων πολιτειών πέρυσι, ο Τραμπ, στην 100η μέρα της δεύτερης θητείας του, έχει τη χειρότερη δημοσκοπική εικόνα από οποιονδήποτε πρόεδρο των τελευταίων δεκαετιών.

Η πολιτική, όμως, ποτέ δεν είναι στατική. Η συντριπτική νίκη του Εργατικού Κόμματος του Στάρμερ πέρυσι, δεν θα έχει καμία αξία την Πέμπτη, όπου το κόμμα της άκρας δεξιάς Reform του Νάιτζελ Φάρατζ αναμένεται να σημειώσει μεγάλες νίκες στις τοπικές εκλογές, οι οποίες μπορεί να προοικονομούν την εξαφάνιση της πιο επιτυχημένης εκλογικής μηχανής της Βρετανίας, του Συντηρητικού Κόμματος, στις επόμενες γενικές εκλογές.

Είναι πολύ νωρίς για να προβλέψουμε μια αναγέννηση του λαϊκισμού;