ΝΙΑ ΒΑΡΝΤΑΛΟΣ: ΠΩΣ ΜΙΑ ΠΤΗΣΗ ΑΛΛΑΞΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ

Η Νία Βαρντάλος μπήκε στο φουαγιέ του θεάτρου Παλλάς σαν να ερχόταν στο σπίτι της. Χαμογελαστή, προσιτή, θα την έλεγες η χαρά της ζωής προσωποποιημένη.

Μας χαιρέτησε έναν προς ένα, έκανε αστεία, έγειρε το κεφάλι με νόημα σε κάθε ερώτηση — και σου έδινε κατευθείαν την αίσθηση ότι ξέρει μεν πώς να σε κάνει να γελάσεις, αλλά και πως αν θέλει, μπορεί να σε πιάσει απ’ τον ώμο και να σου πει μια αλήθεια τόσο απλή που θα σε κάνει να δακρύσεις. Ή και να χειροκροτήσεις.

Η αφορμή της χθεσινής συνέντευξης Τύπου ήταν το ανέβασμα της παράστασης της «Tiny Beautiful Things» (Μικρά Όμορφα Πράγματα), το κείμενο της οποίας διασκεύασε η ίδια από το ομώνυμο βιβλίο της Cheryl Strayed.

Πρόκειται για ένα σύγγραμμα – ψυχικό ντεπόν: Μια συλλογή επιστολών που έστελναν απλοί άνθρωποι σε μια ανώνυμη στήλη συμβουλών, και τη Cheryl Strayed να τους απαντά — όχι σαν ψυχολόγος, ούτε σαν φίλη, αλλά σαν άνθρωπος που είχε περάσει κι η ίδια πολλά, από σεξουαλική κακοποίηση μέχρι εγκατάλειψη κι απώλεια. Όμως δεν ήθελε ποτέ να παγιδευτεί στον ρόλο του θύματος. Αντίθετα, ξεδίπλωνε τα τραύματά της για να βοηθήσει άλλους να γιατρέψουν τα δικά τους.

Η Νία Βαρντάλος είδε κάτι στις επιστολές αυτές που την «ξεκλείδωσε»: «Διάβασα τις υπόλοιπες επιστολές, με τις οποίες δεν είχα τίποτα κοινό – όπως για παράδειγμα το κείμενο μιας τρανς γυναίκας ή ενός άνδρα που είχε προβλήματα στη σχέση με τον νάρκισσο πατέρα του – όμως η γραφή τους, το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι άνοιγαν την καρδιά τους και ο τρόπος που τους απαντούσε η Cheryl, η οποία επίσης ήταν αποκαλυπτική και δοτική, με συγκλόνισαν», μου εξηγεί.

Η παράσταση ανέβηκε πρώτα off-Broadway με σκηνοθέτη τον βραβευμένο με Tony, Thommy Kail — τον άνθρωπο που είχε δοκιμαστεί με το “In the heights” και λίγο αργότερα θα σκηνοθετούσε το «Hamilton”.

Έκτοτε το έργο έκανε περιοδείες σε Αμερική και Καναδά, μάζεψε διθυραμβικές κριτικές, και τώρα έρχεται και στην Αθήνα, σε μετάφραση και συν-σκηνοθεσία του Σπύρου Κατσαγάνη. Η ίδια η Βαρντάλος είναι και πρωταγωνίστρια — γιατί, όπως είπε και στη συνέντευξη, ένιωσε ότι έπρεπε να μιλήσει με τη φωνή της Cheryl.

Τη ρωτάω αν τελικά είναι προτιμότερο να λες τα μυστικά σου σε έναν ξένο. «Καμιά φορά είναι πιο εύκολο να ανοίγεσαι στον άγνωστο στο μετρό ή στον θεραπευτή σου. Όμως αν έχεις τη γιαγιά σου, πήγαινε σπίτι της, φάε παξιμάδια και πες της όλα σου τα μυστικά».

Αν έχει κάτι η Βαρντάλος, είναι ότι σε κάνει να την εμπιστεύεσαι. Όχι με δηθενιές ή σε στυλ «σε-νιώθω-τόσο-φίλη-μου». Αλλά με την καθαρή, διαυγή ματιά ανθρώπου που σε κοιτά Ευθέως στα μάτια και βλέπει κατευθείαν τον πυρήνα σου. «Όλοι έχουμε πόνο. Όλοι έχουμε μυστικά. Εσείς κι εγώ. Όλοι κουβαλάμε κάτι», μου λέει. Και με κάποιον τρόπο, δεν ακούγεται βαρύ — αλλά λυτρωτικό.

Ακολουθεί ολόκληρος ο διάλογος που είχα με το υπέροχο «κορίτσι του Γάμου αλά Ελληνικά» όπως αυτοχαρακτηρίστηκε κάποια στιγμή:

Τι ήταν αυτό που σας κέρδισε στο μυθιστόρημα; Ποια ήταν η στιγμή που αισθανθήκατε κάτι έντονο;

«Το διάβασα πρώτη φορά σε μια πτήση. Και «κόλλησα» θυμάμαι στην αφήγηση μιας γυναίκας που έχασε το παιδί της. Όταν τη διάβασα, νόμισα ότι επεξεργάστηκα εκείνη τη στιγμή τα συναισθήματά μου για αυτό. Όμως τελικά με “ξεκλείδωσε” περισσότερο η απάντηση της Cheryl Strayed στην αφήγηση αυτή, που μεταξύ άλλων συνέστησε στη γυναίκα να μην «θάψει» όσα βιώνει και νιώθει. «Πρέπει να διεκδικήσεις την επιθυμία σου να επουλωθείς». Αυτά τα λόγια με επηρέασαν πολύ. 

Στη συνέχεια διάβασα τις υπόλοιπες επιστολές, με τις οποίες δεν είχα τίποτα κοινό – όπως για παράδειγμα το κείμενο μιας τρανς γυναίκας ή ενός άνδρα που είχε προβλήματα στη σχέση με τον νάρκισσο πατέρα του – όμως η γραφή τους, το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι άνοιγαν την καρδιά τους και ο τρόπος που τους απαντούσε η Cheryl, η οποία επίσης ήταν αποκαλυπτική και δοτική, με συγκλόνισαν. 

Έκλαψα τόσο πολύ στο αεροπλάνο όταν διάβασα το βιβλίο. Ένα αστείο που σκαρφίστηκα μάλιστα για τη στιγμή εκείνη – το οποίο δεν έχω αποκαλύψει αλλού – ήταν που σκέφτηκα ότι οι αεροσυνοδοί της πτήσης εκείνης κάλλιστα θα μπορούσαν να είχαν πει: “Θεέ μου κάτι δεν πάει καθόλου καλά με το κορίτσι του Γάμου αλά Ελληνικά”. 

Κάτι άλλαξε σε εκείνη την πτήση για μένα, με το που προσγειωθήκαμε τηλεφώνησα στον (σκηνοθέτη) Thommy Kail που μου είχε δώσει το βιβλίο και του είπα “αυτό είναι το νέο θεατρικό έργο”. Βρήκα τη Cheryl Strayed, την κάλεσα για τσάι και της είπα ότι θα ήθελα να το μεταφέρω στη σκηνή σε σκηνοθεσία του Kail. Τότε ο Thommy είχε ήδη ανεβάσει στο Broadway το “In the Heights” αλλά δεν είχε κάνει ακόμη το “Hamilton”. Εκείνη αποκρίθηκε ότι της φαίνεται πολύ καλή ιδέα. Και κάναμε μια “συμφωνία αγκαλιάς” όπως την αποκαλώ, 

Αγκαλιαστήκαμε σφιχτά μετά το τσάι (κι ήταν σαν να δώσαμε τα χέρια). Της είπα ότι θα ήθελα πολύ να είναι μέρος της δημιουργικής διαδικασίας. Την προσκάλεσα στη Νέα Υόρκη. Η θεατρική διασκευή μου πήρε τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί. Έπρεπε να δώσω την άδεια στον εαυτό μου να γράψει με τη φωνή της (Cheryl), με τον ίδιο τρόπο που όταν ο Σπύρος (Κατσαγάνης) το μετέφερε στα ελληνικά δεδομένα. Του είπα επανειλημμένα “πάρτο και απόδωσέ το όπως νομίζεις καλύτερα” καθώς το έργο υπάρχει ήδη στην αγγλική γλώσσα. Να δούμε πού μπορείς να το φτάσεις στα ελληνικά. Και κατάφερε επιτυχώς να δώσει και αυτός την άδεια στον εαυτό του να ξεδιπλώσει το ποιητικό ταλέντο του και το στιχουργικό μυαλό του.»

Σε ποια σημεία θα λέγατε ότι ταυτίζεστε με την κεντρική ηρωίδα; 

«Είμαι ευγνώμων που όταν διάβασα το βιβλίο και γνώρισα τη Cheryl, δεν είχα βιώσει αντίστοιχα βιώματα με εκείνη (όπως σεξουαλική βία, την εγκατάλειψη από τους γονείς της, την απώλεια της μητέρας της).

Είμαι τυχερή που δεν έζησα παρόμοιες καταστάσεις, είμαι όμως τυχερή που τις έμαθα από τη Cheryl, η οποία μπόρεσε να επιβιώσει μετά από αυτές και να τις διαχειριστεί και να τις διηγηθεί. Γιατί μέσα από αυτό, μας δίνει κι εμάς δύναμη. Όλοι έχουμε πόνο μέσα, όλοι έχουμε μυστικά, εσείς κι εγώ. Όλοι μας κάτι κουβαλάμε κάτι. Το έργο αυτό λοιπόν και η Cheryl με έμαθαν να είμαι όσο πιο συμπονετική μπορώ να είμαι με τον πόνο του άλλου.»

Είναι τελικά προτιμότερο να μοιραζόμαστε αυτόν τον πόνο, τα μυστικά με κάποιον άγνωστο – δεδομένου ότι δεν θα υπάρχουν ίδιες συνέπειες – ή με πρόσωπα από το περιβάλλον μας; 

«Πολύ ενδιαφέρουσα σκέψη. Εάν μοιράζεσαι  τις σκέψεις σου με τον θεραπευτή σου ή με κάποιον άγνωστο συνεπιβάτη στο μετρό, ίσως να είσαι πιο “ανοιχτός”, γιατί νιώθεις ότι το κάνεις σχεδόν ανώνυμα.

Όταν διάβασα τις επιστολές στο βιβλίο, εκείνες που τελικά επέλεξα για το θεατρικό ήταν οι πιο αποκαλυπτικές. Και θεωρώ αυτός ήταν ο σωστός τρόπος για να γίνει. Όμως, αν έχεις τη γιαγιά σου, πήγαινε σπίτι της να φάτε παξιμάδια μαζί και να της πεις όλες τις ιστορίες σου.»

Επομένως εσείς μοιράζεστε με την οικογένειά σας; 

«Ναι. Είμαι πολύ τυχερή, έχω στη ζωή μου έναν κύκλο γυναικών που είναι απίστευτες. Με τη μητέρα μου να είναι στην κεφαλή του.»

Το Tiny Beautiful Things ανεβαίνει στο Θέατρο Παλλάς από 16 Μαΐου, για λίγες μόνο παραστάσεις. Δεν ξέρω τι θα κουβαλάτε όταν πάτε, σίγουρα όμως θα φύγετε ελαφρύτεροι…

Οι συντελεστές

• Θεατρική Διασκευή: Νία Βαρντάλος – Βασισμένο στο βιβλίο της Cheryl Strayed
• Μετάφραση στα Ελληνικά: Σπύρος Κατσαγάνης
• Σκηνοθεσία: Nia Vardalos, Σπύρος Κατσαγάνης
• Σκηνικό: Γιώργος Γαβαλάς
• Ενδυματολόγος: Αλεξία Θεοδωράκη
• Σχεδιασμός φωτισμών: Δημήτρης Κουτάς
• Πρωταγωνιστούν:  Nia Vardalos, Δημήτρης Παπανικολάου, Δανάη Λουκάκη, Δημήτρης Κίτσος

Το «Tiny Beautiful things» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα και αξίζει να σημειωθεί ότι το καθαρτικό αυτό δράμα έτυχε τόσης μεγάλης απήχησης, που στη συνέχεια δημιουργήθηκαν νέες παραγωγές σε θέατρα διαφορετικών χωρών και ηπείρων, και παίζεται αδιάλειπτα από τότε έως σήμερα.