Οι Αμερικανοί έστρεψαν το βλέμμα τους από τη Γάζα τη χειρότερη δυνατή στιγμή

Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα, ο οποίος εδώ και καιρό αποτελεί ηθική αθλιότητα, βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει αδιανόητα χειρότερος.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας του Ισραήλ ενέκρινε ένα σχέδιο που ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου περιέγραψε ως «τις καταληκτικές κινήσεις» του πολέμου στη Γάζα. Το σχέδιο, που ονομάζεται «Άμαξες του Γιδεών», προβλέπει τη μαζική καταστροφή των υπολειπόμενων κτιρίων στη Γάζα και την «κατάκτηση» μεγάλου μέρους της Λωρίδας από το Ισραήλ.

Οι πάνω από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πολίτες θα είχαν την εξής «επιλογή», όπως σημειώνει το Vox: Να ζήσουν επ’ αόριστον σε μια μικρή «ανθρωπιστική ζώνη», ή να εγκαταλείψουν τη Λωρίδα και να μεταβούν σε κάποια τρίτη χώρα. Τουλάχιστον ένας υψηλόβαθμος Ισραηλινός αξιωματούχος, ο Υπουργός Οικονομικών Μπετζαλέλ Σμότριχ, έχει δηλώσει ανοιχτά ότι ο σκοπός αυτής της πολιτικής είναι να προκαλέσει τόσο μεγάλο πόνο ώστε οι Παλαιστίνιοι να αναγκαστούν ουσιαστικά να επιλέξουν τη δεύτερη επιλογή — ένα κλασικό παράδειγμα εθνοκάθαρσης.

«Σε μερικούς μήνες… η Γάζα θα έχει καταστραφεί τελείως», είπε ο Σμότριχ στις 6 Μαΐου. Οι πολίτες «θα είναι εντελώς απεγνωσμένοι, καταλαβαίνοντας ότι δεν υπάρχει ελπίδα και τίποτα να αναζητήσουν στη Γάζα, και θα αναζητούν μετακόμιση για να αρχίσουν μια νέα ζωή σε άλλες περιοχές.»

Η κατάσταση στη Γάζα είναι ήδη απελπιστική: Ο ισραηλινός αποκλεισμός της ξένης βοήθειας έχει αφήσει τα παιδιά να πεθαίνουν από ασιτία. Αν το Ισραήλ υλοποιήσει όσα περιγράφει ο Σμότριχ, οι συνέπειες θα είναι ανείπωτος θάνατος και ταλαιπωρία.

«[Η οργάνωσή μου] δεν χρησιμοποίησε ποτέ τον όρο γενοκτονία στο παρελθόν. Τώρα το κάνουμε», λέει ο Ματ Ντάς, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του δεξαμενής σκέψης Center for International Policy.

Από την αρχή του πολέμου, οι ΗΠΑ έχουν κάνει πολύ λίγα για να αλλάξουν τη δυναμική στο πεδίο. Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει δείξει καμία διάθεση να βοηθήσει τους Παλαιστίνιους και έχει (όπως αναφέρει ο Μπαράκ Ραβίντ του Axios) «δοθεί ουσιαστικά το πράσινο φως στον Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να πράξει όπως θεωρεί κατάλληλο». Ο ίδιος ο Τραμπ έχει προτείνει την απομάκρυνση του παλαιστινιακού πληθυσμού από τη Γάζα και την αποστολή τους σε γειτονικά αραβικά κράτη.

Υπάρχει ακόμα χρόνος για να αλλάξει η πορεία του πολέμου. Το Ισραήλ έχει τους δικούς του λόγους για να μην προχωρήσει σε μια τέτοιου είδους επιθετική ενέργεια, και ο Τραμπ έχει αποδείξει στο παρελθόν τη διάθεσή του να πιέσει το Ισραήλ προς μια εκεχειρία, αν η πολιτική το επιτρέπει.

Αλλά τα σχέδια του Ισραήλ εκτυλίσσονται σε μια στιγμή που πολλοί στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σταματήσει να παρακολουθούν τη σφαγή στη Γάζα — ίσως εξαιτίας της κούρασης από τις ατελείωτες φρίκες του πολέμου, ίσως λόγω της αποσύνθεσης της πολιτικής κατάστασης στην πατρίδα τους.

Ωστόσο, αυτή είναι η χειρότερη δυνατή στιγμή για να στρέψουμε την προσοχή μας αλλού. Αυτό που υπόσχεται το Ισραήλ δεν είναι ακόμα μια ακόμη σειρά μαχών, αλλά μια εγκληματική κλιμάκωση ενός ηθικά αποτρόπαιου πολέμου.

Το καθοριστικό στιγμιότυπο στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα

Είναι σημαντικό να είμαστε σαφείς ως προς το διακύβευμα: Βρισκόμαστε σε μια στενή χρονικά στιγμή κατά την οποία η μοίρα του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα θα μπορούσε να κριθεί.

Ο ισραηλινός στρατός έχει αναβάλει την εφαρμογή του σχεδίου «Άμαξες του Γιδεών» μέχρι να ολοκληρωθεί το ταξίδι του Τραμπ στη Μέση Ανατολή αυτήν την εβδομάδα. Υπάρχει ένα παράθυρο (αν και ίσως περιορισμένο) για να πειστεί η ισραηλινή κυβέρνηση να μην προχωρήσει με αυτό το σχέδιο. Στην πραγματικότητα, ένας ανώτερος ισραηλινός αξιωματούχος ασφαλείας δήλωσε στο CNN ότι αυτή η αναβολή έχει σκοπό να «παρέχει ένα παράθυρο ευκαιρίας» για μια συμφωνία ανταλλαγής ομήρων με εκεχειρία μέσω διαπραγματεύσεων.

Ειδικοί όπως ο Ιλάν Γκόλντενμπεργκ, ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή, πιστεύουν ότι υπάρχει μια ρεαλιστική πιθανότητα το Ισραήλ να μην θέλει πραγματικά να προχωρήσει με αυτό το σχέδιο. «Η ελπίδα είναι ότι αυτό αποτελεί απειλή για να ασκηθεί πίεση στη Χαμάς ώστε να αφήσει ελεύθερους τους ομήρους», είπε.

Αυτή η ελπίδα δεν βασίζεται σε κάποιο αίσθημα ευγένειας στην ισραηλινή πλευρά, αλλά μάλλον σε έναν υπολογισμό του εθνικού συμφέροντος του Ισραήλ.

«Πέρα από τις φρικτές συνέπειες για τους πολίτες στη Γάζα, είναι απίθανο να εξαλείψει πραγματικά τη Χαμάς και θα έρθει με μεγάλο κόστος για το Ισραήλ», λέει ο Γκόλντενμπεργκ, ο οποίος είναι αυτή τη στιγμή επικεφαλής πολιτικής στο κέντρο-αριστερό λόμπι J Street. «Αν δεν έχουν μια ‘δύναμη ελέγχου’ με κάποια νομιμότητα ανάμεσα στους Παλαιστίνιους, όλα θα είναι μάταια και η Χαμάς θα πάει απλώς υπόγεια και θα πολεμήσει με αντάρτικο πόλεμο.»

Ο Γιουδά Σαούλ, συνδιευθυντής του δεξαμενής σκέψης Ofek του Ισραήλ, πιστεύει επίσης ότι η ισραηλινή κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποφασίσει πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι η «πορεία» είναι ζοφερή — εν μέρει λόγω της πολιτικής ισορροπίας στην κυβέρνηση του Νετανιάχου.

Η εξουσία του Νετανιάχου εξαρτάται από την κοινοβουλευτική υποστήριξη των βουλευτών της ακροδεξιάς, με τον Σμότριχ να είναι επικεφαλής. Αυτή η φατρία θέλει να ισοπεδώσει και να προσαρτήσει τη Γάζα, και οι ηγέτες της είναι έτοιμοι να απειλήσουν τον Νετανιάχου για να πετύχουν ό,τι θέλουν.

«Ξεκινήστε μια εκστρατεία για να ηττηθεί η Χαμάς, καταλάβετε τη Γάζα και εφαρμόστε μια προσωρινή στρατιωτική κυβέρνηση μέχρι να βρεθεί μια άλλη λύση, επιστρέψτε τους ομήρους και εφαρμόστε το σχέδιο Τραμπ [την ερημοποίηση της Γάζας] — ή αυτή η κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να υπάρχει», είπε ο Σμότριχ στα τέλη Απριλίου.

Η επιρροή αυτής της φατρίας σημαίνει ότι κάτι όπως οι «Άμαξες του Γιδεών» γίνεται πιο πιθανό καθώς περνά ο χρόνος. «Αν αυτός ο πόλεμος δεν τελειώσει σύντομα», λέει ο Σαούλ, «σίγουρα θα το καταφέρουμε» με μια τέτοια πολιτική.

Η ισραηλινή κυβέρνηση όντως υποσχέθηκε ανοιχτά να διαπράξει φρικτά εγκλήματα κατά των Παλαιστίνιων — ωμότητα ακόμα και πάνω από αυτή που ο κόσμος έχει δει τα τελευταία ενάμιση χρόνια. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι αυτή η απειλή πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, δεδομένης της βίας που έχει ήδη επιφέρει το Ισραήλ στους κατοίκους της Γάζας. Αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι δεν είναι ακόμα μια αναπόφευκτη εξέλιξη — ότι τα χειρότερα σενάρια μπορούν ακόμη να αποφευχθούν.

Η ιδιαίτερη βαρύτητα των ΗΠΑ και του αμερικανικού λαού

Η εξάρτηση του Ισραήλ από τις ΗΠΑ, οι οποίες προμηθεύουν τα όπλα και την πολιτική κάλυψη που είναι αναγκαία για την σαρωτική βία του Ισραήλ, δημιουργεί ένα σημαντικό σημείο πίεσης για τους Αμερικανούς προέδρους. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον για τη ζωή των Παλαιστινίων πολιτών για την ίδια την αξία της (και έχει εκδηλώσει πλήρη περιφρόνηση για τους ακτιβιστές εντός των ΗΠΑ που υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους).

Ωστόσο, δεν είναι ένας σκληροπυρηνικός υποστηρικτής του Ισραήλ ιδεολογικά, κάποιος που θα αναλάβει οποιοδήποτε κόστος για να δει τους Παλαιστίνιους να εκδιώκονται από τη Γάζα. Ο ρόλος του στην εξασφάλιση της προσωρινής εκεχειρίας νωρίτερα φέτος υποδηλώνει ότι έχει “ευαισθησίες” όταν πρόκειται για την κοινή γνώμη. Αν η κλιμάκωση της βίας τον έκανε να φανεί κακός ή αν θεωρούσε ότι θα μπορούσε να εντυπωσιάσει με το να την αποτρέψει, υπάρχει τουλάχιστον η πιθανότητα κάποιου είδους αντίδρασης κατά του ισραηλινού μαξιμαλισμού.

Γι’ αυτό το λόγο, η αποδοκιμασία του αμερικανικού κοινού μαζικά μπορεί να έχει πραγματικά σημασία. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη προσοχή.

Μια δημοσκόπηση της Pew που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο έδειξε μείωση 10 μονάδων στο ποσοστό των Αμερικανών που λένε ότι ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς «είναι σημαντικός για αυτούς προσωπικά». Δεδομένα από το Google Trends δείχνουν ότι η αναζήτηση για τη λέξη «Γάζα» είναι σχεδόν στο χαμηλότερο επίπεδο από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.

Αυτό ακολουθεί ένα γνωστό μοτίβο που εντοπίζεται στην προσοχή του κοινού για ξένους πολέμους. Όταν ξεσπούν μεγάλες συγκρούσεις – όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 ή η επέλαση του ISIS στο βόρειο Ιράκ το 2014 — υπάρχει μια έκρηξη ενδιαφέροντος από το κοινό. Όμως, αυτό “σβήνει” αναπόφευκτα καθώς τα νέα αρχίζουν να φαίνονται λιγότερο σοκαριστικά για την πλειονότητα των Αμερικανών που δεν επηρεάζονται άμεσα.

Ο πόλεμος στη Γάζα είναι λίγο διαφορετικός, καθώς καταφέρνει να τραβήξει αρκετή προσοχή για να εμπνεύσει τις συνεχιζόμενες μαζικές διαδηλώσεις σε πανεπιστημιακά κέντρα και αλλού. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο μοναδικό ρόλο που διαδραματίζει η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης στο πολιτικό φαντασιακό, παγκοσμίως. Είναι επίσης εν μέρει γιατί πολλοί Αμερικανοί έχουν θρησκευτικές ή άλλες συνδέσεις που τους κάνουν να ενδιαφέρονται προσωπικά για το αποτέλεσμα.

Αλλά ακόμα και μια τόσο υψηλού προφίλ ξένη σύγκρουση θα δυσκολευτεί να διατηρήσει την προσοχή του κοινού. Και οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας αυτή τη στιγμή.

Ωστόσο, αν υπάρχει η στιγμή ο κόσμος στις ΗΠΑ να στρέψει την προσοχή του στη Γάζα, αυτή είναι τώρα. Αυτή τη φορά πραγματικά είναι διαφορετικά: Οι επόμενες ημέρες και εβδομάδες μπορεί να κρίνουν αν θα υπάρχει ίχνος ζωής Παλαιστινίων στη Γάζα μετά τον πόλεμο. Οι απλοί Αμερικανοί δεν ελέγχουν την κυβέρνηση του Ισραήλ ή την κυβέρνηση Τραμπ, αλλά έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν την οργή τους. Η στιγμή το απαιτεί.