Η Ευρώπη χάνει τον έλεγχο – Ο Τραμπ υπαγορεύει την ατζέντα για Ουκρανία και Ρωσία

Η ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με την οποία επιμένει ότι η Ουκρανία πρέπει να ξεκινήσει άμεσα ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Ρωσία, έχει υπονομεύσει —και ενδεχομένως θέσει σε κίνδυνο— τα προσεκτικά σχεδιασμένα ευρωπαϊκά σχέδια να πείσουν τις ΗΠΑ να επιβάλουν κυρώσεις στη Μόσχα για την άρνησή της στην πρόταση του Αμερικανού προέδρου για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες.

Όπως σημειώνει ο Guardian, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν είχε άλλη επιλογή από το να αποδεχθεί την πρόσκληση του Βλαντιμίρ Πούτιν για συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη την Πέμπτη, φοβούμενος μην εξοργίσει τον Τραμπ, ανέφεραν διπλωμάτες. Ο Πούτιν έκανε την πρόταση για να μην αποξενώσει τον Αμερικανό πρόεδρο και για να αποφύγει την αυξανόμενη ευρωπαϊκή πίεση προς τον Τραμπ για την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων. Δυτικοί διπλωμάτες δήλωσαν ότι δεν έχουν λόγο να πιστεύουν ότι ο Τραμπ ενήργησε σε συνεννόηση με τον Ρώσο ηγέτη.

Στρατηγικές πιέσεις Ευρώπης και ΗΠΑ

Οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας επισκέφθηκαν όλοι μαζί το Κίεβο το περασμένο Σαββατοκύριακο για πρώτη φορά, προκειμένου να ενισχύσουν το αίτημα για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός που πρότειναν να ξεκινήσει τη Δευτέρα.

Ο στόχος της επίσκεψης των Κιρ Στάρμερ, Εμανουέλ Μακρόν, Φρίντριχ Μερτς και Ντόναλντ Τουσκ ήταν να πιέσουν τον Τραμπ να παραδεχθεί ότι ο Πούτιν καθυστερεί σκόπιμα και ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν άλλη πολιτική επιλογή από το να επιβάλουν σκληρές οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία.

Υπουργοί Εξωτερικών βρέθηκαν στο Λβιβ την Παρασκευή, προσπαθώντας να ασκήσουν πίεση στη Ρωσία, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι υπάρχουν σχέδια να προσαχθούν Ρώσοι ηγέτες για το έγκλημα της επιθετικότητας ενώπιον ειδικού διεθνούς δικαστηρίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε επιπλέον κυρώσεις κατά του ρωσικού «σκιώδους στόλου».

Εν μέρει λόγω της παρέμβασης Τραμπ, το Ηνωμένο Βασίλειο ανέβαλε τα περαιτέρω μέτρα που επρόκειτο να ανακοινωθούν τη Δευτέρα, ενώ η ΕΕ προχωρά με τα σχέδια της για νέο πακέτο κυρώσεων εντός του μήνα. Εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης δήλωσε τη Δευτέρα ότι η ΕΕ θα ξεκινήσει να επεξεργάζεται κυρώσεις εάν δεν υπάρξει κατάπαυση του πυρός μέχρι το τέλος της ημέρας.

Ο καταλύτης ωστόσο θα ήταν οι επιπλέον αμερικανικές κυρώσεις — όχι μόνο λόγω της οικονομικής τους ισχύος, αλλά και λόγω της πολιτικής τους βαρύτητας, καθώς θα σήμαιναν ότι ο Τραμπ αναγνωρίζει πως ο Πούτιν αποτελεί το κύριο εμπόδιο για την επίτευξη συμφωνίας.

Την Κυριακή, ο Τραμπ εξέδωσε δήλωση στο Truth Social, κατηγορώντας τόσο τη Ρωσία όσο και την Ουκρανία για την αποτυχία του σχεδίου εκεχειρίας του. Είπε ότι η Ουκρανία πρέπει να συμφωνήσει άμεσα σε συνομιλίες με τη Ρωσία. «Τουλάχιστον θα μπορέσουν να διαπιστώσουν αν είναι δυνατή μια συμφωνία», έγραψε ο Τραμπ. «Αν όχι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι ΗΠΑ θα ξέρουν πού βρισκόμαστε και θα προχωρήσουν αναλόγως!» Δήλωσε επίσης ότι «αρχίζει να αμφιβάλλει αν η Ουκρανία θέλει πραγματικά να έρθει σε συμφωνία με τον Πούτιν».

Αβέβαιες οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, που συνεδρίαζαν στο Λονδίνο τη Δευτέρα, αναμένουν να δουν αν ο Πούτιν θα πάει ο ίδιος στην Κωνσταντινούπολη για συνομιλίες με τον Ζελένσκι, έναν ηγέτη που δεν αναγνωρίζει ως νόμιμο.

Στον προηγούμενο γύρο συνομιλιών στην Τουρκία το 2022, επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας ήταν ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Η παρουσία του Πούτιν αυτή τη φορά θα μπορούσε να σημαίνει ότι αναγνωρίζει πως βρίσκεται υπό πίεση από τον Τραμπ.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, τη Δευτέρα δεν απάντησε ευθέως σε ερωτήσεις σχετικά με συνομιλίες με τον Ζελένσκι, λέγοντας αντίθετα ότι το Κρεμλίνο «επικεντρώνεται σε σοβαρή αναζήτηση τρόπων επίτευξης μακροπρόθεσμης ειρηνικής διευθέτησης». Επίσης, επέκρινε αυτό που αποκάλεσε «τελεσίγραφα» της ΕΕ για την Ουκρανία. «Η γλώσσα των τελεσιγράφων είναι απαράδεκτη για τη Ρωσία, δεν είναι κατάλληλη. Δεν μπορείς να μιλάς στη Ρωσία έτσι», είπε.

Τη Δευτέρα ο Τραμπ πρότεινε ότι ο Πούτιν θα παρευρεθεί και ότι ίσως συμμετάσχει και ο ίδιος. «Μπορεί να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα από τη συνάντηση της Πέμπτης στην Τουρκία… και πιστεύω ότι οι δύο ηγέτες θα είναι εκεί. Σκεφτόμουν να πετάξω κι εγώ… Δεν ξέρω πού θα είμαι την Πέμπτη, έχω τόσες πολλές συναντήσεις… Υπάρχει μια πιθανότητα αν νομίσω ότι μπορεί να γίνει κάτι.»

Ένα βασικό αίτημα, με την υποστήριξη της Ευρώπης, θα είναι να σταματήσει ο Πούτιν να υπεκφεύγει για την κατάπαυση του πυρός.

Ο Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, θα βρίσκεται επίσης στην Τουρκία την Πέμπτη για μια άτυπη σύνοδο κορυφής για τις αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ, αλλά οι Ευρωπαίοι υπουργοί σκοπεύουν να θέσουν και την άποψή τους ότι οι όροι της Ρωσίας για ειρηνευτική συμφωνία ουσιαστικά σημαίνουν διαμελισμό της Ουκρανίας.

Είναι πιθανό κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι να βρεθούν επίσης στην Κωνσταντινούπολη για να διασφαλίσουν ότι η ουκρανική διαπραγματευτική ομάδα είναι έτοιμη για ενδεχομένως καθοριστικές συνομιλίες, για τις οποίες έχει γίνει ελάχιστη προετοιμασία.

Αν ο Πούτιν φανεί ότι καθυστερεί την εκεχειρία ή αν οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη καταρρεύσουν, στόχος θα είναι να επανέλθουν στον Τραμπ και να τον ωθήσουν να αναγνωρίσει πως ο Πούτιν δεν ενδιαφέρεται για δίκαιη ειρήνη, αλλά μόνο για ουκρανική παράδοση.

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών, που συνεδρίασαν στο Λονδίνο, επιχείρησαν δημόσια να υποβαθμίσουν τη σημασία της παρέμβασης Τραμπ, συνεχίζοντας να δηλώνουν ότι δεν μπορούν να υπάρξουν πραγματικές διαπραγματεύσεις χωρίς πλήρη κατάπαυση του πυρός.

Ο νέος Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεπουλ, δήλωσε τη Δευτέρα: «Έχει διατυπωθεί ξεκάθαρα πως, αρχικά, πρέπει να υπάρξει ανακωχή. Η Ουκρανία είναι έτοιμη για αυτό. Η Γερμανία πλέον αναμένει από τη Ρωσία να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός και στη συνέχεια να είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί».

Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, είπε: «Αυτό που βλέπουμε από τη Μόσχα δεν είναι ενθαρρυντικό. Προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και ενδεχομένως να καταλάβει περισσότερα ουκρανικά εδάφη».

Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, δήλωσε: «Για να ξεκινήσουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες, πρέπει να υπάρξει κατάπαυση του πυρός. Πρέπει να ασκήσουμε πίεση στη Ρωσία γιατί παίζει παιχνίδι».

Η στρατηγική του Ζελένσκι, από τη στιγμή του καταστροφικού δημοσίου καβγά με τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του Τζ. Ντι. Βανς στο Οβάλ Γραφείο, ήταν να παραμείνει όσο πιο κοντά γίνεται στις απαιτήσεις του Τραμπ, φοβούμενος ότι αν δεν το κάνει, ο Τραμπ θα σταματήσει τη στήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία — κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμη.

Η Μαρία Ζαχάροβα είπε ότι η Ουκρανία «παρερμήνευσε» τη δήλωση του Πούτιν. Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ δήλωσε στο κρατικό πρακτορείο Τας: «Ο Πούτιν το είπε ξεκάθαρα: διαπραγματεύσεις πρώτα για τα αρχικά αίτια του πολέμου, μετά συζήτηση για κατάπαυση του πυρός». Οι απαιτήσεις της Ρωσίας περιλαμβάνουν απαγόρευση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αναγνώριση της προσάρτησης τεσσάρων νοτιοανατολικών περιοχών από τον Πούτιν, και τερματισμό της δυτικής στρατιωτικής στήριξης προς το Κίεβο.