Ουκρανία-Ρωσία: Σήμερα οι διαπραγματεύσεις – Όσα γνωρίζουμε

Τις τελευταίες ημέρες, υπήρξαν εικασίες που ήθελαν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Τουρκία, στο πλαίσιο των απευθείας συζητήσεων με την ουκρανική πλευρά.

Το σενάριο αυτό θα επιβεβαιωνόταν εάν ο Ρώσος ηγέτης αποφάσιζε να εμφανιστεί για συνομιλίες που ο ίδιος πρότεινε.

Η πιθανότητα να συναντηθούν οι δύο άνδρες πρόσωπο με πρόσωπο προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό, ο οποίος ωστόσο, “έσβησε” πολύ σύντομα, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα ο κατάλογος των εκπροσώπων του Κρεμλίνου και δεν αναφερόταν ο Πούτιν.

Οι συνομιλίες είναι απίθανο να αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα και είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα φέρουν την άπιαστη «συμφωνία» που υπόσχεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο.

Ωστόσο, παρά τις επιφυλάξεις, μια απευθείας συνάντηση μεταξύ Κιέβου και Μόσχας σε οποιοδήποτε επίπεδο θα αποτελούσε ορόσημο στη σύγκρουση.

Είναι γνωστό ότι οι δύο πλευρές δεν έχουν πραγματοποιήσει απευθείας συνομιλίες από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο;

Η πρόταση για διαπραγματεύσεις είχε αρχικά έρθει από τον Πούτιν ως αντίδραση στην απαίτηση των Ευρωπαίων συμμάχων της Ουκρανίας για 30ήμερη εκεχειρία ή την επιβολή νέων κυρώσεων στη Ρωσία. Όταν ο Πούτιν αγνόησε το τελεσίγραφο, πρότεινε «άμεσες συνομιλίες» μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Αυτή η πρόταση από πλευράς Πούτιν φαινόταν ως μια καθυστέρηση στην επίλυση της σύγκρουσης, μία τακτική που έχει χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν. Ωστόσο, η εισαγωγή του Ντόναλντ Τραμπ στο ζήτημα έφερε αλλαγή στην κατεύθυνση των διαπραγματεύσεων, με τον Αμερικανό πρόεδρο να ενθαρρύνει δημόσια τον Ζελένσκι να «συναντηθεί ΤΩΡΑ!!!» με τον Πούτιν.

Αν και ο Πούτιν δεν πρότεινε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Ζελένσκι, τουλάχιστον στη δημοσιότητα, ήθελε να ανανεωθεί η διαδικασία των συνομιλιών που ξεκίνησαν την άνοιξη του 2022, οι οποίες συμμετείχαν από ανώτατους διπλωμάτες, αλλά όχι από τους ηγέτες.

Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι ανέβασε το επίπεδο της πίεσης, ανακοινώνοντας ότι θα ταξιδέψει στην Τουρκία και καλώντας τον Πούτιν να πράξει το ίδιο. Ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε ότι δεν θα συναντήσει άλλους Ρώσους αξιωματούχους, τονίζοντας ότι «όλα στη Ρωσία εξαρτώνται από τον Πούτιν».

Ο Τραμπ, ο οποίος αυτή τη στιγμή περιοδεύει στη Μέση Ανατολή, πρόσθεσε επιπλέον πίεση, προτείνοντας ότι μπορεί να πάει και ο ίδιος, «αν αυτό βοηθήσει». Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή από τον Ζελένσκι, ο οποίος δήλωσε ότι η Ουκρανία θα «εκτιμούσε» την παρουσία του Τραμπ. Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε σε συνέντευξή του ότι ο Πούτιν «θα ήθελε να είμαι εκεί».

Τι θα μπορούσε να τεθεί επί τάπητος;

Η απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών είναι τόσο μεγάλη, που δεν μπορεί να καταστεί σαφές τι θα μπορούσαν να πραγματευτούν οι συνομιλίες – αν γίνονταν.

Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια συμφωνία για μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός θα ήταν αποτυχία.

Στο μεταξύ, ο Πούτιν δήλωσε πως, ενώ η Ρωσία δεν αποκλείει ότι «κατά τη διάρκεια αυτών των συνομιλιών θα υπάρξει η δυνατότητα να κανονιστεί κάποιο είδος νέας εκεχειρίας, μια νέα κατάπαυση του πυρός», οι συνομιλίες θα έχουν ως στόχο την εξάλειψη των «βαθύτερων αιτιών» της σύγκρουσης.

Οι «βαθύτερες αιτίες» που αναφέρει περιλαμβάνουν μακροχρόνια ρωσικά παράπονα που περιλαμβάνουν την ύπαρξη της Ουκρανίας -πρώην τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης- ως κυρίαρχου κράτους και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Όπως γράφει το CNN, κανένα από τα δύο δεν είναι διαπραγματεύσιμο για την Ουκρανία ή τους συμμάχους της.

Στην… ειρηνοποιό Τουρκία τώρα. Η τουρκική κυβέρνηση δήλωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι είναι έτοιμη να παράσχει «κάθε είδους υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της διαμεσολάβησης και της φιλοξενίας διαπραγματεύσεων, για την επίτευξη ειρήνης» στην Ουκρανία.

Η Τουρκία έχει παίξει το ρόλο της γέφυρας μεταξύ Μόσχας και Κιέβου στο παρελθόν, κυρίως όταν μεσολάβησε για την Πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, η οποία εγγυάται την ασφαλή διέλευση των ουκρανικών πλοίων που μεταφέρουν εξαγωγές τροφίμων – μια σπάνια διπλωματική επιτυχία στην πολυετή αυτή σύγκρουση. Η Ρωσία αποσύρθηκε από το σύμφωνο αυτό το 2023.

Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει επενδύσει στη σύγκρουση, αλλά θεωρείται επίσης πιο προσιτή στη Ρωσία, με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να χαιρετίζει στο παρελθόν την «ειδική σχέση» του με τον Πούτιν.

Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, και ο απεσταλμένος του για θέματα εξωτερικής πολιτικής Στιβ Γουίτκοφ σχεδιάζουν αμφότεροι να βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη για τις συνομιλίες.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο βρίσκεται επίσης στην Τουρκία, συμμετέχοντας σε άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ.

Το σχέδιο προέβλεπε ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα παρακολουθούσαν τις συνομιλίες μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων υπό τουρκική διαμεσολάβηση.

Ο Ρούμπιο, ο Κέλογκ και ο Γουίτκοφ συμμετείχαν σε ορισμένους από τους προηγούμενους γύρους συνομιλιών στη Σαουδική Αραβία, στους οποίους λειτούργησαν ως μεσάζοντες, συναντώντας χωριστά τη ρωσική αντιπροσωπεία και στη συνέχεια, λίγες ημέρες αργότερα, τους Ουκρανούς.

Αυτή τη φορά, το γεγονός ότι οι δύο αντιπροσωπείες μπορεί να συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο είναι σημαντικό – ακόμη και αν ο στόχος τους είναι περισσότερο να ικανοποιήσουν τον Τραμπ παρά να καταλήξουν σε μια πραγματική συμφωνία.