Θολό τοπίο στις συνομιλίες Ρωσίας και Ουκρανίας – Ελάχιστες ελπίδες για συμβιβασμούς

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, απέρριψε την πρόκληση να συναντηθεί πρόσωπο με πρόσωπο με τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, περιορίζοντας τις προσδοκίες για ειρηνευτική λύση στο μέτωπο του πολέμου, τουλάχιστον άμεσα.

Ο Ρώσος πρόεδρος έστειλε στη θέση του μια αντιπροσωπεία αποτελούμενη από βοηθούς και αναπληρωτές υπουργούς, για να συμμετάσχει στις συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, που βρισκόταν σε περιοδεία στον Κόλπο, υποβάθμισε τις πιθανότητες ουσιαστικής προόδου, δηλώνοντας ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία ουσιαστική εξέλιξη χωρίς να έχει προηγηθεί συνάντηση του ίδιου με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο Ζελένσκι σχολίασε ότι η απόφαση του Πούτιν να μην παραστεί προσωπικά και να στείλει, όπως την χαρακτήρισε, μια «διακοσμητική» αντιπροσωπεία αποκαλύπτει πως ο Ρώσος ηγέτης δεν βλέπει σοβαρά το ενδεχόμενο να βάλει τέλος στον πόλεμο.

Ο ίδιος ξεκαθάρισε ότι δεν θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη, αλλά θα στείλει μια ομάδα με επικεφαλής τον υπουργό Άμυνας, με εντολή να συζητήσουν για κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο, δεν έχει γίνει γνωστό πότε ακριβώς θα ξεκινήσουν οι συνομιλίες. «Δεν μπορούμε να τριγυρνάμε στον κόσμο ψάχνοντας τον Πούτιν» είπε ο Ζελένσκι μετά τη συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Άγκυρα.

«Αισθάνομαι ασέβεια από τη Ρωσία. Κανένα ραντεβού, καμία ατζέντα, καμία υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία — αυτό είναι προσωπική ασέβεια. Προς τον Ερντογάν, προς τον Τραμπ» πρόσθεσε απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους.

Ο Ζελένσκι τάσσεται υπέρ της άμεσης και χωρίς προϋποθέσεις κατάπαυσης του πυρός για 30 μέρες, ωστόσο ο Πούτιν επιμένει πρώτα να ξεκινήσουν συνομιλίες, όπου θα συζητηθούν οι λεπτομέρειες μιας τέτοιας εκεχειρίας. Περισσότερα από τρία χρόνια μετά την πλήρη εισβολή, η Ρωσία διατηρεί το πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης και υποστηρίζει πως η Ουκρανία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ένα προσωρινό «πάγωμα» του πολέμου για να επιστρατεύσει επιπλέον δυνάμεις και να προμηθευτεί περισσότερα δυτικά όπλα.

Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Πούτιν έχουν δηλώσει εδώ και μήνες ότι επιθυμούν να συναντηθούν, αλλά δεν έχει οριστεί ημερομηνία. Μετά από έντονη πίεση προς την Ουκρανία και δημόσιες αντιπαραθέσεις με τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, ο Τραμπ εμφανίζεται πλέον ανυπόμονος, υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν «παίζει μαζί του».

«Δεν πρόκειται να γίνει τίποτα μέχρι να βρεθούμε με τον Πούτιν» είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους μέσα από το Air Force One.

Το διπλωματικό αδιέξοδο αντανακλά τη χαώδη διαφορά ανάμεσα στις δύο πλευρές, στην οποία έρχεται να προστεθεί η απρόβλεπτη παράμετρος που ακούει στο όνομα Ντόναλντ Τραμπ. Από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, οι παρεμβάσεις του έχουν συχνά προκαλέσει απογοήτευση στην Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της.

Ενώ ο Ζελένσκι περίμενε μάταια τον Πούτιν στην Άγκυρα, η ρωσική διαπραγματευτική ομάδα βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη χωρίς συνομιλητές από την ουκρανική πλευρά. Περίπου 200 δημοσιογράφοι συγκεντρώθηκαν κοντά στο παλάτι Ντολμαμπαχτσέ στον Βόσπορο, που είχε οριστεί από τους Ρώσους ως χώρος των διαπραγματεύσεων.

Οι δύο πλευρές παλεύουν επί μήνες για τις λεπτομέρειες της κατάπαυσης του πυρός και των ειρηνευτικών συνομιλιών, προσπαθώντας να δείξουν στον Τραμπ ότι βλέπουν σοβαρά το ενδεχόμενο να βάλουν τέλος σε αυτόν τον -όπως τον αποκαλεί- «χαζό πόλεμο».

Την Πέμπτη, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα παραστεί στις συνομιλίες στην Τουρκία την Παρασκευή, εάν κρίνει πως είναι «κατάλληλο». «Εύχομαι απλώς να καταφέρουν η Ρωσία και η Ουκρανία να κάνουν κάτι. Πρέπει να σταματήσει» τόνισε.

Από την πλευρά της, η Ρωσία κατηγόρησε την Ουκρανία ότι «προσπαθεί να στήσει θέατρο» γύρω από τις συνομιλίες. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της υποστήριξε ότι οι Ρώσοι είναι έτοιμοι να καθίσουν στο τραπέζι και να συζητήσουν πιθανούς συμβιβασμούς.

Ερωτηθείς για το αν ο Πούτιν θα συμμετάσχει σε μελλοντικές συνομιλίες, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απάντησε: «Τι είδους συμμετοχή θα απαιτηθεί στο μέλλον και σε ποιο επίπεδο, είναι νωρίς να το πούμε τώρα».

Πρώτες συζητήσεις μετά από 3 χρόνια

Μόλις ξεκινήσουν οι συνομιλίες, οι δύο πλευρές θα κληθούν να γεφυρώσουν το βαθύ χάσμα που αφορά μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα.

Της ρωσικής αντιπροσωπείας ηγείται ο προεδρικός σύμβουλος Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, πρώην υπουργός Πολιτισμού, ο οποίος έχει επιβλέψει την αναθεώρηση των σχολικών εγχειριδίων ώστε να εμπεριέχεται το αφήγημα της Μόσχας για τον πόλεμο. Στην αντιπροσωπεία συμμετέχουν, επίσης, ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και ο επικεφαλής της στρατιωτικής αντικατασκοπείας.

Κάποιοι από αυτούς είχαν εμπλακεί και στις τελευταίες απευθείας ειρηνευτικές συνομιλίες που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 2022 – ένδειξη ότι η Μόσχα επιθυμεί να συνεχίσει από εκεί που είχαν μείνει.

Ωστόσο, οι όροι που συζητούνταν τότε, ενώ η Ουκρανία ακόμη πάλευε με την πρώτη εισβολή, ήταν εξαιρετικά δυσμενείς για το Κίεβο. Μεταξύ αυτών, περιλαμβανόταν και η απαίτηση της Μόσχας για σημαντικές μειώσεις στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.

Τώρα που οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν σχεδόν το ένα πέμπτο της Ουκρανίας, ο Πούτιν παραμένει σταθερός στις χρόνιες απαιτήσεις του: το Κίεβο να παραδώσει εδάφη, να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες του για ένταξη στο ΝΑΤΟ και να γίνει ουδέτερη χώρα.

Η Ουκρανία απορρίπτει αυτούς τους όρους, τους οποίους θεωρεί ισοδύναμους με παράδοση, και ζητά εγγυήσεις για την μελλοντική της ασφάλεια από τις παγκόσμιες δυνάμεις, ιδίως τις ΗΠΑ.

Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν-Νουέλ Μπαρό, τόνισε ότι ο Ζελένσκι έδειξε καλή θέληση με το ταξίδι του στην Τουρκία, αλλά υπήρχε μια «κενή καρέκλα» στη θέση όπου θα έπρεπε να βρίσκεται ο Πούτιν. «Ο Πούτιν κωλυσιεργεί και σαφώς δεν επιθυμεί να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ακόμη και όταν ο πρόεδρος Τραμπ εξέφρασε τη διαθεσιμότητα και την επιθυμία του να διευκολύνει αυτές τις συνομιλίες» σχολίασε.