Ρωσία – Ουκρανία: Παράταση στο θρίλερ μετά από μια ημέρα χάους

Πέντε ημέρες μετά την πρόταση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για απευθείας συνομιλίες με την Ουκρανία, η ημέρα που υποτίθεται ότι θα σηματοδοτούσε την έναρξή τους δεν έφερε τίποτε άλλο παρά χάος: επτά ώρες αναμονής στις όχθες του Βοσπόρου, σύγχυση στο ρωσικό προξενείο και, τελικά, μια απόφαση του Ουκρανού προέδρου που ενδέχεται να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο σε αυτή τη σύγκρουση.

Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν την Πέμπτη (15/5) στην Κωνσταντινούπολη αποτύπωσαν τη δυσκολία της επόμενης ημέρας στις συνομιλίες Ρωσίας – Ουκρανίας. Από το πρωί, τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης είχαν κατακλύσει το Παλάτι Ντολμά Μπαχτσέ, χωρίς όμως να υπάρχει επιβεβαίωση από πλευράς Ουκρανίας για συμμετοχή, ούτε κάποια ένδειξη για τη σύνθεση της αντιπροσωπείας της. Πηγή από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωνε στο CNN ότι «δεν είχε προγραμματιστεί ακόμη κάποια συνάντηση».

Αντί για την πολυαναμενόμενη παρουσία του Βλαντίμιρ Πούτιν, το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε αργότερα ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν επρόκειτο να παραστεί. Την ίδια ώρα, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έφτανε στην Άγκυρα, όπου πραγματοποίησε συνομιλίες με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

«Το να περιμένεις είναι καλύτερο από το να γνωρίζεις το αποτέλεσμα» σχολίασε σκωπτικά ο Στανισλάβ Ιβασένκο, ανταποκριτής του ρωσικού στρατιωτικού καναλιού Zvezda, καθώς περίμενε ανάμεσα σε πλήθος δημοσιογράφων με καφέ στο χέρι. «Όλοι έχουν κουραστεί από αυτό» δήλωσε στο CNN αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία. «Αλλά εμείς θα υπερασπιστούμε τη θέση μας».

Η επίμονη στάση της Μόσχας είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο ο Πούτιν αιφνιδίως πρότεινε την επανέναρξη των συνομιλιών πριν από πέντε ημέρες. Αντιμέτωπος με ένα τελεσίγραφο από το Κίεβο και τους συμμάχους του για αποδοχή 30ήμερης κατάπαυσης του πυρός ή επιβολή νέων, σκληρών κυρώσεων, ο Ρώσος πρόεδρος επέλεξε μια τρίτη οδό.

«Προτείνουμε στις αρχές του Κιέβου να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις που εκείνες διέκοψαν το 2022» δήλωσε ο Πούτιν σε ενημέρωση δημοσιογράφων νωρίς το πρωί της Κυριακής. Για να ενισχύσει το μήνυμά του, επέλεξε και πάλι την Κωνσταντινούπολη – την πόλη όπου είχαν διεξαχθεί οι πρώτες ειρηνευτικές επαφές – και, όπως αποκάλυψε το βράδυ της Τετάρτης, ανέθεσε την εκπροσώπηση της Μόσχας στον ίδιο βασικό διαπραγματευτή: τον Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, πρώην υπουργό Πολιτισμού και στενό συνεργάτη του.

«Η αντιπροσωπεία έχει δεσμευτεί να ακολουθήσει εποικοδομητική προσέγγιση» δήλωσε ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι το απόγευμα της Πέμπτης, σε μια σύντομη εμφάνιση στο ρωσικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, χωρίς να δεχθεί ερωτήσεις. Η πίεση από τα διεθνή Μέσα ήταν τέτοια, που διπλωμάτες ακούστηκαν να απειλούν με ακύρωση της ενημέρωσης αν οι δημοσιογράφοι δεν ηρεμούσαν.

Ο Μεντίνσκι υποστήριξε ότι στόχος των απευθείας συνομιλιών είναι «η εγκαθίδρυση μακροπρόθεσμης ειρήνης και η εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών της σύγκρουσης». Ωστόσο, η αναφορά του στις «βαθύτερες αιτίες» – οι οποίες για τη Ρωσία περιλαμβάνουν από τις φιλοδοξίες της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ μέχρι και την ίδια της την ύπαρξη ως κυρίαρχο κράτος – ήταν μια ξεκάθαρη υπενθύμιση της απόστασης που εξακολουθεί να χωρίζει τις δύο πλευρές.

Κι όμως, το σκηνικό περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από τον παράγοντα Ντόναλντ Τραμπ. Η Ρωσία και η Ουκρανία καλούνται πλέον να ισορροπήσουν μεταξύ των δικών τους στρατηγικών και της σχέσης τους με τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο. Ο Τραμπ, την Πέμπτη, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να συμμετάσχει προσωπικά στις συνομιλίες, λέγοντας πως «αν συμβεί κάτι» θα σκεφτεί να ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη την Παρασκευή. Ήδη, δύο απεσταλμένοι του Λευκού Οίκου – ο Κιθ Κέλογκ και ο Στιβ Γουίτκοφ – έχουν προγραμματίσει να βρίσκονται στην πόλη.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από την πλευρά του, δεν έκρυψε ότι η πιθανή εμπλοκή Τραμπ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή του να συμμετάσχει στον διάλογο. Βγαίνοντας από τη συνάντησή του με τον Ερντογάν, ανακοίνωσε πως, όχι μόνο θα στείλει ουκρανική αντιπροσωπεία στην Κωνσταντινούπολη, αλλά θα ηγηθεί αυτής ανώτατος αξιωματούχος – ο υπουργός Άμυνας Ρούστεμ Ουμέροφ, «σε ένδειξη σεβασμού προς τον πρόεδρο Τραμπ».

Η Ρωσία, από την άλλη, παρακολουθεί με προσοχή τις κινήσεις του Τραμπ, διατηρώντας την ελπίδα για μια επανεκκίνηση στις σχέσεις. Ο ίδιος ο Τραμπ φρόντισε, πάντως, να δηλώσει πως αυτή ενδέχεται να επιτευχθεί μόνο κατόπιν συνάντησής με τον Πούτιν. «Τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί αν δεν συναντηθούμε πρώτα εγώ και ο Πούτιν».

Ο πρώην Ρώσος διπλωμάτης Μπόρις Μπονταρέφ, ο οποίος εγκατέλειψε τη θέση του στη Γενεύη το 2022, δήλωσε στο CNN ότι μια συνάντηση με τον Τραμπ θα ήταν για τον Πούτιν τεράστια επιτυχία – σε αντίθεση με μια συνάντηση με τον Ζελένσκι, για την οποία δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον.

«Δύο μεγάλες δυνάμεις θα πρέπει να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να αποφασίσουν πώς κατώτερες χώρες θα ζήσουν κάτω από την ομπρέλα τους» είπε χαρακτηριστικά ο Μπονταρέφ από την Ελβετία. «Έτσι βλέπει ο Πούτιν τον κόσμο. Γι’ αυτό και ο Ζελένσκι δεν χωράει στο κάδρο του».