Γιατί o Τραμπ στοχοποίησε το Χάρβαρντ – Μαρτυρία Έλληνα ερευνητή στο NEWS 24/7

Με πρωτοφανείς αιχμές κατά του Χάρβαρντ, η διοίκηση Τραμπ ανακοίνωσε την Πέμπτη 22 Μαΐου, ότι το πανεπιστήμιο “δεν μπορεί πλέον να εγγράφει ξένους φοιτητές”, ενώ οι ήδη εγγεγραμμένοι αλλοδαποί φοιτητές “πρέπει να μεταγραφούν ή να χάσουν το νόμιμο καθεστώς τους”. Στην ανακοίνωση του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ γίνεται λόγος για “υποκίνηση βίας”, “αντισημιτισμό” και “συνεργασία με το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα” εντός της πανεπιστημιούπολης. Η παρουσία ξένων φοιτητών, σύμφωνα με τη διοίκηση Τραμπ, δεν αποτελεί δικαίωμα, αλλά ένα προνόμιο που το Χάρβαρντ αρνήθηκε να τιμήσει.

Ο Στέφανος Τύρος, φυσικός, οικονομολόγος και ερευνητής σε θέματα εργασίας και τεχνητής νοημοσύνης στο Harvard Business School, μίλησε στο NEWS 24/7 λίγες ώρες μετά την απόφαση, για την εξέλιξη που ενδέχεται να καθορίσει τη ζωή του. 

Αν και η πρόθεση για παρέμβαση στα “woke πανεπιστήμια” είχε ακουστεί από κύκλους της διοίκησης Τραμπ, κανείς στο Χάρβαρντ δεν περίμενε ότι η απόφαση θα ανακοινωθεί τόσο ξαφνικά, ή ότι θα εφαρμοστεί. “Υπήρχε ως σενάριο. Το είχαμε ακούσει. Αλλά νομίζω οι περισσότεροι θεωρούσαμε ότι δεν θα το κάνει τελικά”, είπε ο Στέφανος Τύρος. “Για μένα προσωπικά ήταν σοκ, όχι επειδή δεν το περίμενα καθόλου, αλλά γιατί επιβεβαίωσε ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει τελείως”. 

Τις πρώτες ώρες μετά την ανακοίνωση, στο ερευνητικό του γκρουπ ακολούθησε πανικός. Ρώτησε αμέσως τους συναδέλφους του τι είδους βίζα έχουν, μήπως επηρεάζονται. “Έχουμε μία διδακτορική από τη Γερμανία, έναν από τη Νότια Αφρική. Δεν είναι καν ξεκάθαρο ποιες βίζες αφορά. Είναι πολύ λεπτά νομικά θέματα: αν έχεις βίζα F1 ή J1. Είναι όλα πολύ θολά” τόνισε. 

Όλες και όλοι προσπαθούσαν να καταλάβουν αν τους αφορά η απόφαση. “Έστειλα στη μάνατζερ του γκρουπ: μας επηρεάζει κι εμάς αυτό; Μιλούσαμε μεταξύ μας, στέλναμε μηνύματα, ψάχναμε πληροφορίες για κάθε κατηγορία βίζας. Είναι σουρεάλ. Ακόμα δεν έχει πέσει η απόλυτη φρίκη, αλλά είμαστε όλοι στο “περίμενε” γιατί λογικά μας επηρεάζει κι εμάς τους μεταδιδακτορικούς ερευνητές, όπως και τους φοιτητές” είπε ο Στέφανος Τύρος. 

Το 27% των φοιτητών στο Χάρβαρντ κατά το ακαδημαϊκό έτος 2024/2025 ήταν αλλοδαποί. “Το Χάρβαρντ είναι αυτό που είναι επειδή μπορεί να φέρνει τους καλύτερους. Αν σταματήσει να το κάνει, θα δεχτεί τεράστιο πλήγμα, όχι μόνο το ίδιο, αλλά και η αμερικανική οικονομία. Το brain drain που λέγαμε στην Ελλάδα, τώρα θα το ζήσει η Αμερική” παρατήρησε ο μεταδιδακτορικός ερευνητής. 

Γιατί ο Τραμπ στοχοποίησε το Χάρβαρντ

“Το Χάρβαρντ είναι πολύ πιο ισχυρό απ’ όσο φαντάζεται κανείς στην Ελλάδα. Νομίζω αυτός είναι ο λόγος που στοχοποιείται: επειδή είναι η επιτομή της φιλελεύθερης, μορφωμένης Αμερικής. Ο Τραμπ ήθελε έναν αντίπαλο: στην αρχή ήταν η Κίνα. Τώρα είναι το Χάρβαρντ” σημείωσε ο Τύρος. 

Ο ίδιος βλέπει πίσω από την απόφαση Τραμπ μια απόπειρα ιδεολογικού ελέγχου του Χάρβαρντ. Όπως λέει, πριν από δύο μήνες είχε σταλεί στο πανεπιστήμιο μια επιστολή, υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης του αντισημιτισμού, η οποία στην πραγματικότητα “ζητούσε να μπει εξωτερικός ελεγκτής μέσα στο Χάρβαρντ, για να ελέγχει την “ιδεολογική ποικιλομορφία” των ερευνητικών ομάδων”.

“Αν ένα ερευνητικό γκρουπ δεν έχει 50-50 πολιτικές απόψεις -αν δεν έχει δηλαδή ανθρώπους που ψηφίζουν Τραμπ- τότε θεωρείται ότι δεν υπάρχει ιδεολογική ποικιλομορφία, οπότε κόβεται η χρηματοδότηση”, σημείωσε. “Όλα αυτά δεν είχαν καμία σχέση με πραγματικό ενδιαφέρον για τον αντισημιτισμό. Ήταν απλώς μία προσπάθεια για να ελέγξουν πολιτικά το Χάρβαρντ”.

Ποιους επηρεάζει η αλλαγή 

Ο Στέφανος Τύρος εξήγησε ότι η πιο πρόσφατη απόφαση της διοίκησης Τραμπ αφορά την αφαίρεση της πιστοποίησης SEVP από το Χάρβαρντ, του προγράμματος που επιτρέπει στα πανεπιστήμια να αιτούνται φοιτητικές και ερευνητικές βίζες.

“Ουσιαστικά, το Χάρβαρντ δεν μπορεί πια να πει: αυτός είναι φοιτητής μου, δώστε του βίζαˮ, είπε. Η δική του βίζα δεν είναι φοιτητική αλλά ερευνητική, ωστόσο, “με τα στοιχεία που έχουμε μέχρι τώρα, μάλλον επηρεάζεται κι αυτή. Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο”.

Η αλλαγή αφορά σίγουρα τους ξένους φοιτητές και, πιθανότατα, και τους μη μόνιμους ερευνητές, όπως ο ίδιος. “Αν δεν αλλάξει κάτι μέσα στο καλοκαίρι, θα πρέπει να βρω θέση σε άλλο πανεπιστήμιο. Και αυτό πρακτικά δεν γίνεται. Για να ανοίξει μια θέση σαν τη δική μου, χρειάζεται χρηματοδότηση που έχει προγραμματιστεί μήνες πριν”, σημείωσε.

Οι περικοπές στην έρευνα ήταν μία προειδοποίηση

Ο Στέφανος Τύρος ζει με τη σύζυγο και τα δύο παιδιά τους στη Βοστώνη από το καλοκαίρι του 2024. Όπως είπε, βρίσκεται εδώ και μήνες σε καθεστώς επισφάλειας λόγω των σημαντικών περικοπών που έχει επιβάλει η διοίκηση Τραμπ στη χρηματοδότηση της έρευνας. “Από τη στιγμή που είχα ήδη μπει σε φάση αποχώρησης, λόγω των περικοπών, είχα ανοίξει διαύλους στην Ευρώπη. Για τους φοιτητές, όμως, είναι μεγαλύτερο το σοκ. Δεν τους είχε αγγίξει τίποτα μέχρι τώρα” σημείωσε. 

Στις ΗΠΑ, η κρατική έρευνα βασίζεται σε ένα σύστημα ανταγωνιστικής χρηματοδότησης, με την κυβέρνηση να κατανέμει κάθε χρόνο δισεκατομμύρια δολάρια προς πανεπιστήμια που καταθέτουν συγκεκριμένες προτάσεις. Από τον Ιανουάριο, ωστόσο, η διοίκηση Τραμπ είχε προαναγγείλει περικοπές της τάξης του 50-70%, γεγονός που επηρέασε άμεσα τους ερευνητές χωρίς μόνιμη θέση.

Το δικό του συμβόλαιο, αν και ετήσιο, προβλεπόταν να ανανεωθεί για τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμη. Όμως, όπως περιγράφει, κάθε φορά που το πανεπιστήμιο ετοιμαζόταν να ανακοινώσει τον προϋπολογισμό, ερχόταν μια νέα περικοπή. “Περίμενα να ανανεωθεί τον Φλεβάρη, αλλά το budget πήγαινε διαρκώς πίσω. Για τρεις μήνες δεν ήξερα αν μετά τη γέννηση του γιου μου θα έχω δουλειά ή θα πρέπει να φύγουμε”.

Η σύμβαση τελικά ανανεώθηκε δύο ημέρες πριν τη γέννηση του παιδιού του, αλλά η ερευνητική του ομάδα είχε ήδη αποδεκατιστεί. “Στο μεταξύ είχα ξεκινήσει να ψάχνω δουλειά στην Ευρώπη. Είχα κάνει κάποιες επαφές, λέγαμε μήπως να μην το κυνηγήσουμε άλλο εδώ. Αλλά η κόρη μου πάει σχολείο εδώ, δεν ήρθα μόνος. Και ενώ το είχαμε πάρει απόφαση να μείνουμε, μας ήρθε στα κινητά μας η έκτακτη είδηση για αλλαγή στις φοιτητικές βίζες”. 

Το ντόμινο αλλαγών

Η απόφαση της διοίκησης Τραμπ ενδέχεται να επηρεάζει σαν ντόμινο μία σειρά από ζητήματα. Για τον Στέφανο Τύρο, η μεγαλύτερη ανησυχία δεν είναι μόνο η τρέχουσα αναστάτωση, αλλά το ενδεχόμενο μιας οριστικής ρήξης με την ακαδημαϊκή του πορεία. Είχε προγραμματίσει να υποβάλει αιτήσεις για θέση καθηγητή το φθινόπωρο, όμως η απώλεια της βίζας του θα τον ανάγκαζε να αναζητήσει αμέσως άλλη εργασία. “Δεν μπορώ να περιμένω έναν χρόνο άνεργος με οικογένεια. Αν γίνει αυτό, η Ακαδημία τελειώνει εδώ για μένα”, είπε και πρόσθεσε πως δεν είναι ο μόνος. “Πολλοί που δούλεψαν δέκα χρόνια για να μπουν στην έρευνα, θα αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν”.

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση. Δεν υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές εντός ΗΠΑ για όσους χάσουν τη θέση τους σε πανεπιστήμιο, καθώς, όπως ανέφερε, δεν ανοίγουν επιπλέον βίζες για εργαζομένους υψηλής εξειδίκευσης. “Δεν είναι ότι φεύγεις από το Χάρβαρντ και πας στη Google. Θα πρέπει να φύγεις από τη χώρα. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι που είναι στην Αμερική θα κάνουν αίτηση στην Ευρώπη. Για πολλούς από εμάς δεν είναι κάτι το οποίο θα περάσει. Είναι μία μόνιμη αλλαγή”. 

Οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι στο Χάρβαρντ έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στη Δικαιοσύνη, χωρίς να είναι αισιόδοξοι. Ωστόσο, υπάρχει η προσδοκία το πανεπιστήμιο να κινηθεί νομικά και η πρωτοφανής απόφαση να παγώσει, έστω και προσωρινά.