Τραμπ: Ετοιμάζεται να σύρει τις ΗΠΑ σε έναν νέο πόλεμο, χωρίς να ξέρει πώς θα τελειώσει;

Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως είναι έτοιμος να σύρει τις ΗΠΑ σε μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, χωρίς εγγυημένη έξοδο.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δείχνει πως σύντομα θα ανταποκριθεί στις εκκλήσεις του Ισραήλ να καταφέρει ένα αποφασιστικό πλήγμα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, χρησιμοποιώντας υπόγεια διατρητικά όπλα που μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν.

Η ρητορική του Τραμπ άλλαξε απότομα μετά την προφανή επιτυχία της πρώτης επίθεσης του Ισραήλ, που εξουδετέρωσε κορυφαίους στρατιωτικούς και πυρηνικούς επιστήμονες και αποδυνάμωσε σημαντικά την αμυντική ικανότητα του Ιράν.

Όπως πάντα με τον Τραμπ, τίθεται το ερώτημα: Είναι τα σκληρά του λόγια πραγματικά ή προσπαθεί να εξαναγκάσει το Ιράν να επιστρέψει στη διπλωματία και στην «άνευ όρων παράδοση»;

«Όσο ο πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την ισραηλινή επιθετικότητα κατά του Ιράν για να αναγκάσει την ιρανική ηγεσία να παραδοθεί, απλώς δεν πρόκειται να πετύχει», δήλωσε ο Αλί Βάεζ, διευθυντής του Iran Project στο International Crisis Group, στην εκπομπή “Connect the World” του CNN International. «Αυτό που βλέπουν στο τέλος αυτής της κατηφόρας είναι στην ουσία πλήρης υποταγή και κατάρρευση του καθεστώτος».

Και αφού η προληπτική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν φαίνεται να είχε ως έναυσμα και την πρόθεση να εκτροχιάσει τη διπλωματία των ΗΠΑ, ποιος μπορεί να είναι σίγουρος ότι ένας πρόεδρος που αγνοείται πλέον από τον Πούτιν και τον Σι Τζινπίνγκ μπορεί να σταματήσει τον Νετανιάχου;

Κι όμως, ο Τραμπ ενδέχεται να βρίσκεται στο χείλος ενός τεράστιου ρίσκου που θα αναιρούσε τις ίδιες του τις πολιτικές αρχές.

Η σφοδρή του κριτική προς τους Αμερικανούς προέδρους που επιδίωξαν αλλαγές καθεστώτων υπήρξε βασικό στοιχείο της εισόδου του στην πολιτική το 2015. Αν πάει σε πόλεμο με το Ιράν, ο Τραμπ θα αγνοήσει μια δυνατή πτέρυγα του κινήματος MAGA. Ο πρόεδρος του «Πρώτα η Αμερική» θα μετατραπεί στον επεμβατικό ηγέτη που ο ίδιος κάποτε απεχθανόταν.

Κι όμως, υπάρχει μια χαραμάδα στο απομονωτιστικό του δόγμα: πάντα διακήρυττε ότι το Ιράν, λόγω των απειλών του προς το Ισραήλ και της εχθρότητάς του με τις ΗΠΑ, δεν θα έπρεπε ποτέ να αποκτήσει πυρηνικό όπλο.

Μια αλυσίδα αποτυχημένων αμερικανικών παρεμβάσεων

Ο Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο χρήσης κατευθυνόμενων βομβών 13.600 κιλών τύπου “Massive Ordnance Penetrator” για την καταστροφή της πυρηνικής εγκατάστασης του Ιράν στο Fordow, η οποία είναι χτισμένη μέσα σε βουνό, κάτω από εκατοντάδες μέτρα σκυροδέματος.

Ωστόσο, κάτι σημαντικό απουσιάζει: οποιαδήποτε δημόσια αναφορά από κορυφαίους αξιωματούχους για το τι μπορεί να ακολουθήσει.

Πρόκειται για εντυπωσιακή παράλειψη, δεδομένων των αποτυχιών των ΗΠΑ τον 21ο αιώνα, όταν ξεκινούσαν πολέμους και έπειτα πάλευαν επί δεκαετίες να απεμπλακούν.

«Όποιος ενθαρρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες να πάνε σε πόλεμο με το Ιράν έχει ξεχάσει πολύ γρήγορα τις καταστροφές των πολέμων σε Ιράκ και Αφγανιστάν», δήλωσε στο CNN ο γερουσιαστής Κρις Μέρφι. Eκείνες οι συγκρούσεις «μετατράπηκαν σε βάλτους που στοίχισαν τη ζωή σε χιλιάδες Αμερικανούς και δημιούργησαν νέες εξεγέρσεις κατά των συμφερόντων των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην περιοχή».

Το 2003, οι ΗΠΑ μπήκαν στο Ιράκ και ανέτρεψαν γρήγορα τον Σαντάμ Χουσεΐν. Όμως, διέλυσαν το κράτος και άνοιξαν τον δρόμο σε αιματηρή εξέγερση που τελικά οδήγησε σε αποτυχία των ΗΠΑ. Μόλις τώρα αρχίζει να επιστρέφει κάποια εύθραυστη σταθερότητα.

Στο Αφγανιστάν, ο Μπους εισέβαλε μετά την 11η Σεπτεμβρίου για να εκδιώξει τους Ταλιμπάν. Αλλά δύο δεκαετίες αποτυχημένης κρατικής οικοδόμησης οδήγησαν σε ταπεινωτική αποχώρηση των ΗΠΑ το 2021, που διέλυσε την αξιοπιστία του Μπάιντεν στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Ο Ομπάμα είχε τη δική του αποτυχία στη Λιβύη, όταν πείστηκε από Ευρωπαίους συμμάχους και στενούς συμβούλους του να ανατρέψει τον Καντάφι το 2011. «Ήρθαμε, είδαμε, πέθανε», είχε πει η Χίλαρι Κλίντον. Η έπαρση των ΗΠΑ για τη Λιβύη έχει προ πολλού χαθεί, αλλά η χώρα παραμένει επικίνδυνη και διαλυμένη.

Ο Τραμπ τα γνωρίζει όλα αυτά.

Η στιγμή που φάνηκε ότι θα άλλαζε για πάντα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ήρθε όταν κατακεραύνωσε τον Τζεμπ Μπους το 2016 για τους πολέμους του αδερφού του. «Ο πόλεμος στο Ιράκ ήταν ένα τεράστιο, χοντρό λάθος», είπε.

Και δεν το έχει ξεχάσει. Μόλις τον περασμένο μήνα, σε μεγάλη ομιλία στη Σαουδική Αραβία, το υπενθύμισε:

«Οι αποκαλούμενοι nation-builders (οικοδόμοι εθνών) κατέστρεψαν περισσότερα έθνη απ’ όσα έκτισαν, και οι επεμβατιστές επενέβαιναν σε πολύπλοκες κοινωνίες που ούτε οι ίδιοι καταλάβαιναν», είπε. «Σου έλεγαν πώς να το κάνεις, χωρίς να ξέρουν πώς να το κάνουν οι ίδιοι».

Θα γίνει τώρα ένα παράδειγμα των όσων ο ίδιος κατηγορούσε;

Πώς μπορεί να απαντήσει το Ιράν

Το Ιράν δεν είναι Λιβύη, Ιράκ ή Αφγανιστάν. Η ιστορία δεν είναι υποχρεωτικό να επαναληφθεί. Ίσως αυτή τη φορά να έχουν δίκιο όσοι λένε ότι ένα καταστροφικό αλλά στοχευμένο πλήγμα των ΗΠΑ μπορεί να καταστρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να εξαλείψει μια υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ και για την ασφάλεια των ΗΠΑ.

Όμως το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαντήσει, έστω και μόνο για να διασώσει την εικόνα του. Ανάλογα με τις στρατιωτικές δυνατότητες που του έχουν απομείνει, θα μπορούσε να χτυπήσει προσωπικό ή βάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή. Αυτό θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν κύκλο κλιμάκωσης χωρίς σαφή κατάληξη.

Το Ιράν ίσως κλείσει τα Στενά του Ορμούζ για να διακόψει τη ροή πετρελαίου και να προκαλέσει παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Ίσως πλήξει πετρελαιοπηγές περιφερειακών αντιπάλων όπως η Σαουδική Αραβία. Οι ΗΠΑ θα ήταν η μόνη χώρα που θα μπορούσε να ηγηθεί της απάντησης – αλλά αυτό θα σήμαινε ακόμα βαθύτερη εμπλοκή σε πόλεμο.

Επίσης, η Τεχεράνη μπορεί να εξαπολύσει μαζικές κυβερνοεπιθέσεις, φέρνοντας τον πόλεμο μέσα στην αμερικανική ενδοχώρα.

Αν και λίγοι Αμερικανοί θα λυπηθούν για την πτώση του ιρανικού καθεστώτος, οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που θα απελευθερωθούν θα μπορούσαν να φέρουν χάος.

Η κατάρρευση ενός κράτους 90 εκατομμυρίων, γεμάτου εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές, θα μπορούσε να οδηγήσει σε εμφύλιους πολέμους, αποσταθεροποίηση του Πακιστάν και μαζική προσφυγική κρίση στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.

Επιπλέον, προκύπτει το ερώτημα: πώς οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θα διασφαλίσουν τα αποθέματα πυρηνικού υλικού ώστε να μη βρεθούν στα χέρια τρομοκρατών;

Ο Νετανιάχου δηλώνει ότι μια ιρανική πυρηνική βόμβα θα σημάνει το τέλος του Ισραήλ και του εβραϊκού λαού. Όμως η ιστορία – τόσο πρόσφατη όσο και παλαιότερη – αμφισβητεί την ιδέα ότι μια κοινή επιχείρηση ΗΠΑ-Ισραήλ θα είναι σύντομη και αποφασιστική.

Το Ισραήλ δεν έχει εξαλείψει τη Χαμάς, παρότι έχει ισοπεδώσει τη Γάζα επί μήνες. Το Ιράν είναι πολύ μεγαλύτερη πρόκληση. Και οι αμερικανικές παρεμβάσεις στο Ιράν – από το πραξικόπημα της CIA το 1953, την υποστήριξη του Σάχη που οδήγησε στην Ισλαμική Επανάσταση και τη βοήθεια στον Σαντάμ Χουσεΐν στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ – σχεδόν πάντα χειροτέρευαν την κατάσταση.

Τι ωθεί τον Τραμπ σε μια επίθεση;

Γιατί λοιπόν ο Τραμπ φαίνεται να εγκαταλείπει την προηγούμενη αποστροφή του για τους πολέμους;

Αν διατάξει επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, θα βρεθεί στο ίδιο σημείο όπου θα έφτανε οποιοσδήποτε πρόεδρος. Όλοι οι προκάτοχοί του είχαν πει πως δεν θα επέτρεπαν στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά – αν και στον ίδιο θα καταλογιστεί ότι απέτυχε να το αποτρέψει μέσω διαπραγματεύσεων.

Το γεγονός ότι οι πρώτες επιχειρήσεις του Ισραήλ φαίνεται να ήταν επιτυχείς δεν είναι τυχαίο. Ο Τραμπ δήλωσε την Τρίτη ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον «πλήρη και απόλυτο έλεγχο των αιθέρων πάνω από το Ιράν». Ένα πιθανό περιβάλλον χαμηλού ρίσκου για τους Αμερικανούς βομβαρδισμούς ίσως δελεάσει έναν πρόεδρο που λατρεύει τον στρατηγό Τζορτζ Πάτον.

Ίσως να βλέπει ένα γρήγορο στρατιωτικό «success story» για να αντισταθμίσει τις αποτυχίες του ως ειρηνοποιός.

Αλλά είναι ένας προβληματικός πολεμικός ηγέτης. Δεν έχει προετοιμάσει τη χώρα για πιθανή νέα σύρραξη. Και η διχαστική του πολιτική δεν του επιτρέπει την εθνική ενότητα που χρειάζονται τέτοιες αποφάσεις.

Έτσι, ένας πρόεδρος που περηφανευόταν πως δεν ξεκίνησε κανέναν νέο πόλεμο, βρίσκεται τώρα να σκέφτεται σοβαρά να ξεκινήσει έναν.

Βρίσκεται μπροστά στο ίδιο δίλημμα που βρέθηκαν και άλλοι: να στείλει Αμερικανούς στρατιώτες σε μια νέα σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, βασισμένος σε δυνητικά αμφισβητήσιμες πληροφορίες για όπλα μαζικής καταστροφής.

Οι πεσόντες των πολέμων σε Ιράκ και Αφγανιστάν αναπαύονται στη Ζώνη 60 του Εθνικού Κοιμητηρίου του Άρλινγκτον. Το ελάχιστο που τους οφείλεται, είναι μια εξήγηση για το τι θα γίνει μετά, αν πέσουν οι πρώτες αμερικανικές βόμβες στο Ιράν.