Ένα 24ωρο στα ασφυκτικά γεμάτα παιδιατρικά νοσοκομεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Αφγανιστάν

Ο ήχος από κλάματα και τα μπιπ ιατρικών συσκευών γεμίζουν το μικρό δωμάτιο. Οι νοσηλευτές περνούν από κρεβάτι σε κρεβάτι, ελέγχοντας τα βρέφη και τα μικρά παιδιά που νοσηλεύονται. Μητέρες βάζουν μάσκες οξυγόνου στα πρόσωπα των παιδιών τους.

Ο γιατρός του τμήματος επειγόντων περιστατικών μπαίνει μέσα από τις ανοιγόμενες πόρτες του παιδιατρικού τμήματος επειγόντων περιστατικών στο νοσοκομείο Boost στο Helmand του Αφγανιστάν.

«Έχω 17 ασθενείς που περιμένουν να εισαχθούν, αλλά δεν έχω πού να τους βάλω», λέει ο Δρ Ahmed*, γιατρός στα επείγοντα περιστατικά με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Είναι 6 το απόγευμα και η βραδινή βάρδια έχει μόλις αρχίσει. Όλα τα κρεβάτια στο παιδιατρικό τμήμα είναι γεμάτα- συχνά τα μοιράζονται δύο ασθενείς, και το επόμενο κύμα ασθενών φτάνει ήδη.

«Αυτή είναι μια τρελή περίοδος για εμάς. Μέρα με τη μέρα έρχονται όλο και περισσότεροι ασθενείς», λέει ο Δρ Ahmed.

Ο αριθμός των παιδιών κάτω των πέντε ετών που φτάνουν στη διαλογή στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου Boost έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2020, από 53.923 σε 122.335 ασθενείς το 2024.

Τον Απρίλιο, 13.738 παιδιά κάτω των πέντε ετών εξετάστηκαν στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου Boost – ο υψηλότερος μηνιαίος αριθμός επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά από τουλάχιστον το 2020.

Η εξεύρεση χώρου, χρόνου και πόρων για τη θεραπεία του αυξανόμενου αριθμού παιδιών αποτελεί πρόκληση. Τα παιδιά φτάνουν με απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις όπως σήψη, αναπνευστική ανεπάρκεια και σοβαρός υποσιτισμός.

Αυτή η αύξηση των παιδιατρικών ασθενών δεν συμβαίνει όμως μόνο στο Helmand.

«Οι οικογένειες παλεύουν να αποκτήσουν την υγειονομική περίθαλψη που χρειάζονται. Πολλές εγκαταστάσεις υγείας σε όλα τα επίπεδα παλεύουν με ανεπαρκή στελέχωση και έλλειψη βασικών φαρμάκων και διαγνωστικού εξοπλισμού», λέει η Julie Paquereau, ιατρική συντονίστρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Αφγανιστάν.

Αυτή ήταν ήδη η κατάσταση πριν από τη διακοπή της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ νωρίτερα φέτος και την ακύρωση της χρηματοδότησης ύψους άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων για τα έργα της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID) στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με εκτίμηση του Ειδικού Γενικού Επιθεωρητή των ΗΠΑ για την Ανασυγκρότηση του Αφγανιστάν.

Έκτοτε, περίπου 422 υγειονομικές εγκαταστάσεις στο Αφγανιστάν ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους ή έκλεισαν τις πόρτες τους, επηρεάζοντας την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για περισσότερους από 3 εκατομμύρια ανθρώπους από τις 10 Ιουνίου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

«Καθώς αυτές οι δομές κλείνουν ή μειώνουν τις δράσεις τους, αυτό θα μειώσει τη διαθεσιμότητα βασικών υπηρεσιών υγείας για τις γυναίκες και τα παιδιά ειδικότερα, και θα πρέπει να περιμένουν περισσότερο ή να ταξιδεύουν πιο μακριά για να λάβουν θεραπεία», λέει η Paquereau. «Η έλλειψη πρόσβασης θα ωθήσει περισσότερα βρέφη και παιδιά με απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις στα ήδη υπερφορτωμένα επαρχιακά και περιφερειακά νοσοκομεία, συμπεριλαμβανομένων αυτών που υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Και ορισμένα μπορεί να μην έχουν ποτέ πρόσβαση σε περίθαλψη, μη μπορώντας να φτάσουν σε μια υγειονομική μονάδα».

Ανάμεσα στις εξετάσεις που γίνονται στα νεοαφιχθέντα παιδιά στα επείγοντα περιστατικά, ο Δρ Ahmed παίρνει τηλέφωνο, προσπαθώντας να βρει χώρο στις μονάδες εντατικής θεραπείας παιδιών και νεογνών σε άλλα σημεία του νοσοκομείου Boost. Άλλα μέλη του προσωπικού τηλεφωνούν σε κοντινά νοσοκομεία για να δουν αν έχουν ελεύθερα κρεβάτια.

«Αν δεν βρούμε χώρο, τότε θα μείνουν εδώ. Ορισμένοι ασθενείς μένουν στην εντατική για μία ή δύο ημέρες», λέει ο Δρ Ahmed.

Αύξηση του αριθμού των ασθενών στη διαλογή στο Herat

Σε ένα άλλο νοσοκομείο περίπου 500 χιλιόμετρα βορειοδυτικά, γυναίκες συνωστίζονται στη μεγάλη λευκή σκηνή που αποτελεί το σημείο διαλογής στο περιφερειακό νοσοκομείο Herat, με τα παιδιά να κρέμονται από τα χέρια και τα πόδια τους. Ορισμένες οικογένειες ξεχύνονται έξω, περιμένοντας τη σειρά τους για να μιλήσουν με τον γραμματέα.

Ο αριθμός των οικογενειών που συρρέουν στο τμήμα διαλογής στο περιφερειακό νοσοκομείο της Herat αυξάνεται εδώ και χρόνια.

Σε μια κανονική ημέρα του 2025, οι νοσηλευτές διαλογής βλέπουν 1.300 ασθενείς. Κάποιες ημέρες, καταφθάνουν περισσότερα από 2.000 βρέφη και παιδιά που περιμένουν να εξεταστούν.

Πολλά από τα παιδιά δεν βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και οι φροντιστές τους θα έπρεπε να αναζητούν φροντίδα σε βασικές κλινικές υγείας.

«Οι μητέρες φέρνουν τα παιδιά τους από ανησυχία ότι η κατάστασή τους μπορεί να επιδεινωθεί. Νιώθουν ότι δεν έχουν πού αλλού να πάνε», λέει η Jameela*, νοσηλεύτρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που εργάζεται στην παιδιατρική διαλογή.

«Οι γονείς μάς λένε ότι δεν βρίσκουν επαρκείς υπηρεσίες στις τοπικές κλινικές και δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη θεραπεία σε ιδιωτικές κλινικές, οπότε έρχονται εδώ όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν δωρεάν περίθαλψη», λέει.

Αυτό δημιουργεί μεγάλη πίεση στους ήδη πιεσμένους νοσηλευτές διαλογής, οι οποίοι βλέπουν επίσης αύξηση των ασθενών που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.

Τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, κατά μέσο όρο 354 παιδιά εξετάστηκαν καθημερινά στα επείγοντα περιστατικά. Πρόκειται για αύξηση 27%, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2024.

«Πολλές οικογένειες μας λένε ότι δεν έχουν χρήματα για τη μεταφορά στο νοσοκομείο, οπότε περιμένουν να δουν αν το παιδί τους θα αναρρώσει ή αν θα βρουν τα χρήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της περίθαλψης και την επιδείνωση των συνθηκών», λέει η Jameela.

Η ιστορία της Zarmina

Καθισμένη σταυροπόδι στο μισό κρεβάτι που της αναλογεί στη μονάδα εντατικής θεραπείας παίδων (PICU) του νοσοκομείου Boost, η Zarmina κρατάει το χέρι της επτά μηνών κόρης της, Asma.

Πριν από τρεις εβδομάδες, η Asma σταμάτησε να θηλάζει και ανέβασε πυρετό. Είχε πόνο στο στομάχι και διάρροια, αλλά η Zarmina δεν είχε χρήματα. Ο σύζυγός της έχει αναπηρία και δεν μπορεί να εργαστεί.

«Έραβα για μια γυναίκα, αλλά με πλήρωνε μόνο όταν τελείωνα τη δουλειά. Έραβα όσο πιο γρήγορα μπορούσα, αλλά μέχρι να τελειώσω, η Asma είχε χειροτερέψει πολύ», λέει η Zarmeena.

Η Asma ήταν ήδη άρρωστη δύο εβδομάδες πριν η Zarmina μπορέσει να την πάει σε γιατρό.

«Την πήγαμε σε τρεις ή τέσσερις διαφορετικούς γιατρούς. Μας έδωσαν φάρμακα που κόστιζαν 1.500 Αφγανιστάν [περίπου 22 δολάρια ΗΠΑ]. Τελειώσαμε το φάρμακο, αλλά δεν την βοήθησε», λέει η Zarmina.

Δεν είχε πια καθόλου χρήματα και η Zarmina είχε χάσει κάθε ελπίδα. Τότε ο αδελφός της τις πήγε στο νοσοκομείο Boost, όπου η Asma εισήχθη και λαμβάνει θεραπεία εδώ και εννέα ημέρες.

«Τώρα, δεν έχει πια επιληπτικές κρίσεις», λέει η Zarmina. «Οι γιατροί ξέρουν τι κάνουν. Αν καλυτερέψει, θα περιμένω και μετά θα την πάρω σπίτι. Ακόμα κι αν χρειαστεί χρόνος, θέλω απλώς να γίνει καλά».

Ασθενείς που έρχονται αργά για θεραπεία

Στην άλλη πλευρά της χώρας, ο Δρ Fareed* βλέπει πολλούς ασθενείς όπως η Zarmeena στο παιδιατρικό τμήμα του περιφερειακού νοσοκομείου Mazar-i-Sharif στην επαρχία Balkh του βόρειου Αφγανιστάν.

Τον Μάιο, κατά μέσο όρο 51 ασθενείς έφταναν καθημερινά σε πολύ κρίσιμη κατάσταση, που απαιτούσε άμεση θεραπεία.

Πολλά παιδιά έχουν παθήσεις που έχουν γίνει απειλητικές για τη ζωή τους επειδή οι οικογένειες δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στη θεραπεία νωρίτερα, εξηγεί ο Δρ Fareed. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η έλλειψη χρημάτων για τη μεταφορά ή τη φαρμακευτική αγωγή, η μη συνειδητοποίηση της σοβαρότητας της ασθένειας και η μη διαθεσιμότητα ενός mahram (ανδρικού συνοδού) που θα συνόδευε το παιδί και τη γυναίκα συγγενή στο νοσοκομείο.

«Συμβουλεύουμε τους γονείς να φέρνουν τα παιδιά τους στην πλησιέστερη κλινική αμέσως μόλις δουν συμπτώματα μιας ασθένειας. Η έγκαιρη θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για να αποφύγουμε καταστάσεις όπου μπορεί να γίνουν απειλητικές για τη ζωή των παιδιών», λέει ο Δρ Fareed, αν και αναγνωρίζει πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για τις οικογένειες να φτάσουν στις υπηρεσίες υγείας.

Επιστρέφοντας στο νοσοκομείο Boost στο Helmand, ο Δρ Ahmed βγαίνει από την αίθουσα επειγόντων περιστατικών το επόμενο πρωί – κουρασμένος στο τέλος της νυχτερινής του βάρδιας, αλλά με ένα χαμόγελο στο πρόσωπό του.

Το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και της δημόσιας υγείας παρέπεμψε ορισμένους ασθενείς σε άλλα νοσοκομεία και μπόρεσε να βρει αρκετά κρεβάτια στους παιδιατρικούς και νεογνικούς θαλάμους.

Κανένας από τους ασθενείς δεν πέρασε τη νύχτα στα επείγοντα περιστατικά.

«Ελπίζω ότι δεν θα έχει τόσο πολλή δουλειά σήμερα», λέει. Αλλά είναι μια νέα μέρα, που σημαίνει ότι εκατοντάδες ακόμη ασθενείς θα περάσουν τις πόρτες, έχοντας ανάγκη από επείγουσα θεραπεία.

Και ο αριθμός των βαρέως πασχόντων παιδιών αναμένεται να αυξηθεί τις επόμενες εβδομάδες, καθώς τα κρούσματα υποσιτισμού αρχίζουν να ανεβαίνουν μέσα στον Ιούλιο.

*Τα ονόματα του προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας.