Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΕΡΛΗΣ, ΤΑ ΔΙΑΦΑΝΑ ΚΡΙΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΔΥΟ ΠΡΩΤΟΙ ΔΙΣΚΟΙ

Σεπτέμβριος του 2015. Πίσω από τον Θάνο, στα αριστερά της σκηνής στέκεται στο πιάνο του ο Παναγιώτης. Δεκαπέντε χρόνια μετά τη λήξη της συνεργασίας του με τα Διάφανα Κρίνα ήταν εκεί, μαζί με τον Αλκίνοο, για τον φίλο τους. Το διήμερο εκείνο των Κρίνων, δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ. Ούτε εμείς, ούτε το ίδιο το συγκρότημα που μας ταξίδευε για δεκαετίες με τις μουσικές του.

Τα Κρίνα προσπάθησαν να συνεχίσουν και να τηρήσουν την επιθυμία του Θάνου Ανεστόπουλου. Να μείνουν ενεργά με νέα τραγούδια, με τον Παναγιώτη Μπερλή στα φωνητικά. Άλλωστε ήταν υπεύθυνος για τα “δεύτερα”, στους δύο πρώτους ιστορικούς δίσκους της μπάντας, ενώ με τις συνθέσεις του μετείχε και στο τρίτο άλμπουμ τους (και προσωπικά πιο αγαπημένο), το Ευωδιάζουν Αγριοκέρασα Οι Σιωπές.

Ο Παναγιώτης με το νέο του σχήμα θα εμφανιστεί για δεύτερη φορά στο Βαρθολομιό, στο φετινό Railway Festival στις 4 Αυγούστου. Το σχήμα του θα παρουσιάσει κομμάτια των Κρίνων, αλλά και αγαπημένες διασκευές. Το Magazine του NEWS 24/7 είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει μαζί του για το τότε και το τώρα της ελληνικής μουσικής, για το πώς δημιουργήθηκαν τα Διάφανα Κρίνα, για τον Θάνο Ανεστόπουλο και φυσικά για τον “μύθο” της “σκοτεινιάς” με την οποία ταυτίστηκαν εν πολλοίς.

Γιατί όπως έλεγε και ο ίδιος ο Θάνος, τα Κρίνα ήταν πάντοτε “η γιορτή της ζωής”. Η γιορτή της αποδοχής. Με όλα τα συναισθήματα, δεμένα.

Η γνωριμία με τον Θάνο και ο πρώτος δίσκος

Η σχέση μου με τα Κρίνα ξεκίνησε με τη φιλία μου με τον Θάνο από το ’83. Τα σπίτια μας και οι μαμάδες μας ήταν “κοινές”, δηλαδή η μαμά μου ήταν και μαμά του Θάνου και η δική του ήταν και δικιά μου. Τόσο κοντά ήμασταν. Ο Θάνος ήταν συμμαθητής με τα αδέρφια μου, τον είχα γνωρίσει σε ένα φροντιστήριο της εποχής και σταδιακά ξεκινήσαμε με κάτι μαγνητόφωνα και κιθαρούλες να γράφουμε. Παίζαμε διασκευές από Ντίλαν και άλλα παλιότερα κομμάτια, αλλά σκαρώναμε και μουσικές για κάποια εφηβικά στιχάκια που έγραφε ο Θάνος. Στη συνέχεια εκείνος έφτιαξε τους Crazy Patatouf, εγώ ήμουν στην μπάντα Ονούφριος από το ’83 μέχρι το ’85, που παίζαμε πιο hard rock και μπαλάντες. Μέσω του Θάνου γνώρισα τον Τάσο Μαχά και τον Σωτήρη Σταμπουλίδη. Περίπου το 1986 μετά από μια παρεξήγηση χαθήκαμε με τον Θάνο. Εκείνη την περίοδο ο Θάνος άλλαξε το όνομα της μπάντας και μπήκαν και τα άλλα μέλη στο σχήμα σιγά σιγά.

Το 1994 συναντηθήκαμε με τον Θάνο τυχαία στο Περιστέρι. Τότε εγώ είχα το συγκρότημα Just Around που παίζαμε τελείως άλλα πράγματα, soul, jazz, με σαξόφωνα, τρομπότες κλπ. Εκείνος ήταν με ένα τετράδιο και έγραφε, αράξαμε για λίγο σε ένα μπαράκι και του λέω, πάμε στο σπίτι να σε δει και η μάνα μου να χαρεί μετά από τόσο καιρό. Εκεί στο υπόγειο είχαμε φτιάξει ένα αυτοσχέδιο στούντιο με αυγοθήκες και κασετόφωνα και γράφαμε σε κασέτες. Είχα κι εγώ ένα συνθεσάιζερ SY55 της Yamaha που χρησιμοποιούσα και στα μετέπειτα live. Ο Θάνος μου παρουσίασε το “Τελευταία μέρα”, τη “Γυναίκα που διάβαζε ποιήματα”, το “Ρίχτε τις καρδιάς σας στα σκυλιά” και τη μετάφραση στο ποίημα “Όνειρο είναι μονάχα μέσα σε όνειρο” του Πόε.

Με το συνθ εγώ, εκείνος με κάτι κρασιά που είχαμε πάρει από τον δρόμο, κάτσαμε και ηχογραφήσαμε μια κασέτα. Ουσιαστικά μέσα από αυτή την κασέτα βγήκε ο πρώτος δίσκος.

Το Σαββατοκύριακο που έγραψαν τον πρώτο δίσκο με το “Κάτω από το ηφαίστειο” και το “Λιώνοντας μόνος” εγώ ήμουν εκτός Αθήνας με την άλλη μπάντα μου για συναυλίες. Το ’95 διαλύσαμε το άλλο συγκρότημα και μπήκα στα Διάφανα Κρίνα. Γράψαμε τον πρώτο δίσκο, στον οποίο τα παιδιά είχαν γράψει κιθάρες για κάποια κομμάτια όπως το “Μέρες αργίας” και μετείχα κανονικά στις συνθέσεις. Ωστόσο επειδή είχαν τυπώσει από πριν το υλικό για τον δίσκο, εξώφυλλο κλπ, δεν φαίνεται η φωτογραφία μου εντός.

Η φιλία μου με τον Θάνο και η συνεργασία μου με τα Κρίνα κράτησε μέχρι το 2000 όταν και έφυγα από την μπάντα. Μετά από 15 χρόνια βρέθηκα μαζί με τα παιδιά στην Τεχνόπολη για τον Θάνο.

Το πρώτο live

Το πρώτο live που κάναμε ήταν το ’96 μόλις είχε βγει ο πρώτος δίσκος σε ένα μπαρ στην πλατεία Ασωμάτων. Δεν είχαμε ιδέα τι θα γίνει. Ξαφνικά είδαμε 500 άτομα να περιμένουν απ’ έξω και είχαμε πάθει σοκ. Αυτό έγινε γιατί τα Κρίνα έπαιζαν σε φοιτητικές εστίες, σε καταλήψεις, σε φεστιβάλ, οπότε από στόμα σε στόμα βρήκαν απήχηση. Ο στίχος επίσης έβρισκε κέντρο στην καρδιά του κόσμου, έβρισκαν έναν τρόπο να εκφραστούν.

Τώρα το κάνει ο ΛΕΞ με τον στίχο του, εκείνη την εποχή το κοινό εκφραζόταν ίσως μέσα από τον δικό μας στίχο. Ίσως ο κόσμος να βρήκε μια σύνδεση μέσα από κάτι πιο υπαρξιακό σε μια εποχή ψευδούς ευμάρειας και επιφανειακότητας. Εμείς ήμασταν ειλικρινείς, δεν το “παίζαμε” κάτι άλλο. Δεν θέλαμε να επιβάλουμε κάτι, απλώς παρουσιάζαμε αυτό που κάναμε. Γυρίζαμε την Ελλάδα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, παντού, και βρίσκαμε κόσμο να περιμένει. Είδαμε κόσμο να φοράει και μπλουζάκια που δεν είχαμε καν τυπώσει εμείς.

Ο δεύτερος δίσκος των Κρίνων

Στον δεύτερο δίσκο μπολιάστηκα πολύ περισσότερο στη μουσική και τη σύνθεση, τα παιδιά με έλεγαν “μαέστρο”. Μετείχα πολύ με ιδέες και στην ενορχήστρωση και στη λυρικότητα του άλμπουμ. Στιχουργικά το άλμπουμ αυτό ήταν ως επί το πλείστον Παντελής Ροδοστόγλου και φυσικά ήταν και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης στην παρέα ως φίλος που ήθελε να παίξει βιολοντσέλο, φλογέρα, μπάσα και εννοείται πως πήραμε και το Θέμεθλο του Λίνου. Με τον Αλκίνοο μας έφερε κοντά η ειλικρίνεια που τον διέπει μέχρι σήμερα, είναι αυτό που δείχνει με συνέπεια.

Ο δίσκος ήταν ποίηση, Καρθαίος, Ουράνης. Σαν ηχόχρωμα είναι πιο δεμένο, πιο συνολικά δουλεμένο σε όλα τα επίπεδα. Αν ακούσεις πιο παλιά κομμάτια, η μπάντα είχε ένα πιο post punk ηχόχρωμα. Το δεύτερο άλμπουμ ήταν εξέλιξη του ήχου. Σε όλα τα κομμάτια όμως, σε όλες τις συνθέσεις, υπήρχε μια “κοινή ψυχή” μεταξύ μας, ένα δέσιμο πολύ έντονο, και αυτό συνεχίζεται ακόμα και τώρα που βρισκόμαστε πιο σπάνια. Υπάρχει μια αγάπη, μια σύνδεση που τη βιώναμε μέσα από τους στίχους του Θάνου και του Παντελή, ίσως και ακόμη περισσότερο, προσωπικά εγώ, μέσα από τους στίχους του Παντελή, εκφραζόμασταν μέσα από την τέχνη των Κρίνων. Δεν υπήρχε κάποια συνταγή. Ήταν το δέσιμο.

Το Rockwave του ’97 και η Τεχνόπολη το ’15

Κοίταξε, μου είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω ένα live. Είτε παίζαμε σε ένα μπαρ στο Τυμπάκι όπου βγήκαμε μπροστά σε 20 άτομα, είτε παίζαμε σε χιλιάδες κόσμου μπροστά, το feeling ήταν το ίδιο. Νιώθαμε ένα σώμα, μια ψυχή. Το Rockwave του ’97 στη Ριζούπολη ήταν ιστορικό.

Εμείς ήμασταν headliners στα ελληνικά και είχαν παίξει και οι Sisters of Mercy και οι New Model Army. Συναισθηματικά ωστόσο θα πω πως το πιο συγκινητικό live ήταν το διήμερο στην Τεχνόπολη το 2015, λόγω του Θάνου. Βγήκε το θηρίο με δύο γιατρούς πίσω από τη σκηνή και με μορφίνες για να μην πονάει και έδωσε όσο εαυτό είχε δώσει όλα τα χρόνια κι ακόμη παραπάνω. Είναι κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ.

Ήταν δύο σημαδιακές συναυλίες για όλους μας αυτές. Θα το επαναλάβω όμως. Με τα Κρίνα όπου κι αν βρισκόμασταν ήταν μοναδικό. Είτε παίζαμε διήμερο στο Ρόδον, είτε σε ένα μπαρ στα Γιάννενα. Ποτέ δεν νιώσαμε πως κάνουμε κάτι “φασόν” και είναι ευλογία αυτό. Σαν μουσικός έχω παίξει και με ορχήστρες και για να διεκπεραιώσω μια εκδήλωση, με τα Κρίνα δεν έγινε ποτέ κάτι τέτοιο. Εκείνη την εποχή μας κυνηγούσε η ΕΡΤ, ο Μελωδία, είχαμε κάνει live μέσα στον Rock FM στην εκπομπή του Fractal Press, ζήσαμε σπουδαίες εμπειρίες.

Ο τρίτος δίσκος και η “ελληνική σκηνή”

Στον τρίτο δίσκο μετείχα κανονικά στις πρόβες. Έφυγα από την μπάντα όταν ήμασταν έτοιμοι να πάμε να γράψουμε. Όλα αυτά τα κομμάτια πέρασαν από τα πλήκτρα και την καρδιά μου. Τα Χριστούγεννα του ’99 είχαμε πάει στην Κύπρο και παίζαμε στη Λευκωσία και την ώρα που παίζαμε το “Τα γλυκά απελπισμένα σου αντίο” και συγκεκριμένα στον στίχο “ήρθα εδώ για να υποφέρω, ν’ αγαπήσω και να χαθώ”, θυμάμαι πως έσπρωξα τα πλήκτρα, έπεσαν πάνω στα ντραμς και πήγα πίσω από ένα ηχείο κλαίγοντας. Δεν ήταν εντυπωσιασμός, ήταν αυτό που μου βγήκε εντελώς αυθόρμητα.

Γενικά την εποχή πριν τον τρίτο μας δίσκο υπήρχε μια σκηνή στο ελληνικό ροκ και όχι μόνο. Και με Ενδελέχεια και με Υπόγεια Ρεύματα και με Τρύπες παίζαμε μαζί σε φεστιβάλ. Με τις Τρύπες παίξαμε στη Βέροια τη μέρα που έγιναν οι σεισμοί στην Αθήνα και θυμάμαι που ερχόταν ο κόσμος με τα τυπωμένα εισιτήρια από τις Τρύπες για να υπογράψουμε εμείς πάνω τους αυτόγραφα, μαζί με τα μέλη των Τρυπών.

Είχαμε έντονη αγάπη μεταξύ μας, ο Γιάννης μιλούσε με τον Θάνο και τον Παντελή πολύ για στιχουργικά ζητήματα. Επίσης παίζαμε πολύ μαζί με τους Active Member. Υπήρχε ένας κοινός πυρήνας ανθρώπων που μας ακολουθούσαν, και το κοινό των Κρίνων ήταν πραγματικά πιστός πυρήνας χωρίς πρόμο, χωρίς ίντερνετ.

Η συνέχεια μετά τον Θάνο και γιατί σταμάτησε η μπάντα

Το 2018 αποφασίσαμε να σταματήσουμε παρότι βγάλαμε κάποια καινούργια κομμάτια μόνο στο YouTube. Δεν θέλαμε να κάνουμε αρπαχτή, δεν θέλαμε να σταθούμε απλά στο όνομα. Είχαμε χάσει τον Θάνο, ο καθένας είχε πολλά μέτωπα να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Δεν είχαμε και τον χρόνο για να δουλέψουμε πολύ, να φτιάξουμε σωστά τα τραγούδια μας, να κάνουμε πρόβες πριν τα live όπως κάναμε πάντα για να είμαστε άρτιοι. Θυμάμαι με τον Τσουκαλά ξενυχτούσαμε για να βγάλουμε 20 ήχους από τους οποίους οι περισσότεροι δεν θα έμπαιναν. Δεν παίζαμε ποτέ πρόχειρα, πάντα παίζαμε όσο πιο ολοκληρωμένα μπορούσαμε και με την ειλικρίνεια που θέλαμε να έχουμε πάντα. Δεν είχα πρόβλημα όταν στάθηκα μπροστά στο μικρόφωνο μετά τον Θάνο. Δεν ήμουν ένας ξένος.

Από την άλλη δεν ένιωθα πως προσβάλλω τον Θάνο, με τον Θάνο πάντοτε μαζί τραγουδούσαμε, εγώ έκανα τα δεύτερα φωνητικά, τα πιο βαριά τα έγραφα εγώ. Τα παιδιά δεν έψαξαν να βρουν άλλον τραγουδιστή. Σεβαστήκαμε το μικρόφωνο το μπροστά του Θάνου. Εγώ μπήκα πίσω. Στο αφιέρωμα τον Δεκέμβριο του ’16 με τον Παυλίδη, τον Αλκίνοο, τον Καλοφωλιά, επωμίστηκα το μεγαλύτερο βάρος, αλλά έκατσα πίσω, στη θέση μου. Στην Αρβανίτσα ήρθα πιο μπροστά με τα πλήκτρα μου, αλλά ποτέ δεν στάθηκα στο κέντρο της σκηνής, το κέντρο της σκηνής ήταν συνέχεια κενό μετά τον Θάνο. Σταματήσαμε λόγω προσωπικών χρόνων, γιατί καταλάβαμε πως το αποτέλεσμα δεν θα είναι όπως πριν. Τα Κρίνα έγιναν “μεγάλο καράβι”, δεν θέλαμε να πέσουμε πιο κάτω από τα στάνταρ μας.

Δεν ήταν “ο Θάνος και τα Κρίνα”, ήταν τα Διάφανα Κρίνα. Αυτό έλεγε και ο Θάνος στα live. Στην Τεχνόπολη βγήκε και είπε “είμαστε τα Διάφανα Κρίνα”, αυτό ήταν διαρκώς το μήνυμά μας. Θέλω να σου πω πως ο Θάνος στηριζόταν από την μπάντα. Βγήκε στη σκηνή και είχε μια αγκαλιά ανθρώπους γύρω του, ένα “σώμα” που τον έκανε να απογειώνεται με την ασφάλεια των Κρίνων, στο πλάι του. Θέλω επίσης να πω πως επιθυμία του Θάνου ήταν να συνεχίσει η μπάντα. “Να ζήσουμε όσοι ζωή θέλουμε να ζήσουμε” έλεγε στα τελευταία live και εμείς προσπαθήσαμε να συνεχίσουμε το συγκρότημα, να τιμήσουμε την επιθυμία του αυτή.

Ήταν “απαισιόδοξα” τα Κρίνα;

Το 2018 παίζαμε στον Βόλο, τον Μάιο. Ήταν μαζί μας ο Βασίλης ο Δρούγκας ο ηχολήπτης μας και δεν είχαμε μαζί μας φωτιστή. Έρχεται εκεί ένα παλικάρι και μας λέει, “μπορώ να παίξω για τα Κρίνα φώτα απόψε”; Του λέμε, φυσικά, αν ξέρεις τα κομμάτια. Το παιδί ήρθε στο soundcheck, παίξαμε, το παιδί είχε κάνει τρομερή δουλειά, ήξερε κάθε νότα, κάθε στίχο και μας “έντυσε” απίστευτα χωρίς πρόβα. Έρχεται στη συνέχεια στα παρασκήνια και είναι κλαμένος. Και μας λέει “παιδιά σας ευχαριστώ γι’ αυτό που μου έχετε χαρίσει. Να ξέρετε πως όταν ξεκίνησα να σας ακούω έκοψα τα ναρκωτικά. Σας χρωστάω τη ζωή μου”.

Για μένα λοιπόν, τα Διάφανα Κρίνα ήταν η γιορτή της αποδοχής της ζωής. “Γείρε στον ώμο μου, βγάλε φτερά θα μας πάρει ο ουρανός πιο μακριά σε μια γη που ανατέλλει”, όπως λέει ο Θάνος, ή “Καθετί που ανασαίνει ζητάει να δοθεί” του Παντελή. Είναι η αληθινή ζωή με όλα τα συναισθήματα μαζί. Επίσης θέλω να προσθέσω πως ποτέ δεν πιστεύαμε στις ταμπέλες. Στο “Άγριο Μέλι” υπάρχουν στοιχεία τζαζ, μπλουζ, σε άλλο κομμάτι υπήρχαν στοιχεία λάτιν, στο μπάσο του Παντελή επικρατούσε ο ήχος των Cure, ήταν ένα αμάγαλμα δικό μας.

Ήταν πολιτικοποιημένα τα Κρίνα;

Σαν σχήμα επιλέγαμε εκουσίως να μην πάμε ευθέως σε “πολιτικό στίχο”. Προτιμούσαμε να παίρνουμε θέση αλληγορικά, μεταφορικά μέσα από τον υπαρξιακό στίχο των παιδιών.

Παίρναμε θέση με τις εμφανίσεις μας, σε φεστιβάλ, κοινωνικές δράσεις, αυτό είχε σημασία.

Το σήμερα της ελληνικής μουσικής

Εμείς ήμασταν τυχεροί γιατί οι προηγούμενοι μας είχαν αφήσει εύφορη γη. Υπήρχε και πολιτικό κίνημα, ειδικά στην πανκ. Οι μπάντες έβγαιναν με κοινωνικοπολιτικά μηνύματα δυνατά. Το ίδιο και στη συμφωνική μουσική. Στο ξεκίνημά μας παίζαμε με τη Γενιά του Χάους, με τους Στρες, με τον Σιδηρόπουλο. Είχαμε εικόνες, στέκια και κίνητρα. Δεν είχαμε τα κινητά τηλέφωνα και την υπερπληροφόρηση.

Αυτό μας έδινε έναν ρομαντισμό αλλά και μια αίσθηση “κοινότητας”. Δυστυχώς αυτά έχουν χαθεί. Χάνονται μαζί με το ατελείωτο σκρολάρισμα, ξεχάσαμε να ακούσουμε έναν δίσκο με τρόπο ολοκληρωμένο. Το μόνο που θα έλεγα στα νέα παιδιά, είναι να δημιουργούν με το μυαλό και την καρδιά τους. Να μην ξεχνάμε το μυαλό και την καρδιά μας, σε μια εποχή που δεν θέλει αυτά τα δύο να δουλεύουν.

Η νέα μπάντα του Παναγιώτη Μπερλή και το Railway Festival

Όπως σου είπα κατά καιρούς έχω κάνει διάφορα σχήματα. Το ’23 έφτιαξα μια μπάντα και τότε μου λέει ο Γιώργος Αγαλιανός και παίξαμε στο Βαρθολομιό και έγινε ο χαμός. Βασικός είναι ο Νίκος Δαμουλιάνος που παίζει στους Blues Revenge, ο οποίος έχει αναλάβει τα πλήκτρα. Μάλιστα, μου είχε πει πως ήμουν ο “μέντοράς του”, αλλά ο μπαγάσας παίζει καλύτερα από εμένα πλέον. Επίσης, έχουμε τον Ανδρέα Καστανάκη στην κιθάρα που είναι και οργανοποιός. Ακόμη, έχουμε τον Τάσο Μπιμπίκο στα ντραμς που είναι ηχολήπτης και έχει το στούντιο που κάνουμε πρόβες, και τον επίσης ηχολήπτη Παναγιώτη Μαυρίδη που παίζει τρομερό μπάσο.

Έχουμε δέσει πολύ όμορφα, κάνουμε όσες πρόβες μπορούμε, σκαρώνουμε και δικά μας κομμάτια και πλέον θα εμφανιστούμε πάλι φέτος στο Βαρθολομιό στο φετινό Railway Festival στις 4 Αυγούστου. Συνολικά έχουμε 12 κομμάτια που δουλεύουμε, το ένα σε στίχους της ποιήτριας Βασιλικής Θεοδώρου. Ο Γιώργος μας πρότεινε να λεγόμαστε “41%” αλλά δεν θα το πάμε εκεί (γελώντας). Με το συγκρότημά μου παίζουμε σαφώς Διάφανα Κρίνα, αλλά δεν παίζουμε μόνο Κρίνα, παίζουμε και Cave, Cure και άλλα ακούσματα που μας ταιριάζουν. Σε κάθε live λέω “είναι εδώ μαζί μας και ο Θάνος”, γιατί κάνω ακριβώς αυτό, τον τιμώ. Τιμώ τον φίλο μου.