ΕΝΑ ΑΝΥΠΟΦΟΡΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΕΝ ΜΕΣΩ ΚΑΥΣΩΝΑ

Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας, θέτοντας ως στόχο την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και προστασίας, με την κυβερνητική πλευρά να επιμένει στη σημασία αυτής της προσέγγισης, επιχειρεί αλλαγές που επηρεάζουν το ωράριο, τις συμβάσεις και τον έλεγχο του χρόνου εργασίας.

Ωστόσο, σε συνθήκες έντονου καύσωνα και αυξημένης επισφάλειας, τα μέτρα δοκιμάζουν τα όρια αντοχής των εργαζόμενων και πυροδοτούν έντονες αντιδράσεις. Η εφαρμογή τους θα δείξει αν θα διασφαλίσουν ουσιαστική προστασία ή αν θα εντείνουν την υπερεκμετάλλευση.

ΤΟ ΝΕΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΩΡΑΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Το υπουργείο Εργασίας και η αρμόδια υπουργός, κ. Κεραμέως μέσα από το νομοσχέδιο που φέρνει νέες αλλαγές στα εργασιακά, πρακτικά επιχείρησαν μια άσκηση ισορροπίας μεταξύ της εργοδοσίας και των εργαζομένων.

Όπως εξηγούσε ρεπορτάζ του NEWS 24/7, το Ν/Σ μεταξύ άλλων προβλέπει τη δυνατότητα επέκτασης του ημερήσιου ωραρίου ως 13 ώρες για τον ίδιο εργοδότη, υπό την προϋπόθεση συμφωνίας εργοδότη-εργαζόμενου. Παράλληλα εισάγεται η δυνατότητα βραχυχρόνιων συμβάσεων, ακόμη και μίας ημέρας.

Το Υπουργείο έχει διευκρινίσει πως δεν προβλέπεται υποχρεωτική 13ωρη εργασία, καθώς ο βασικός ημερήσιος χρόνος απασχόλησης παραμένει στις 8 ώρες, με δυνατότητα υπερεργασίας έως 9 ώρες συνολικά. Επιπλέον, η ψηφιακή κάρτα εργασίας όχι μόνο θωρακίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων και περιορίζει τη μαύρη εργασία, όπως έχει υποστηριχθεί παλιότερα από την κυβέρνηση, αλλά επιτρέπει και την ευέλικτη προσέλευση με απόκλιση έως 120 λεπτών καθώς και ενσωμάτωση του χρόνου προετοιμασίας στην εργασία.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Σταύρος Καφούνης, πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας είδε θετικά τις ρυθμίσεις που ενισχύουν την ευελιξία, επισημαίνοντας πως πρόκειται μεν για ένα βήμα μπροστά, αφού διευκολύνει τη λειτουργία των επιχειρήσεων και ενισχύει τα δικαιώματα των εργαζομένων, ωστόσο υπογράμμισε πως η μεγάλη εικόνα της οικονομίας φανερώνει την ανάγκη να γίνουν «άλματα και όχι απλά βήματα».

Τέλος, έρευνα της Randstad έδειξε ότι το 51% των ελληνικών επιχειρήσεων δυσκολεύεται να βρει εξειδικευμένους εργαζόμενους, στοιχείο που ερμηνεύεται από ορισμένους ως ένδειξη ανάγκης για μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας.

Στον αντίποδα, η ΓΣΕΕ σύμφωνα με τον «Αθήνα 9,84» θεωρεί ότι αφαιρείται από τους εργαζόμενους μεγάλο μέρους της δύναμής τους να διαπραγματευτούν καλύτερους εργασιακούς όρους. Το ΚΚΕ χαρακτήρισε «πρόκληση το νομοσχέδιο που φέρνει 13ωρο την εποχή του ΑΙ», ο ΣΥΡΙΖΑ μίλησε για «συνέχεια του ξηλώματος κάθε νομικού και θεσμικού ίχνους προστασίας των εργαζομένων» από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, ενώ η Νέα Αριστερά χαρακτηρίζει το νέο πλαίσιο ως «διεύρυνση της φθηνής και ελαστικής εργασίας», στη χώρα που το «μερίδιο των κερδών διαρκώς αυξάνει και το μερίδιο των μισθών συρρικνώνεται».

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΩΡΑΡΙΑ: ΑΠΟ ΤΟ 8ΩΡΟ ΣΤΟ 6ΗΜΕΡΟ

Από τα παραπάνω γίνονται φανερές οι διαφορετικές απόψεις γύρω από το νομοσχέδιο, την ώρα που αρκετοί επισημαίνουν πως το υπουργείο δημιουργεί ένα ενισχυμένο πλέγμα εκμετάλλευσης, το οποίο φέρει κινδύνους για τους εργαζόμενους και συρρικνώνει τα δικαιώματά τους.

Ισχυρό «όπλο» στη φαρέτρα της κυβέρνησης φαίνεται να είναι η ευρωπαϊκή Οδηγία 88/2003 («Σχετικά µε ορισµένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας»), η οποία στο Άρθρο 3 (Ημερήσια Ανάπαυση) προβλέπει ότι: «Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τα αναγκαία µέτρα ώστε κάθε εργαζόµενος να διαθέτει, ανά εικοσιτετράωρο, περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας ένδεκα συναπτών ωρών».

Βέβαια, μόνη της η Οδηγία δεν φτάνει. Η παρούσα κυβέρνηση έχει δείξει σε άλλες περιπτώσεις ότι δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα να παρεκκλίνει από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και τις κατευθύνσεις της ΕΕ όταν πρόκειται για ευεργετικά για τους εργαζόμενους μέτρα. Έτσι, με συνεχείς ρυθμίσεις από την ανάληψη της εξουσίας το 2019, συχνά σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων, προχώρησε στην αναδιαμόρφωση του τοπίου στα εργασιακά. Διαδικασία που είχε προηγηθεί επί μνημονίων και επιταχύνθηκε.

Ως εκ τούτου, με την ψήφιση του Νόμου Χατζηδάκη το 2021 και του Νόμου Γεωργιάδη το 2023, θεσμοθετήθηκε η επέκταση της 6ήμερης εργασίας, ενώ επιτράπηκε η αύξηση των υπερωριών και η ελαστικοποίηση των ωραρίων, κάτι που επηρεάζει κυρίως κλάδους όπως η βιομηχανία και ο τουρισμός. Η εργασία πλέον εκεί κατά κανόνα ξεπερνά τις 40 ώρες την εβδομάδα.

Με αυτές τις αλλαγές, εισήχθησαν μηχανισμοί όπως οι ατομικές συμφωνίες για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας και η χρήση της «ψηφιακής κάρτας», που ενισχύουν σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του υπουργείου την «ευελιξία» της εργοδοσίας. Η επέκταση των υπερωριών και η δυνατότητα εργασίας την Κυριακή επηρεάζουν το καθημερινό ωράριο των εργαζομένων, ενώ οι συνθήκες εργασίας σε ορισμένους τομείς της οικονομίας χαρακτηρίζονται από εντατικοποίηση και μεγαλύτερη ανασφάλεια. Το πλαίσιο αυτό διαμορφώνει έναν εργασιακό χάρτη με λιγότερη προστασία για τους εργαζόμενους, αυξάνοντας την πίεση και τη διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Σε αυτό το τοπίο, τα στοιχεία από μελέτη του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Σε δείγμα 1.305 ατόμων αποτυπώνεται ένα καθεστώς γενικευμένης απλήρωτης εργασίας (65%), δουλειάς ακόμη και στον ελεύθερο χρόνο (25%), 10ωρης εργασίας ημερησίως, πάνω από δύο φορές τον μήνα (30%) και δουλειάς ακόμη και το Σαββατοκύριακο (56%).

Επιπλέον, σε έκθεση του Eteron και της About People αναδεικνύεται ότι οι εργαζόμενοι, ιδίως οι νέοι, βιώνουν επισφάλεια, ακανόνιστα ωράρια και χαμηλές αμοιβές, γεγονός που περιορίζει τον προσωπικό τους χρόνο και εντείνει την κόπωση. Το συνεχές άγχος για το μέλλον επιβαρύνει την ψυχική τους υγεία, ενώ οι πολλαπλές εργασιακές σχέσεις ενισχύουν την αίσθηση αβεβαιότητας.

Συγκεκριμένα, η έρευνα μεταξύ άλλων αναφέρει πως το 35, 9% των ερωτηθέντων ηλικίας 17-34 ετών δουλεύουν πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα, το 52,8% ότι δεν τηρείται το ωράριο που προβλέπεται στη σύμβαση, το 36,3% ότι ούτε αμείβεται ούτε παίρνει ρεπό για τις υπερωρίες, ενώ το 43,6% και το 28,5% αντίστοιχα ότι έχει βιώσει εξουθενωτικούς ρυθμούς εργασίας και ψυχολογικό εκφοβισμό στο πλαίσιο της εργασίας του.

Ίσως, αυτά τα στατιστικά δεδομένα εξηγούν γιατί 44,4% δήλωσε ότι σκέφτεται να φύγει στο εξωτερικό αναζητώντας καλύτερη θέση εργασίας.

ΕΥΖΩΙΑ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ: Ο ΚΑΥΣΩΝΑΣ, ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Έχοντας ως βάση της αναζήτησής μας τα ευρήματα αυτά, ζητήσαμε το σχόλιο του Διευθυντή του Eteron, κ. Χρήστου Παπαγιάννη. Στη συζήτηση που ακολούθησε σχετικά με τα στοιχεία της έρευνας του Ινστιτούτου, ο κ. Παπαγιάννης ανέφερε πως αυτή διεξήχθη σε δείγμα 626 ατόμων και αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο την ανάγκη για μια βιώσιμη και ισορροπημένη καθημερινότητα, καθώς με βάση την ιεράρχηση των νέων όσον αφορά τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν εργασία, στη δεύτερη θέση βρίσκονται η σταθερότητα, ο ελεύθερος χρόνος και ο χαλαρός ρυθμός εργασίας (28,5%) πίσω μόνο από τις υψηλές αποδοχές (42,6%).

«Η παραπάνω ιεράρχηση των προτεραιοτήτων των νέων εργαζομένων περιγράφει, έμμεσα αλλά παραστατικά, πόσο σημαντικές είναι οι ελλείψεις στο πεδίο της προστασίας της ευζωίας των εργαζομένων, καθώς τα περισσότερα από τα παραπάνω δεν θα έπρεπε να αποτελούν ζητούμενα, αλλά αυτονόητα δικαιώματα».

Στη συνέχεια της συνομιλίας μας, ο κύριος Παπαγιάννης αναφέρθηκε στις επισημάνσεις του Guy Standing, ο οποίος στο έργο: «The precariat» κατέληξε στο συμπέρασμα πως όταν κυριαρχούν η φυσική εξάντληση, η ψυχολογική πίεση και τα -συχνά- ανεπαρκή μέτρα ασφάλειας, οι εργαζόμενοι σε αυτές τις συνθήκες αισθάνονται θυμό (anger), ανομία (anomie), άγχος (anxiety) και αποξένωση (alienation).

«Εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς πώς μεγεθύνεται αυτή η σωματική και ψυχολογική πίεση σε συνθήκες καύσωνα και εντατικοποιημένης εργασίας».

Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, και ο περιορισμός του ελεύθερου χρόνου -όπως αναμένεται να προκύψει από τις πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες του αρμόδιου Υπουργείου- μόνο θετικά δεν θα επιδράσει στην ήδη βεβαρημένη ψυχική και, συχνά, σωματική υγεία πολλών εργαζομένων.

Στο τέλος, ο κύριος Παπαγιάννης δεν παράλειψε να αναφερθεί και σε μία αντίφαση που προκύπτει από τη μελέτη της έρευνας. Ενώ η πλειονότητα των εργαζομένων αντιλαμβάνεται την αξία των σωματείων, μόλις το 15,8% συμμετέχει σε αντίστοιχα συλλογικά όργανα, ενώ το 81,1% απαντά αρνητικά στο εν λόγω ερώτημα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Όπως εξηγεί ο Διευθυντής του Eteron, o κύριος λόγος της μη συμμετοχής αφορά την έλλειψη χρόνου (29,9%), αναδεικνύοντας πως σε μια εξουθενωμένη κοινωνία -τη λεγόμενη Burnout Society, όπως την περιγράφει ο Byung-Chul Han- η κόπωση παρεισφρέει σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Αντίστοιχα λοιπόν, η κούραση αυτή υπεισέρχεται στο πεδίο της συμμετοχής, ακόμα και στη διεκδίκηση που αφορά την καθημερινότητα του εργαζομένου.

«Η κόπωση δεν είναι απλώς ένα προσωπικό πρόβλημα, αλλά μια συστημική παθογένεια που αναπαράγει τις συνθήκες που την προκαλούν, λειτουργώντας ως μηχανισμός πολιτικής απομόνωσης που περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα συλλογικού αναστοχασμού και δράσης».

ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΥΡΥΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΑ

Υπό το φως των ανησυχιών που καταγράφονται για την έλλειψη χρόνου, την εργασιακή εξουθένωση και τον περιορισμό της συλλογικής συμμετοχής, ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται η θεσμική αναμόρφωση της αγοράς εργασίας δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο συνιστά πράγματι μια «άσκηση ισορροπίας».

Αυτό γιατί τη στιγμή που ορίζεται η ημερήσια απασχόληση έως 13 ώρες στον ίδιο εργοδότη, επιτρέπεται η υπερωρία ακόμη και σε εκ περιτροπής απασχόληση, θεσπίζονται ευέλικτα ωράρια με ισοαποδοχή (όπως ρεπό ή μειωμένο ωράριο), μα και ταχείες διαδικασίες πρόσληψης διάρκειας 48 ωρών, μέσω ψηφιακής εφαρμογής, την ίδια περίοδο, μεταξύ 27 έως 30 Ιουνίου 2025, τρεις ηλικιωμένοι εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους κατά την εργασία τους, ενώ η κάλυψη από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας στον ιδιωτικό τομέα εξακολουθούσε να κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα (14-30%) όταν ο μέσος όρους στην Ε.Ε. φτάνει το 83%.

Τον αντίκτυπο αυτής της απώλειας έχουμε καταγράψει σε εκτενές ρεπορτάζ στο NEWS 24/7 δίνοντας τον λόγο σε αυτούς που «μένουν πίσω».

ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Δύο χρόνια μετά, όσα γράφαμε τότε δυστυχώς παραμένουν επίκαιρα. Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ) και της ΕΛΣΤΑΤ, οι θάνατοι από εργατικά δυστυχήματα αυξήθηκαν από 46 το 2018 σε 51 το 2019, υποχώρησαν στους 31 το 2021, αλλά εκτοξεύθηκαν σε 104 το 2022, 179 το 2023 και 149 το 2024. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι θάνατοι ανήλθαν ήδη σε 118, ενώ οι σοβαροί τραυματισμοί έφτασαν τους 176.

Η Επιθεώρηση Εργασίας αμφισβητεί τα στοιχεία της ΟΣΕΤΕΕ ως υπερβολικά, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι δεν καταγράφονται πάντα σωστά τα επίσημα μεγέθη λόγω κατακερματισμένων αρμοδιοτήτων.

Μάλιστα, σύμφωνα με δηλώσεις του Α. Στοϊμενίδη, αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, γραμματέα ΥΑΕ ΓΣΕΕ και προέδρου της ΟΣΕΤΕΕ, «Μόνο η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας δεν μπορεί να συσχετίσει το ότι στα τελευταία επτά εργατικά δυστυχήματα τα θύματα ήταν οικοδόμοι μεγάλης ηλικίας που εργάζονταν σε συνθήκες καύσωνα, χωρίς νομικό πλαίσιο που να περιγράφει τους όρους εργασίας και προστασίας της υγείας» (Εφημερίδα των Συντακτών, 13/7/2025).

Από την άλλη, το υπουργείο απαντά με την έκδοση της εγκυκλίου 34666/3.6.2024 σχετικά με την πρόληψη της καταπόνησης των εργαζομένων, κάτι που ωστόσο τα σωματεία κρίνουν ανεπαρκές και ως μη δεσμευτικό για την εργοδοσία.

ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗ: ΟΤΑΝ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Με δεδομένα τα επαναλαμβανόμενα εργατικά δυστυχήματα σε συνθήκες καύσωνα και τις καταγγελίες για έλλειψη νομικού πλαισίου προστασίας, σε ποιο βαθμό μπορούν μη δεσμευτικές όπως λένε οι εργαζόμενοι εγκύκλιοι να θεωρηθούν επαρκείς απαντήσεις από την Πολιτεία, τη στιγμή που πολλοί περιγράφουν μια εξοντωτική καθημερινότητα σε ακραίες θερμοκρασίες και παρατεταμένα ωράρια;

Αναζητώντας απαντήσεις το NEWS 24/7 επικοινώνησε με τον πρόεδρο του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας και μέλος της διοίκησης της Ομοσπονδίας, κ. Παναγιώτη Γάκια.

Ποια είναι η καθημερινή πραγματικότητα που βιώνουν εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, όπως οι οικοδόμοι, εκτεθειμένοι σε επικίνδυνες θερμοκρασίες, με όρους εντατικοποίησης της εργασίας;

Σύμφωνα με τον κ. Γάκια, η οικοδομή είναι έτσι κι αλλιώς ένα απαιτητικό επάγγελμα. Όμως τώρα παρατηρείται μια αντίφαση: Όσο περνούν τα χρόνια και με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και στον κλάδο της οικοδομής, ενώ οι συνθήκες εργασίας θα μπορούσαν να βελτιωθούν, αυτό δεν συμβαίνει, αφού, όπως λέει ο κ. Γάκιας η τεχνολογία χρησιμοποείται από την εργοδοσία για την κερδοφορία της.

Δεν είναι μόνο η εργασία σε εξωτερικούς χώρους (π.χ. για τους σιδεράδες ή τους καλουπατζήδες) που είναι εκ των πραγμάτων δύσκολη, αλλά και η ζέστη.

«Ειδικά σε συνθήκες εντατικοποίησης της δουλειάς. Αυτή τη στιγμή υπάρχει οργιώδης οικοδομική ανάπτυξη. Ωστόσο, στην οικοδομή λείπουν εργατικά χέρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι οικοδόμοι να δουλεύουν για 10 ώρες τουλάχιστον. Πολλές φορές να δουλεύουν Σάββατο, ακόμη και Κυριακές. Εξαντλούνται, όπως είναι φυσικό. Νιώθουν συσσωρευμένη κούραση, με τους εργοδότες να προσπαθούν να καλύψουν τα χρονοδιαγράμματά τους και τους κινδύνους που αυτό επιφέρει στην προστασία των εργαζόμενων. Όπως αντιλαμβάνεστε, όταν αυτό γίνεται σε συνθήκες καύσωνα τα πράγματα γίνονται άκρως επικίνδυνα για τους εργαζόμενους».

ΘΕΡΜΙΚΗ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΩΡΙΕΣ: ΕΝΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΓΙΑΠΙ

Η εντατικοποίηση της εργασίας σε έναν ήδη απαιτητικό κλάδο, σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και εξάντλησης, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα κινδύνου· πώς, λοιπόν, η παρατεταμένη εργασία αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμών και θανάτου;

Για τον πρόεδρο του ιστορικού συνδικάτου των οικοδόμων, η κατάσταση είναι δύσκολη στην οικοδομή, ακόμη και με 37 βαθμούς Κελσίου. Πόσω μάλλον με 40. Σε αυτήν την περίπτωση, η θερμική καταπόνηση είναι μεγάλη και γίνεται ακόμη ανυπόφορη όταν συνδυάζεται με τα απαιτητικά ωράρια στη σκαλωσιά και την επακόλουθη κούραση.

«Για εμάς λοιπόν, αυτή η κούραση είναι καθοριστική σε σχέση με την έλλειψη ή και την ανυπαρξία μέτρων ασφάλειας στα γιαπιά. Πρόκειται για έναν επικίνδυνο συνδυασμό. Φανταστείτε να δουλεύετε συνεχόμενα ωράρια. Η κούραση δεν σου επιτρέπει να περπατάς με ασφάλεια, να λειτουργείς σε έναν επικίνδυνο χώρο εργασίας όπως είναι το γιαπί. Ακόμη κι αν υπήρχαν όλα τα μέτρα ασφάλειας (που δεν υπάρχουν όπως σας είπα) από μόνη της η κούραση είναι ένας παράγοντας πολύ επικίνδυνος. Φυσικά, η ευθύνη δεν βαραίνει τους εργαζόμενους για τα ‘’ατυχήματα’’. Σε όσες περιπτώσεις αυτά συνέβησαν, διαπιστώσαμε εκ των υστέρων ότι δεν υπήρχαν μέτρα ασφάλειας, όπως και το ΣΕΠΕ που σταμάτησε τις εργασίες για να ολοκληρωθούν τα μέτρα ασφάλειας».

Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΝΣΗΜΩΝ ΚΡΑΤΑ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΔΟΜΟΥΣ ΣΤΑ ΓΙΑΠΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΓΕΡΑΜΑΤΑ

Η έντονη θερμική καταπόνηση και η εξάντληση λόγω της πολύωρης εργασίας επιβαρύνουν τους εργαζόμενους, ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας. Για τον λόγο αυτό ρώτησα τον κ. Γάκια, πώς κρίνει το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς που έχασαν τη ζωή τους στο μεροκάματο ήταν άνω των 60 ετών;

Όπως λέει ο ίδιος στο NEWS 24/7 τα διαθέσιμα στοιχεία επιβεβαιώνουν αυτή τη διαπίστωση. Δηλαδή πως πρόκειται για εργαζόμενους μεγάλης ηλικίας. Για τον συνομιλητή μου, τα «ατυχήματα» αυτά αποτελούν το καταληκτικό στάδιο της εντατικοποίησης της εργασίας προς όφελος της κερδοφορίας των εργοδοτών.

«Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι υπάρχουν πέντε νεκροί οικοδόμοι μόλις τις τελευταίες δεκαπέντε ημέρες, με τους περισσότερους εξ αυτών να είναι άνω των 60 ετών».

Στην περίπτωση των οικοδόμων υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος σε σχέση με άλλους επαγγελματικούς κλάδους. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδικάτου, στην οικοδομή, άνθρωποι που θα έπρεπε να απολαμβάνουν τη σύνταξη τους, συνεχίζουν να εργάζονται εξαιτίας της απώλειας ενσήμων.

«Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΦΚΑ για το 2024, ο μέσος όρος των ενσήμων που κολλούν οι οικοδόμοι σε μηνιαία βάση, είναι 13, 2 ένσημα. Την ίδια περίοδο που δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, ο μέσος όρος των ενσήμων παραμένει αυτός. Αυτό σημαίνει παντελής έλλειψη ελέγχων. Έτσι, οι οικοδόμοι ενώ έχουν κάνει πραγματικές ημέρες εργασίας που θα τους επέτρεπαν να βγουν στη σύνταξη, εμφανίζουν λιγότερα ένσημα και δεν μπορούν να βγουν στη σύνταξη. Επιπλέον, υπάρχουν τα λεγόμενα ένσημα ‘’υπέρ αγνώστων οικοδόμων’’. Πρόκειται για πληρωμένες εισφορές από νομιμοποιήσεις παράνομων κτιρίων και κλείσιμο καρτελών που αποτυπώνουν τις πραγματικές ημέρες εργασίας.

Πριν μερικά χρόνια, όταν στο Εργασίας βρισκόταν ο κ. Γεωργιάδης, έπειτα από ερώτηση του βουλευτή του ΚΚΕ και οικοδόμου, κ. Έξαρχου απάντησε ότι οι εισφορές αυτές ανέρχονται σε 245 εκατομμύρια ευρώ. Αν αυτά τα λεφτά δίνονταν, όπως συνέβη το 1985, θα μπορούσαν πολλοί οικοδόμοι σήμερα να έχουν συνταξιοδοτηθεί και να μην ψάχνουν ακόμη και στα 70 τους χρόνια να βρουν τα ένσημα που τους έχουν φάει είτε οι εργοδότες είτε το κράτος».

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ: ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα αναδεικνύουν μια ευρύτερη αδράνεια στην πολιτική προστασίας των εργαζομένων. Πώς όμως η κλιματική κρίση επιδεινώνει αυτές τις συνθήκες και θέτει νέα, πιο επείγοντα διλήμματα για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία;

Στο σύστημα του κέρδους που ζούμε δεν υπάρχουν τέτοιου είδους διλήμματα για αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις, λέει στο κλείσιμο της συνομιλίας μας ο κ. Γάκιας. «Από την άλλη, εμείς τι μπορούμε να κάνουμε; Να προσαρμόσουμε τον καύσωνα στους ρυθμούς εργασίας; Το ανάποδο πρέπει να συμβεί. Παράλληλα, να εξασφαλιστεί η υγεία και η ασφάλειά μας κατά την εργασία. Να το πω απλά: Όταν υπάρχει απαγορευτικό (λόγω υψηλών θερμοκρασιών) αυτό να τηρείται και να μην χάνει ο εργαζόμενος το μεροκάματο του.

Επίσης, πρέπει να γίνονται μεγάλα διαλείμματα σε σκιερά μέρη. Δεν θα πεθάνουμε εμείς για τα κέρδη τους. Ας προσαρμοστούν τα κέρδη τους στις ζωές μας. Δεν γίνεται διαφορετικά.

Για αυτό όμως πρέπει να παλέψουμε εμείς. Ειδικά τώρα, με το 13ωρο που θα επιδεινώσει την υπάρχουσα κατάσταση. Στην κυβέρνηση λένε ότι αυτό θα ισχύει για κάποιους μήνες έως ότου ‘’πιαστούν’’ οι υπερωριακές ώρες. Ποιος όμως θα το ελέγχει αυτό; Ποιος ελέγχει την τήρηση των μέτρων κατά τον καύσωνα; Οι έλεγχοι που γίνονται, πραγματοποιούνται από εμάς. Από το συνδικάτο. Δε λέω, υπάρχουν εργοδότες που τηρούν τα μέτρα, ωστόσο είναι αρκετές οι περιπτώσεις που αυτό δεν συμβαίνει. Φυσικά, γνωρίζουν την υπολειτουργία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας και λειτουργούν ασύδοτα με γνώμονα το κέρδος».

ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στη χώρα μας, η νομοθεσία για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία είναι πλήρως εναρμονισμένη με την αντίστοιχη κοινοτική, μέσα από την ενσωμάτωση της Οδηγίας Πλαίσιο 89/131/ΕΟΚ όσο και των ειδικών Οδηγιών που απορρέουν από αυτήν. Εντός αυτού του κανονιστικού πλαισίου εντάσσεται και ο Κώδικας Νόμων για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (ΚΝΥΑΕ) που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3850/2010 (ΦΕΚ Α’ 84) και στον οποίο, εκτός των άλλων, διατυπώνεται η νομική αρχή της αποκλειστικής ευθύνης του εργοδότη.

Σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις του ΚΝΥΑΕ, ο εργοδότης υποχρεούται να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας και να λαμβάνει μέτρα που να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των τρίτων (αρχή ευθύνης του εργοδότη), να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας και (όπου προβλέπεται) ιατρού εργασίας, να παρέχει κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας και, σε κάθε περίπτωση, οφείλει να έχει στη διάθεσή του μια γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους.

Εκτός αυτού, με βάση την Εγκύκλιο του υπουργείου στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως («Για την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων») ορίζονται ως μέτρα πρόληψης και προστασίας της υγείας των εργαζομένων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες: διαλείμματα, προγραμματισμός εργασιών, μείωση ή παύση της απασχόλησης, διαμόρφωση χώρων διαλείμματος, κατάλληλα καλύμματα και προστατευτικά μέσα (ιδίως για τις υπαίθριες εργασίες) σκιερά μέρη για διαλείμματα καθώς και στέγαστρα για την υλοποίηση των εργασιών.

Ωστόσο, όπως είδαμε οι ενστάσεις για την τήρηση και την επάρκεια των μέτρων είναι σοβαρές.

ΚΑΜΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ, ΚΑΜΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Πέρα από τους οικοδόμους, οι καταγγελίες για ελλιπή μέτρα πρόληψης και για τυπική συμμόρφωση που δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες για ασφάλεια στην εργασία αφορά και άλλους επαγγελματικούς κλάδους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Παναγιώτη, υπαλλήλου αποθήκης σε μεγάλη αλυσίδα λιανικής. Η βάρδιά του ξεκινά στις 08.00 το πρωί και ολοκληρώνεται μόνο όταν «βγει η δουλειά», χωρίς σαφές ωράριο λήξης. Αν και η θέση του δεν χαρακτηρίζεται επισήμως ως εξωτερική εργασία, μεγάλο μέρος της ημέρας το περνά σε εξωτερικούς χώρους, φορτώνοντας και ξεφορτώνοντας φορτηγά και κοντέινερ. Αυτό σημαίνει ότι τα μέτρα που προβλέπουν παύση των εξωτερικών εργασιών κατά τις θερμές ώρες της ημέρας (12.00–17.00) δεν εφαρμόζονται, καθώς η εργασία του θεωρείται εσωτερική – μια τυπική κατάταξη που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Ακόμη και εντός των αποθηκών, όμως, οι συνθήκες παραμένουν επιβαρυντικές. Η έλλειψη επαρκούς αερισμού είναι καθημερινό φαινόμενο, ενώ ούτε ανεμιστήρες ούτε κλιματισμός διατίθενται, με το κόστος να προβάλλεται ως δικαιολογία. Σε ολόκληρο το κτίριο δεν υπάρχει χώρος διαλείμματος και, επιπλέον, το ίδιο το διάλειμμα δεν αναγνωρίζεται ως χρόνος ανάπαυσης: οι εργαζόμενοι καλούνται να το «αναπληρώσουν» μετά τη λήξη της βάρδιας.

Το νερό παρέχεται, αλλά η κατανάλωσή του εκτός διαλείμματος αντιμετωπίζεται με επιπλήξεις ή αποδοκιμαστικά βλέμματα από τους προϊσταμένους.

Η έλλειψη υποδομών συνοδεύεται από μια εξίσου ανησυχητική απουσία μέτρων πρόληψης όπως καταδεικνύει η εμπειρία του Παναγιώτη. Οργανωμένος σχεδιασμός για την προστασία των εργαζομένων, είτε απέναντι στον καύσωνα είτε στο κρύο, απλώς δεν υπάρχει. Η εργασία συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών. Ο Παναγιώτης εξηγεί πως η επιβάρυνση δεν είναι μόνο σωματική αλλά και ψυχολογική:

«Αισθάνεσαι εντελώς αναλώσιμος. Κανείς δεν ενδιαφέρεται αν είσαι καλά ή όχι. Και αυτό σε τσακίζει. Οι λέξεις ‘’ασφάλεια’’ και ‘’μέσα ατομικής προστασίας’’ παραμένουν άγνωστες, ενώ ακόμα και τα στοιχειώδη, κατάλληλος ρουχισμός, υποδήματα ή εξοπλισμός, δεν παρέχονται από την επιχείρηση».

Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι τα κτίρια που φιλοξενούν τις αποθήκες δεν προορίζονταν αρχικά για αυτή τη χρήση. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να στεγάζουν δεκάδες εργαζόμενους σε συνθήκες που απέχουν πολύ από τις στοιχειώδεις προδιαγραφές ασφάλειας και αξιοπρέπειας.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΥΣΩΝΑ: ΠΟΣΟ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΜΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ;

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ένα νέο κύμα καύσωνα μεγάλης διάρκειας σαρώνει τη χώρα. Είχε προηγηθεί αυτό του Ιουνίου 2025. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του NEWS 24/7, ο Ιούνιος ήταν ο δεύτερος πιο θερμός μήνας των τελευταίων 16 ετών στην Ελλάδα, με σημαντικές αποκλίσεις θερμοκρασίας, κυρίως στη δυτική και βόρεια χώρα.

Μιλώντας επί του θέματος και τις επιπτώσεις του καύσωνα για τους εργαζόμενους που βρίσκονται να δουλεύουν σε τέτοιες συνθήκες, η επικεφαλής για την Αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη συνεργαζόμενη με το UN Habitats και UNEP, Ελένη Μυριβήλη επεσήμανε τον κίνδυνο που διατρέχουν οι εργαζόμενοι σε συνθήκες καύσωνα, ζητώντας την καταγραφή όσων καταλήγουν στο νοσοκομείο με εργατικά ατυχήματα που σχετίζονται με τη ζέστη.

Όπως είπε, έρευνες στο εξωτερικό έχουν δείξει εκατομμύρια τέτοιες περιπτώσεις μέσα σε μια δεκαετία. Ειδικά για όσους εργάζονται σε υπαίθριες και επικίνδυνες συνθήκες, ο κίνδυνος είναι υψηλός. «Υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές και αποφάσεις που έχουν δοθεί στο υπουργείο Εργασίας αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί», τόνισε χαρακτηριστικά.

Ως εκ τούτου, το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει εδώ είναι: Πώς αντιμετωπίζεται η εργασία σε ακραίες θερμοκρασίες;
Στο ερώτημα αυτό απάντησε τον Σεπτέμβριο του 2024 το Ινστιτούτο Eteron, μέσα από την δημοσίευση του άρθρου των Nadja Dörflinger, επικεφαλής ερευνήτριας στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (BAuA) στη Γερμανία και του Adrien Thomas, επιστήμονα ερευνητή στο Ινστιτούτο Κοινωνικο-Οικονομικής Έρευνας του Λουξεμβούργου (LISER).

Εκεί, οι συντάκτες υπογράμμισαν ότι η αντιμετώπιση των κινδύνων που προκαλεί η κλιματική αλλαγή στους χώρους εργασίας απαιτεί κοινωνικό διάλογο μεταξύ εργοδοτών και συνδικαλιστικών οργανώσεων στο χώρο εργασίας ή σε επίπεδο κλάδου, με προτεινόμενα μεταξύ άλλων μέτρα την προσαρμογή των ωραρίων και την εισαγωγή μεγαλύτερων περιόδων ανάπαυσης και άδειας.

Παράλληλα, τόνισαν πως χρειάζονται αξιόπιστοι δείκτες αξιολόγησης και προστασίας σε επίπεδο χώρων εργασίας για την παρακολούθηση των εξελίξεων και αξιοποίηση δημόσιων στατιστικών και ευρωπαϊκών ερευνών για μια τεκμηριωμένη πολιτική παρέμβαση. Η προσαρμογή της οργάνωσης της εργασίας στις νέες συνθήκες είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της απασχόλησης, την υγεία των εργαζομένων και τη βιωσιμότητα των συστημάτων πρόνοιας και ασφάλισης.

Η ΑΥΤΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ: ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ;

Παρά την κυρίαρχη αφήγηση περί ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και προστασίας που συνοδεύει το νέο Ν/Σ του Υπουργείου Εργασίας, το πραγματικό πεδίο μάχης παραμένει η καθημερινότητα των εργαζομένων. Η επέκταση του ημερήσιου ωραρίου έως και τις 13 ώρες, οι βραχυχρόνιες συμβάσεις και η ψηφιακή κάρτα εργασίας, αν και προβάλλονται ως βήματα προς μια σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα, προκαλούν έντονες αντιδράσεις και φόβους για ενίσχυση της επισφάλειας.

Τα στοιχεία για την ενταντικοποίηση της εργασίας, τις απλήρωτες υπερωρίες και τα αυξημένα εργατικά δυστυχήματα, ειδικά σε συνθήκες καύσωνα, θέτουν σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο η πολιτική αυτή οδηγεί σε ένα βιώσιμο και ασφαλές εργασιακό περιβάλλον. Στο επίκεντρο παραμένει η ανάγκη για ένα νομικό πλαίσιο που να προστατεύει ουσιαστικά τους εργαζόμενους, αντί να τους εκθέτει σε αυξημένους κινδύνους και αβεβαιότητα.

Η δημόσια συζήτηση και οι πολιτικές αποφάσεις που θα ακολουθήσουν θα κρίνουν αν το νέο εργασιακό τοπίο θα είναι πραγματικά ισορροπημένο ή απλώς μια ακόμη μορφή υπερεκμετάλλευσης. Ωστόσο, η πραγματικότητα που διαμορφώνουν τα πεπραγμένα της κυβέρνησης Μητσοτάκη από το 2019 ίσως απαντά με οδυνηρή σαφήνεια στο δίλημμα.