Προμηθευτές, τράπεζες κι αυτοδιοίκηση οι νέοι “παίκτες” στα προγράμματα “Εξοικονομώ”

Πλήθος μηχανισμών χρηματοδότησης περιλαμβάνει ο νέος Οδικός Χάρτης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, βάζοντας στο «παιχνίδι» από τους προμηθευτές ρεύματος μέχρι τις τράπεζες και τους Δήμους.

Ειδικότερα, τα νέα εργαλεία αντανακλούν την νέα «φιλοσοφία» που θέλει να εφαρμόσει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ στα νέα προγράμματα «Εξοικονομώ», επιχειρώντας έτσι να κινητοποιήσει πολλαπλάσια ιδιωτικά κεφάλαια που θα αντισταθμίσουν τα περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια και πόρους.

Πρόκειται για τον πυρήνα του προβλήματος με την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, επανειλημμένα, να έχει υπογραμμίσει ότι οι διαθέσιμοι πόροι δεν επαρκούν για παρεμβάσεις ανάλογου μεγέθους με αυτές που χρειάζονται για να επιτύχουμε τους στόχους για το 2030 και το 2040, όταν μάλιστα το κτιριακό απόθεμα της χώρας χρήζει σημαντικών διορθώσεων λόγω παλαιότητας είτε σε νοικοκυριά είτε σε επιχειρήσεις και δημόσια κτίρια.

Υπό αυτό πρίσμα, η παρούσα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και σε συνέχεια του Κλιματικού και Κοινωνικού Σχεδίου και υπό την σκέπη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, επιχειρεί έναν ανασχεδιασμό της αγοράς, «δίνοντας τον πρώτο λόγο» σε προμηθευτές και τράπεζες προκειμένου να καταστήσουν ελκυστικά και προσιτά τα «πακέτα» εξοικονόμησης ενέργειας προς τον καταναλωτή.

Το εγχείρημα, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών, γνωστές ως ESCO, είναι γνωστό στην Ελλάδα ήδη από τις αρχές του 2000 με τον Οδικό Χάρτη να επιχειρεί μια επαναφορά του θεσμού στη βάση τόσο των νέων δεδομένων στην αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στη συνολικότερη ευρωπαϊκή εμπειρία που έχει μεσολαβήσει.

Οι πάροχοι ενέργειας με την ιδιότητα των «Εταιρειών Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών» καλούνται να προσφέρουν «πακέτα» εξοικονόμησης ενέργειας προς τους οικιακούς καταναλωτές, αξιοποιώντας εργαλεία χρηματοδότησης που «απαλλάσσουν» τον καταναλωτή από την καταβολή του κόστους επένδυσης στην αρχή, παραπέμποντας την αποπληρωμή μέσα από το όφελος της εξοικονόμησης που προκύπτει από την λειτουργία του εξοπλισμού.

Σε αυτή την κατεύθυνση, οι ESCOs αποτελούν εκ των βασικών συντελεστών σε έξι από τους πάνω από 20 συνολικά καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης με την διάκριση να παραμένει ενδεικτική, καθώς, όπως σημειώνεται και στον Οδηγό, δύναται να υπάρξει και μείξη των προτεινόμενων μέτρων προς διαμόρφωση καλύτερου πακέτου και πλαισίου.

Σε κάθε περίπτωση, με «όχημα» τους ESCO, οι πάροχοι ενέργειας μπορούν να προσφέρουν ολοκληρωμένες λύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας σε ιδιοκτήτες κτιρίων, περιλαμβάνοντας ενεργειακούς ελέγχους, χρηματοδότηση, σχεδίαση, εγκατάσταση και συντήρηση αναβαθμίσεων ενεργειακής απόδοσης. Οι ESCOs, όπως επισημαίνεται στον Οδηγό, μπορούν να προσφέρουν μια εναλλακτική χρηματοδότηση για την υλοποίηση αναβαθμίσεων ενεργειακής απόδοσης σε οικιστικά κτίρια στην Ελλάδα.

Ο διαφορετικός τρόπος χρηματοδότησης έγκειται στην αξιοποίηση ίδιων κεφαλαίων (ή γραμμές χρηματοδότησης) και προς τον πελάτη διακρίνεται σε δύο βασικά μοντέλα με το πρώτο Pay-as-You Save και το δεύτερο On-Bill Financing. Στην πρώτη περίπτωση, η αποπληρωμή της επένδυσης συνδέεται με την εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, τα κόστη της επένδυσης χρεώνονται τμηματικά στους λογαριασμούς κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύμφωνα με τον Οδηγό, οι ESCOs μπορούν να είναι καταλυτικές στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης στην Ελλάδα αναλαμβάνοντας έργα εξοικονόμησης ενέργειας χωρίς αρχικό κόστος για τον πελάτη. Ειδικότερα, ο Οδηγός απαριθμεί τα παρακάτω πλεονεκτήματα:

• Ελαχιστοποίηση επενδυτικών δαπανών: Οι ESCOs χρηματοδοτούν συνήθως το αρχικό κόστος των αναβαθμίσεων ενεργειακής απόδοσης, επιτρέποντας στους ιδιοκτήτες να αποφύγουν μεγάλες αρχικές επενδύσεις. Πιθανές χρηματοοικονομικές εγγυήσεις ή δάνεια προς τις ESCOs, καθιστώντας τα έργα ακόμη πιο προσβάσιμα.
• Εγγυημένη απόδοση: Οι ESCOs ως ειδικοί συνήθως συμβάλλονται για την επίτευξη συγκεκριμένων εξοικονομήσεων ενέργειας, διασφαλίζοντας ότι το έργο παρέχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
• Τεχνική εξειδίκευση: Οι ESCOs φέρνουν εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στον εντοπισμό και την εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης, εξοικονομώντας χρόνο και προσπάθεια στους ιδιοκτήτες ακινήτων.
• Αύξηση αξίας αγοράς: Τα ενεργειακά αποδοτικά σπίτια έχουν υψηλότερη αξία αγοράς και χαμηλότερα λειτουργικά κόστη, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά για αγοραστές και ενοικιαστές. Αυτό μπορεί τελικά να ωφελήσει τόσο τους ιδιοκτήτες ακινήτων όσο και την αγορά ακινήτων στην Ελλάδα.
• Κανονιστικό περιβάλλον: Σαφείς κανονισμοί και πρότυπα για τα συμβόλαια ESCO και τις εγγυήσεις απόδοσης είναι κρίσιμα για την εμπιστοσύνη της αγοράς.
• Ευαισθητοποίηση καταναλωτών: Η ανάπτυξη της αγοράς εξαρτάται από την κανονιστική υποστήριξη και την αποδοχή από τους πελάτες. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων πρέπει να κατανοούν τα οφέλη και τους κινδύνους των έργων ESCO πριν εμπλακούν σε αυτά.

Οι πάροχοι ενέργειας θα υπογράφουν μια σύμβαση με τον πελάτη, αναλαμβάνοντας την διεκπεραίωση του έργου, χωρίς, ταυτόχρονα, η εν λόγω σύμβαση, όπως διευκρινίζεται στον Οδηγό, να αποτελεί εμπόδιο για την αλλαγή προμηθευτή.

Ως προς το κομμάτι των τραπεζών και των δήμων, η εμπλοκή τους έγκειται στην προώθηση μια σειράς μηχανισμών χρηματοδότησης που τους καθιστά βασικούς αντισυμβαλλόμενους.