Ουκρανία: Διαδηλώσεις για το νομοσχέδιο Ζελένσκι που υπονομεύει την καταπολέμηση της διαφθοράς

Μαζικές κινητοποιήσεις ξέσπασαν σε πολλές πόλεις της Ουκρανίας, μετά την υπογραφή από τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι νομοσχεδίου που, όπως καταγγέλλεται, αποδυναμώνει την ανεξαρτησία των βασικών θεσμών κατά της διαφθοράς.

Το νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε πρόσφατα, τοποθετεί την Εθνική Υπηρεσία Κατά της Διαφθοράς (NABU) και την Ειδική Αντιδιαφθορά Εισαγγελία (SAPO) υπό τον έλεγχο του Γενικού Εισαγγελέα, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς.

Ο Ζελένσκι υπερασπίστηκε βέβαια την κίνησή του, κάνοντας λόγο για ανάγκη «εκκαθάρισης από ρωσικές επιρροές», δηλώνοντας πως οι θεσμοί θα συνεχίσουν να λειτουργούν, αλλά χρειάζονται «ανασύνταξη».

Ωστόσο, χιλιάδες πολίτες φαίνεται πως έχουν διαφορετική άποψη. Στο Κίεβο σημειώθηκε η μεγαλύτερη διαμαρτυρία κατά της κυβέρνησης από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, ενώ συγκεντρώσεις έγιναν και στις πόλεις Λβιβ, Ντνίπρο και Οδησσό.

«Διαλέξαμε την Ευρώπη, όχι την απολυταρχία» και «Ο πατέρας μου δεν πέθανε γι’ αυτό», έγραφαν μερικά από τα πλακάτ των διαδηλωτών.

Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, ο γενικός εισαγγελέας Ρουσλάν Κραβτσένκο, πιστός στον Ζελένσκι, αποκτά πλέον την εξουσία να επανατοποθετεί ή και να σταματά έρευνες για υποθέσεις διαφθοράς – προκαλώντας ανησυχία για πολιτικές παρεμβάσεις.

Ο Ζελένσκι, στην ομιλία του, επέκρινε την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών κατά της διαφθοράς, λέγοντας πως υποθέσεις «δισεκατομμυρίων» παραμένουν για χρόνια ανενεργές. «Δεν υπάρχει λογική εξήγηση για την αδράνεια τέτοιων σοβαρών υποθέσεων. Ο Γενικός Εισαγγελέας θα διασφαλίσει ότι κανείς δεν μένει ατιμώρητος», υποστήριξε.

Για τους επικριτές της νομοθεσίας, αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες υπέρ της δημοκρατίας και της καταπολέμησης της διαφθοράς που καταβάλλονται εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία, με την εξέγερση του Euromaidan και την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου Γιανουκόβιτς το 2014.

Η ουκρανική κυβέρνηση επικαλείται τη ρωσική διείσδυση για την απόφαση αυτή. Μόλις μία ημέρα πριν την ψήφιση του νόμου, η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) μαζί με την Εισαγγελία ανακοίνωσαν συλλήψεις υπόπτων για κατασκοπεία μέσα στη NABU.

Το ζήτημα προκαλεί σοβαρή ανησυχία στους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας. Η δημιουργία των ανεξάρτητων αντιδιαφθορά θεσμών αποτέλεσε βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση οικονομικής και πολιτικής στήριξης από την Ε.Ε. και τη Δύση γενικότερα.

Η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Γκιγιόμ Μερσιέ, δήλωσε σχετικά πως «η ΕΕ ανησυχεί για τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία. Η βοήθεια που παρέχεται στηρίζεται στην πρόοδο σε θέματα διαφάνειας, δικαιοσύνης και δημοκρατικής διακυβέρνησης”. 

Σημειώνεται πως η πάταξη της διαφθοράς αποτελεί επίσης βασική προϋπόθεση για την αίτηση της Ουκρανίας να ενταχθεί στην ΕΕ.

«Η κατάργηση των βασικών εγγυήσεων που προστατεύουν την ανεξαρτησία της Nabu συνιστά οπισθοδρόμηση», έγραψε η Ευρωπαία επίτροπος, αρμόδια για θέματα διεύρυνσης της ΕΕ, Marta Kos, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντας ότι τα δύο όργανα είναι «απαραίτητα» για την πορεία της Ουκρανίας προς την ΕΕ.

Αντίστοιχα μηνύματα εξέπεμψαν και οι πρεσβευτές των χωρών της G7, που επιθυμούν διαβούλευση με την ουκρανική ηγεσία για τις πιέσεις που ασκούνται στους θεσμούς NABU και SAPO.