ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ. ΨΗΦΙΖΟΥΝ 100 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Με αφορμή την συμπλήρωση του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα, το NEWS 24/7 απευθύνθηκε σε 100 συγγραφείς ζητώντας τους να επιλέξουν το καλύτερο, κατά τη γνώμη τους, ξενόγλωσσο βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει στην Ελλάδα μετά το μιλένιουμ. Με στόχο όλο αυτό το υλικό να αποτελέσει όχι μόνο τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα ένα χρήσιμο σημείο αναφοράς.

Τι σημαίνει όμως «καλύτερο»; Αφήσαμε τους/ις συγγραφείς να το ορίσουν κατά βούληση. Ίσως το πιο αγαπημένο τους. Ίσως κάποιο που πιστεύουν ότι η αξία του θα μείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου. Ή που το θεωρούν επιδραστικό ακόμη και αν προσωπικά δεν το έχουν λατρέψει. Θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα, νουβέλα ή συλλογή διηγημάτων. Αλλά και ποιητική συλλογή. Και non fiction, γιατί όχι; Ο μόνος σαφής και απαράβατος κανόνας αυτού του βιβλιοφιλικού εγχειρήματος ήταν εξαρχής ο εξής: το όποιο επιλεγμένο βιβλίο να έχει μεταφραστεί στα ελληνικά μετά την πρωτοχρονιά του 2000. 

Τα βιβλία που ψηφίστηκαν συνολικά είναι 81. Και αυτό, μεταξύ άλλων, γιατί 6 βιβλία συγκέντρωσαν από δύο ψήφους, δύο ακόμη βιβλία συγκέντρωσαν από τρεις, ενώ ένα βιβλίο ψηφίστηκε περισσότερο από κάθε άλλο – επτά φορές. Για ευνόητους λόγους έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτές οι -ομολογουμένως λίγες- περιπτώσεις διπλοκάλυψης.

Καλή ανάγνωση!

Κόμπο Αμπέ – Η γυναίκα της άμμου (μτφρ.: Στέλιος Λ. Παπαλεξανδρόπουλος, Άγρα, 2004)

Ένας συλλέκτης εντόμων ψάχνοντας ένα σπάνιο ζωύφιο, καταλήγει σ’ ένα αλλόκοτο παραθαλάσσιο χωριό χαμένο στους αμμόλοφους. Στο βάθος μιας τρύπας, απ’ όπου δεν υπάρχει διαφυγή, απομονωμένος με μια νεαρή γυναίκα, ο ήρωας του μυθιστορήματος αρχίζει ένα ταξίδι διεκδίκησης της επιβίωσης εν μέσω σκληρής ενδοσκόπησης και κοινωνικής κριτικής που τον οδηγούν στην αλλαγή του τρόπου θέασης του κόσμου. Με τα μοτίβα του ρεαλισμού, της φιλοσοφικής ενατένισης και ενός ιδιότυπου ιαπωνικού μαγικού ρεαλισμού, ο Αμπέ συνθέτει ένα συγκλονιστικό έργο για τις πιο μύχιες αναζητήσεις, φοβίες και ελπίδες της ανθρώπινης ύπαρξης. – Τζούλια Γκανάσου

*Το μυθιστόρημα Δευτέρα παρουσία της Τζούλια Γκανάσου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Μαρίνα Αμπράμοβιτς – Περνώντας από τοίχους (μτφρ. Αφροδίτη Γεωργαλιού, Ροπή, 2016)

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς ξετυλίγει την πορεία της ζωής της σε ένα αυτοβιογραφικό έργο χωρίς αναστολές. Αληθινή και πάντα ευάλωτη μιλά για τα πρώτα χρόνια της ζωής της στο Βελιγράδι, για τις πρώτες της εμφανίσεις, για τις ματαιώσεις της μέχρι την τελική καταξίωση. Η Αμπράμοβιτς καταφέρνει να ορίσει την πρωτοτυπία του καλλιτεχνικού έργου και ξεγυμνώνει τη στιγμή που το έργο αυτό συλλαμβάνεται. Οι έρωτες της ζωής της μεταμορφώνονται σε κραυγές τέχνης. Όλη της η διαδρομή μία ακατάπαυστη πηγή έμπνευσης. Άφοβη στον κόπο και τον πόνο τολμά να διευρύνει τα όρια του σώματος και του πνεύματος. Στέκεται μόνη απέναντι στο πλήθος και κάνει τις πιο δυναμικές της δηλώσεις ακόμα και όταν σωπαίνει. Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς διαμορφώθηκε καλλιτέχνιδα επειδή το θέλησε. Και αυτή είναι η παρακαταθήκη της. – Στέλλα Χαιρέτη

*Η νουβέλα Της Λένης η μ[i]λιά της Στέλλας Χαιρέτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

Ρίτσαρντ Άνταμς – Στο λόφο του Γουότερσιπ (μτφρ.: Μάρω Ταυρή, Κέδρος, 2019)

Σ’ αυτό το μυθιστόρημα οι πρωταγωνιστές είναι κουνέλια. Χαρακτηρίζεται ως «παιδικό» και δικαίως, εφόσον η καλή λογοτεχνία φτιάχνεται και διαβάζεται με τη σοβαρότητα ενός παιδιού που παίζει, παριστάνοντας τον ταυρομάχο – είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Συγκινητικό, ατόφια περιπετειώδες, αλληγορεί, αλλά και σε εμποτίζει, καταλαβαίνεις ή ξαναθυμάσαι τι θα πει στ’ αλήθεια θυσία και συντροφικότητα, και το να διψάς, οραματικά, για άλλες, νέες πατρίδες. – Κωνσταντίνος Δομηνίκ

*Η συλλογή διηγημάτων Κακό ανήλιο του Κωνσταντίνου Δομηνίκ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Κέιτ Άτκινσον – Ζωή μετά τη ζωή (μτφρ.: Μυρσίνη Γκανά, Μεταίχμιο, 2013)

«Τι θα γινόταν αν είχες τη δυνατότητα να ζεις τη ζωή σου ξανά και ξανά μέχρι να μην έχεις κανένα λόγο για να μετανιώνεις; Μέχρι να καταφέρεις να τα κάνεις όλα σωστά;» Η σπουδαία Άτκινσον θίγει με χιούμορ κι ευαισθησία τη λαχτάρα του ανθρώπου να ζήσει ξανά τη ζωή, αποφεύγοντας τις παγίδες της πρώτης φοράς, επανορθώνοντας τα λάθη, ξαναπιάνοντας το νήμα από την αρχή. Συγχρόνως, χτίζει ένα μυθιστόρημα πάνω στη διαδικασία της συγγραφής και στην παντοδυναμία του συγγραφέα ως δημιουργού, που δεν διστάζει να καταπατήσει τις βασικές αρχές της ρεαλιστικής αφήγησης, χαρίζοντας στον αναγνώστη την απόλαυση ενός εγκεφαλικού παιχνιδιού, αμυδρά μεταφυσικού. – Χίλντα Παπαδημητρίου

*Το μυθιστόρημα Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου της Χίλντας Παπαδημητρίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Σιμόν Βέιλ – Το πρόσωπο και το ιερό (μτφρ.:  Στ. Ζουμπουλάκης, Πόλις, 2018)

Πνεύμα αταξινόμητο και ανυπότακτο, η Σιμόν Βέιλ ισορροπεί ανάμεσα στην πολιτική και τη μεταφυσική, τον βουβό στεναγμό των πασχόντων και των αδικημένων και τη «μωρία της αγάπης».  «Το καλό είναι η μόνη πηγή του ιερού. Το μόνο ιερό είναι το καλό και ό,τι σχετίζεται με το καλό» γράφει στο μικρό αλλά τόσο γόνιμο αυτό βιβλίο της, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί για μια πρώτη ουσιαστική γνωριμία με το έργο μιας διανοούμενης που παραμένει οδυνηρά επίκαιρη, όχι παρά τις αντιφάσεις της, αλλά ακριβώς εξαιτίας των αντιφάσεών της. – Χρήστος Οικονόμου

*Η νουβέλα Πες της του Χρήστου Οικονόμου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. 

Όσεαν Βουόνγκ – Στη Γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι (μτφρ.: Έφη Φρυδά, Gutenberg, 2021) 

Ανάμεσα στα αμέτρητα βιβλία που μεταφράζονται κάθε χρόνο στα ελληνικά υπάρχουν πάντα κάποια που σκάνε σαν υπέροχα πυροτεχνήματα. Ένα από αυτά, που πραγματικά που ξεχώρισε για εμένα, είναι το Στη Γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι του Ocean Vuong. Με μια γλώσσα ποιητική αλλά συγχρόνως ουσιαστική, η γραφή του Vuong χαρακτηρίζεται από μια σπάνια ειλικρίνεια και απλότητα. Το βιβλίο ξεκινά ως μια επιστολή του συγγραφέα προς στη μητέρα του και ξεδιπλώνεται σε ένα βαθιά ανθρώπινο έργο που στροβιλίζεται συνεχώς μεταξύ τρυφερότητας και σκληρότητας. Ένα κείμενο που πιστεύω πως θα χαιρόμαστε για πολύ καιρό να ανακαλύπτουμε. – Στέφανος Παπαδημητρίου

*Η νουβέλα Η σφαγή των αθώων του Στέφανου Παπαδημητρίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Φλερ Γιέγκυ –  Τα μακάρια χρόνια της τιμωρίας (μτφρ.: Σταύρος Παπασταύρου, Άγρα, 2021)

Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα οικοτροφείο θηλέων στην μεταπολεμική Ελβετία. Μια νεοφερμένη μαθήτρια εισέρχεται στο αυστηρό περιβάλλον του κι εντυπωσιάζει τις υπόλοιπες, ειδικά την αφηγήτρια, η οποία την παρατηρεί εμμονικά, επιζητώντας το ενδιαφέρον της. Η γραφή της Γιέγκυ με τις κοφτές προτάσεις, η ποιητική της ματιά, ενισχύουν την αινιγματική ατμόσφαιρα του βιβλίου. Παντού κυριαρχεί μια πεισιθάνατη αίσθηση, μια αύρα απειλής που κλυδωνίζει τον ασφαλή και συνάμα ασφυκτικό κόσμο των κοριτσιών, φτάνοντας ως την τρέλα. Οι τελευταίες σελίδες γκρεμίζουν αμετάκλητα την ιδέα της τελειότητας για τη νεοφερμένη οικότροφο, ενώ αποτυπώνεται εξαιρετικά, η εκλεπτυσμένη μανία των προσώπων. – Λίνα Φυτιλή

*Το μυθιστόρημα Χρυσός κήπος της Λίνας Φυτιλή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

Ζαν-Μισέλ Γκενασιά – Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων (μτφρ.: Φωτεινή Βλαχοπούλου, εκδ. Πόλις | 2009) 

Αποτελεί ένα λογοτεχνικό αποτύπωμα μιας εποχής που στιγμάτισε τον κόσμο. H προσωπική αφήγηση συνδέεται άρρητα με τα ιστορικά δρώμενα στο Παρίσι του 1960. Η ζεστασιά, η νοσταλγία και η ανθρωπιά του βιβλίου, το καθιστούν εθιστικό. Ο Γκενασιά δημιουργεί χαρακτήρες ζωντανούς, καθημερινούς, και ταυτόχρονα οικουμενικούς, που παραμένουν χαραγμένοι στη μνήμη. Η Λέσχη, ένα καφενείο γεμάτο εξόριστους, πολιτικούς πρόσφυγες και ονειροπόλους, γίνεται σύμβολο της ανθρώπινης επιμονής και της ανάγκης για ελπίδα. – Δαμιανός Λαουνάρος

*Η συλλογή διηγημάτων Ο κόσμος των τρελών του Δαμιανού Λαουνάρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

—

Θα μπορούσα να πω για την Όλγα Τοκάρτσουκ ή την Σβετλάνα Αλεξίεβιτς που σίγουρα ανανέωσαν τη γραφή του 21ου. Διαλέγω όμως κάτι πιο συναισθηματικό, αυτό του Ζαν Μισέλ Γκενασιά. Μια νοσταλγική, πικρή ματιά στην περίφημη δεκαετία του ’60.  Ήρωας ένας βιβλιόφιλος μικρός Γάλλος , ο Μισέλ, ο οποίος μυείται σε μια μυστική σκακιστική λέσχη που έχουν ιδρύσει πολιτικοί πρόσφυγες από κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και περνάει την εφηβεία του, από το 1959 ως το 1964, στη συντροφιά τους. Εκεί θα γίνουν ηρωικές διαμάχες και θα αποκαλυφθούν τα μεγάλα μυστικά που τυραννούν τη ζωή τους. Λογοτεχνία, ροκ, επανάσταση. Τι μένει άραγε; – Γιάννης Ν. Μπασκόζος

*Το μυθιστόρημα Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών του Γιάννη Ν. Μπασκόζου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

—

Δεκαετία του ’60. Τα ίχνη το πολέμου έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν, ενώ νέα, συνταρακτικά γεγονότα διεισδύουν στην καθημερινότητα. Αντιαποικιακά κινήματα και τοπικές πολεμικές διενέξεις με φόντο τον ψυχρό πόλεμο  ταράζουν τον ύπνο του υποψιασμένου πολίτη εμποδίζοντάς τον να βυθιστεί στην επίπλαστη ευδαιμονία του καταναλωτισμού. Επαναστατικές ανατροπές στα ήθη, τα πολιτιστικά ρεύματα, τη μουσική υφαίνουν τον καμβά ενός νέο κόσμου. Όλα αυτά κοιταγμένα μέσα από τα μάτια του Μισέλ Μαρινί, ενός ανήσυχου έφηβου, που γεννήθηκε μετά το τέλος του πολέμου και ψάχνει τα βήματά του. Κέντρο δράσης του ένα παρισινό μπιστρό, όπου συχνάζουν αντισυμβατικοί διανοούμενοι και Ρώσοι εμιγκρέδες. Κοινό χαρακτηριστικό αυτού του ετερόκλητου θιάσου: η απολύτως αδικαιολόγητη αισιοδοξία την οποία ο συγγραφέας καταφέρνει να μεταδώσει και στον αναγνώστη του. Και αυτό είναι που καθιστά το πόνημά του ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα. – Τεύκρος Μιχαηλίδης

*Το μυθιστόρημα Ένα πτώμα στην αυλή της Αμαλίας του Τεύκρου Μιχαηλίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ – Περί φυσικής της μελαγχολίας (μτφρ.: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ίκαρος, 2018)

Με εντυπωσίασε η πρωτότυπη, μη γραμμική, δομή που αν και αρχικά πίστευα ότι θα με κουράσει, διαψεύστηκα ευχάριστα. Ο Γκοσποντίνοφ, απ’ τις πρώτες κιόλας σελίδες, κατάφερε να με ρουφήξει στον κόσμο του. Με κεντρικό άξονα το μύθο του Μινώταυρου, ο συγγραφέας θίγει υπαρξιακά θέματα όπως η μελαγχολία, η μοναξιά, η μνήμη και η προσωρινότητα της ζωής, μέσα από σύντομα κεφάλαια, εικόνες και προσωπικές ιστορίες. Η γλώσσα του, απλή αλλά συνάμα ποιητική και συμβολική. Η ανάγνωση του, ήταν για μένα μια βαθιά συγκινητική εμπειρία. – Κώστας Μπαρμπάτσης

*Η συλλογή διηγημάτων Λυκοχαβιά και άλλες ιστορίες του Κώστα Μπαρμπάτση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Ντέιβιντ Γκραν – Γουέιτζερ: ναυάγιο, ανταρσία, φόνος (μτφρ.: Δέσποινα Κανελλοπούλου, Δώμα, 2023)

Όταν θέλω να διαβάσω κάτι που ξέρω ότι θα μου αρέσει πάντα ανατρέχω στην θαλασσινή λογοτεχνία. Όταν μεταφράστηκε το Γουέιτζερ έσπευσα και δικαιώθηκα από τις πρώτες σελίδες. Ταξίδεψα μαζί με το πλήρωμα πάνω στο κατάστρωμα και αρμενίζοντας σε αφιλόξενα νερά και μυστηριώδη άγονα νησιά γνώρισα ενδιαφέρουσες προσωπικότητες αλλά κυρίως ήρθα αντιμέτωπος με διαχρονικά ζητήματα όπως η διαχείρηση εξουσίας, η δικαιοσύνη, η ηθική, η επιβίωση και οι αποφάσεις των ανθρώπων κάτω από ακραία σκληρές συνθήκες. Ο συγγραφέας συνδυάζει ιστορική ακρίβεια με εξαιρετική γραφή που καταφέρνει να φωτίσει τον άνθρωπο στα καλύτερα και στα χειρότερα του. Διαβάζοντας το συνειδητοποίησα πόσο κοντά είμαστε ακόμα και σήμερα στις συμπεριφορές και τις πράξεις των αξιωματικών και του πληρώματος του Γουέιτζερ. Με τρόμαξε και με μετακίνησε. – Κώστας Μιχόπουλος

*Το μυθιστόρημα Όλα χαμένα του Κώστα Μιχόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας – Σύντομες συνεντεύξεις με απαίσιους άντρες (μτφρ.: Γιώργος – Ίκαρος Μπαμπασάκης, Κριτική, 2019)

«Είσαι, δυστυχώς, συγγραφέας μυθοπλασίας». Μια ιδιοφυής συλλογή διηγημάτων στην οποία ο Γουάλας με τις οδυνηρές και υπέροχες λέξεις του στήνει καθρέφτες, που όσο διεξοδικά παραμορφωτικοί κι αν είναι, στο τέλος πάντα αντανακλούν το είδωλό μας – πράγμα οδυνηρό και υπέροχο. Μονίμως βρίσκω τον εαυτό μου στα κείμενα του Γουάλας, ακόμα κι όταν δεν θέλω, γιατί οι χαρακτήρες του, με τις χιλιάδες τους νευρώσεις, τις ανασφάλειες και τα τραγικά τους ελαττώματα, που ειδικά στις ίδιες τις συνεντεύξεις που διαβάζουμε στο βιβλίο είναι συχνά αποκρουστικοί, είναι και αφοπλιστικά ανθρώπινοι. Ένα βιβλίο που μοιάζει να περιγράφει κάθε σπιθαμή της εποχής μας, και κάθε σπιθαμή της φοβισμένης μας καρδιάς, που ικετεύει να γίνει αρεστή. – Φοίβος Οικονομίδης

*Το μυθιστόρημα Γιακαράντες του Φοίβου Οικονομίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

Τζον Γουίλιαμς – Ο Στόουνερ (μτφρ.: Αθηνά Δημητριάδου, Gutenberg, 2017)

Η υπόθεση μοιάζει συνηθισμένη. Ο νεαρός φτωχός αγρότης Στόουνερ καταφέρνει να ξεφύγει απ’ τη μίζερη μοίρα του, να σπουδάσει με ζήλο φιλολογία που λάτρεψε σαν πεπρωμένο, να γίνει εξαίρετος επιστήμονας, διδάσκων στο πανεπιστήμιο μέχρι τη σύνταξή του. Όμως η βαθιά, προσωπική μοναξιά του παραμένει στο είναι του όλο και πιο σαρκοβόρα, αγιάτρευτη και επώδυνη σε θανάσιμο βαθμό. Είναι ο θαυμαστός, ο περίπου ανερμήνευτος τρόπος του Γουίλιαμς που ρουφάει τον αναγνώστη, τον ξεναγεί στην έρημο της μοναξιάς, της βουβής μόνωσης, τον ταυτίζει συχνά με τον Στόουνερ, του θυμίζει ό,τι ανάλογο δικό του αιμορραγεί! Σπάνιας γοητείας και υπαρξιακής οδύνης κείμενο! – Μάρω Βαμβουνάκη 

*Το μυθιστόρημα Το μωρό της Λιούμπα της Μάρως Βαμβουνάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

—

Το μυθιστόρημα του Τζον Γουίλιαμς μιλάει για έναν καθηγητή αγγλικής φιλολογίας σε ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο τις δεκαετίες 1940-1960. Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί μια λεπτομερή και εις βάθος αποτύπωση του ακαδημαϊκού χώρου, με τα όνειρά του, τις ματαιώσεις του, τα παιχνίδια εξουσίας, τις μικρότητές του και τις, σπάνιες, «μεγάλες» στιγμές του. Ο Γουίλιαμς δείχνει με μεγάλη οξυδέρκεια και αφηγηματική πληρότητα ότι το πανεπιστήμιο παντού και πάντα σαν οργανισμός (ή σαν βιότοπος), παράγει συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς και ειδικές ανθρώπινες σχέσεις και πορείες του βίου: Το αμερικανικό πανεπιστήμιο και οι καθηγητές του περισσότερα από 80 χρόνια πριν μοιάζουν ανησυχητικά πολύ με ένα ελληνικό ή ένα ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο σήμερα. Παράλληλα, ο τρόπος που σκιαγραφείται το οικογενειακό σφαγείο του Στόουνερ, η προβληματική σχέση με τη γυναίκα του και η σπαρακτική σχέση με την κόρη του είναι συνταρακτικός και πραγματοποιείται μέσα σε μια καθηλωτικά διάχυτη ατμόσφαιρα θλίψης και ταπείνωσης. Η διατήρηση αυτής της υπόκωφης ατμόσφαιρας καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου είναι, θεωρώ, και η απόλυτη ένδειξη του αριστουργηματικού χαρακτήρα του βιβλίου. – Γιάννης Τσίρμπας

Η συλλογή διηγημάτων Όσο περιμένεις να συμβεί του Γιάννη Τσίρμπα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.

Τζέιμς Γουντ – Πώς δουλεύει η λογοτεχνία (μτφρ.: Κώστας Σπαθαράκης, Αντίποδες, 2023)

Πώς διαβάζουμε λογοτεχνία, πώς την αισθανόμαστε, πώς την ερμηνεύουμε. Ερωτήματα που επιφανειακά μπορεί κανείς να πει ότι απασχολούν μια μικρή μερίδα ανθρώπων, κάτι που όμως πολύ απέχει από την αλήθεια. Γιατί η λογοτεχνία, ως θαύμα κι ως μυστήριο κι αυτή, διαθέτει πολλά γρανάζια που κινούν και την ίδια τη ζωή. Ακόμη παραπέρα: στις αρχές ενός αιώνα όπου η λογοτεχνία αρχίζει να γράφεται και από Τεχνητή Νοημοσύνη, η έντεχνη και παθιασμένη εμβάθυνση στους λόγους για τους οποίους απολαμβάνουμε την πρόσκαιρη οικειοθελή απομόνωση της ανάγνωσης κρίνεται έως και επαναστατική. – Χρήστος Αρμάντο Γκέζος

*Το μυθιστόρημα Χάθηκε βελόνι του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ματίας Ενάρ – Πυξίδα (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, Στερέωμα, 2016)

Με αφετηρία μία άυπνη νύχτα, ένας μουσικολόγος ξεκινάει μια χειμαρρώδη αφήγηση που ταξιδεύει στην Ανατολή. Οι προσωπικές αναμνήσεις μπλέκονται με τη μουσική, την τέχνη και φυσικά τον έρωτά του, ο οποίος μοιάζει να τον καθοδηγεί. Κείμενο δαιδαλώδες, γεμάτο παρενθέσεις, εκτροπές και εγκιβωτισμένες περιπέτειες του ίδιου αλλά και μιας στρατιάς από χαρακτήρες εξίσου σαγηνευμένων από την Ανατολή, με φόντο κρίσιμες ιστορικές περιόδους. Δεν έχω διαβάσει άλλον συγγραφέα του οποίου το όραμα να μου θυμίσει τόσο έντονα τον Προυστ, γράφοντας κάτι με τόσο προσωπικό τόνο. – Αντώνης Πάσχος

*Η συλλογή διηγημάτων Ετερόρρυθμη μέρα του Αντώνη Πάσχου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

Ζαν Εσενόζ – Ειδική Απεσταλμένη (μτφρ.: Αχιλλέας Κυριακίδης, Ίκαρος, 2017) 

Πανηγύρι συντριβής κάθε λογοτεχνικής σοβαροφάνειας (και γι’ αυτό απίθανο να αναγορευθεί ποτέ από τους κριτικούς ως ένα από τα «καλύτερα έργα του 21ου αιώνα»), η Ειδική Απεσταλμένη υπονομεύει τρυφερά τις συμβάσεις της «φτηνής» κατασκοπευτικής λογοτεχνίας με μοναδική γλωσσική επινοητικότητα και διαβρωτικό χιούμορ, αμφότερα υποστηριζόμενα από την απαράμιλλη δομή της φράσης (τα «μαθηματικά της φράσης» με τα λόγια του Εσενόζ). Εξίσου απαράμιλλη η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη. – Άγης Πετάλας

*Το μυθιστόρημα Κυμύλη ή η νήσος των δυνατοτήτων του Άγη Πετάλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.

Β. Γκ. Ζέμπαλντ – Αούστερλιτς (μτφρ.: Ιωάννα Μεϊτάνη, Άγρα, 2006)

Ο 21ος αιώνας εγκαινιάζεται με το τελευταίο μυθιστόρημα και opus magnum ενός πολύ σημαντικού συγγραφέα. Πρωταγωνιστικό ρόλο στο Αούστερλιτς του γερμανού Β. Γκ. Ζέμπαλντ παίζει η ίδια η αφήγηση και ο δύσκολος, αλλά ιδιαίτερος τρόπος της, με τις μακροσκελείς προτάσεις, την παντελή έλλειψη παραγράφων και την χαμηλόφωνη, διακριτική παρουσία τού ίδιου τού συγγραφέα-αφηγητή, ο οποίος, όμως, έχει και τον σημαίνοντα ρόλο να καταγράψει όσα ο κεντρικός πρωταγωνιστής του έχει αφηγηθεί προφορικά. Στα διηγούμενα, μοιάζει να υποστηρίζει ο Ζέμπαλντ, ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος μιας μερικής ή ολικής παραποίησης, γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιεί λέξεις όπως «νομίζω» ή «μου φαίνεται» για να τονίσει την σχετικότητα τής προφορικής μαρτυρίας. – Χρήστος Αστερίου

*Η συλλογή διηγημάτων Η εγγαστρίμυθη φάλαινα του Χρήστου Αστερίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

—

Αναφορικά με το διεθνές «καλύτερο» βιβλίο του αιώνα, θα επιλέξω το Αούστερλιτς του Β. Γκ. Ζέμπαλντ. Αρκετά βιβλία θα διεκδικούσαν ένα τέτοιο τίτλο (για παράδειγμα το μεγαλειώδες 2666 του Μπολάνιο) ωστόσο το βιβλίο του Ζέμπαλντ εγκαινίασε μια ολόκληρη τάση στην πεζογραφία (ιδίως στο πιο «λογοτεχνικό» τμήμα αυτής) που πλέον έχει γίνει κυρίαρχη: αναφέρομαι στις πειραματικές αφηγήσεις που συνδυάζουν το προσωπικό ημερολόγιο, την ταξιδιωτική περιήγηση και το ιστορικό και οικογενειακό χρονικό, κάπου μεταξύ auto- και docu-fiction. Ο Ζέμπαλντ υπήρξε πρωτοπόρος σε αυτό, αφήνοντας το βαθύ ίχνος του σε όλη τη διάρκεια του αιώνα που διανύουμε, και το έκανε με τον μεγαλύτερο βαθμό αισθητικής πληρότητας και συγκινησιακής φόρτισης, μέσα από μια σχεδόν ψυχρή, ημερολογιακή καταγραφή. Ένα αριστούργημα. – Νίκος Α. Μάντης

*Το μυθιστόρημα Αδύνατες πόλεις του Νίκου Α. Μάντη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν – Η σκιά του ανέμου (μτφρ.: Κατερίνα Ρούφου, Λιβάνης, 2004 | μτφρ. Βασιλική Κνήτου, Ψυχογιός, 2012) 

Ένα βιβλίο-σταθμός για μένα, τόσο ως αναγνωστική εμπειρία, όσο και για τη συγγραφική μου πορεία. Μια κινηματογραφική Βαρκελώνη της δεκαετίας του ’40 που προσπαθεί να ανακάμψει από τραύματα που ακόμη αιμορραγούν, και ένα Κοιμητήριο των Λησμονημένων Βιβλίων που ανοίγει την πόρτα στο προσωπικό οδοιπορικό του ήρωα και την ταυτοποίηση της οντότητάς του μέσα από τη διασταύρωσή του με άλλες, τραγικές ζωές. Η συγγραφική μαεστρία του Θαφόν βροντοφωνάζει μέσα από την καταιγιστική πλοκή, τις ατόφιες μυθοπλαστικές ιδιοσυγκρασίες και ένα συγκλονιστικό ιστορικό υπόβαθρο που ενώνονται σε μια απόλυτα εναρμονισμένη λογοτεχνική σύζευξη. – Λίνα Βαρότση

*Το μυθιστόρημα Σήκω από πάνω μου της Λίνας Βαρότση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ουζοντίνμα Ιγουεάλα – Θηρία χωρίς πατρίδα (μτφρ.: Τάκης Μενδράκος, Πάπυρος, 2007)

Το πρώτο βιβλίο ενός πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Πρωταγωνιστής ένα παιδί στρατιώτης στην Αφρική. Ο Ιγουεάλα επινοεί την φωνή του παιδιού: αστόλιστη, καίρια, σχεδόν εμπράγματη. Περιέχει τα γεγονότα, δεν τα ονομάζει. Με έναν εμπύρετο αφηγηματικό ρυθμό, σε εκρηκτικό ενεστώτα, το παιδί αφηγείται την ιστορία του. Το συγγραφικό κατόρθωμα του Ιγουεάλα είναι ότι αναδεικνύει την ιστορική και γεωγραφική μοίρα των αθώων. Που μπλέκονται από ανάγκη και σκοτώνουν, για να μη σκοτωθούν. Θηρίο ο άνθρωπος. Όσο για μας, μπορούμε να είμαστε μεγαλόκαρδοι. Δε χρειάστηκε να διαλέξουμε – ακόμη. – Σοφία Νικολαΐδου

* Το μυθιστόρημα Δικά μας παιδιά της Σοφία Νικολαΐδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

 

Ζάουμε Καμπρέ – Confiteor (μτφρ.: Ευρυβιάδης Σοφός, Πόλις, 2016)

Στο Confiteor θαύμασα το ρίσκο του Καμπρέ. Αδιαφορεί (αλλά και όχι) για την διάσταση «χρόνος» και τοποθετεί σε ένα βαγόνι μερικούς από τους μεγαλύτερους εγκληματίες των τελευταίων 5 αιώνων. Το αρχέτυπο του Κακού τούς δίνει κοινό έδαφος ώστε να συνυπάρχουν και κυριολεκτικά ο ένας να τελειώνει την φράση του άλλου. Η θαυσματική και πλεχτή αφήγηση είναι αντίστοιχη της σκέψης του πρωταγωνιστή, που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Εξυψώνοντας ένα βιολί -ένα αντικείμενο- ως πρωταγωνιστή, τα θραύσματα συγκολλώνται σε μια συγκλονιστική ιστορία όπου το κοινωνικό καταλήγει προσωπικό. Ένα μεγάλο βιβλίο με πολύπλοκη δομή και συναισθηματική ένταση. Αφορμή ο έρωτας και μοναδική ανακούφιση η έννοια της συντροφικότητας και η ανάμνηση δύο παιδικών παιχνιδιών. Ένα ρίσκο που σίγουρα βγήκε. – Λίζα Καβάγιου

*Η νουβέλα Σημείο επαφής της Λίζας Καβάγιου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος

 

Ντάνιελ Κέλμαν – Τυλ, ο σαλτιμπάγκος (μτφρ.: Κώστας Κοσμάς, Καστανιώτης, 2018)

Ο γελωτοποιός του λαού στη μεσαιωνική γερμανική παράδοση, ο αναιδής, κατεργάρης και χωρατατζής σαλτιμπάγκος, ο «σκουπίστε τον πισινό μου» Τυλ, που εξαπατά πρίγκιπες, ιερείς και εμπόρους, περιφέρεται στη ρημαγμένη από τον Τριακονταετή Πόλεμο Ευρώπη, βγάζοντας τη γλώσσα στο φόβο, την αλλήθωρη πίστη, τη δίψα για εξουσία. Ανάμεσα στο θέατρο και στο παραμύθι, ανάμεσα στην Τέχνη και την Βία, ο αιώνιος παλιάτσος στερεώνει την ασεβή τριχιά του και σκοινοβατεί πάνω από την ήπειρο των αντιθέσεων και των ιστορικών επαναλήψεων – ίδιες αυταπάτες, ίδιες μανίες και θύματα. Ιδού η Ευρώπη στην αυγή του 21ου αιώνα. – Ιωάννα Μπουραζοπούλου
*Το μυθιστόρημα Η μνήμη του πάγου της Ιωάννας Μπουραζοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Τζον Κίιν – Αντιαφηγήσεις (μτφρ.: Γιώργος Μαραγκός, Loggia, 2022)

Από τον πρώτο έποικο που πάτησε το πόδι του στο μετέπειτα Μανχάταν ως τους εξεγερμένους σκλάβους της Αϊτινής Επανάστασης, κι από το Χάρλεμ του Λάνγκστον Χιουζ ως την αναπάντεχη, μοιραία συνάντηση ενός ελεύθερου πια Τζιμ και του Χάκλμπερι Φιν ως αντιμαχόμενων στρατιωτών στον Αμερικανικό Εμφύλιο, τα διηγήματα των Αντιαφηγήσεων του Τζον Κίιν περιδιαβαίνουν πέντε αιώνες αμερικανικής ιστορίας, καταπίνουν, μεταλλάσσουν και σχολιάζουν πέντε αιώνες αμερικανικών γραμμάτων, κι ανασύρουν στο φως τις αποσιωπημένες πτυχές της ιστορικής αφήγησης περί «πρόδηλου πεπρωμένου», αφήγηση την οποία ξαναγράφουν μέσα από μια τόσο πολιτικά όσο και αισθητικά κουίρ ματιά που τα ανάγει σε σπουδαία, ριζοσπαστική λογοτεχνία. – Κώστας Καλτσάς

*Το μυθιστόρημα Νικήτρια σκόνη του Κώστα Καλτσά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

 

Σουζάνα Κλαρκ – Οι δύο μάγοι και ο βασιλιάς των κορακιών (μτφρ.: Καίτη Οικονόμου, Διόπτρα, 2005)

Έργο τοποθετημένο σε μια εναλλακτική Ευρώπη των αρχών του 19ου αιώνα, διαποτισμένη με το πνεύμα των μύθων, των παραμυθιών και της μαγείας. Με αφετηρία τη φόρμα του βικτωριανού μυθιστορήματος, συνδυάζοντας πλήθος ιστορικών λεπτομερειών με λαογραφικά και φανταστικά στοιχεία, και με κεντρικούς πυλώνες τους τρεις πολύπτυχους πρωταγωνιστές, η Κλαρκ υφαίνει μια πολυεπίπεδη ιστορία που καταπιάνεται με θέματα εξουσίας, προόδου και παράδοσης, καθώς και της διαχείρισης της γνώσης. Περίτεχνη πρόζα, δαιδαλώδης πλοκή που απλώνεται σε σχεδόν χίλιες ιδιαίτερα ευανάγνωστες σελίδες, μεταμοντέρνα δομική διάθεση με την ανάπτυξη πλήθους αυτόνομων ιστοριών στις υποσημειώσεις του κειμένου: το βιβλίο αποτελεί έναν θρίαμβο της φανταστικής λογοτεχνίας που καλώς η συγγραφέας δεν αποπειράθηκε να επαναλάβει. – Χρυσόστομος Τσαπραΐλης

*Η νουβέλα Το κατέβασμα του φεγγαριού του Χρυσόστομου Τσαπραΐλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Τζόναθαν Κόου – Τι ωραίο πλιάτσικο! (μτφρ.: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, Πόλις, 2021)

528 σελίδες που φεύγουν απνευστί. Φεύγουν απνευστί γιατί ο Κόου είναι σπουδαίος αφηγητής, διεισδυτικός παρατηρητής, βαθύς γνώστης, επίμονος μελετητής, γιατί φτιάχνει έναν ολόκληρο κοινωνικοπολιτικό χάρτη -εκείνον της Βρετανίας στη δεκαετία του ’80- εστιάζοντας σε μία μόνο οικογένεια. Παράλληλα κατορθώνει να μη γίνεται στιγμή μεγαλόστομος, σοβαροφανής, επιτηδευμένος. To ευφυές χιούμορ της οπτικής του και κατά συνέπεια της γραφής του μας παραδίδει το πιο διασκεδαστικό και ταυτοχρόνως το πιο καίριο πολιτικό σχόλιο για τον θετσερισμό, σχόλιο που παραμένει επίκαιρο και απολαυστικό. – Λίνα Ρόκου 

*Το μυθιστόρημα Λάθος κεφάλι της Λίνας Ρόκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος. 

 

Νικόλ Κράους – Όταν όλα καταρρέουν (μτφρ.: Ιωάννα Ηλιάδη, Μεταίχμιο, 2017)

Πώς πετυχαίνει η Κράους να στήσει την πλοκή γύρω από το ογκώδες και τερατόμορφο γραφείο ενός εξαφανισμένου Χιλιανού ποιητή, που από κάποιους θεωρείται καταραμένο ενώ άλλοι θα αφήσουν τα πάντα πίσω τους για να το βρουν; Το πήρα στα χέρια μου με μεγάλη περιέργεια. Με την ξεχωριστή της φωνή, επινοώντας κατακερματισμένους ήρωες όπου η αίσθηση της απώλειας και της μοναξιάς τούς καταδυναστεύει, καταφέρνει να διηγηθεί, μέσα από τις δικές τους αφηγήσεις, τέσσερεις σπονδυλωτές, συναρπαστικές και καθόλου καταθλιπτικές ιστορίες, με το γραφείο να λειτουργεί μεταφορικά ως απτό σημείο αναφοράς της μνήμης, σε ένα συγκλονιστικό παιχνίδι με το χρόνο, με ενδοσκοπήσεις, εγκιβωτισμένες ιστορίες και στοχασμούς. – Ντορίνα Παπαλιού

*Το μυθιστόρημα Η φωνή στα χέρια της της Ντορίνας Παπαλιού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Λάσλο Κρασναχορκάι – Πόλεμος και πόλεμος (μτφρ.: Ιωάννα Αβραμίδου, Πόλις, 2015)

Κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2015, χρονιά κατά την οποία απονεμήθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα του το Βραβείο Booker. Το ξεχωρίζω όχι μόνο γι’ αυτή του τη σπαρακτική περιπλάνηση στον κόσμο, τη μνήμη, την Ιστορία, αλλά κυρίως γιατί με εισήγαγε στη λογοτεχνία του Κρασναχορκάι, αυτού του «μετρ της Αποκάλυψης» όπως έχει χαρακτηριστεί, πνευματικού επιγόνου του Ντοστογιέφσκι, του Κάφκα, του Μπέρνχαρντ, μια λογοτεχνία παραληρηματική, συγκλονιστικής ποιητικής ομορφιάς, στην οποία οι πρωταγωνιστές, παρόλο που «αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μόνο στην ήττα», δεν παύουν ν’ αναζητούν το καλό μέσα στο κακό και τη χαμένη ιερότητα της ανθρωπινότητας μέσα στον φρικιαστικό ξεπεσμό της ανθρωπότητας. – Νάσια Διονυσίου

*Το μυθιστόρημα Τι είναι ένας κάμπος της Νάσιας Διονυσίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Λάσλο Κρασναχορκάι – Η επιστροφή του βαρόνου Βενκχάιμ (μτφρ.: Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις, 2020)

Η λέξη αριστούργημα είναι βαριά. Ασήκωτη. Μόνο ο Χρόνος δείχνει το Αριστούργημα. Με τεράστια επιφύλαξη, λοιπόν, καθότι δεν είμαι ο Χρόνος αλλά ένας σκέτος άνθρωπος, θα πω πως θαρρώ ότι ο Λάσλο Κρασναχορκάι είναι ο πλέον υψιπετής παγκοσμίως εν ζωή συγγραφέας· από όσους, ασφαλώς, έχω μελετήσει. Η υψηλή λογοτεχνία αυτού του Ούγγρου οφείλεται στις ανάσες που χρειάζεται να παίρνει κανείς όταν τη διαβάζει. Γιόγκα για προχωρημένους. Υψηλή γραπτή λογοτεχνία που δεν τη διαβάζεις· την ανασαίνεις. Και ένα τσικ πιο αγαπημένο μου από όλα του τα βιβλία είναι Η επιστροφή του βαρόνου Βενκχάιμ. Αυτός ο βαρόνος είναι σαν τον πρίγκιπα Μίσκιν του Ντοστογιέφσκι. Η πιο αγαπημένη μου φράση από το βιβλίο: «Αυτός είναι άνεμος που θα σε χτυπήσει για ένα δευτερόλεπτο αλλά θα τον θυμάσαι μια βδομάδα». – Δημήτρης Τσεκούρας

*Το μυθιστόρημα Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν του Δημήτρη Τσεκούρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

 

Λάσλο Κρασναχορκάι – Herscht 07769 (μτφρ.: Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις 2023)

Για τη μεταφρασμένη λογοτεχνία, κορυφαίο θεωρώ το Herscht 07769 του Λάσλο Κρασναχορκάι, ένα έργο που επίσης ανταποκρίνεται στα καίρια ερωτήματα μιας εποχής μισαλλοδοξίας, απομόνωσης και πολιτικής επισφάλειας, όπου ο καθένας περιχαρακώνεται στα κεκτημένα του για να μην αντιληφθεί την επερχόμενη κατάρρευση, που ίσως να μην είναι συμπαντικής φύσεως, όπως φοβάται ο κεντρικός ήρωας, αλλά κοινωνικής. Ο δε χαρακτήρας του Φλόριαν, του αγαθού παιδιού που μεγαλώνει με «λύκους» και τελικά μεταμορφώνεται το ίδιο σε «λύκο» για να αποδώσει τη δική του δικαιοσύνη, έχει κερδίσει ήδη μια θέση στο πάνθεον των λογοτεχνικών μου ηρώων.– Σοφία Αυγερινού

* Η νουβέλα Άγνωστες λέξεις της Σοφίας Αυγερινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Μπενχαμίν Λαμπατούτ – Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο (μτφρ.: Αγγελική Βασιλάκου, Δώμα, 2022)

Αν πρέπει οπωσδήποτε να επιλέξω ένα -και μόνον ένα- ξένο μυθιστόρημα του 21ου αιώνα, τότε, κλείνοντας τα αυτιά μου στις Σειρήνες (Ροθ, ΜακΓιούαν, ΝτεΛίλο), θα επιλέξω το Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο, του Χιλιανού Μπενχαμίν Λαμπατούτ. Οι θαυμαστές του, που πρέπει να είναι ήδη πολλοί και στη χώρα μας, ίσως αναρωτηθούν γιατί αυτό κι όχι το επόμενό του, το εξίσου συναρπαστικό Maniac (μτφρ.: Αγγελική Βασιλάκου, Δώμα, 2023). Η απάντηση έχει να κάνει με τον εμβληματικό του τίτλο, αφού η λογοτεχνία αποτελεί την ύστατη καταφυγή όταν, ακριβώς, παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο, και έχω την εντύπωση ότι αυτό το αίσθημα κυριαρχεί στις μέρες μας. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση Λαμπατούτ είναι ότι γράφει ένα μυθιστόρημα με ήρωες εκείνους που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να καταλαβαίνουν τον κόσμο καλύτερα από τον καθένα μας, δηλαδή τους επιστήμονες – και, μάλιστα, επιστήμονες από τους δυσπρόσιτους χώρους των μαθηματικών, της φυσικής και της χημείας, χώρους που η λογοτεχνία σπανίως επισκέπτεται. Το γεγονός ότι η κριτική παιδεύτηκε προκειμένου να βρει μια κατηγορία (δοκίμιο, μεταμοντέρνο μυθιστόρημα ή πρωτότυπο επιστημονικό non fiction;) στην οποία να εντάξει το εντυπωσιακό βιβλίο του Λαμπατούτ αποτελεί ένα ακόμα κριτήριο αυτής της επιλογής: η σπουδαία λογοτεχνία καταφέρνει συχνά να μας πιάσει αδιάβαστους. – Νίκος Παναγιωτόπουλος

*Η συλλογή διηγημάτων Ανήσυχα άκρα του Νίκου Παναγιωτόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Ντέιβιντ Λέβιθαν – Κάθε μέρα άλλος (μτφρ.: Αργυρώ Πισπίνη, Πατάκης, 2017)

Για το καλύτερο ξένο βιβλίο του 21ου αιώνα δυσκολεύτηκα πολύ γιατί τα αριστουργήματα είναι πέντε: Ο δρόμος του Κόρμακ Μακάρθι, Το δωμάτιο της Έμμα Ντόναχιου, Αγαπητέ Θεέ του Έρικ-Εμμάνουελ Σμιτ, Κάθε μέρα άλλος του Ντέιβιντ Λέβιθαν και οι δύο τόμοι με Άπαντα τα πεζά του Μπόρχες. Κατέληξα στο «Κάθε μέρα άλλος» γιατί είναι αποτέλεσμα μια ιδιοφυούς ιδέας, από αυτές που οι συγγραφείς ονειρεύονται να τους έρθουν μια φορά στη ζωή και οι αναγνώστες ονειρεύονται να βρουν σε ένα βιβλίο: ο Α ξυπνάει κάθε μέρα μέσα στο σώμα ενός άλλου ανθρώπου. Ώσπου τυχαίνει να μπει στο σώμα κάποιου και να ερωτευτεί την κοπέλα του. Να θέλει να μείνει μαζί της για πάντα. Όμως η μέρα περνάει και μπαίνει ξανά στο σώμα κάποιου άλλου. Με μόνο στόχο πια να μπορέσει να ξαναβρεθεί μαζί της. Κάθε μέρα, σε όποιου το σώμα κι αν βρίσκεται. – Πολυχρόνης Κουτσάκης

*Το μυθιστόρημα Κάτι σαν αγάπη του Πολυχρόνη Κουτσάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Ντέιβιντ Λέιλ – Τελευταίος σταθμός Σαλίνα Κρουζ (μτφρ.: Έλενα Τσουκαλά, Πάπυρος, 2008)

Ως γνήσιος Κραβανικός θυμάμαι καθαρά τον ενθουσιασμό μου, σαν έπεσε τυχαία αυτό το βιβλίο στα χέρια μου. Η υπόθεσή του έχει ως εξής: Ο αφηγητής εγκαταλείπει μια μίζερη ζωή για να αναζητήσει τα ίχνη του Αρτύρ Κραβάν στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, στο Μεξικό, στη Σαλίνα Κρουζ ενενήντα χρόνια μετά τη μυστηριώδη εξαφάνισή του. Ένα μακρύ ταξίδι χωρίς εισιτήριο επιστροφής στις νευρώσεις της καθημερινότητας. Ο Λέιλ ανασυστήνει την ταραχώδη, αβανγκάρντ ζωή του θεομπαίχτη, θαυματοποιού, συγγραφέα, ποιητή, πυγμάχου, «ανιψιού του Όσκαρ Ουάιλντ» Κραβάν πυροδοτώντας την προσωπική του περιπέτεια και εμπνέοντας τα μελλοντικά φευγιά μας. – Απόστολος Στραγαλινός 

*Η συλλογή διηγημάτων Το πρωί που θα φύγουμε του Απόστολου Στραγαλινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική. 

 

Πέδρο Λεμεμπέλ – Φοβάμαι, ταυρομάχε (μτφρ.: Κώστας Αθανασίου, Καστανιώτης, 2023)

Μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στη Χιλή, στα χρόνια της στυγνής χούντας του Πινοσέτ, λίγο πριν την απόπειρα δολοφονίας του, το ’86. Καταπληκτική αποτύπωση της εποχής, της κοινωνίας που φλέγεται από αδικία και καταπίεση, συγκλονιστικό ξεδίπλωμα των συνθηκών διαβίωσης στις φτωχογειτονιές του Σαντιάγο. Και μέσα στο χαμό της αυταρχικότητας και της αδικίας ένας υπέροχος ήρωας, η ‘Τρελή’, ο μεσήλικας ομοφυλόφιλος που γίνεται αντιστασιακός από βαθύ έρωτα για τον φοιτητή που προετοιμάζεται να σκοτώσει τον Πινοσέτ. Ο έρωτας και η επανάσταση, η ανατρεπτική δύναμη της τρυφερότητας, το πάθος σε όλες του τις μορφές. – Μαίρη Κόντζογλου

*Το μυθιστόρημα Ανέσπερος της Μαίρης Κόντζογλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Τζόναθαν Λίτελ – Ευμένιδες (μτφρ.: Αγγελος Φιλιππάτος, Λιβάνης, 2006)

Όταν ακούω για ιστορικό μυθιστόρημα, το πρώτο βιβλίο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το «Ευμενίδες», του Αμερικανού Τζόναθαν Λίτελ. Τεράστιο μυθιστόρημα και σε μέγεθος και σε αξία. Κεντρικός ήρωας του βιβλίου ο Μαξ, ένας ιδιαίτερα καλλιεργημένος Γερμανός αξιωματικός, ο οποίος στέλνεται στο Ανατολικό Μέτωπο και παίρνει μέρος στις απίστευτες θηριωδίες των ναζιστών. Σπάνια η ιστορία, η φιλοσοφία και η λογοτεχνία βρίσκονται τόσο αρμονικά συνδεδεμένες σε ένα βιβλίο. Εξίσου σπάνια ένα μυθιστόρημα σου δίνει τη δυνατότητα να μισείς τον πρωταγωνιστή του και ταυτόχρονα να συμπάσχεις μαζί του. Αναμφισβήτητα ένα από τα κορυφαία ιστορικά μυθιστορήματα όλων των εποχών. – Νίκος Αραπάκης

*Το μυθιστόρημα Ο ιδεολόγος του Νίκου Αραπάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος.

 

Μάλκολμ Λόουρι – Κάτω από τη ηφαίστειο (μτφρ.: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, 2024)

Να είναι ο καυτός ήλιος του Μεξικού; Η μυστικιστική μαγεία που προσφέρει η Ημέρα των Νεκρών; Η μετεγγραφή του Φάουστ και της Αινειάδας; Να είναι ο Σαίξπηρ που τρυπώνει συνεχώς μέσα στις λέξεις των ηρώων; Να είναι, μήπως, η τεκίλα και το μεσκάλ που ποτίζουν κάθε πρόταση; Το μυθιστόρημα Κάτω από το ηφαίστειο του Μάλκολμ Λόουρι είναι κατά τη γνώμη μου η σπουδαιότερη επανέκδοση από το 2000 έως σήμερα. – Διονύσης Μαρίνος

*Το μυθιστόρημα Σαν Νορμάλ του Διονύση Μαρίνου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Εντουάρ Λουί – Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ (μτφρ.: Μιχάλης Αρβανίτης, Αντίποδες, 2018)

Η διαφορετικότητα  που αντιμετωπίζεται και χλευάζεται ως μιαρή σε μια κοινωνία βάρβαρη, η τραυματική πορεία ενός έφηβου που αναμετριέται με ό,τι προσπαθεί να τον στιγματίσει γιατί επιθυμεί να υπάρχει αλλιώς, οι ταξικές ανισότητες, η κοινωνική βία, τα επιβαλλόμενα αντρικά πρότυπα, το νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον και εν προκειμένω η κυριαρχία των άξεστων και αμόρφωτων, σε συνδυασμό με μια φορτισμένη και σκληρή αφήγηση όπου ο συγγραφέας στέκεται παρατηρητής στα όρια αυτοβιογραφίας και ρεαλισμού, κάνουν το συγκεκριμένο βιβλίο να ξεχωρίζει. – Μάρω Κάργα

*Το µυθιστόρηµά Την εποχή που τα φίδια αλλάζουν δέρµα της Μάρω Κάργα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος.

 

Χαβιέρ Μαρίας – Έτσι αρχίζει το κακό (μτφρ.: Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης, 2021)

«Στα μυθιστορήματα υπάρχει πάρα πολλή αυθαιρεσία και ανακάτεμα» – φράση που θα μπορούσε να είναι η πρώτη σε οποιοδήποτε μυθιστόρημα, βρίσκεται τυχαία ριγμένη στην σελίδα 145 του μυθιστορήματος. Ο αφηγητής είναι ένας νέος της δεκαετίας του ’80 αλλά κι ένας ώριμος άντρας του σήμερα, κινείται ανάμεσα σε δύο εποχές με σκευή τις αναμνήσεις άλλων από μια τρίτη εποχή, εκείνη του Φράνκο, που για την Ισπανία είναι κάτι σαν μουσείο της αγριότητας.  Η απόλαυση του κειμένου προέρχεται κυρίως από τον πακτωλό των σκέψεων και των ψυχολογικών αλλά και κοινωνιολογικών παρατηρήσεων που ο  μεγάλος Ισπανός συγγραφέας συνεισφέρει απλόχερα στην κύρια αφήγηση. – Δημήτρης Στεφανάκης

*Το μυθιστόρημα Πάντα η Αλεξάνδρεια του Δημήτρη Στεφανάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Κόρμακ Μακάρθι – Ο δρόμος (μτφρ.: Αύγουστος Κορτώ, Καστανιώτης, 2009 | μτφρ. Γιώργος Κυριάζης, Gutenberg, 2024)

Ένα μνημειώδες βιβλίο, κάτι σαν Ευαγγέλιο για το τέλος του κόσμου. Ενας πατέρας με το γιο του βαδίζουν προς το άγνωστο σ΄ένα γκρίζο τοπίο στάχτης. Ο κόσμος όπως τον ξέραμε υπάρχει μόνο στις αναμνήσεις τους. Τα ποτάμια ξεράθηκαν, τα δάση κάηκαν, τα αυτοκίνητα έλιωσαν, οι ελάχιστοι άνθρωποι που επέζησαν κατασπαράζουν ο ένας τον άλλον. Ελάχιστα βιβλία ηχούν σταθερά στ΄αυτιάμου  ως μήνυμα 112 και ο Μακάρθι έγραψε το κορυφαίο. Με λέξεις  καρφιά κάρφωσε το φέρετρο κάθε φρεναπάτης της  ανθρωπότητας πριν την αποχαιρετίσει κι ο ίδιος. «Δεν υπάρχει θεός κι εμείς είμαστε οι προφήτες του», είπε ο πατέρας στον γιο του. – Λένα Διβάνη

* Η νουβέλα Για την καρδιά και το συκώτι του της Λένας Διβάνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

—

Ο Μακάρθι, με οικονομία λόγου, με στακάτες καθημερινές ατάκες στους διαλόγους, αλλά με υπέροχη λογοτεχνική γλώσσα στις περιγραφές, έστησε μοναδικά την εικόνα της δυστοπίας, που σχεδόν σε σοκάρει με την αληθοφάνειά της. Οι δύο ήρωες, βαδίζουν ανάμεσα στο μίσος και στον κίνδυνο με μόνα όπλα την αγάπη και το ένστικτο αυτοσύντηρησης. Η Αμερική που έχει καταρρεύσει δεν είναι άλλη από τον ίδιο τον πλανήτη μας. Σπάνια η λογοτεχνικότητα και η γλώσσα δημιουργούν τόση αγωνία και τόσο ρέον κείμενο. Θεωρώ το Ο δρόμος από τα πιο επιδραστικά βιβλία, πνευματικό ερέθισμα και έμπνευση για πάρα πολλά βιβλία ιδίου ύφους που ακολούθησαν. – Δημήτρης Μαμαλούκας

*Η νουβέλα Τα παράξενα Χριστούγεννα του κυρίου Σέριμαν του Δημήτρη Μαμαλούκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μονόκλ.

—

Ο συγγραφέας υποθέτει το χειρότερο δυνατό για το οικουμενικό μέλλον: ένας κόσμος κατεστραμμένος, θερισμένος απ’ άκρη σ’ άκρη με το δρεπάνι του θανάτου, ενώ οι ελάχιστοι άνθρωποι περιφέρονται σε γκρίζα παγερά τοπία και τρέφονται με ανθρώπινες σάρκες, χωρίς άλλο σκοπό πέραν αυτού που ορίζει ο άγνωστος πυρήνας της επιβίωσης μέσα τους. Ακολουθώντας ωστόσο το ταξίδι ενός πατέρα με τον γιο του, ξαναβρίσκουμε τη σύγχρονη εκδοχή όσων θέλησε να εκφράσει ο Χέμινγουεϊ με τους δικούς του ήρωες, τον Σαντιάγο και το Αγόρι. Οι άνθρωποι μπορούμε να συνεχίζουμε ακόμα και στις πιο απάνθρωπες συνθήκες: αρκεί ο ένας να κρατάει αναμμένη τη φωτιά του άλλου. – Δημήτρης Τανούδης

*Η νουβέλα Το μούδιασμα του Δημήτρη Τανούδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

 

Έμιλι Σεντ Τζον Μαντέλ – Σταθμός Έντεκα (μτφρ.: Βάσια Τζανακάρη, Ίκαρος, 2016)

 

Ας προσπεράσουμε το ότι το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε από τη γράφουσα – αυτό ήταν απλώς μια ευτυχής συγκυρία. Ευτυχέστερη ήταν η συνάντησή μου με το έργο της Μαντέλ γενικά. Ο Σταθμός Έντεκα κυκλοφόρησε στην Ελλάδα 2016 και διαδραματίζεται σε μια Γη χτυπημένη από έναν θανατηφόρο ιό που οδήγησε στο τέλος του πολιτισμού. Όμως η ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση και ομορφιά δεν σβήνει ούτε όταν τελειώνει ο κόσμος. Η Μαντέλ εστιάζει σε έναν θύλακα πολιτισμού, μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών που ανεβάζουν Σαίξπηρ και παίζουν κλασική μουσική. Οι σχέσεις, τα όνειρα, οι ματαιώσεις των ανθρώπων μπαίνουν στο προσκήνιο, αφήνοντας τη δυστοπία στο φόντο να δημιουργεί ένα απόκοσμο πλην όμως όχι αδιανόητο σκηνικό. Πνευματώδες και φρέσκο γράψιμο, γλώσσα όμορφη και διαυγής σαν κρύσταλλο, ατμόσφαιρα υποβλητική. – Βάσια Τζανακάρη

Η νουβέλα Γεννιέται ο κόσμος της Βάσιας Τζανακάρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Ουαζντί Μουαουάντ – Anima (μτφρ.: Νίκος Κούρκουλος, Eκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2019)

 

Επέλεξα το Anima γιατί ήταν από τα ελάχιστα βιβλία που με σόκαρε και με μάγεψε τόσο δυνατά. Η σκληρή του πλοκή, το φοβερό τέχνασμα με τα κεφάλαια για συγκεκριμένο λόγο στα λατινικά, η οπτική των συμβάντων μέσα από διαφορετικές ματιές και η μαεστρία του Ουαζντί, ο οποίος καταφέρνει μέσα από ένα προσωπικό συμβάν να φωτίσει μια οικουμενική ιστορία με έκαναν το λατρέψω και να το προτείνω χωρίς δεύτερη σκέψη. – Ανδρέας Νικολακόπουλος

*Το μυθιστόρημα Φλόρενς Μπλαντ του Ανδρέα Νικολακόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Χαρούκι Μουρακάμι – Τις μικρές ώρες (μτφρ.: Μαρία Αργυράκη, Ψυχογιός, 2013)

Στο συναρπαστικό μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι το σώμα εξελίσσεται μέσα στον χρόνο χωρίς να αναζητά καμία βαθύτερη αλήθεια. Μέσα από μία κάμερα που καταγράφει, περνάει μέσα από τοίχους, διεισδύει σε όνειρα αλλά, όσο λεπτομερής κι αν είναι η περιγραφή, ποτέ δεν ερμηνεύει τίποτα. (Μία από τους χαρακτήρες σημειωτέον πως είναι χαπάκιας και κινείται μεταξύ δύο κόσμων, του ζωντανού και του επέκεινα). Η μετάφραση της Μαρίας Αργυράκη (λέξη προς λέξη, χωρίς καμία παρέμβαση) βοηθάει καθοριστικά στην απόδοση μίας, φαινομενικά μόνο, κυριολεκτικής επιφανειακής περιγραφής. – Μαρία Κοπανίτσα

*Το αφήγημα Νύχια περλέ της Μαρίας Κοπανίτσα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Χαρούκι Μουρακάμι – Νορβηγικό δάσος (μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου, Ωκεανίδα, 2007 | Αργυρώ Μαντόγλου, Ψυχογιός, 2012)

Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, Toru Watanabe, μαθαίνει τον πόνο που ενυπάρχει στον έρωτα, στην αγάπη, στη θλίψη και στη φιλία, όμως, παρά τα δύσκολα ζητήματα που πραγματεύεται, ο αναγνώστης δε βυθίζεται από το βάρος των θεμάτων, αλλά νιώθει σαν να βρίσκεται σε μία ονειρική, μυστηριακή και διάφανη πραγματικότητα. Ο Μουρακάμι καταφέρνει μία σπουδαία και βαθιά περιήγηση στην πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων με φόντο την Ιαπωνία της δεκαετίας του 1960, μιλώντας άμεσα και απλά, συνδυάζοντας τις ποπ αναφορές και τη μουσική με τη στοχαστική διάθεση και την ονειρική ατμόσφαιρα. – Μιχάλης Μαλανδράκης

*Το μυθιστόρημα Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ του Μιχάλη Μαλανδράκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Αντρέι Μπέλυ – Πετρούπολη (μτφρ.: Σταυρούλα Αργυροπούλου, Κίχλη, 2017)

Το συγκλονιστικό ρωσικό μυθιστόρημα (1913-1914) που γνωρίσαμε για πρώτη φορά στα ελληνικά. Τρομοκράτες και βομβιστές, πατέρες και γιοι, σε αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα, κινούνται σαν σκιές, τον ταραγμένο Οκτώβριο του 1905, στο λαβύρινθο της καταχνιασμένης Πετρούπολης. Ένα πολυφωνικό στη δομή, μουσικότροπο στη σύνθεση, υποβλητικά εικαστικό στις περιγραφές του μυθιστόρημα. Τολμηρή ειρωνική ματιά στην εποχή του από τη μία, παρωδία του μυθιστορηματικού είδους από την άλλη, τραγικό και κωμικό αντάμα, σ ένα ασεβές, γλωσσοκεντρικό μυθιστόρημα με καθολικά ανατρεπτικό πνεύμα. Δεν είχε άδικο ο Ναμπόκοφ! Η Πετρούπολη στέκεται ισάξια δίπλα στα μεγάλα αριστουργήματα του μοντερνισμού των αρχών του 20ού αιώνα. – Αχιλλέας Κυριακίδης

*Η συλλογή διηγημάτων Το κερί του Καρτέσιου και άλλα διηγήματα του Αχιλλέα Κυριακίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Λουσία Μπερλίν – Οδηγίες για οικιακές βοηθούς (μτφρ.: Κατερίνα Σχινά, Στερέωμα, 2018)

Η Λουσία Μπερλίν ή όπως μου αρέσει να την αποκαλώ, η Αγία Λουκία, σαν τους περισσότερους αγίους αναγνωρίστηκε μετά θάνατον. Για το λόγο αυτό δικαίως την έχουν αποκαλέσει «το πιο καλά φυλαγμένο μυστικό της Αμερικής». Μέσα από την πολύπλευρη προσωπικότητά της και τα πολλά και αντικρουόμενα επαγγέλματα που έχει επιλέξει ή έχει αναγκαστεί να κάνει, σε συνδυασμό με μία ταραχώδη προσωπική ζωή και την καταστροφική της έξη για το αλκοόλ γράφει τα διηγήματά της με λεπίδες αντί για μελάνι. Κανένα λουστράρισμα, καμία προσπάθεια εντυπωσιασμού. Γυμνή, σκληρή αλήθεια μόνο. Τα διηγήματά της είναι μικρά μυθιστορήματα συχνά με πολλούς χαρακτήρες και με ένα βάθος πρωτοφανές για μικρή φόρμα. – Μαρία Μανωλέλη

*Η συλλογή διηγημάτων In God we trust της Μαρίας Μανωλέλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός. 

—

«Αγαπώ τα σπίτια, όλα τα πράγματα που μου αποκαλύπτουν , κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν με πειράζει να δουλεύω καθαρίστρια. Είναι σαν να διαβάζω ένα βιβλίο.» H συλλογή διηγημάτων της Μπερλίν σύστησε ευρέως τη θρυλική διηγηματογράφο στο ελληνικό κοινό. Με μια ζωή που τροφοδοτούσε συνεχώς την τέχνη της με βιώματα, οι ιστορίες λες και αρπάζουν τον αναγνώστη από τον γιακά υποχρεώνοντας τον να δει κατάματα την αλήθεια, τον πόνο, τη σκληράδα, αλλά και με ένα υπόγειο διαολεμένο χιούμορ – προστάτη των κατατρεγμένων της ζωής και της λογοτεχνίας του βιώματος. Αυτά έχουν τον πρώτο λόγο στα διηγήματα της Μπερλίν που παρασέρνει τον αναγνώστη σε μονοπάτια μιας δήθεν ασήμαντης, συχνά αφόρητης γυναικείας καθημερινότητας. Μιας θέασης της καθημερινότητας ωστόσο, που κάθε άλλο παρά ασήμαντη είναι, αφού τα διηγήματά της διαθέτουν τη σπάνια δύναμη της τέχνης να μετατοπίζει το βλέμμα και τη στάση μας απέναντι στη ζωή. – Σοφία Μπραϊμάκου

*Το μυθιστόρημα Μόνιμοι κάτοικοι της Σοφίας Μπραϊμάκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη

—

Τόσο στη ζωή όσο και στο γράψιμό της η Λουσία Μπερλίν φαίνεται σαν να έζησε πολλές ζωές στον χρόνο που άλλοι άνθρωποι ζουν μία. Οι χαρακτήρες των διηγημάτων της ανήκουν στην εργατική τάξη και οι ιστορίες τους είναι γεμάτες μελαγχολία, μοναξιά, χιούμορ και όρεξη για ζωή. Η Μπερλίν παρατηρεί με απίστευτη λεπτομέρεια και οξυδέρκεια και φτιάχνει ρεαλιστικά πορτρέτα ανθρώπων που θα μπορούσαν να κάθονται στο διπλανό τραπέζι. – Ελίζα Παναγιωτάτου

*Το μυθιστόρημα Διακοπές στην Αβησσυνία της Ελίζας Παναγιωτάτου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

 

Μαϋλίς Μπεσσερί – Παρατεταμένος χρόνος (μτφρ.: Λίζυ Τσιριμώκου, Ύψιλον, 2022)

Στον Παρατεταμένο χρόνο της Μπεσσερί συναντήθηκα  πρόσωπο με πρόσωπο με τον Μπέκετ.  Ο  Μπέκετ λίγο πριν φτάσει στο τέλος του ως ένας ακόμα ήρωας όμοιος με τα πρόσωπα που ενοικούν στο έργο του. Η Μαϋλίς Μπεσσερί σε μονολογική αφήγηση -με ανεπανάληπτο μπεκετικό χιούμορ και ανάλογο αυτοσαρκασμό- και με ενδιάμεσους σταθμούς τις αναφορές και επισκέψεις των νοσηλευτών του Tiers-Temps αποδίδει την μπεκετική μυθιστορία από το Φόξροκ στο Δουβλίνο από κει στο βομβαρδισμένο Σαιντ-Λο ως στο εξοχικό του Yσσύ ενώ αγγίζει το μπεκετικό τέλος με την κεραυνοβόλα έως παροξυσμική  προτροπή «Σκούξε, γερο-Σαμ μου, σε όποια γλώσσα λάχει!… Φώναξε αν ακόμα μπορείς». Η μετάφραση της Λίζυ Τσιριμώκου όσο και οι σημειώσεις της μια ακόμη άξια θαυμασμού παράμετρος του βιβλίου. – Ισμήνη Καρυωτάκη

*Το μυθιστόρημα Sarah en Berlin της Ισμήνης Καρυωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

 

Ρομπέρτο Μπολάνιο – 2666 (μτφρ.: Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδ. Άγρα | 2011) 

Πολιτικό μυθιστόρημα; Ναι. Ιστορικό μυθιστόρημα; Ναι. Κοινωνικό; Ναι. Ερωτικό; Ναι. Μεταμοντέρνο; Ναι. Αστυνομικό; Ναι. Φιλόδοξο; Ναι. Βαθύ; Ναι. Συναρπαστικό; Ναι. Φρικιαστικό; Ναι. Χειμαρρώδες; Ναι. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι το οποίο να μην είναι το 2666 του Μπολάνιο. Πέντε μυθιστορήματα σε ένα, που μπλέκονται με απρόσμενους τρόπους, δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό αφηγήσεων από τα πιο μεγάλα της ανθρώπινης εμπειρίας, μέχρι τα πιο συνηθισμένα. – Ιάκωβος Ανυφαντάκης

*Η νουβέλα Ραδιοκασετόφωνο του Ιάκωβου Ανυφαντάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

—

Ο Μπολάνιο έζησε πεισματικά περιπλανώμενος και περιπλανήθηκε πεισματικά ζωντανός, γελώντας τρανταχτά με όσους ιερούς μύθους βρήκε μπροστά του. Στο έργο του πρωταγωνιστούν απόβλητοι, ποιητές των ορίων, λάτρεις των λαβυρίνθων, εγκληματίες, καλλιτέχνες του τίποτα και της ζωής. Σκιές που συνεχώς ξεφεύγουν, συστρέφονται, υψώνονται, μετατρέπονται σε αστέρια και καίνε πανέμορφα τα πάντα και πρώτα-πρώτα τους εαυτούς τους. Ακόμα και στο νεκροκρέβατο πάλευε με το τέλος του 2666, που ήταν και το δικό του.  Όταν πέθανε (50 ετών, το 2003) γράφτηκε πως ήταν ο σημαντικότερος λατινοαμερικάνος συγγραφέας της γενιάς του. Τώρα φαίνεται πως -ακόμα κι αυτό- ήταν πραγματικά «λίγο». – Μίνως Ευσταθιάδης

*Το μυθιστόρημα Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους του Μίνου Ευσταθιάδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

—

Δεν ξέρω αν είναι το 2666 του Ρομπέρτο Μπολάνιο το κορυφαίο μυθιστόρημα του αιώνα που διανύουμε, μπορώ να πω όμως με βεβαιότητα ότι είναι το πιο γοητευτικό. Μια συμφωνία σε πέντε μέρη, που μάλλον προσιδιάζει περισσότερο σε σύνθεση προγκρέσιβ ροκ συγκροτήματος των 70s: απρόβλεπτο, χαοτικό, με κάποια επαναλαμβανόμενα μοτίβα, κυρίως στο πρώτο και στο πέμπτο μέρος. Αλλά με σχέδιο από πίσω, και βάθος απροσμέτρητο. Η ανάγνωση του 2666 είναι ό,τι πλησιέστερο σε μεταφυσική εμπειρία, την ίδια στιγμή όμως το βιβλίο αυτό καθεαυτό, ένας αργός και βλοσυρός γίγαντας που περπατάει μεθοδικά γύρω από χάσματα και σκιές, κι από μυστήρια χωρίς πυρήνες, αποτελεί μια σπουδή στην οντολογική ερήμωση. Ρωτήστε και τους τέσσερις ήρωες στο πρώτο μέρος, καθηγητές γερμανικής φιλολογίας, που έχουν όλοι αφιερώσει τη ζωή τους σε κάτι, κάποιον, έναν συγγραφέα, που ονομάζεται Μπένο Φον Αρτσιμπόλντι, και ο οποίος ίσως και να μην υπήρξε ποτέ. Ας μην τους ξυπνήσει κανείς από τον λήθαργό τους, γιατί η πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα αυτή των άτυχων εργατριών απ’ τις μακιλαδόρες της Χουάρεζ είναι ο απόλυτος όλεθρος. – Λευτέρης Καλοσπύρος

—

*Το μυθιστόρημα Η Μοναδική Οικογένεια του Λευτέρη Καλοσπύρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

Ξεχωρίζω το μνημειώδες και πολυσέλιδο έργο του Ρομπέρτο Μπολάνιο, με τον αινιγματικό τίτλο 2666. Τέσσερις κριτικοί  λογοτεχνίας που ακολουθούν τα ίχνη ενός  συγγραφέα-φάντασμα, ένας ψυχολογικά ασταθής καθηγητής Φιλοσοφίας, ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που καλύπτει εκτάκτως έναν αγώνα πυγμαχίας, ένας Γερμανός στρατιώτης που πολέμησε στο Ανατολικό Μέτωπο και ένας κατά συρροή δολοφόνος θα «συναντηθούν» στην πόλη Σάντα Τερέζα στο βόρειο Μεξικό. Ένα πρισματικό μυθιστόρημα σε πέντε ενότητες, που άλλοτε με αφήγηση σκληρή και άλλοτε λυρική, εγκιβωτίζει ρεαλιστικές και αλληγορικές ιστορίες διαφορετικών λογοτεχνικών ειδών που  έχουν στον πυρήνα τους  την ηθική, συναισθηματική και κοινωνική υπόσταση του ανθρώπου. Ο αναγνώστης αναμετράται με ένα δαιδαλώδες λογοτεχνικό έπος που απαιτεί υπομονή και προσήλωση αλλά θα γίνει σημείο αναφοράς  στις αναγνωστικές του διαδρομές. – Μάρκος Κρητικός

*Το μυθιστόρημα Ο αναρχικός τραπεζικός του Μάρκου Κρητικού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

—

Τα πάθη μας είναι οι πυξίδες μας και κυρίαρχο πάθος του Ρομπέρτο Μπολάνιο (1953-2003) ήταν το βιβλίο. Καταβρόχθισε τα πάντα και, θαρρείς από ευγνωμοσύνη προς τα ακαταμάχητα θέλγητρα της λογοτεχνίας, έγραψε με ερωτική παραφορά ποιήματα, διηγήματα, δοκίμια και μυθιστορήματα όπου ο Μπολάνιο κατέστησε πρωταγωνιστή των γραπτών του την ίδια τη γραφή. Στο περιλάλητο magnum opus του, το 1.166 σελίδων μυθιστόρημά του με τίτλο 2666, σκαλίζει και ανατέμνει με συγκλονιστικούς τρόπους και ρυθμούς τις ρίζες του απόλυτου κακού, της εκτροχιασμένης παράλογης ακατανόητης βίας. Για μένα η φράση-τατουάζ του Μπολάνιο, χωμένη κάπου στον όγκο του 2666, είναι τούτη: «Only poetry isn’t shit». Ναι, μόνο η ποίηση δεν είναι πεταμένα λεφτά! – Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

*Η ποιητική σύνθεση Ωδή Κυψέλης του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός. 

—

Σε ένα βιβλίο που ξεδιπλώνεται η τριγωνική σχέση του μεγάλου Χιλιανού συγγραφέα με τον Δυτικό πολιτισμό, το έγκλημα και τον παραλογισμό το να αποδώσεις με τρόπο ακριβή προς το αρχικό κείμενο αλλά και συνεπή προς την γενικότερη αίσθηση αναγνωστικής απόλαυσης που σου χαρίζει ο κόσμος του Μπολάνιο δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα. Στην περίπτωση της ελληνικής μετάφρασης του 2666 ωστόσο μας παραδίδεται κάτι περισσότερο από μια άρτια μετάφραση τεχνικά, αφού συνδεόμαστε αδιαμεσολάβητα με το φάντασμα του Μπένο φον Αρτσιμπόλντι. Μια σπάνια ξεχωριστή λογοτεχνική συγκυρία όπου ένα αριστούργημα γραμμένο από έναν συγγραφέα «διαρκούς πυρακτώσεως» -για να παραπέμψουμε στην αλησμόνητη προσέγγιση του Κωστή Παπαγιώργη όταν κυκλοφόρησε η ελληνική έκδοση για πρώτη φορά- συναντά ένα masterclass μεταφραστικής εργασίας από τον Κρίτωνα Ηλιόπουλο. – Βαγγέλης Μαρινάκης

*Το μυθιστόρημα Ματαδόρ του Βαγγέλη Μαρινάκη κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική.

—

Το 2666 του Μπολάνιο είναι κάτι περισσότερο από ένα βιβλίο· είναι ένας απέραντος, αυτοαναφορικός λαβύρινθος, μια πολυεπίπεδη εξερεύνηση του ανθρώπινου πόνου και της χαοτικής συνύπαρξης του κόσμου. Ο Μπολάνιο δεν φοβάται να εκθέσει την αλήθεια — τη βαναυσότητα, την αποσύνθεση, τον απόηχο της λογοτεχνίας που παλεύει να παραμείνει ζωντανή. Οι πέντε ιστορίες, φαινομενικά ανεξάρτητες, διαπλέκονται τόσο υποδόρια που ο αναγνώστης βρίσκεται να αναρωτιέται αν το νόημα είναι να αναζητάς νόημα ή απλώς να βυθίζεσαι στη δίνη της ανάγνωσης. Κι ενώ η γραφή του είναι οριακά υπνωτιστική, το βάρος της πραγματικότητας που κουβαλά είναι ανυπέρβλητο. Αυτό δεν είναι λογοτεχνία – είναι ζωή. – Αλέξης Σταμάτης

*Το μυθιστόρημα Το παιδί και ο άγγελος του Αλέξη Σταμάτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Ρομπέρτο Μπολάνιο – Πουτάνες Φόνισσες (μτφρ.: Έφη Γιαννοπούλου, Άγρα, 2008)

Αν και το ελληνικό κοινό τον αγάπησε μάλλον από τα θηριώδη μυθιστορήματά του, το σύμπαν του σπουδαίου Χιλιανού λογοτέχνη άρχισε να μας γίνεται γνωστό και εξερευνήσιμο κυρίως από τις μεταφράσεις των διηγημάτων του. Μαζί με τα «Τηλεφωνήματα», η συλλογή αυτή όχι μόνο ανανέωσε το αναγνωστικό ενδιαφέρον για τη μικρή φόρμα, αλλά έδειξε και τον δρόμο για το πώς μπορεί να χωρέσει το μεγάλο αφήγημα της εποχής σε λίγες λέξεις, σε ελάχιστες πλοκές, ουσιαστικά σε μια εικόνα. Ένα βιβλίο για αυτούς που επιμένουν αμετανόητα να αναζητούν την ομορφιά μέσα στον πιο άσχημο, διεστραμμένο κόσμο. – Γιάννης Αντάμης

*Η νουβέλα Α, εδώ του Γιάννη Αντάμη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χαραμάδα. 

 

Ρομπέρτο Μπολάνιο – Οι Άγριοι Ντετέκτιβ (μτφρ.: Κώστας Αθανασίου, Καστανιώτης, 2009)

Δυσκολεύομαι να μιλήσω για τους Άγριους Ντετέκτιβ και νιώθω ότι, από μόνο του, αυτό λέει αρκετά. Ας πούμε πως κάποιοι νεαροί ποιητές περιπλανιούνται στο Μεξικό και στην Ευρώπη, αναζητώντας πράγματα που δεν κατάλαβαν ποτέ. Ας πούμε πως ο Μπολάνιο γράφει την αυτοβιογραφία του μέσα απ’ τα μάτια των άλλων, με πενήντα τέσσερις (!) διαφορετικούς αφηγητές που μιλάνε για τη σχέση τους μ’ εκείνον. Ας πούμε πως όλο αυτό δεν είναι ένα αυτοαναφορικό παιχνίδι με καθρέφτες, αλλά μια σκουληκότρυπα που βγάζει προς τα έξω, έξω από το παράθυρο, έξω απ’ τη λογοτεχνία, στη ζωή. Ας πούμε πως είναι χορός. Ας είμαστε, όμως, δίκαιοι: αυτοσχεδιάσμος! Όχι ρούμπα. Ας πούμε πως στο βάθος πάλλεται η ερώτηση: «Τι ακριβώς συνέβη;». Κι ας μάθουμε ότι η απάντηση δεν έχει σημασία. – Χάρης Καλαϊτζίδης

*Το μυθιστόρημα Πολεμική μηχανή του Χάρη Καλαϊτζίδη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Εστίας.

—

«Ήξερα πάντα πως ήθελα να φύγω». Nτετέκτιβ-ποιητές αναζητούν μια μυστηριώδη ποιήτρια στην έρημο του Μεξικού. Αυτό είναι μονάχα το προοίμιο -η αφορμή;- μιας ατέρμονης περιπλάνησης. Όσοι θέλουν να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο θα διαβάσουν το βιβλίο ως μια δονκιχωτικών καταβολών φάρσα που παρωδεί τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες και τα αδιέξοδα ενός ρομαντισμού δίχως γείωση. Όποιος πάλι το πάρει στα σοβαρά δεν θα έχει καλά ξεμπερδέματα. Τα όνειρά του θα ανταμωθούν με ποιητές που γυρεύουν φαντάσματα και λέξεις γραμμένες στην άμμο, με λάτρεις των χαμένων υποθέσεων και λοιπούς λοξοδρομημένους που άκουσαν το τραγούδι των σειρήνων χωρίς να δεθούν γερά στο κατάρτι. Στέκει στα μάτια μου ως το μεγάλο μυθιστόρημα των καιρών μας για την φυγή, την περιπλάνηση, την ίδια την περιπέτεια της γραφής. Προσβλέπει σε μια νέα ηρωική εποχή της λογοτεχνίας- απόλυτα εφήμερη και αυτή, όπως κάθε προηγούμενη. – Θοδωρής Τσομίδης 

*Το μυθιστόρημα Η γέννα του Θοδωρή Τσομίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Χέρμαν Μπροχ – Οι Υπνοβάτες (μτφρ.: Σοφία Αυγερινού, Έρμα, 2022)

Η επανέκδοση της τριλογίας του Χέρμαν Μπροχ, σε νέα μετάφραση από την Σοφία Αυγερινού περνάει και πάλι τα εμπόδια των γενεών μεταφέροντας σήμα κινδύνου και ίσως εγρήγορσης στη σημερινή γενιά αναγνωστών που εμφανίζεται πολιτικά και αναλυτικά άοπλη καθώς αγνοεί την Ευρωπαϊκή μελαγχολία του τέλους του 19ου αιώνα η οποία προετοίμασε την εμπέδωση του ολοκληρωτισμού.  Οι τρεις τυπικοί ήρωες του που ο καθένας είναι φορέας της αρρώστιας της ήττας και του μηδενισμού, είναι τόσο μακριά αλλά και τόσο κοντά μας. Ένα μνημειώδες λογοτεχνικό έργο που ολοκληρώνει τον Προυστ, τον Τόμας Μαν και τον Μούζιλ, μαζί με την αντίληψή μας για το τι συνιστά Μεγάλη λογοτεχνία. – Ρούλα Γεωργακοπούλου

*Η νουβέλα Ανάπτυγμα βατράχου της Ρούλας Γεωργακοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

 

Πασκάλ Μπρυκνέρ – Το παράδοξο του έρωτα (μτφρ.: Σώτη Τριαντάφυλλου, Πατάκης, 2013)

Αυτό το βιβλίο κυριολεκτικά το έχω μονίμως δίπλα μου. Το παίρνω στα ταξίδια μου, το έχω στο γραφείο μου και δίπλα στο κρεβάτι. Το μελετάω, κρατάω σημειώσεις και θεωρώ πως είναι ό,τι πιο ενδιαφέρον έχω διαβάσει τελευταία. Αναλύει και μας μιλά με ιδιαίτερο τρόπο για την παραδοξότητα των συναισθημάτων και το πόσο επηρέαζαν και επηρεάζουν τον κόσμο μας. Με πλούσιο λεξιλόγιο και γλαφυρό τρόπο μάς περιγράφει τις μεταμορφώσεις του γάμου, αλλά και του τρόπου που εκφράζεται ο ερωτισμός. Επίσης αναλύει τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι αντιστέκονται στους κανόνες. Ανακαλύψτε το! – Κώστας Κρομμύδας

*Το μυθιστόρημα Ο τρόπος που λες τ’ όνομα μου του Κώστα Κρομμύδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

 

Φρανκ Νόρις – ΜακTίγκ, μια ιστορία από το Σαν-Φρανσίσκο (μτφρ.: Μιχάλης Μακρόπουλος, Gutenberg, 2014)

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο για πολλούς λόγους. Όχι μόνο για την πλοκή, τη δομή, τη γλώσσα και το υποδόριο χιούμορ του. Κυρίως για το γεγονός ότι γράφτηκε το 1890 από έναν 29χρονο και περιγράφει τόσο γλαφυρά την άνοδο και την πτώση της μεσαίας τάξης στην Αμερική. Αυτό που το καθιστά μοναδικό είναι ότι, διαβάζοντάς το σήμερα, τόσα χρόνια μετά, αισθάνεσαι πως σκιαγραφεί τη σύγχρονη κρίση της μεσαίας τάξης – όχι μόνο στην Αμερική αλλά σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Ότι φωτίζει τις ίδιες ψευδαισθήσεις και τα ίδια αδιέξοδα, στα οποία παγιδεύεται διαχρονικά ο άνθρωπος, και μάλιστα με ακόμη μεγαλύτερη σκληρότητα στις μέρες μας. – Παναγιώτης Κολέλης

*Η συλλογή διηγημάτων Κομμένες γλώσσες του Παναγιώτη Κολέλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ.

 

Αλέν Νταμαζιό – Οι αθέατοι (μτφρ.: Δημήτρης Δημακόπουλος, Πόλις, 2023) 

Γαλλία 2040. Ελλιπής δημοκρατία, ψηφιακή επιτήρηση, εκτοπισμός κάθε διαφορετικής φωνής. Μόνον οι «αθέατοι» μπορούν να ξεφύγουν γιατί είναι κυριολεκτικά αόρατοι και διεισδύουν παντού. Σ΄ αυτό το μυθιστόρημα  τίποτε δεν είναι αναγνωρίσιμο παρά τους κώδικες της  πολιτικής δυστοπίας που το χαρακτηρίζουν, η ανάγνωσή του είναι μια παραισθητική εμπειρία. Πολυσέλιδο, φιλόδοξο και γοητευτικά δύσβατο, γλωσσικά ιδιόμορφο και πολυφωνικό, είναι ένα βιβλίο που μας μπάζει κατευθείαν στον 21ο αιώνα. Ένα μυθιστόρημα που σε μεταφέρει σε παράλληλα αναγνωστικά σύμπαντα. Ο 56χρονος Γάλλος Αλέν Νταμαζιό έγραψε ένα κείμενο/κίνημα, πολιτικό και φιλοσοφικό, το μανιφέστο μιας διαφορετικής προσωπικής λογοτεχνίας. Στην Γαλλία, όταν εκδόθηκε το 2019, διαβάστηκε με ενθουσιασμό από τους κριτικούς και δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες. – Θεόδωρος Γρηγοριάδης

*Το μυθιστόρημα Ελσίνκι του Θεόδωρου Γρηγοριάδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

—

Η πρώτη μου σκέψη ήταν να βάλω Μπολάνιο. Αλλά ο Χιλιανός συγγραφέας θεωρώ ότι ανήκει πιο πολύ στον εικοστό αιώνα. Έφυγε και νωρίς άλλωστε, στην αυγή του 21ου. Οπότε η θέση ανοίγει δικαιωματικά για τους Αθέατους του Αλέν Νταμαζιό. Ο Νταμαζιό γράφει ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας με τόση αληθοφάνεια και τέτοια ένταση στη λεπτομέρεια, τόσο προσοχή στην αποτύπωση των χαρακτήρων και στη δημιουργία του μυθοπλαστικού κόσμου που σχεδόν μας κάνει να πιστεύουμε ότι στην πραγματικότητα ο ίδιος είναι χρονοταξιδιώτης. Πήδηξε μερικές δεκαετίες στο μέλλον και μετά γύρισε πίσω και κατέγραψε όσα είδε και όσα έζησε. Ο κόσμος που περιγράφει είναι περίπλοκος, συναρπαστικός, τρομακτικός, γεμάτος ζόφο αλλά και ελπίδα. – Φώτης Δούσος

*Το μυθιστόρημα Τέλεση του Φώτη Δούσου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

Λώρενς Ντάρελ – Αλεξανδρινό Κουαρτέτο (μτφρ.: Μαριάννα Γ. Παπουτσοπούλου, Μεταίχμιο, 2009)

Καβάφης, Τσίρκας, Ντάρελ: οι τρεις άνθρωποι που έκαναν την Αλεξάνδρεια μία από τις πρωτεύουσες του παγκόσμιου λογοτεχνικού χάρτη – ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Η μυθιστορηματική τετραλογία του Λώρενς Ντάρελ (Ιουστίνη, Βαλτάσαρ, Μαουντόλιβ, Κλέα) δοσμένη σ΄ έναν τόμο είναι ένα βιβλίο ύμνος για τα πάθη της Αλεξάνδρειας, κρυφά ή φανερά, κατά τις δεκαετίες 1930 και 1940, όταν η βρετανική παρουσία στην Αίγυπτο ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής. Πρόσωπα, επεισόδια, μνήμες, έρωτες, φόνοι και ίντριγκες πλέκονται αριστουργηματικά και αλληλοσυμπληρώνονται ή ακυρώνονται από τις διαφορετικές οπτικές των πρωταγωνιστών τους. – Κώστας Ακρίβος

*Το μυθιστόρημα Όνομα πατρός: Δούναβης του Κώστα Ακριβού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Γιόκο Ογκάουα – Ο παράμεσος (μτφρ.: Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Άγρα, 2011)

Ο Παράμεσος της Γιόκο Ογκάουα είναι, για μένα, ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 21ου αιώνα λόγω της μοναδικής του ικανότητας να σε καθηλώνει με την ατμόσφαιρά του. Οι χώροι και ο τόπος που περιγράφει είναι γεμάτοι μυστήριο, σαν να κινούνται σε μια παράλληλη πραγματικότητα, όπου το φανταστικό και το πραγματικό συνυπάρχουν αδιάκριτα. Η Ογκάουα έχει μια λοξή ματιά στα πράγματα, καταφέρνοντας να αποκαλύψει το ασυνήθιστο μέσα στο καθημερινό και το βαθιά ανθρώπινο μέσα στο απρόβλεπτο. Η γλώσσα της είναι κομψή, γεμάτη υπαινιγμούς, ενώ η ιστορία αποπνέει μια διαρκή ένταση, σαν ένα αίνιγμα που δεν χρειάζεται λύση, αλλά σε γοητεύει με την αμφισημία του. – Ούρσουλα Φωσκόλου
*H νουβέλα Ήσυχα να πας της Ούρσουλα Φωσκόλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.

 

Άμος Οζ – Ιστορία αγάπης και σκότους (μτφρ.: Ιακώβ Σιμπή, Καστανιώτης 2004)

Κορυφαία στιγμή του σημαντικότερου Ισραηλινού πεζογράφου, η Ιστορία αγάπης και σκότους τα έχει όλα: με τρυφερότητα, μελαγχολία, χιούμορ, αγάπη και πνεύμα καταλλαγής που θεμελιώνεται στο (και αρδεύεται από το) ανεπούλωτο τραύμα της μητρικής απώλειας, το αυτοβιογραφικό αυτό μυθιστόρημα του Άμος Οζ αφηγείται ταυτόχρονα το χρονικό μιας οικογένειας και το χρονικό της γέννησης ενός κράτους, εν μέσω ταραχών και βίας που σφράγισαν τον 20ό αιώνα – και εξακολουθούν να σφραγίζουν τον 21ο. Οι 736 σελίδες του διαβάζονται -σύμφωνα με το κλισέ- απνευστί, προσφέροντας μια αναγνωστική εμπειρία που παραβάλλεται μόνο με την εμπειρία της ανάγνωσης έργων των θεμελιωτών του μυθιστορήματος. – Γιάννης Παλαβός

*Οι συλλογές διηγημάτων Αστείο και Το παιδί του Γιάννη Παλαβού κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Πολ Όστερ – 4321 (μτφρ.: Μαρία Ξυλούρη, Μεταίχμιο, 2022)

Το magnus opus του Πολ Όστερ είναι ένα μυθιστόρημα μεγάλο τόσο σε όγκο, όσο και σε ιδέες. Ο αμερικανός συγγραφέας παρέδωσε λίγα χρόνια πριν απ’ τον θάνατό του ένα μεταμοντέρνο έπος που έγινε αυτοστιγμεί κλασικό, μια εικοτολογική οδύσσεια του 21ου αιώνα που παρακολουθεί τέσσερις πιθανές διαδρομές του βίου ενός ανθρώπου. Το πολυεπίπεδο 4321 ανατέμνει με αριστοτεχνικό τρόπο την Αμερική του 20ου αιώνα, όπως μόνο ο Όστερ ήταν σε θέση να το πράξει. Ένας συγγραφέας ο οποίος με δικά του λόγια, «μέσα στα ερείπια των βεβαιοτήτων του», «αιμορραγούσε τις λέξεις του βιβλίου του». – Μανώλης Ανδριωτάκης

*Το μυθιστόρημα Ο θάνατος του συγγραφέα του Μανώλη Ανδριωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

 

Μισέλ Ουελμπέκ – Πλατφόρμα (μτφρ.: Κώστας Κατσουλάρης, Εστία, 2002)

Δεν ξέρω αν έφταιγε το περιβάλλον που το διάβασα – μια ερημική παραλία γυμνιστών σε ένα ξεχασμένο νησί – αλλά η Πλατφόρμα του Μισέλ Ουελμπέκ με έκανε να ίπταμαι πάνω από την άμμο. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου ταξιδεύει στην Ταϊλάνδη του σεξοτουρισμού και γίνεται ο αγγελιαφόρος της δυτικού πολιτισμού που καταρρέει. Ο Ουελμπέκ μας αποκαλύπτει το σατανικό σχέδιο του καπιταλισμού. Με δέλεαρ μια εβδομάδα διακοπές (το χρόνο) στον «παράδεισο», το σύστημα σε στείβει στην κόλαση της καθημερινότητας. Κι αυτόν τον «παράδεισο» σου τον πουλά ακριβά, αρπάζοντας σου τα χρήματα που μάζεψες με ιδρώτα όλο το χρόνο.  Σταχυολογώντας, ο Ουελμπέκ μάς αποκαλύπτει με αφηγηματική μαεστρία την άβυσσο που ανοίγεται ανάμεσα στην υποσχόμενη ευτυχία και τη ματαίωση των ονείρων. Λίγο είναι; – Βαγγέλης Μπέκας 

*Το μυθιστόρημα Γένεσις του Βαγγέλη Μπέκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

 

Νάιαλ Ουίλλιαμς – Τέσσερα ερωτικά γράμματα (μτφρ.: Δέσποινα Κανελλοπούλου, Δώμα, 2024)

Θα ξεχωρίσω ως ανθεκτικό στον χρόνο με το δικό μου αισθητήριο για τη λογοτεχνία τα Τέσσερα ερωτικά γράμματα του Νάιαλ Ουίλιαμς, ξεκινώντας και καταλήγοντας στην πίστη μου για το  θαύμα μιας γραφής, που δεν αποπειράται να εντυπωσιάσει με την φόρμα ή την τεχνική αλλά στηρίζεται  στην ίδια την ιστορία και τη δυναμική της. Στα Τέσσερα ερωτικά γράμματα πλέκονται παιδικά χρόνια, μια ιδιόμορφη οικογένεια, μια απίθανη ιστορία αγάπης, αλλά και το ιρλανδικό τοπίο, παρόν καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης, συχνά το ίδιο να πρωταγωνιστεί ή να εκφράζει τα συναισθήματα των ηρώων, πιο γλαφυρά και από τους ίδιους. Το βιβλίο αυτό είναι η περίτρανη απόδειξη ότι η λογοτεχνία μπορεί να συγκινεί πάντα, να εξουδετερώνει τη λογική και να πείθει για το θαύμα, το θαύμα του έρωτα, της ελπίδας, της ίδιας της ζωής. Δεν είναι και λίγο να πιστεύουμε επιτέλους και σε κάτι, που δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε. – Ελένη Καραμαγκιώλη

*Η συλλογή διηγημάτων Μονωτική ταινία της Ελένης Καραμαγκιώλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός.

 

Λεονάρδο Παδούρα – Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά (μτφρ.: Κώστας Αθανασίου, Καστανιώτης, 2011)

Είχα προσπαθήσει να διαβάσω κάποια από τα «αστυνομικά» του Παδούρα, αλλά τα είχα παρατήσει στη μέση, απογοητευμένος από τα τόσα κλισέ, γι’ αυτό και το Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά συνιστά μια τεράστια υπέρβαση, μια δημιουργική ανέλιξη που ελάχιστοι συγγραφείς είναι ικανοί να φέρουν εις πέρας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο, από τη μία για την ισορροπίας της δομής και τη σαφήνειας της γλώσσας κι από την άλλη για τη σύλληψη: Οι βιογραφίες του δολοφόνου και του θύματός του υφαίνουν μια καθηλωτική τοιχογραφία που αναπαριστά τη μεγαλύτερη τραγωδία του εικοστού αιώνα, την κατάρρευση της πιο τρανής επανάστασης μέσα από τον θρίαμβό της. – Μιχάλης Αλμπάτης

*Το μυθιστόρημα Η κατάλυση του χρόνου του Μιχάλη Αλμπάτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

—

Γιατί αγαπήσαμε την ουτοπία. Γιατί μπήκαμε στη θέση ανθρώπων που υπήρξαν θύτες ή θύματα (ή και τα δύο ταυτόχρονα) γνωρίζοντας πως η Ιστορία δεν γράφεται με τα αν μόνο στέκει εκεί, πολλές φορές άδικη και ανελέητη. Η μυθοπλασία αγκαλιάζει την Ιστορία σε αυτό το εντυπωσιακό σε δομή και συναρπαστικό σε εξέλιξη εμβληματικό έργο του Παδούρα. – Άντυ Βρόσγος

*Το μυθιστόρημα Ο Μαύρος Γάτος του Άντυ Βρόσγου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

 

Ορχάν Παμούκ – Νύχτες πανούκλας (μτφρ.: Στέλλα Βρετού, Πατάκης, 2022)

Συστήνεται ως ιστορικό, όμως φέρει και στοιχεία φανταστικού, εξελισσόμενο σε ένα επινοημένο νησί που μαστίζεται από επιδημία, ενώ, ενδεδυμένο  τον μανδύα του αστυνομικού, αποκαλύπτει, βήμα βήμα, τη διάβρωση και παρακμή μιας αυτοκρατορίας αλλά και τα λάθη της νέας, επαναστατικής διοίκησης. Ένα μυθιστόρημα για το πώς το έκρυθμο φέρνει στο φως τις παθογένειες της κανονικότητας. Ο μονόδρομος της σχέσης αυταρχικής ηγεσίας και υπηκόων που δεν ξέρουν πώς να ωριμάσουν ώστε να γίνουν πολίτες, και τα δαιδαλώδη μονοπάτια της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε  καιρό κρίσης. Το πιο πολιτικό και ώριμο βιβλίο του Παμούκ. – Μαρία Σκιαδαρέση

* Το μυθιστόρημα Αντιγόνη απ’ το Πουσκάρ της Μαρίας Σκιαδαρέση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Μπρις Ντ’ Τζ. Πάνκεϊκ – Τριλοβίτες (μτφρ. Γιάννης Παλαβός, Μεταίχμιο, 2015)

Ένα μοναδικό βιβλίο, μια συλλογή διηγημάτων που κυκλοφόρησε μετά την αυτοκτονία του Πάνκεϊκ. Συμπεριλαμβάνει έξι διηγήματα που δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε ο συγγραφέας και άλλα έξι που ανακαλύφθηκαν post mortem. Γραμμένα υποδειγματικά στο τοπικό ιδίωμα της Δυτικής Βιρτζίνια, τόπο καταγωγής του Πάνκεϊκ, περιγράφουν στιγμιότυπα της ζωής αγροτών, ανθρακωρύχων, ανθρώπων κατατρεγμένων και τελειωμένων, για τους οποίους δεν θα ξημερώσει ποτέ το αμερικάνικο όνειρο. Μεταφρασμένο υποδειγματικά από τον διηγηματογράφο Γιάννη Παλαβό, μπορεί να γίνει σπουδή για όσους γράφουν ή θέλουν να γράψουν διήγημα, αλλά και για όσους αγαπούν την σύντομη φόρμα και αποδεικνύει γιατί αυτό το σπάνιο και πρόωρα ξοδεμένο ταλέντο θεωρείται από τους κορυφαίους αμερικανούς διηγηματογράφους του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. – Δώρα Κασκάλη

*Η συλλογή διηγημάτων Αμάραντες της Δώρας Κασκάλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος.

 

Λέο Πέρουτς – Ο μαιτρ της Δευτέρας Παρουσίας (μτφρ.: Ρόζα Ιωαννίδου, Κίχλη, 2011)

Όταν μια σειρά από θανάτους συνοδεύεται όχι μόνο από μεταφυσικές αγωνίες αλλά κι από υπαρξιακές ανησυχίες, τότε το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς αστυνομικό, αλλά μετατρέπεται σε ένα έξοχο ψυχολογικό θρίλερ. Αυτό αποζημιώνει εις το ακέραιο τον αναγνώστη, που μετέχει στο σασπένς και συνάμα βουτάει ολόψυχα στην ατμόσφαιρα, στο διφορούμενο όλων των ενδείξεων, στα αναπάντητα «γιατί» και «πώς» που έχουν τελικά ψυχολογικό χαρακτήρα. Δημοσιευμένο πριν από περίπου 100 χρόνια, το έργο του Αυστριακού συγγραφέα μυεί σε σκηνικά που παραπέμπουν στην Αποκάλυψη, αλλά ταυτόχρονα έχουν πολύ προσγειωμένο χαρακτήρα, με ψυχαναλυτικές προεκτάσεις και με μια αφήγηση που δεν αφήνει ήσυχο κανέναν. – Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

*Η ανθολογία Από το τοπικό στο παγκόσμιο, σε επιμέλεια Γιώργου Περαντωνάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

 

Τομά Πικετί – Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα (μτφρ.: Ελίζα Παπαδάκη, Πόλις, 2014)

Μια μελέτη-σταθμός της οικονομικής σκέψης, βασισμένη σε εμπειρικά δεδομένα αντλημένα από 20 και πλέον χώρες, σε βάθος δύο αιώνων. Μολονότι, σύμφωνα τόσο με τους επικριτές όσο και με τους υποστηρικτές του, η σχέση του Πικετί με τον μαρξισμό παραμένει αμφιλεγόμενη, η έμφαση που τίθεται στο κεφάλαιο και τον ρόλο του για την αναπαραγωγή, ή μάλλον όξυνση, των κοινωνικών ανισοτήτων τον τοποθετεί με σαφήνεια στον χώρο της προοδευτικής Αριστεράς. Δίχως να αρνείται τη σημασία του ανοίγματος της «ψαλίδας» ως προς τα εισοδήματα, επέστησε την προσοχή στον κληρονομούμενο πλούτο ως ισχυρότερο παράγοντα υπερσυσσώρευσης πλούτου και πρότεινε τολμηρά, πλην ίσως δυσεφάρμοστα, μέτρα φορολόγησης σε παγκόσμια κλίμακα. – Βασιλική Πέτσα

*Το μυθιστόρημα Δεν θ’ αργήσω της Βασιλικής Πέτσα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις. 

 

Άλμπερτ Σάντσες Πινιόλ – Ψυχρό δέρμα (μτφρ.: Στράτος Ιωαννίδης, Bell, 2005)

Στην ερημιά του Νότιου Ατλαντικού , ένα καράβι κατευθύνεται σε ένα νησί που το σαρώνουν οι πολικοί άνεμοι. Πάνω του βρίσκεται ένας νεαρός μετεωρολόγος, ο οποίος σκοπεύει να μείνει εκεί για ένα χρόνο, μελετώντας τα καιρικά φαινόμενα του νησιού. ‘Οταν όμως πατάει το πόδι του εκεί, διαπιστώνει ότι ο προκάτοχός του έχει εξαφανιστεί. Μοναδική παρουσία πλέον στο νησί αποτελεί ο φαροφύλακας, ένας μονόχνοτος άντρας, δύσκολος στην επικοινωνία  Και σε εκείνο το σημείο ξεκινάει μια εξωφρενική ιστορία επιβίωσης, όχι μόνο του σώματος αλλά και του ανθρώπινου ψυχισμού, μια μοναδική αλλόκοτη ιστορία που ξεδιπλώνει τον μεταφυσικό τρόμο και την αδιαμφισβήτητη ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για τρυφερότητα και θαλπωρή. Ένα μοναδικό βιβλίο, που ενώ αρχικά δίνει την εντύπωση μιας κλισέ πλοκής, αναδεικνύεται σε ένα από τα σημαντικότερα βιβλία των τελευταίων ετών. – Δημήτρης Σωτάκης

*Το μυθιστόρημα Η πικρή αλήθεια του Δημήτρη Σωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

 

Πωλ Μπ. Πρεθιάδο – Είμαι το τέρας που σας μιλά (μτφρ. Αναστασία Ελευθερίου, Αντίποδες, 2022) 

Η συγκλονιστική ομιλία του Πωλ Πρεθιάδο μπροστά σε 3.500 ψυχαναλυτές του φροϋδικού αιτίου στο Παρίσι, το 2019, η οποία διακόπηκε λόγω των αντιδράσεων των ακροατών που σχεδόν τον λιντσάρισαν επειδή τόλμησε να ασκήσει κριτική στο συντηρητισμό των ψυχαναλυτικών κύκλων. Ο Πρεθιάδο σκαρφαλώνει στους ώμους του δασκάλου όλων των μεταμορφώσεων, Φραντς Κάφκα, για να μπορέσει να μιλήσει και να υπάρξει. Κι όμως: είναι ο ίδιος υποκείμενο μιας «αδύνατης μεταμόρφωσης», που, για τους ειδικούς πάντα, εφ’ όσον προσδιορίζεται ως μη δυαδικό άτομο, κινείται στα όρια της ψύχωσης. Ισχυρότατο statement, διαυγές, συγκινητικό και κατατοπιστικό. Μία ιστορική παρέμβαση για το ανθρώπινο σώμα σαν ζωντανό πολιτικό αρχείο. – Κατερίνα Χανδρινού

*Η νουβέλα Χωλ της Κατερίνα Χανδρινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.

 

Φίλιπ Ροθ – Το ανθρώπινο στίγμα (μτφρ.: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, Πόλις, 2003) 

Αναδεικνύει ζητήματα προσωπικής ταυτότητας, ηθικής υποκρισίας και φυλετικών προκαταλήψεων. Ο ήρωάς του αποκρύπτει τη φυλετική του προέλευση και απαρνιέται ό,τι τον συνδέει με αυτή.  Βιώνει την αυτοεξορία από τις ρίζες του παριστάνοντας ότι είναι Εβραίος.  Η τραγωδία του και η εσωτερική του πάλη κορυφώνονται  όταν εμπλέκεται σε σκάνδαλο ρατσισμού.  Ο Ροθ με τη στιβαρή του πένα φωτίζει τις αντιφάσεις της πολιτικής ορθότητας και του πουριτανισμού. Εξερευνά την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, τη  σύγκρουση με τον εαυτό και την οικογένεια ως τίμημα για την αποδοχή από την κοινωνία. – Γιώτα Κούγιαλη

*Το μυθιστόρημα Κλεφτά επιστρέφουν της Γιώτας Κούγιαλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

—

Η επιλογή μου είναι αυστηρά προσωπική και δεν έχει να κάνει με κάποια γενικότερη επιδραστικότητα αν και πιστεύω ότι ο συγγραφέας στον οποίο θα αναφερθώ υπήρξε επιδραστικός με το έργο του γενικότερα. Θα επιλέξω το μυθιστόρημα Το ανθρώπινο στίγμα του Φίλιπ Ροθ, που κυκλοφόρησε στην Αμερική το 2000 και λίγο αργότερα στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πόλις. Με το βιβλίο αυτό ο Ροθ κλείνει την άτυπη «τριλογία της Αμερικής» (Αμερικανικό ειδύλλιο, Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή τα πρώτα δύο) και ειδικά εδώ, θίγοντας τα γεγονότα γύρω από την υπόθεση Κλίντον και Μόνικα Λουίνσκι κατά τη δεκαετία του ’90, ο Ροθ στιγματίζει την πολιτική ορθότητα και την κουλτούρα της ακύρωσης όταν αυτές ακόμα δεν είχαν πάρει τις διαστάσεις που έχουν σήμερα. Σπαρακτικός σε πολλά σημεία, ο Ροθ βρίσκεται εδώ σε μία από τις καλύτερες -τελευταίες του- στιγμές. – Ηλίας Μαγκλίνης

*Το αφήγημα 1921 Σαγγάριος, μέχρις εσχάτων του Ηλία Μαγκλίνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. 

 

Αλμπερτίν Σαραζέν – Ο αστράγαλος (μτφρ.: Σώτη Τριανταφύλλου, Πατάκης, 2015)

Αν και γραμμένο το 1965, εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα μόλις το 2015. Όταν πληροφορήθηκα το βιογραφικό της συγγραφέως και κατάλαβα πως πρόκειται για αυτοβιογραφικό κείμενο, περίμενα να διαβάσω την ιστορία μιας νεαρής αλήτισσας, νόμιζα ότι είχα αγοράσει μια ιστορία με εμπειρίες από τον κόσμο του περιθωρίου και γλώσσα της πιάτσας. Τελειώνοντας το βιβλίο, και μόνο τότε, συνειδητοποίησα ότι είχα διαβάσει ένα αριστούργημα. Λάτρεψα τον τρόπο που η Σαραζέν συνδυάζει ευαισθησία και δυναμισμό, τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο. – Χαρά Ρόμβη

*Η συλλογή διηγημάτων Σωτηρία της Χαράς Ρόμβη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

 

Ζοζέ Σαραμάγκου – Κάιν (μτφρ.: Αθηνά Ψυλλιά, Καστανιώτης, 2010)

Μια επαναφήγηση της βιβλικής ιστορίας του Κάιν αφότου είχε σκοτώσει τον αδερφό του, Άβελ. Βέβηλο και ανατρεπτικό, με ένα σαρδόνιο χιούμορ που αποδομεί την πίστη και τη θρησκεία, όπως μας έχουν παραδοθεί στην Παλαιά Διαθήκη. Ο Κάιν περιδιαβαίνει έναν ανόητο κόσμο και δεν χάνει καμία ευκαιρία να τον ξεσκεπάσει μέσω του συγγραφέα. Ο Σαραμάγκου πειράζει και ξεγυμνώνει τους ήρωές του αλλά ταυτόχρονα τους δείχνει την κατανόησή του. Το έχω διαβάσει ήδη σε τρεις γλώσσες και δεν το χορταίνω ποτέ. – Πάνος Δημάκης 

*Το μυθιστόρημα Ποσειδών του Πάνου Δημάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. 

 

Βισουάβα Σιμπόρσκα – Η ζωή εδώ και τώρα (μτφρ.: Μπεάτα Ζούλκιεβιτς, Καστανιώτης, 2021)

Η ανθολογία με τα 103 ποιήματά της  ήταν μια αποκάλυψη. Από την μια το θαύμα της ζωής, η αποθέωση της καθημερινότητας,  οι αισθήσεις, οι μνήμες, ο σεβασμός στο ταπεινό και το ελάχιστο , ο ερωτισμός,  τα ζώα, τα φυτά, τα άψυχα αντικείμενα που παίρνουν ανθρώπινη υπόσταση κι απ’ την άλλη η καταβύθιση, η απώλεια, η αποξένωση, το αδιέξοδο, η εμμονή στην αποτυχία ,η θνητότητα. Κι όλα αυτά δοσμένα με χιούμορ και δηκτική ειρωνεία, με μια λοξή ματιά  έξω από τα κλισέ .  Πίσω από κάθε στίχο κρύβεται μια ανατροπή, μια υπονόμευση. Πώς γίνεται να υμνεί κανείς το θαύμα της ζωής και δίπλα να καιροφυλαχτεί η συντριβή; Με συγκλόνισε. – Μαρία Τσιμά

*Η συλλογή διηγημάτων Οι γυναίκες του Άντον της Μαρίας Τσίμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

 

Αλέξανδρος Σκούφης – Χρυσόψαρο (μτφρ.: Νίκος Σκοπλάκης, Κίχλη, 2024)

Το «καλύτερο» μεταφρασμένο βιβλίο του 21ου αιώνα είναι για εμένα το Χρυσόψαρο του Alec Scouffi, γιατί διευρύνει την ορατότητά μας για τη ρευστότητα των έμφυλων ταυτοτήτων σε μια εποχή έντονης στροφής προς έναν αστικό νεοσυντηρητισμό. Μιλάει για την ομοερωτική επιθυμία, πολύ πριν την αιφνίδια εμφάνιση των ομοερωτικών λογοτεχνικών κειμένων που σημειώθηκε στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Ανήκει, επομένως, σε μια γενεολογία που προηγείται της ως άνω έκρηξης και όπως δηλώνεται στο επίμετρο της έκδοσής του «αποτελεί σταθμό για την ομοερωτική έκφραση στη γαλλική λογοτεχνία και κυοφορεί μια νέα αντίληψη, η οποία προαναγγέλλει σε ορισμένα σημεία μυθιστορήματα όπως η Παναγία των λουλουδιών του Ζενέ.» (σ. 330) Πρόκειται για ένα σημαντικό κείμενο της ομοερωτικής λογοτεχνίας, στο οποίο η λογοτεχνική αναπαράσταση των ηδονών του σώματος δεν αποκλίνει μόνο από το κανονιστικό κοινωνικό πλαίσιο που εμφανίζεται και στην εποχή μας ιδιαίτερα ασφυκτικό, αλλά και από τις νόρμες της ρεαλιστικής απεικόνισής της. – Δήμητρα Λουκά

*Η συλλογή διηγημάτων Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου της Δήμητρας Λουκά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.

 

Ελίζαμπεθ Στράουτ – Όλιβ Κίττριτζ (μτφρ.: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Άγρα, 2020)

Με κριτήρια εντελώς υποκειμενικά και εξίσου αναξιόπιστα με εμένα, η επιλογή μου είναι η εξής και θα την υποστηρίζω ώσπου να μην το κάνω. Η Όλιβ Κίττριτζ της Ελίζαμπεθ Στράουτ είναι το καλύτερο βιβλίο μιας συγγραφέα που επαναπροσδιόρισε τη «γυναικεία λογοτεχνία», έστρεψε το βλέμμα στα μικρά που προσπερνούμε καθημερινά και έκανε αγαπημένους, δύσκολους μα αληθινά ανθρώπινους χαρακτήρες. – Ματίνα Απόστολου

*Το μυθιστόρημα Σωματίδια της Ματίνας Απόστολου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

 

Ντόνα Ταρτ – Η καρδερίνα (μτφρ.: Χριστιάννα Σακελλαρόπουλου, Λιβάνης, 2014)

Το καλοκαίρι του 2014 στην Περίσσα της Σαντορίνης ήταν η χρονιά και η εποχή που το διάβασα και ως και σήμερα το θεωρώ το καλύτερο μεταφρασμένο μυθιστόρημα του 21ού αιώνα. Μέτρησε το ότι ο ήρωας Θίο Ντέκερ μου θύμιζε τον περιπλανώμενο Χόλντεν Κώλφιλντ του Φύλακα στη Σίκαλη, τον Ντίκενς (ως και κορίτσι με το ντικενσιανό όνομα Πίπα ερωτεύτηκε το ορφανό αγόρι της ιστορίας) και φυσικά τον Ντοστογιέφσκι στο Έγκλημα και Τιμωρία. Κοινώς η Ντόνα Ταρτ έγραψε ένα μυθιστόρημα στην προδιαγραφή του Κανόνα, άρα ευκολάκι (εκκλησία λήστεψε!) για να μπει στην τσιτσοπουλική λίστα του Book Hall of Fame και από εκεί και μετά… αγάπη, πένθος, έκνομοι χαρακτήρες και παραβατικότητα, φιλία, έρωτας, μεγάλες προσδοκίες, τέχνη, μαγεία, η καλοσύνη των ξένων. Αχ και να μην τέλειωνε ποτέ αυτό το βιβλίο σκεφτόμουν την ημέρα που τελείωσαν ταυτόχρονα και οι σελίδες και το καλοκαίρι του 2014 στη Σαντορίνη. – Στέφανος Τσιτσόπουλος

Το μυθιστόρημα Η Ανθούλα Σταθοπούλου στην Εγνατία με νεύρα του Στέφανου Τσιτσόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

 

Όλγκα Τοκάρτσουκ – Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών (μτφρ.: Αναστασία Χατζηγιαννίδη, Καστανιώτης, 2022)

Στο Έγκλημα και Τιμωρία, ο μέγας λογοτέχνης της ψυχής, Ντοστογιέφσκι, ρωτάει ποιος έχει δικαίωμα να ζει και ποιος έχει δικαίωμα να σκοτώνει. Τα μεγάλα ερωτήματα δεν αλλάζουν και πολύ, γι’ αυτό όταν η Πολωνή συγγραφέας τα θέτει εκ νέου, συνομιλεί με πανανθρώπινες ανησυχίες, ενώ, ταυτόχρονα, πιάνει τον παλμό για ανάγκη κοινωνικής αλλαγής, δρώντας κάτω από το δέρμα των λέξεων. Η Γιανίνα είναι μια εκκεντρική μεσήλικας που αγαπάει την αστρολογία, μεταφράζει Ουίλιαμ Μπλέικ και προτιμάει την παρέα των ζώων από αυτή την ανθρώπων. Όταν θα δολοφονηθούν άνδρες κυνηγοί, η ζωή στη χειμωνιάτικη Κοιλάδα του Κλότζκο θα αλλάξει. Σκοτεινό, ιδιόρρυθμο και συνάμα με απλή γλώσσα, που η Τοκάρτσουκ ύφανε με μαεστρία. – Ρένα Λούνα

*Το μυθιστόρημα Οι αλεπούδες του Περ-Λασαίζ της Ρένας Λούνα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος.

 

Μάρλον Τζέιμς – Μαύρος Πάνθηρας, Κόκκινος Λύκος (μτφρ.: Πάνος Τομαράς, Αίολος, 2021)

Ο Ιχνηλάτης, γνωστός και ως «Κόκκινος Λύκος», έχει σπάνια, σχεδόν μαγική αίσθηση της όσφρησης. Ο Πάνθηρας είναι κάποιες φορές φίλος και κάποιες φορές εχθρός του. Οι δυο τους, με παράδοξη συνοδεία, καλούνται να ακολουθήσουν τη μυρωδιά ενός εξαφανισμένου αγοριού. Ιστορίες μέσα σε ιστορίες, ανοίγουν καλειδοσκοπικά και οδηγούν κάθε μία στην επόμενη σαν κινέζικα κουτιά. Ένα σπάνιο, ιδιαίτερο και πολύ σημαντικό έργο της σύγχρονης λογοτεχνίας του φανταστικού, που με λυρισμό και ωμότητα στοχάζεται πάνω στη φύση της αρρενωπότητας. Η αφήγηση απέχει από τα δυτικοκεντρικά πρότυπα που επικρατούν στη σύγχρονη λογοτεχνία και μπορεί να ξενίσει τον αναγνώστη. Ωστόσο, αν κάποιος παραβλέψει την αρχική δυσφορία του ανοίκειου και επιτρέψει στο βιβλίο να τον μαγέψει, δεν θα το μετανιώσει. – Αταλάντη Ευριπίδου

*Η συλλογή διηγημάτων Εκείνοι που δεν έφυγαν της Αταλάντης Ευριπίδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Ντένις Τζόνσον – Η γενναιοδωρία της γοργόνας (μτφρ.: Κώστας Σπαθαράκης, Αντίποδες, 2019)

Η τελευταία συλλογή διηγημάτων που έγραψε ο  Ντένις Τζόνσον πριν πεθάνει εισέρχεται ξανά στον οικείο χώρο της φθοράς, της απώλειας και του θανάτου. Οι «ήρωες» εδώ είναι «άγγελοι πεπτωκότες», αμετάκλητα παγιδευμένοι σε έναν ατέρμονο αγώνα επιβίωσης. Μέσα από την, άλλες φορές κωμική και άλλες φορές τραγική, απογοήτευση που τους διαπερνά, η αποτυχία και η παραμόρφωση μοιάζουν ως το αναπόφευκτο πεπρωμένο. Όμως παρά την αίσθηση μιας διαρκούς εσωτερικής κατάρρευσης, η ανθρώπινη συντροφικότητα τους εκχύνει στις φλέβες ένα σύντομο και κάποιες φορές αγοραίο παυσίπονο. Οι χαρακτήρες του Τζόνσον, μονίμως παγιδευμένοι σε καταστρεπτικά κυκλώματα συμπεριφοράς και εθισμού, συνεχίζουν να αναζητούν νοήματα σε έναν κόσμο που τους αποστρέφεται, ενώ η αντίστιξη της παύσης του πόνου με την παραφροσύνη προσδίδει στις ιστορίες μία μοναδική δύναμη. – Στέλιος Παπαγρηγορίου

*Η νουβέλα Το ντεσιμπελόμετρο του Στέλιου Παπαγρηγορίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική.

 

Τζάστιν Τόρρες – Εμείς τα θηρία (μτφρ.: Θωμάς Σκάσσης, Πατάκης, 2014)

Ο Τζάστιν, φέρελπις και πολυβραβευμένος. Ντεμπούτο με αυτό το μικρό σε έκταση μυθιστόρημα. Έκανε πάταγο και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Γράφει σαν να μιλάει ή καλύτερα σαν να τραγουδάει. Αυτό δεν σημαίνει άτεχνα μα το αντίθετο. Έτοιμη από καιρό μέσα του η κάθε φράση. Χωνεμένη πριν καταλήξει στο χαρτί. Τρία αδέλφια στην εφηβεία, μετανάστες δεύτερης γενιάς σε ένα σπίτι που αχνίζει από τα  συναισθήματα, τη βία, τη φτώχια,  και τον ερωτισμό. Η άλλη Αμερική βρήκε ξανά την φωνή της, έξω, πέρα και μακριά από κάθε γνωστή αναφορά, δίχως να λογοδοτεί σε κάποια λογοτεχνική παράδοση, pop και queer, το Εμείς τα θηρία είναι κατα τη γνώμη μου η νέα φωνή, και θα καταγραφεί ως ενα απο τα κλασικά λογοτεχνικά έργα του εικοστού πρώτου αιώνα. – Νίκος Αδάµ Βουδούρης

*Η συλλογή διηγημάτων Πολλών ετών αγόρι του Νίκου Αδάμ Βουδούρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

 

Έλενα Φεράντε – Η υπέροχη φίλη μου / Το νέο όνομα / Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν / Η ιστορία της χαμένης κόρης (μτφρ.: Δήμητρα Δότση, Πατάκης, 2016-2017)

Η περίφημη «Τετραλογία της Νάπολης», αποτέλεσε εκδοτικό, αναγνωστικό και επιχειρηματικό φαινόμενο του 21ου αιώνα. Παρότι οι ελληνικές μεταφράσεις κυκλοφορούν εν μέσω οξυμένης κρίσης, η Έλενα Φεράντε υπενθυμίζει ότι σε ζόρικους καιρούς, ο κόσμος αναζητά ένα παράθυρο ανοιχτό για να ταξιδέψει. Η σειρά αν πρωτοτυπεί κάπου, δεν είναι στο «θέμα» της. Αλλά εκεί που εστιάζει η συγγραφέας. Στην εκτός γραμμικού πλαισίου περιοχή του ανθρώπινου ψυχισμού, όπου διαμορφώνεται η ύπαρξη μας. Η προσωπική διαδρομή προς την ελευθερία, μέσα από τη φιλία, τα πάθη και τους δαιδάλους των αναζητήσεων. Η δροσερή γραφή της Φεράντε, στοχεύει και καταφέρνει την δημιουργική εμπλοκή του αναγνώστη σε κάθε σελίδα. – Νίκος Κουρμουλής

*Η συλλογή διηγημάτων Άπνοια του Νίκου Κουρμουλή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.

 

Ρίτσαρντ Φορντ – Καναδάς (μτφρ.: Θωμάς Σκάσσης, Πατάκης, 2014)

Ο Φορντ γράφει έναν ύμνο για τους κατεστραμμένους ανθρώπους, ακολουθώντας το μονοπάτι του λεγόμενου «βρόμικου ρεαλισμού». Ψυχογραφεί με μαεστρία τους ήρωές του, αφήνοντας τα ίδια τα γεγονότα να επικαθίσουν σαν σκόνη στις ψυχές, από τη στιγμή που αυτά τα πρόσωπα αδυνατούν να υποδυθούν τους ρόλους τους. Ολοκληρώνοντας τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου μένεις με την αίσθηση πως ο Ντελ Πάρσονς, ο κεντρικός ήρωας, εξακολουθεί να μας αφηγείται τη ζωή του. Πρόκειται για τις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις που ένας συγγραφέας έχει τη χαρά να βλέπει τους ήρωές του να εξακολουθούν να ζουν και να αναπνέουν μετά το πέρας της γραφής και της ανάγνωσης. – Δημήτρης Χριστόπουλος

*Η συλλογή διηγημάτων Δωδεκάτη Φεβρουαρίου του Δημήτρη Χριστόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

 

Τζόναθαν Φράνζεν – Οι διορθώσεις (μτφρ. Αλέξης Εμμανουήλ, Ωκεανίδα, 2002 | μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Ψυχογιός, 2017)

 

H «Αθάνατη Midwestern Μάνα» Ένιντ Λάμπερτ, απηυδισμένη από το πώς της τα έχει φέρει η ζωή και με εύλογη δικαιολογία ότι σήμερα είμαστε, αύριο δεν είμαστε, πόσο μάλλον για την ίδια λόγω της προχωρημένης ηλικίας της και ακόμη πιο επιτακτικά για τον σύζυγό της λόγω του προχωρημένου του Πάρκινσον, αποφασίζει να φέρει με το στανιό πίσω στην οικογενειακή εστία για τα Χριστούγεννα τα τρία της παιδιά – καθένα τους χαμένο στο δικό του διάστημα, προσωπικό, συναισθηματικό, επαγγελματικό, σεξουαλικό, υπαρξιακό, τα γνωστά και λίγο πολύ αναπόφευκτα δηλαδή για όλους μας. Όπως περίπου γράφουν και οι New York Times που το κατέταξαν στην πέμπτη θέση ανάμεσα στα 100 σπουδαιότερα βιβλία του 21ου αιώνα (μια θέση πάνω από το 2666 του Μπολάνιο), το συνταρακτικό βιβλίο πραγματεύεται από τις γκροτέσκ υπερβολές των γιάπηδων μέχρι την κουλτούρα των foodies και την αχαλίνωτη οικονομία των χωρών της ανατολικής Ευρώπης μετά την πτώση του κομμουνισμού, με την αδιατάρακτη συνοχή του να έγκειται στο πότε πνιγηρό και πότε σωτήριο πλέγμα των οικογενειακών δεσμών. Πρωτοδιάβασα το κατά τη γνώμη μου καλύτερο -με την Ελευθερία να υπολείπεται οριακά- μυθιστόρημα του Φράνζεν μέχρι σήμερα πριν από περίπου 20 χρόνια στα αγγλικά και είναι συνήθως το πρώτο της εποχής του που μου έρχεται στο μυαλό σε βιβλιοφιλικές κουβέντες του τύπου «αν έπιανε φωτιά το σπίτι σου…». Κούφια η ώρα. – Θεοδόσης Μίχος

*Η συλλογή διηγημάτων Ένα για τον δρόμο του Θεοδόση Μίχου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο

 

Βίκτορ Ε. Φρανκλ – Το νόημα της ζωής (μτφρ.: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Ψυχογιός, 2010)

Το αριστούργημα του επιζώντος από το Άουσβιτς και ψυχιάτρου Βίκτορ Φρανκλ, αυτό το κατά κυριολεξίαν έργο ζωής, μισό μαρτυρία και μισό δοκίμιο, κυκλοφόρησε κατά το 1946, αλλά μεταφράστηκε στην Ελλάδα μόλις το 2010 (εξ όσων γνωρίζω), κι έπεσε στα χέρια μου την ίδια εκείνη χρονιά, ως χριστουγεννιάτικο δώρο – και στην αρχή δεν μου γέμισε το μάτι ο τίτλος, που θύμιζε βιβλίο αυτοβοήθειας. Αλλά ο τίτλος είναι απολύτως ακριβής, και εμπλουτίζει τη γραμματεία περί Ολοκαυτώματος με ένα μήνυμα θριάμβου και νίκης. «Ο άνθρωπος», γράφει εδώ ο Φρανκλ (παραθέτω εκ στήθους) «δεν είναι μόνο το πλάσμα που έχτισε τους θαλάμους αερίων. Προπάντων, ο άνθρωπος είναι το πλάσμα που μπήκε στους θαλάμους αερίων με την ευχή του Θεού του στα χείλη». Σεμά Ίσραελ! Δηλαδή – ακούστε, λέει ο Φρανκλ, ακούστε: Αυτό είναι ο άνθρωπος. Ο μεγάλος ποιητής Κώστας Μόντης έγραψε κάποτε ότι η ελπίδα είναι μόνο για όσους θα ήλπιζαν και χωρίς την ελπίδα. Ο δόκτωρ Φρανκλ θα το πιστοποιεί εσαεί – όσο υπάρχουν άνθρωποι. – Κυριάκος Μαργαρίτης

*Το μυθιστόρημα Συμβάν 74 του Κυριάκου Μαργαρίτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Πατρίτσια Χάισμιθ – Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ (μτφρ.: Ανδρέας Αποστολίδης, Άγρα, 2009)

Συνταρακτική αλληγορία. Η Χάισμιθ, τολμά να καταδείξει τον καταναλωτικό, ασυνείδητο, ανάλγητο, άνθρωπο, με όλα τα σύνδρομα, τις νευρώσεις και τις ψυχώσεις που φέρει, τον οποίο ενσαρκώνει ο Ρίπλεϊ. Άνθρωπος περίπλοκος, εξ ορισμού φονικός, όπως και η κοινωνία, μέσα στην οποία ζει, εργάζεται, επικοινωνεί, συνάπτει σχέσεις. Επιθυμώντας, αδίστακτα, τα πάντα, και αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Ο Ρίπλεϊ, είναι αντιήρωας, με τα χαρακτηριστικά ενός ψυχρού και υπολογιστικού κοινωνικού αναρριχητή, που σκοτώνει το φίλο του, μόλις παύει να τον χρειάζεται. Η απουσία ενοχών φανερώνει τον βαθμό στον οποίο είναι ανίκανος να αναπτύξει σχέσεις οικειότητας. Στο θρυμματισμένο και ιδιόρρυθμο ριπλεϊκό σύμπαν, -το οποίο προφανώς αντηχεί και τον δικό της περίκλειστο, υποφωτισμένο, βίο-, ο δολοφόνος, διαχωρίζεται από τα εγκλήματά του, γιατί, σε καμία περίπτωση, δεν απολαμβάνει τους φόνους του. Αντιθέτως, δυσκολεύεται πολύ, κατά τη διάπραξή τους και λειτουργεί αναγκαστικά, σύμφωνα με τον μακιαβελικό νόμο: «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». – Χαριτίνη Ξύδη

*Η νουβέλα Θηρία ανήμερα της Χαριτίνης Ξύδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.

 

Τέρι Χέις – Ο Προσκυνητής (μτφρ.: Βαγγέλης Γιαννίσης, Διόπτρα, 2015)

Ξέρω τι σκέφτεστε: τι δουλειά έχει μία αμερικανιά σε αυτή τη λίστα; Κι όμως. Ο Προσκυνητής είναι μία χορταστική σάγκα γεμάτη αχαλίνωτη δράση, μυστήριο, τρισδιάστατους χαρακτήρες που κινούνται στα όρια του γκρίζου και μία αφήγηση που σε ρουφάει, σε πιάνει από τα μαλλιά και δεν σε αφήνει να πάρεις ανάσα μέχρι να έρθει η τελευταία σελίδα. Η ιστορία ξεκινάει με μία δολοφονία στην οποία ο δράστης δεν άφησε ούτε μισό στοιχείο και εξελίσσεται σε ανελέητη μάχη ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, έναν μυστικό πράκτορα και έναν τρομοκράτη. Ουάου. Τι βιβλιάρα, Θεέ μου! – Βαγγέλης Γιαννίσης 

*Το μυθιστόρημα Βινούσκα του Βαγγέλη Γιαννίση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

 

Ζόρα Νιλ Χέρστον – Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό (μτφρ.: Μυρσίνη Γκανά, Αίολος, 2023)

Είναι ένα έργο που ξανάρθε στο φως και γνώρισε επιτυχία δεκαετίες μετά το θάνατο της δημιουργού του. Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1937, ενώ η συγγραφέας (σημαντική εκπρόσωπος της «Αναγέννησης του Χάρλεμ», ενός κινήματος που αποκηρύσσει τη στερεοτυπική απεικόνιση των μαύρων στην τέχνη και στη λογοτεχνία) πέθανε στην αφάνεια το 1960. Αυτό το γύρισμα της τύχης το αποδίδω στη μοναδική, εξωτική γλώσσα του βιβλίου, και την ασίγαστη ανησυχία της ηρωίδας του. Ένα μυθιστόρημα που ξεπέρασε την εποχή του αλλά και τόσα σύγχρονα πεζογραφήματα που εξιδανικεύουν τη γυναίκα, χωρίς τελικά να ξεφεύγουν από τα πατριαρχικά πρότυπα που υποτίθεται πως καταγγέλλουν. – Δήμητρα Κολλιάκου

*Το μυθιστόρημα Καλυψώ της Δήμητρας Κολλιάκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.