Γιατί ο Μακρόν αποφάσισε να αναγνωρίσει τώρα το κράτος της Παλαιστίνης

Η χρονική στιγμή που ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι η Γαλλία θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος, στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο, ήταν απρόσμενη.

«Σύμφωνα με τη διαχρονική δέσμευση της Γαλλίας για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη στη Μέση Ανατολή, αποφάσισα ότι η Γαλλία θα αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης», έγραψε ο κ. Μακρόν στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter). «Η ειρήνη είναι εφικτή», πρόσθεσε.

Ωστόσο, η απόφαση αυτή καθ’ αυτή του Γάλλου προέδρου δεν αποτέλεσε έκπληξη. Ο Μακρόν το είχε σκεφτεί εδώ και αρκετούς μήνες, συζητώντας το με ηγέτες της περιοχής και προσπαθώντας (μέχρι στιγμής χωρίς επιτυχία) να πείσει και άλλες χώρες της G7 – ιδίως τη Βρετανία – να τον ακολουθήσουν. Η Γαλλία θα είναι η πρώτη χώρα της G7 – και η πιο επιδραστική διπλωματική φωνή – που θα προβεί στην αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης. Πέρυσι, η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία προστέθηκαν στον κατάλογο των 147 χωρών που αναγνωρίζουν επισήμως την Παλαιστίνη (η Γαλλία θα είναι η 148η). Η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να ακολουθήσει. Το ίδιο ανέφερε και η Βρετανία, λέγοντας ότι δεν έχει άμεσα σχέδια για αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους.

Το Παρίσι σκεφτόταν να ανακοινώσει την πρόθεσή του σε ένα συνέδριο του ΟΗΕ για τη λύση των δύο κρατών τον Ιούνιο στη Νέα Υόρκη, το οποίο θα συνδιοργάνωνε με τη Σαουδική Αραβία. Στις 10 Ιουνίου, ο Μαχμούντ Αμπάς, πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, είχε στείλει επιστολή στις δύο χώρες καταδικάζοντας τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, ζητώντας τον αφοπλισμό της Χαμάς και δεσμευόμενος να προβεί σε μεταρρυθμίσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή. Ο Αμπάς είναι επίσης επικεφαλής της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), η οποία εκπροσωπεί τους Παλαιστινίους στα διεθνή φόρα όπως ο ΟΗΕ και αποτελεί ομπρέλα για περίπου δώδεκα οργανώσεις· η Χαμάς δεν είναι μέλος της PLO, η οποία έχει αναγνωρίσει το Ισραήλ ως κράτος εντός των συνόρων του 1967 (αν και έχει αναστείλει κατά καιρούς αυτή την αναγνώριση, εν αναμονή αμοιβαίας αναγνώρισης της Παλαιστίνης από το Ισραήλ).

Αυτές οι δεσμεύσεις του Αμπάς ήταν καθοριστικές για την απόφαση Μακρόν. Όμως η συνάντηση στη Νέα Υόρκη αναβλήθηκε την τελευταία στιγμή εξαιτίας των ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών κατά του Ιράν.

Η κλιμακούμενη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και οι συνεχιζόμενοι βομβαρδισμοί του Ισραήλ ενίσχυσαν την αίσθηση του κατεπείγοντος στο Παρίσι. Ο ίδιος ο Μακρόν είχε επηρεαστεί βαθιά από ένα ταξίδι του τον Απρίλιο, όπου μίλησε με εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και γιατρούς στο Ελ-Αρίς, κοντά στα αιγυπτιακά σύνορα με τη Γάζα. Οι Γάλλοι διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι τώρα υπάρχει περιθώριο για τη δημιουργία μιας νέας δυναμικής και την εύρεση μιας διπλωματικής λύσης. Παράλληλα, παίρνουν το μέρος των Παλαιστινίων που έχουν επιλέξει «τον διάλογο και την ειρήνη» απέναντι σε εκείνους, κυρίως τη Χαμάς, που έχουν επιλέξει τον πόλεμο και την τρομοκρατία.

Για “παράδοση στην τρομοκρατία” κάνει λόγο το Ισραήλ

Η αντίδραση του Ισραήλ ήταν, όπως αναμενόταν, έντονα αρνητική. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε ότι πρόκειται για μια κίνηση που «ανταμείβει την τρομοκρατία και κινδυνεύει να δημιουργήσει ακόμη έναν ιρανικό δορυφόρο, όπως συνέβη με τη Γάζα». Πρόσθεσε ότι «ένα παλαιστινιακό κράτος υπό αυτές τις συνθήκες θα αποτελούσε ορμητήριο για την εξόντωση του Ισραήλ». Ο Ισραέλ Κατζ, υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, χαρακτήρισε την αναγνώριση «παράδοση στην τρομοκρατία».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον πιο σταθερό σύμμαχο του Ισραήλ, η αντίδραση ήταν πιο ανάμεικτη. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο χαρακτήρισε την απόφαση της Γαλλίας «ανεύθυνη», προσθέτοντας ότι «εξυπηρετεί μόνο την προπαγάνδα της Χαμάς και καθυστερεί την ειρήνη». Ο  Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εμφανίστηκε πιο χαλαρός, λέγοντας για τον Μακρόν: «Να τα καλά νέα: ό,τι κι αν λέει, δεν έχει σημασία… Είναι καλός τύπος, τον συμπαθώ, αλλά η δήλωσή του δεν έχει κανένα βάρος».

Στην πράξη, η απόφαση ίσως όντως να μην έχει άμεση επίδραση, κυρίως επειδή δεν συνοδεύεται από κυρώσεις εις βάρος του Ισραήλ για τη συνεχιζόμενη εκστρατεία του στη Γάζα, γράφει ο Economist. Ωστόσο, Ισραηλινοί διπλωμάτες ανησυχούν ότι ενδέχεται να “στρώνει” τον δρόμο για αντίστοιχες αποφάσεις στο μέλλον, κυρίως από ευρωπαϊκές χώρες που είναι πρόθυμες να αψηφήσουν την κυβέρνηση Τραμπ.

Το πιο άμεσο ερώτημα είναι αν η απόφαση θα επηρεάσει τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός που διεξάγονται στο Κατάρ. Το ίδιο βράδυ της ανακοίνωσης Μακρόν, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι ανακαλούν τους διαπραγματευτές τους, έπειτα από σχεδόν τρεις εβδομάδες έμμεσων διαπραγματεύσεων, οι οποίες, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, είχαν αρχίσει να προσεγγίζουν μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία.

Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι κατηγορούν τη Χαμάς ότι σκλήρυνε τη στάση της την τελευταία στιγμή, κυρίως ως προς το από πού θα αποσυρθούν οι ισραηλινές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της προτεινόμενης 60ήμερης εκεχειρίας και ποιους Παλαιστίνιους κρατούμενους θα αποφυλακίσει το Ισραήλ σε αντάλλαγμα για τη μισή ομάδα των εναπομεινάντων Ισραηλινών ομήρων, που η Χαμάς κρατά εδώ και πάνω από 650 ημέρες. Η Χαμάς επιμένει επίσης να αποφυλακιστούν και οι μαχητές που συμμετείχαν στη σφαγή με την οποία ξεκίνησε ο πόλεμος —κάτι που αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για το Ισραήλ.

Ισραηλινοί διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι οι νέες απαιτήσεις της Χαμάς οφείλονται στην εκτεταμένη διεθνή καταδίκη του Ισραήλ για τον αποκλεισμό στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Γάζα. «Η Χαμάς αισθάνεται ότι τώρα έχει το πάνω χέρι στις συνομιλίες λόγω της πίεσης προς το Ισραήλ», δηλώνει ένας διπλωμάτης. «Η ανακοίνωση Μακρόν απλώς δίνει επιπλέον ώθηση στις θέσεις τους».

Η Γαλλία είχε ήδη συνυπολογίσει την ισραηλινή αντίδραση. «Ο Μακρόν ακολουθεί πάντα φιλοαραβική πολιτική, στο πλαίσιο της γαλλικής διπλωματικής παράδοσης» λέει ο Μισέλ Ντιουκλό από το Ινστιτούτο Montaigne. «Με αυτήν την απόφαση προσδοκά να συσπειρώσει και άλλους εταίρους της G7, αλλά και να εξασφαλίσει τη συνδρομή των Σαουδαράβων για τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, τον αφοπλισμό της Χαμάς και άλλες κινήσεις που θα μπορούσαν να καταστήσουν την ΠΑ αξιόπιστη».

Ο Ζαν-Νοέλ Μπαρό, υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, θα παρουσιάσει επίσημα την πρόθεση της χώρας του να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη στο εκ νέου προγραμματισμένο γαλλο-σαουδαραβικό συνέδριο στη Νέα Υόρκη στις 28 Ιουλίου. Στο μεταξύ, ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται αμείωτος…