Ο πιο έξυπνος λαός του κόσμου

Διαβάζεται σε 4'
Ο πιο έξυπνος λαός του κόσμου
SOOC

Οι μισοί Ελληνες πιστεύουν ότι είναι πιο έξυπνοι από το μέσο όρο. Και σχεδόν όλοι μας πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός είναι ανώτερος όλων των άλλων στον πλανήτη. Αλλά μήπως, τελικά, όλα αυτά μας δείχνουν ότι δεν είμαστε και τόσο έξυπνοι;

Δεν χρειάζεται να διαβάσεις την έρευνα της Aboutpeople (για το NEWS 24/7) για να μάθεις ότι οι μισοί από μας θεωρούν τον εαυτό τους πιο έξυπνο από τους άλλους. Το βλέπεις παντού γύρω σου. Αρκεί να ανοίξεις την πόρτα ενός ταξί. Να διαβάσεις τα σχόλια στα social media.

Και ο υψηλός δείκτης ευφυίας αποτυπώνεται και στη συλλογική μας συνείδηση. Εννοείται ότι ως λαός είμαστε έξυπνος, πολυμήχανος, δαιμόνιος, παιδιά του Οδυσσέα. Η έρευνα του Ινστιτούτου Pew δείχνει ότι το 89% των συμπατριωτών μας θεωρεί τον πολιτισμό μας ανώτερο σε σύγκριση με κάθε άλλο πολιτισμό.

Και κάπου εδώ εμφανίζεται η αντίφαση. Πώς γίνεται να είμαστε τόσο έξυπνοι, με έναν πολιτισμό που υπερέχει έναντι όλων των άλλων και να τσαλαβουτάμε σε ένα χυλό από κρίσεις, μιζέρια και προχειρότητα; Α, και εδώ μπορούν να σταθούν αρκετές εξηγήσεις. Ας πούμε ότι είμαστε σαν τους έξυπνους μαθητές που βαριούνται στην τάξη. Και πιο απλές αναλύσεις: φταίνε οι ξένοι που μας φθονούν και τα ελαττώματα στην αλυσίδα παραγωγής πολιτικών. Α, και η Τουρκοκρατία που μας έμεινε κάτι σαν long Covid.

Βέβαια η ευφυία είναι υποκειμενική έννοια. Και εμείς εδώ διατηρούμε μία ιδιαίτερη αντίληψη για τη φύση της. Ο πονηρός που βουτάει, παρανόμως, επιδοτήσεις, θεωρείται έξυπνος από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Το ίδιο και αυτός που πιάνει την καλή με κομπίνες. Αν έχεις τα «κονέ» και χωράς από τις τρύπες του συστήματος, πολλοί συμπατριώτες μας θα σε περάσουν για έξυπνο.

Αυτή η αντίληψη, περί εθνικής εξυπνάδας και υπεροχής, φυτεύτηκε δίπλα στα θεμέλια του ελληνικού κράτους. Για τη μεγάλη μάζα των επαναστατημένων Ελλήνων, οι Ευρωπαίοι ήταν, απλώς, οι «Κουτόφραγκοι». Αλλά και σήμερα πιστεύουμε ότι «ο Ελληνας μεγαλουργεί στο κατάλληλο περιβάλλον» -λες και αυτό το έθνος, των καθόλα σπουδαίων και ικανών, αδυνατεί να συνθέσει ένα δημιουργικό πλαίσιο.

Και είναι αυτό ακριβώς το σημείο που ξεκινάει η συλλογική μας αυταπάτη: δεν είναι ότι δεν μπορούμε, είναι ότι δεν μας αφήνουν. Είμαστε εξαιρετικοί, αλλά μονίμως παρεξηγημένοι ή κάνουμε κάποια αδικαιολόγητα λάθη. «Ημασταν πάντοτε παικτάρες, μα δεν αλλάζαμε μπαλιές», τραγούδησε, με σκωπτική διάθεση, ο Πορτοκάλογλου μετά το Eurobasket του ’87.

Όμως η αλήθεια βρίσκεται αλλού. Η υπερβολική αυτοεκτίμηση –τόσο σε ατομικό όσο και σε εθνικό επίπεδο– είναι το αντίδοτο στην απογοήτευση. Είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψεις ότι είσαι ο πιο έξυπνος στο δωμάτιο, παρά να παραδεχτείς ότι δεν κατάλαβες το θέμα της συζήτησης.

Και κάπως έτσι, φτιάχνουμε την κοινωνία των πολύ έξυπνων. Τα ξέρουν όλα, έχουν άποψη για τα πάντα, και, ασφαλώς, θα τα κατάφερναν καλύτερα στη θέση των άλλων. Ειδικά των πολιτικών.

Τα προβλήματα μας δεν είναι συνάρτηση της ευφυίας μας. Δεν υπάρχουν έξυπνοι και ηλίθιοι λαοί. Τα πάντα είναι θέμα παιδείας και αγωγής. Αν δεν αισθανόμασταν τόσο έξυπνοι και με σαφή πολιτισμική υπεροχή, μπορεί να στρωνόμασταν κάτω για να προσπαθήσουμε περισσότερο. Αυτή η πλάνη μας καθηλώνει. Νομίζουμε ότι όλος ο κόσμος μας χρωστάει, αν και, με οικονομικούς όρους, εμείς χρωστάμε σε όλο τον κόσμο.

Δεν είμαστε τόσο έξυπνοι. Ξέρουμε να αποφεύγουμε την ευθύνη, είναι κάτι που μαθαίνουμε από παιδιά. Αλλά όσο μένουμε προσκολλημένοι στην ιδέα του «έξυπνου λαού που κάπου μπλέχτηκε», τόσο αποφεύγουμε να γίνουμε ένας ώριμος λαός που κοιτάζει τον καθρέφτη και δεν του λέει ψέματα. Γιατί αν λες πάντα ότι είσαι ο πιο έξυπνος στο δωμάτιο, ίσως είσαι μόνος στην τουαλέτα του σπιτιού σου.

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα